USD 2.7242
EUR 3.1925
RUB 3.4779
Tbilisi
გიორგი კობერიძე - ყველაზე დიდი პრეტენზიები უნგრეთს რუმინეთთან აქვს
Date:  
რამდენიმე კვირის წინ განვიხილეთ უნგრეთის მიდგომა უკრაინისა და მის ტერიტორიულ მთლიანობასთან დაკავშირებით და ხაზი გავუსვით ზაკარპატიეს ოლქში არსებულ უნგრულ მოსახლეობაზე თუმცა აღვნიშნეთ, რომ ყველაზე დიდი პრეტენზიები უნგრეთს რუმინეთთან აქვს. ახლა მოდით ეს საკითხი ჩავშალოთ უკეთ.
 
1920 წლის ტრიანონის ხელშეკრულებით დაშლილი ავსტრო-უნგრეთის იმპერიის ნანგრევებზე შექმნილი უნგრეთი კარგავდა ტრანსილვანიას, რომლის მოსახლეობაც შერეული - რუმინული და უნგრული - გახლდათ. თუმცა, აღსანიშნავია ისიც, რომ აღნიშნულ ხელშეკრულებამდე მისვლამდე 1918 წლიდან რუმინეთსა და უნგრეთს შორის საბრძოლო მოქმედებები მიმდინარეობდა. რუმინეთი ჯერ ავსტრო-უნგრეთის იმპერიას ებრძოდა, შემდგომ უნგრეთის სამეფოს, უნგრეთის პირველ რესპუბლიკას და საბოლოოდ საბჭოთა უნგრეთს. ეს უკანასკნელი 1919 წელს დაარსდა და მას ბელა კუნი და ე.წ. ლენინის ბიჭები მართავდნენ, რომლებიც გამორჩეული სისასტიკით ხოცავდნენ როგორც საკუთარ თანამემამულე უნგრელებს ისე სხვა ნაციის წარმომადგენლებს. საბოლოოდ კი 1919 წლის აგვისტოში უნგრეთის დედაქალაქი ბუდაპეშტი რუმინულმა არმიამ აიღო და კომუნისტები გაიქცნენ.
 
ტრანსილვანია, რომელზეც რუმინელები ჯერ კიდევ პირველ მსოფლიო ომამდე აცხადებდნენ პრეტენზიას (მაგრამ უნგრეთის სამეფოში შედიოდა და როგორც აღვნიშნე შერეული მოსახლეობა ჰყავდა) საბოლოოდ კიდეც დარჩა რუმინეთს, თუმცა არასდროს, მათ შორის არც 1946 წლის შემდეგ, როდესაც ორივე ქვეყანაში კომუნისტები იყვნენ - უნგრეთსა და რუმინეთს შორის ეს თემა არსად გამქრალა.
 
უნგრეთში პარტია იობიკი (Jobbik) და სახელისუფლებო ძალა ფიდეზი (Fidesz) განსაკუთრებით ბევრს საუბრობს უნგრელთა უფლებებზე რუმინეთში, რომელთა საერთო რაოდენობა 1 მილიონ ადამიანს მცირედით აღემატება. განსახლების არეალით, უნგრელები უმრავლესობაში არა უშალოდ უნგრეთის საზღვრის სიახლოვეს, არამედ პირიქით, ტრანსილვანიის სიღრმეში, კარპატების მთებთან არიან წარმოდგენილნი, თუმცა საზღვრისპირა რაიონებშიც მნიშვნელოვან რაოდენობას ქმნიან.
 
რუმინეთსა და უნგრეთს შორის ამ თემაზე კუთხით თანამედროვე ისტორია საკმაოდ კომპლექსურია. ყველაზე მძიმე მოვლენები 1990 წლის მარტში დატრიალდა, როდესაც ქალაქ ტირგუ-მურეშში რუმინელებსა და უნგრელებს შორის შეტაკებები დაიწყო. სიტუაცია იმდენად დაიძაბა, რომ ომის საფრთხეც შეიქმნა ორ ქვეყანას შორის. მაშინ საერთაშორისო ჩართულობით სიტუაცია განიმუხტა, მაგრამ კიდევ ერთხელ დამტკიცდა თუ რამდენად ფეთქებადი იყო სიტუაცია მათ შორის.
 
2004 წელს უნგრეთი ევროკავშირში შედის, 2007 წელს კი რუმინეთი. სიტუაცია კი მეტ-ნაკლებად გაუმჯობესდა მას შემდეგ, მაგრამ ნაციონალურ სენტიმენტებზე თამაში უცხო არ არის ხოლმე: ბუდაპეშტში ოფიციალურ შენობებზე ჩემი თვალით მინახავს ტრანსილვანიელი უნგრელების სიმბოლიკა და დროშები. ხოლო რუმინეთში სეპარატიზმზე საუბრისას თითქმის ყოველთვის უნგრელების ხსენება ჩნდება ხოლმე.
 
საბოლოდ, ეს საკითხი ამ ორ ქვეყანას შორის თავის სერიოზულ პრობლემებს წარმოშობს, მაგრამ ევროკავშირის ჩართულობითა და ძალისხმევით სიტუაცია დასტაბილურებულია და ნელ-ნელა უმჯობესდება კიდეც. ახლა ისტორიულ საკითხებზე უფრო მეტს საუბრობენ ხოლმე, თუნდაც იმაზე თუ სადაური იყო ვლად მესამე (დრაკულა) და ვის რა როლი მიუძღვის ოსმალეთის იმპერიასთან ბრძოლაში, მაგრამ უკრაინაში რუსეთის აგრესიამდე რუსული პროპაგანდა და ანტირუმინული სენტიმენტების გაღვივება და ტერიტორიულ პრეტენზიებზე საუბარი, უნგრულ პოლიტიკაში, გარკვეულ კვალს ტოვებდა, რაც თანდათან იცვლება და რუსეთის მარცხთან ერთად ალბათ სრულად გადაიხედება კიდეც.
 

მიყევით ბმულს - გიორგი კობერიძე

analytics
«Financial Times» (დიდი ბრიტანეთი): „მსოფლიოში არასტაბილურობა სუფევს, ამიტომ ევროპა უნდა შეიარაღდეს“

ბრიტანულ გაზეთ „ფაინენშელ თაიმსში“ (Financial Times) დაბეჭდილია სტატია სათაურით „მსოფლიოში არასტაბილურობა სუფევს, ამიტომ ევროპა უნდა შეიარაღდეს“, რომლის ავტორები არიან ფრიდრიხ მერცი (გერმანიის კანცლერი) და ემანუელ მაკრონი (საფრანგეთის პრეზიდენტი).

გთავაზობთ სტატიის შინაარსს:

 „ჰააგაში ნატოს სამიტის ფონზე მსოფლიოში ქაოსური მოვლენები სუფევს: ბობოქრობენ ომები, ჩვეული ქცევის წესები და ნორმები ინგრევა,  ხოლო დიდი ხნით განმტკიცებული რწმენები ეჭვის ქვეშ დგება. ამ ეპოქალური გამოცდის ჟამს გერმანია და საფრანგეთი - თავიანთ ევროპელ და ატლანტის ოკეანის გაღმა ნაპირზე მყოფ მეგობრებთან და მოკავშირეებთან ერთად ერთიანი და მტკიცე ფრონტით გამოდიან, რათა დაიცვან ჩვენი საერთო ფასეულობები, ჩვენი მოქალაქეების თავისუფლება და უსაფრთხოება“, - ნათქვამია სტატიის დასაწყისში.

ავტორთა აზრით, „ევროპაში არასტაბილურობის ძირითად წყაროს რუსეთი და მისი იმპერიალისტური ომები წარმოადგენს: „2008 წელს რუსეთი თავს დაესხა საქართველოს, შემდეგ, 2014 წელს - მოახდინა ყირიმისა და დონბასის ოკუპაცია, 2022 წელს კი კრემლის ჯარები უკრაინის დანარჩენ ტერიტორიაზე შეიჭრნენ. ვლადიმერ პუტინის მიზანია ძირი გამოუთხაროს ევროპულ უსაფრთხოებას, მეზობლებს თავს მოახვიოს უკანონო მეურვეობა, ისინი შიგნიდან გატეხოს და თავის ორბიტაზე გადაიყვანოს, საერთაშორისო მართლწესრიგს საფუძველი შეურყიოს. ეს ყველაფერი რუსეთის სტრატეგიულ ინტერესებს წარმოადგენს. ჩვენ არ შეგვიძლია ამ ყველაფერს შევურიგდეთ, ჩვენს კონტინენტზე მშვიდობა უნდა დავიცვათ“.

