USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
Тбилиси
«The Economist»: „იმ დროს, როცა უკრაინელი კაცები მტერს ებრძვიან, ქალები ზურგში მუშაობენ“
дата:  252

ბრიტანული ჟურნალი „ეკონომისტი“ (The Economist) აქვყნებს სტატიას სათაურით „იმ დროს, როცა უკრაინელი მამაკაცები მტერს ებრძვიან, ქალები ზურგში მუშაობენ“. პუბლიკაციაში გადმოცემულია ერთ-ერთი უკრაინელი ქალის ცხოვრება საომარ პერიოდში, პარალელურად განხილულია უკრაინის სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა: უმუშევრობისა და დასაქმების დონე, ქალთა მდგომარეობა ომის დროს, მათი შრომითი პირობები და ა.შ.

გთავაზობთ სტატიის შინაარსს:

49 წლის ოქსანას ცხოვრება ძირფესვიანად შეიცვალა მას შემდეგ, რაც ომმა ქმრისა და ვაჟის სიცოცხლე შეიწირა - ისინი ტერნოვკაში, უკრაინის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე ქალაქში ცხოვრობდნენ და რუსული არტილერიის დაბომბვის დროს დაიღუპნენ. ტერნოვკა ამჟამად ნაწილობრივ დანგრეულია. ოქსანა, რომელიც ომამდე ცეკვის მასწავლებელი იყო, ჯერ პოლონეთში იმყოფებოდა ლტოლვილად, მაგრამ გულმა ვერ გაუძლო და მშობლიურ ქალაქში დაბრუნდა. ნაცნობებმა უთხრეს, რომ  ქვანახშირის მომპოვებელი კომპანია მუშებს ეძებსო და მან მიწის ქვეშ, მეშახტედ დაიწყო მუშაობა. ერთი მხრივ, კარგი ჯამაგირია, მეორე მხრივ, პენსიაც მაღალი იქნება. „მუშაობა ჩემს უბედურებას დროებით მავიწყებს“, - ამბობს ოქსანა.

ომმა მილიონობით უკრაინელის ცხოვრება მკვეთრად შეცვალა. რა თქმა უნდა, შეიცვალა შრომა-დასაქმების ბაზარიც. 4,8 მილიონმა ადამიანმა სამსახური უეცრად დაკარგა. უმუშევრობის დონემ 2022 წლის გაზაფხულზე 30%-ს მიაღწია, თუმცა დღეისათვის უკვე თითქმის 18%-მდეა შემცირებული. ამის მიზეზი რამდენიმეა: მამაკაცების უმრავლესობა ფრონტზე იბრძვის, უმუშევარი ქალები კი საზღვარგარეთ ლტოლვილების სტატუსით არიან წასულნი, ხოლო ვინც უკრაინაში დარჩნენ, მათ ქარხნებში, ფაბრიკებში და მაღაროებში კაცები ჩაანაცვლეს. ერთ-ერთი გამოკითხვის თანახმად, შრომის უნარიანი უკრაინელების 17%-მა პროფესია შეიცვალა. ომში უკვე, სულ ცოტა, 70 ათასი უკრაინელი დაიღუპა და 120 ათასამდე დაიჭრა. რაც მეტ მამაკაცს იწვევენ ჯარში, მით მეტ ადგილს იკავებენ ქალები იმ სფეროებში, სადაც ადრე, ტრადიციულად, მხოლოდ ძლიერი სქესი მუშაობდა.

ომის დროს  ზუსტი მონაცემების შეგროვება რთულია, თუმცა არის იმის ნიშნები, რომ დღეს უკრაინის შერყეულ ეკონომიკის განმტკიცება ძირითადად ქალების ზურგზე გადადის. ქვეყნის ეკონომიკის მინისტრის იულია სიდორენკოს თქმით, ამჟამად უკრაინაში დარეგისტრირებულია 36 ათასი მცირე და საშუალო კომპანია, რომელთაგან 51 პროცენტს ქალები ხელმძღვანელობენ. სულ უფრო მეტი ქალი იწყებს მუშაობას მრეწველობაში, მშენებლობისა და სამთო-მომპოვებელ სფეროებში: „რა თქმა უნდა, ამ ტენდენციას უფრო მკაფიოდ მაშინ დავინახავთ, როცა ომი დასრულდება და რეკონსტრუქცია დაიწყება“.

