,
ბრიტანული გაზეთი „დეილი ტელეგრაფი“ (The Daily Telegraph) აქვეყნებს სტატიას „როგორ დაკარგა უკრაინამ დასავლელი მოკავშირეების მიერ ნაჩუქარი პირველი F-16 ავიაგამანადგურებელი“ (ავტორი - ჯო ბარნსი), რომელშიც განხილულია 26 აგვისტოს საჰაერო ბრძოლის დროს თვითმფრინავის ჩამოვარდნის გარემოებები.
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებული სახით:
უკრაინამ უკვე დაკარგა ერთი ავიაგამანადგურებელი F-16 დაკარგა მას შემდეგ, რაც სულ რაღაც ორიოდე კვირის წინ კიევს ნაჩუქარი ამერიკული წარმოების თვითმფრინავების პირველი პარტია გადაეცა.
როგორც იტყობინებიან, F-16 26 აგვისტოს იმ დროს ჩამოვარდა, როცა უკრაინა რუსული რაკეტებისა და დრონების ყველაზე მასირებულ დარტყმას იგერიებდა. მაგრამ როგორც ამერიკული წყაროები ირწმუნებიან (მაგალითად, გაზეთი „უოლ სთრით ჯორნელი“), ავიაკატასტროფა, ალბათ, მფრინავის შეცდომამ გამოიწვია, ან ტექნიკურმა უწესივრობამ. ყოველ შემთხვევაში, F-16 რუსებს არ ჩამოუგდიათ.
ბოლო მომენტში ცნობილი გახდა კიდევ ერთი ვერსია - ამერიკული „შევარდენი“ ე.წ. „მეგობრული ცეცხლის“ შედეგად იქნა განადგურებული, ანუ უკრაინის ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვის ძალებმა, შეუთანხმებლობის შედეგად, თავისი თვითმფრინავი თვითონვე ჩამოაგდეს (ამბობენ, საზენიტო-სარაკეტო კომპლექსის „პეტრიოტის“ მეშვეობით, ვოლინის ოლქში, ლუცკთან).
F-16-ის პილოტი, პირველი კლასის მფრინავი - პოდპოლკოვნიკი ალექსი მესი დაიღუპა. მან მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა უკრაინის ლობირებაში დასავლელი მოკავშირეების წინაშე, რათა კიევს ამერიკული ავიაგამანადგურებლები გადაცემოდა, მისი ინტერვიუები ქვეყნდებოდა ევროპულ მასმედიაში, რომლებშიც იგი უკრაინისათვის F-16-ების გადაცემის აუცილებლობას ასაბუთებდა.
უკრაინის სამხედრო-საჰაერო ძალებმა და გენერალურმა შტაბმა პილოტის დაღუპვა დაადასტურეს: „26 აგვისტოს ალექსი მესი თავის უკანასკნელ საჰაერო ბრძოლაში გმირულად იგერიებდა სამშობლოს ცაში შემოჭრილ მტრის რაკეტებს. მან სიკვდილის წინ სამი ფრთოსანი რაკეტა და ერთი დამრტყმელი დრონი გაანადგურა“.
ის ამბავი, რომ უკრაინამ პირველი თავისი ძვირადღირებული თვითმფრინავი დაკარგა, კიევისათვის სერიოზულ დარტყმას ნიშნავს.
ვოლოდიმირ ზელენსკიმ, უკრაინის პრეზიდენტმა, დაადასტურა ამ კვირაში, რომ F-16-ები პირველად იქნენ გამოყენებულნი რუსული რაკეტებისა და დრონების შემოსევის წინააღმდეგ მიმართულ საჰაერო ბრძოლაში. უკრაინის ხელისუფლება იმედოვნებდა, რომ დასავლური ავიაცია ქვეყნის სახმელეთო ჯარებს უპირატესობას მისცემდა - F-16-ები გაანადგურებდნენ რუსულ დრონებს და დააფრთხობდნენ რუსეთის ავიაციას, რომელიც ფრონტის ხაზზე და ზურგის ობიექტებზე დიდი დამანგრეველი ძალის ბომბებს ყრიდა.
მაგრამ F-16-ების ერთ-ერთი ყველაზე გამოცდილი პილოტის სიკვდილი უფრო მძიმეა, ვიდრე თვითმფრინავის დაკარგვა. ამერიკელი ოფიციალური პირების განცხადებით, პოდპოლკოვნიკი ალექსი მესი ერთ-ერთი იყო იმ შვიდი უკრაინელი მფრინავიდან, რომელმაც „F-16 - ფალკონის“ მართვა შეისწავლა.
ერთი ამერიკული ავიაგამანადგურებლის ღირებულება შეიძლება დაახლოებით 60 მილიონ დოლარს აღწევდეს. ფასი დამოკიდებულია თვითმფრინავის კონფიგურაციასა და მის შესაძლო მოდერნიზაციაზე. თუმცა „დეილი ტელეგრაფი“ ადრე წერდა, რომ ნიდერლანდების მიერ უკრაინისათვის გადაცემული F-16-ები (6 ერთეული) მაინცდამაინც ახალ ტექნოლოგიურ მოდელს არ წარმოადგენენ. ამიტომ ნაკლებსავარაუდოა, რომ უკვე ნაჩუქარი თვითმფრინავები ფრონტის ხაზზე იფრენენ - არსებობს რისკი იმისა, რომ მათ რუსული ავიაგამანადგურებლები ჩამოაგდებენ. არადა, როგორც ნიდერლანდების ჯარების სარდალი, გენერალი ოტო ეიჰელჰაიმი აცხადებს, ნაჩუქარი F-16-ები „თავიანთ ფუნქციებს კარგად ასრულებენ“ და უკრაინას შეუძლია ისინი რუსეთის სიღრმეში განლაგებული სამხედრო ობიექტების დასაბომბადაც გამოიყენოსო.
მაგრამ ფრონტის ხაზზე შექმნილი მძიმე სიტუაციისა და ნატოს წევრი სხვა ქვეყნების ნეგატიური პოზიციის გათვალისწინებით, F-16-ების გამოყენება რუსეთის ზურგში მდებარე ობიექტების დასაბომბად ნაკლებადსავარაუდოა.
აღსანიშნავია, რომ ნიდერლანდები უკრაინას საბოლოო ჯამში 24 საბრძოლო „F-16 ფალკონს“ მიაწოდებს, ხოლო რუმინეთს - 18 სასწავლო თვითმფრინავს, უკრაინელი პილოტების მოსამზადებლად. „ჩვენ რუმინეთში კარგი სასწავლო ცენტრი გვაქვს შექმნილი უკრაინელი შედარებით ასაკოვანი მფრინავების გადასამზადებლად. მათ კარგად იციან რუსული საბჭოთა „მიგე“-ების მართვა, ახლა კი F-16-ებზე ფრენასაც შევასწავლით“, - ამბობს ოტო ეიჰელჰაიმი.
მფრინავების მომზადების სრული კურსი საკმაოდ ძვირადღირებულია, დიდ შრომასა და დროს მოითხოვს.
მოამზადა სიმონ კილაძემ
ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.
გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:
დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.
დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.
აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.
კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.
უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?
როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.
რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.
ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან) ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.
არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.
იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.
ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.
თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.