„თუ კრემლის ამჟამინდელი პოლიტიკის ტრაექტორია არ შეიცვლება, რუსეთი საფრანგეთისა და გერმანიის ურყევ და მტკიცე პოზიციის წინაშე აღმოჩნდება. ამჟამად სასწორზე დევს ევროპული სტაბილურობის ბედი ათწლეულების განმავლობაში.

ნატოს სამიტზე საფრანგეთი და გერმანია დაადასტურებენ თავიანთ მხარდაჭერას იმ ძალისხმევისადმი, რასაც აშშ მიმართავს კონფლიქტების შეწყვეტისათვის და მტკიცე მშვიდობის მისაღწევად. საფრანგეთი და გერმანია მხარს დაუჭერენ უკრაინის სუვერენიტეტს, ცეცხლის შეწყვეტის წინადადებას და გააძლიერებენ რუსეთზე ზეწოლას, მათ შორის სანქციების მეშვეობით“, - აღნიშნავენ სტატიის ავტორები, - „ჩვენ ვუზრუნველყოფთ, რომ უკრაინა კონფლიქტიდან გამოსვლის შემდეგ აყვავებული, ძლიერი და უსაფრთხო ქვეყანა გახდეს“.

როგორც სტატიაშია ნათქვამი, ამ მხრივ უკვე ბევრი რამ არის გაკეთებული - ევროკავშირი უკრაინას 130 მილიარდი ევროთი დაეხმარა. გარდა ამისა, ევროკავშირმა დაგმო კრემლის აგრესიული პოლიტიკა, რისთვისაც რუსეთს მკაცრი სანქციები აქვს დაწესებული. „მაგრამ ეს კიდევ ცოტაა. ამიტომ ჩვენ, დიდ ბრიტანეთთან ერთად, ხელს შევუწყობთ უკრაინის არმიის გაძლიერებას, განვაახლებთ უკრაინის თავდაცვით მრეწველობას იმ მიზნით, რომ სამომავლოდ მას რუსეთის სავარაუდო აგრესიის წარმატებით მოგერიება შეძლოს.

„რა თქმა უნდა, ჩვენი გეგმები მხოლოდ უკრაინას არ ეხება. როგორც ჩანს, ახლო მომავალში კონფლიქტურ გარემოში ცხოვრება მოგვიწევს - იმ მსოფლიოში, სადაც ჩვენი მოკავშირეების წინაშე ახალი დილემები და პრიორიტეტები დადგება. რუსეთის გარდა, ჩვენ, ალბათ, კიდევ ბევრი გამოწვევის მოწმენი გავხდებით. ამისათვის ახლავე უნდა ვიზრუნოთ“, - აღნიშნავენ ავტორები და იქვე მიუთითებენ: აუცილებელია ნატოს გაძლიერება - თავდაცვის სფეროს ალიანსის წევრების საერთო ბიუჯეტის 3,5% უნდა მოხმარდეს, 2%-ის ნაცვლად. დამატებითი ხარჯები აუცილებელია. მათი მეშვეობით ჩვენ იმ ბზარს ამოვავსებთ, რომელიც ნატოს სამხედრო პოტენციალს გაუჩნდა რევანშისტული რუსეთის პირისპირ“, - ხაზს უსვამენ ავტორები.

„ალიანსის უსაფრთხოების ქვაკუთხედად ბირთვული შეკავება რჩება: საფრანგეთს აქვს თავისი დამოუკიდებელი სტრატეგიული ბირთვული ძალები, რომლებსაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეაქვთ ნატოს საერთო უსაფრთხოების დაცვაში. გერმანიას უფლება აქვს მონაწილეობა მიიღოს ნატოს ბირთვული იარაღის ერთობლივ გამოყენებაში. გარდა ამისა, ერთობლივად ვიმუშავებთ შესყიდვების სისტემის რეფორმირებაში, რომელიც გამოიხატება უნიფიკაციაში, გამარტივებასა და გაზრდაში“, - ნათქვამია სტატიაში.

პუბლიკაციის დასასრულს, ავტორები აღნიშნავენ, რომ ნატო გააგრძელებს მჭიდრო თანამშრომლობას ევროკავშირთან, რათა უკეთ იქნას გამოყენებული ევროპის ტექნოლოგიური უპირატესობა [რუსეთის წინააღმდეგ]. „ჩვენ ვადასტურებთ სამოკავშირეო ერთიანობას, სოლიდარობას და ერთგულებას ჩვენი კონტინენტის თავისუფლების, მშვიდობისა და უსაფრთხოებისათვის“.

See all
Survey
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
Vote
By the way