უახლოეს წლებში უკრაინას ექიმებისა და ფსიქიატრების მტელი არმია დაჭირდება, რომლებმაც ომისაგან დასახიჩრებულ და ტრამვამიღებულ, დავრდომილ ვეტერანებს უნდა უმკურნალოს და მოუაროს. რასაკვირველია, მკურნალი ექიმებიდან ბევრი ქალი იქნება. ისინი, როგორც მოსალოდნელია, მნიშვნელოვან როლს შეასრულებენ ომის შემდგომ ეკონომიკის აღდგენაშიც.

ტერნოვკის ქვანახშირის შახტში, საიდანაც 600 მამაკაცი ფრონტზე გაიწვიეს, მათი ადგილი ქალებმა ჩაანაცვლეს. მართალია, კომპანიაში ქალები ადრეც უშაობდნენ, მაგრამ არცერთი არ იყო მიწის ქვეშ დასაქმებული, დღეს კი ისინი რამდენიმე ათეული მეტრის სიღრმეზე ლენტურ კონვეიერებს მართავენ, მიწისქვეშა ლიფტებს აკონტროლებენ.

ქვანახშირის მოპოვება უმძიმესი და დამქანცველი საქმეა, ომმა კი კიდევ უფრო სახიფათო გახადა. გასულ ზამთარში, როცა ელექტროენერგია ითიშებოდა, მეშახტეებს ჯერ ფეხით კილომეტრების გავლა,   შემდეგ კი ავარიული კიბით 600 მეტრი სიღრმიდან მიწის ზედაპირზე ამოსვლა უხდებოდათ. ახლა უკვე დიზელ-გენერატორების მეშვეობით შედარებით მეტი უსაფრთხოების დონეა შენარჩუნებული.

უკრაინას ბევრი რამ აქვს გასაკეთებელი გენდერული თანასწორობის დაცვის სფეროში. თუ 1990 წელს მრეწველობაში, კაცებთან ერთად, ქალების 54% იყო დასაქმებული, ომამდე მათი რაოდენობა 48%-ით შემცირდა. 1992-2022 წლებში ქალები ძირითადად მუშაობდნენ აღზრდა-განათლების, ტურიზმისა და სხვა „მსუბუქ“ სფეროებში, სადაც ხელფასები „მამაკაცურ სამუშაოებთან“ შედარებით დაბალი იყო. მხოლოდ 2017 წელს გაუქმდა ჯერ კიდევ საბჭოთა პერიოდში მიღებული კანონი, რომლითაც ქალებს 450 „კაცური“ პროფესიის შესწავლა და მუშაობა ეკრძალებოდათ (მაგალითად, ქალისთვის აკრძალული იყო სატვირთო ავტომობილის მძღოლისა და შემდუღებლის სპეციალობა).

თუმცა გარკვეული სტერეოტიპები მაინც შენარჩუნებულია: „ჩემი აზრით, ქალები შახტში არ უნდა მუშაობდნენ, მათ თავიანთი უნარები უფრო სხვა სფეროებში უნდა გამოავლინონ“, - ამბობს ტერნოვკის ქვანახშირის შახტის უფროსი იგორ ზაბელინი, - ქალისთვის პრიორიტეტი ოჯახისა და სახლის მოვლა უნდა იყოს“. ამასთან, იგი აღიარებს, რომ დღეისათვის შახტს სხვა გამოსავალი არ აქვს, ქალების დასაქმება გარდაუვალი ხდება. მწარე რეალობაა ის, რომ ალბათ, ბევრი ყოფილი მეშახტე ფრონტიდან ვერ დაბრუნდება და ვინც ომს გადაურჩება, მათგანაც ბევრი დაჭრილი იქნება და მიწის ქვეშ მუშაობას ვერ შეძლებს.

წყარო: https://www.economist.com/europe/2023/11/12/as-ukrainian-men-head-off-to-fight-women-take-up-their-jobs

 

аналитика
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати