,
ბრიტანული გაზეთი „დეილი ტელეგრაფი“ (The Daily Telegraph) აქვეყნებს სტატიას „როგორ დაკარგა უკრაინამ დასავლელი მოკავშირეების მიერ ნაჩუქარი პირველი F-16 ავიაგამანადგურებელი“ (ავტორი - ჯო ბარნსი), რომელშიც განხილულია 26 აგვისტოს საჰაერო ბრძოლის დროს თვითმფრინავის ჩამოვარდნის გარემოებები.
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებული სახით:
უკრაინამ უკვე დაკარგა ერთი ავიაგამანადგურებელი F-16 დაკარგა მას შემდეგ, რაც სულ რაღაც ორიოდე კვირის წინ კიევს ნაჩუქარი ამერიკული წარმოების თვითმფრინავების პირველი პარტია გადაეცა.
როგორც იტყობინებიან, F-16 26 აგვისტოს იმ დროს ჩამოვარდა, როცა უკრაინა რუსული რაკეტებისა და დრონების ყველაზე მასირებულ დარტყმას იგერიებდა. მაგრამ როგორც ამერიკული წყაროები ირწმუნებიან (მაგალითად, გაზეთი „უოლ სთრით ჯორნელი“), ავიაკატასტროფა, ალბათ, მფრინავის შეცდომამ გამოიწვია, ან ტექნიკურმა უწესივრობამ. ყოველ შემთხვევაში, F-16 რუსებს არ ჩამოუგდიათ.
ბოლო მომენტში ცნობილი გახდა კიდევ ერთი ვერსია - ამერიკული „შევარდენი“ ე.წ. „მეგობრული ცეცხლის“ შედეგად იქნა განადგურებული, ანუ უკრაინის ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვის ძალებმა, შეუთანხმებლობის შედეგად, თავისი თვითმფრინავი თვითონვე ჩამოაგდეს (ამბობენ, საზენიტო-სარაკეტო კომპლექსის „პეტრიოტის“ მეშვეობით, ვოლინის ოლქში, ლუცკთან).
F-16-ის პილოტი, პირველი კლასის მფრინავი - პოდპოლკოვნიკი ალექსი მესი დაიღუპა. მან მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა უკრაინის ლობირებაში დასავლელი მოკავშირეების წინაშე, რათა კიევს ამერიკული ავიაგამანადგურებლები გადაცემოდა, მისი ინტერვიუები ქვეყნდებოდა ევროპულ მასმედიაში, რომლებშიც იგი უკრაინისათვის F-16-ების გადაცემის აუცილებლობას ასაბუთებდა.
უკრაინის სამხედრო-საჰაერო ძალებმა და გენერალურმა შტაბმა პილოტის დაღუპვა დაადასტურეს: „26 აგვისტოს ალექსი მესი თავის უკანასკნელ საჰაერო ბრძოლაში გმირულად იგერიებდა სამშობლოს ცაში შემოჭრილ მტრის რაკეტებს. მან სიკვდილის წინ სამი ფრთოსანი რაკეტა და ერთი დამრტყმელი დრონი გაანადგურა“.
ის ამბავი, რომ უკრაინამ პირველი თავისი ძვირადღირებული თვითმფრინავი დაკარგა, კიევისათვის სერიოზულ დარტყმას ნიშნავს.
ვოლოდიმირ ზელენსკიმ, უკრაინის პრეზიდენტმა, დაადასტურა ამ კვირაში, რომ F-16-ები პირველად იქნენ გამოყენებულნი რუსული რაკეტებისა და დრონების შემოსევის წინააღმდეგ მიმართულ საჰაერო ბრძოლაში. უკრაინის ხელისუფლება იმედოვნებდა, რომ დასავლური ავიაცია ქვეყნის სახმელეთო ჯარებს უპირატესობას მისცემდა - F-16-ები გაანადგურებდნენ რუსულ დრონებს და დააფრთხობდნენ რუსეთის ავიაციას, რომელიც ფრონტის ხაზზე და ზურგის ობიექტებზე დიდი დამანგრეველი ძალის ბომბებს ყრიდა.
მაგრამ F-16-ების ერთ-ერთი ყველაზე გამოცდილი პილოტის სიკვდილი უფრო მძიმეა, ვიდრე თვითმფრინავის დაკარგვა. ამერიკელი ოფიციალური პირების განცხადებით, პოდპოლკოვნიკი ალექსი მესი ერთ-ერთი იყო იმ შვიდი უკრაინელი მფრინავიდან, რომელმაც „F-16 - ფალკონის“ მართვა შეისწავლა.
ერთი ამერიკული ავიაგამანადგურებლის ღირებულება შეიძლება დაახლოებით 60 მილიონ დოლარს აღწევდეს. ფასი დამოკიდებულია თვითმფრინავის კონფიგურაციასა და მის შესაძლო მოდერნიზაციაზე. თუმცა „დეილი ტელეგრაფი“ ადრე წერდა, რომ ნიდერლანდების მიერ უკრაინისათვის გადაცემული F-16-ები (6 ერთეული) მაინცდამაინც ახალ ტექნოლოგიურ მოდელს არ წარმოადგენენ. ამიტომ ნაკლებსავარაუდოა, რომ უკვე ნაჩუქარი თვითმფრინავები ფრონტის ხაზზე იფრენენ - არსებობს რისკი იმისა, რომ მათ რუსული ავიაგამანადგურებლები ჩამოაგდებენ. არადა, როგორც ნიდერლანდების ჯარების სარდალი, გენერალი ოტო ეიჰელჰაიმი აცხადებს, ნაჩუქარი F-16-ები „თავიანთ ფუნქციებს კარგად ასრულებენ“ და უკრაინას შეუძლია ისინი რუსეთის სიღრმეში განლაგებული სამხედრო ობიექტების დასაბომბადაც გამოიყენოსო.
მაგრამ ფრონტის ხაზზე შექმნილი მძიმე სიტუაციისა და ნატოს წევრი სხვა ქვეყნების ნეგატიური პოზიციის გათვალისწინებით, F-16-ების გამოყენება რუსეთის ზურგში მდებარე ობიექტების დასაბომბად ნაკლებადსავარაუდოა.
აღსანიშნავია, რომ ნიდერლანდები უკრაინას საბოლოო ჯამში 24 საბრძოლო „F-16 ფალკონს“ მიაწოდებს, ხოლო რუმინეთს - 18 სასწავლო თვითმფრინავს, უკრაინელი პილოტების მოსამზადებლად. „ჩვენ რუმინეთში კარგი სასწავლო ცენტრი გვაქვს შექმნილი უკრაინელი შედარებით ასაკოვანი მფრინავების გადასამზადებლად. მათ კარგად იციან რუსული საბჭოთა „მიგე“-ების მართვა, ახლა კი F-16-ებზე ფრენასაც შევასწავლით“, - ამბობს ოტო ეიჰელჰაიმი.
მფრინავების მომზადების სრული კურსი საკმაოდ ძვირადღირებულია, დიდ შრომასა და დროს მოითხოვს.
მოამზადა სიმონ კილაძემ
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
