USD 2.6975
EUR 3.1825
RUB 3.4401
Тбилиси
გიორგი კობერიძე - ლიბერალიზმს სერიოზული გამოწვევები აქვს დღეს
дата:  
ქართულ და ზოგიერთ უცხოურ პოლიტიკურ საზოგადოებაში ლიბერალიზმს წარმოაჩენენ, როგორც ნეგატიური ტერმინის მქონე სალანძღავ სიტყვად და არა პოლიტიკურ იდეოლოგიად, მაშინ, როდესაც ამის მთქმელები, ხშირად, ლიბერალიზმის ფუნდამენტურ პრინციპებს თავად იზიარებენ ხოლმე და ქმნიან ერთგვარ პარადოქსს.
ცხადია, ლიბერალიზმი ძალიან ფართო პოლიტიკურ იდეოლოგიასა და ქვე მიმდინარეობას მოიცავს (რითაც ბევრმა ძალამ დაიბრალა/გაიზიარა ლიბერალიზმი) და ყველაფერს ვერ დავფარავ ამ პოსტში, მაგრამ მისი ძირითადი პრინციპებსა და გამოწვევებზე ვისაუბროთ:
- ადამიანი ინდივიდია, თავისი ინდივიდუალური ხედვებით, რომელიც შეიძლება ვიღაცისათვის მიუღებელი და ვიღაცისათვის სასურველი იყოს; ინდივიდუალიზმი ყველა ასპექტში რჩება ინდივიდუალიზმად - შეიძლება დღეს ერთ ასპექტში ორი ინდივიდი თანხმდებოდეს, ხვალ კი, სხვა ასპექტში - აღარ. ავტოკრატიული რეჟიმებისათვის ინდივიდუალიზმი საკმაოდ საშიში მოვლენაა.
- ადამიანებს აქვთ თავისუფლება და შეიძლება ამ თავისუფლებით თავად გადაწყვიტონ ვინ და რა მოსწონდეთ და ვინ არ მოსწონდეთ; თავისუფლება მოიცავს ყველა სფეროს - პოლიტიკიდან დაწყებული, კომპიუტერული ტექნიკით დამთავრებული.
- ადამიანი რაციონალური არსებაა (უნდა იყოს) და თავად, რაციონალური დათვლითა და განსჯით გადაწყვეტს რა არის მისთვის მოცემულ მომენტში სასურველი და რა არა. მაგალითად, იყიდოს ძვირადღირებული ნივთი და იმუშაოს ორჯერ მეტი ამ დანახარჯის ასანაზღაურებლად თუ დაზოგოს ფული ხვალინდელი დღისათვის. ან დაოჯახდეს ანგარებით თუ დაელოდოს ნამდვილ სიყვარულს. ან სულაც სამუშაო დღეს დაიძინოს თუ წავიდეს სამსახურში. ყველა ამ ნაბიჯების უკან ესა თუ ის გათვლა დგას ხოლმე.
- ადამიანებს სხვა ადამიანის აზრების მიმღებლობა აქვთ. ეს არ ნიშნავს რომ აპრიორი პატივს სცემენ სხვის აზრს, მაგრამ მიაჩნიათ რომ სხვისი აზრის გამოხატვის თავისუფლება მნიშვნელოვანია. ანუ, სხვისი აზრის მოსმენა თანდაყოლილია ადამიანის ბუნებისათვის, ხოლო პატივისცემა - ინდივიდუალურად დამსახურებადი.
- ლიბერალიზმი მხარს უჭერს კერძო საკუთრებას. ადამიანი, რომელსაც აქვს კერძო საკუთრება უფრო რაციონალური იქნება ვიდრე ის ადამიანი, რომელსაც არაფერი აღარ აქვს დასაკარგი. ამიტომ, ლიბერალებს სწამთ კერძო საკუთრების, როგორც საზოგადოებრივი სტაბილურობის ერთგვარი გარანტის - თუკი ერთი წაართმევს სხვას კერძო საკუთრებას, ეს გამოიწვევს ჯაჭვურ ეფექტს და შეიძლება ერთხელაც მას წაართვან კერძო საკუთრება;
- რასაც მიაღწევ შენი დამსახურებაა და რაც მოგივა - შენი ბრალია. ეს სოციო-ეკონომიკური მიდგომა მიანიშნებს ფაქტზე, რომ ყველაფერი რაც შენს თავს ხდება შენი გამომუშავებულია. პირიქითაც ასეა ოღონდ - თუკი რაიმე არ გამოვიდა ისიც შენი ბრალია;
- ლიბერალებს კანონის უზენაესობის სწამთ. თუკი სისტემა, რომელშიც მათი ინდივიდუალიზმი, თავისუფლება და კერძო საკუთრება უნდა იყოს დაცული, აუცილებელია კანონი უზენაესობდეს, სხვა შემთხვევაში რა გარანტია აქვთ რომ ვინმე არ მოსპობს იმას, რაც მათია?!
- ლიბერალიზმი სეკულარული სახელმწიფოს მხარდამჭერია - როგორც ეკლესია არ უნდა ჩაერიოს საერო პოლიტიკურ საქმიანობაში (ფუნდამენტალიზმის უარყოფა), ასევე საერო პოლიტიკური წრეები არ უნდა ჩაერიონ საეკლესიო საქმიანობაში (ბიზანტიური პრინციპის უარყოფა).
ცხადია ლიბერალიზმს სერიოზული გამოწვევები აქვს დღეს:
1. ის, ვინც საკუთარ თავს ლიბერალს უწოდებს, ხშირად ძალიან ცოტა აქვთ საერთო ლიბერალიზმთან (ისევე, როგორც თვითგამოცხადებულ კონსერვატორებს კონსერვატიზმთან ხოლმე); ამიტომ, ისინი ლიბერალიზმის თავისებურ გაგებასა და ფორმას ქმნიან, რომელიც ფუნდამენტური ლიბერალიზმის პრინციპებზე აღარ დგას ხოლმე.
2. ლიბერალიზმი სხვისი აზრის გამოხატვის შეზღუდვისათვის რთულად შეიძლება იყოს გამოყენებული, რადგან ეს მიდგომა უფრო მასობრივ და ავტორიტარიზმისაკენ მიდრეკილ იდეოლოგიებს ახასიათებთ ხოლმე, ვიდრე ინდივიდუალიზმის მხარდამჭერ ლიბერალიზმს; ამ ფონზე ზოგიერთი ლიბერალი დილემურ კითხვას სვამს: რა ვქნათ, თუკი ლიბერალურ სისტემას ანტილიბერალური ძალა იყენებს იმისათვის, რომ თავად ეს ლიბერალური სისტემა მოსპოს?
3. ზოგიერთი თანამედროვე ლიბერალი ტოლერანტობასა და პატივისცემას შორის ტოლობის ნიშანს სვამს - რაც მცდარია; ტოლერანტობა და თავისუფალი არჩევანი ადამიანის თანდაყოლილი ფორმაა ხოლო პატივისცემა - შეძენადი და დამსახურებადი, ისიც ინდივიდების თვალში და არა საყოველთაოდ. ანუ შეიძლება ერთი ადამიანი ადამიანთა ნაწილში გმირი იყოს, ხოლო მეორე ნაწილში - ანტიგმირი. თუმცა ამავე საზოგადოებაში გმირები და ანტიგმირები გვერდიგვერდ ცხოვრობენ. როგორც კი ერთი სხვას მოსთხოვს რომ აღიაროს გმირად/ანტიგმირად წინააღმდეგ შემთხვევაში მოსპობს მას - ლიბერალიზმის დიდი კრიზისი იწყება.
4. კლასიკური ლიბერალიზმი ინდივიდუალიზმის წინ დაყენების ფონზე ძალიან მკაცრი პოლიტიკური იდეოლოგიაა და ხშირად კოლექტივისტურ და საყოველთაო პასუხისმგებლობაზე დაფუძნებულ იდეოლოგიებს (მაგ. კლასიკურ სოციალისტებს და მათ მომხრეებს) ძალიან აშინებთ ის;
5. ლიბერალიზმს ძალიან ბევრი ფორმა გაუჩნდა, რომელთა ნაწილიც ლიბერალიზმის პოლიტიკური შეხედულებების ნაწილს, ხოლო ეკონომიკურს მხოლოდ მინიმალურად (ან საერთოდ არ) იზიარებს. ეს კი ტერმინი "ლიბერალის" გამოყენებას საკმაოდ ბუნდოვანს ხდის.
6. არა ყოველდღიური, მაგრამ ფილოსოფიური გამოწვევა ლიბერალიზმში ღმერთის საკითხია. ლიბერალიზმში რიგი პრინციპები ღმერთის გარეშე რთულად არსებობს, რადგან თუკი ვამბობთ, რომ ადამიანისათვის თავისუფალი ნება, არჩევანი და ნებისმიერი სხვა რამ თანდაყოლილია, ეს ნიშნავს რომ ამ "თანდაყოლილ" თვისებებს წყაროც აქვს. და ეს წყარო თავად ადამიანის მიერ შექმნილი სახელმწიფო და კანონი ვერ იქნება, რადგან სახელმწიფო ადამიანს თან არაფერს აყოლებს გარდა ვალდებულებებისა და უფლებებისა. სახელმწიფოები თავიანთი რეჟიმებიანად იცვლებიან, თანდაყოლილობის პრინციპი კი - რჩება. მეცნიერულად, ადამიანისათვის რომ ღრმა ფილოსოფიური პრინციპები აპრიორი თანდაყოლილია ბიჰევიორისტი ფსიქოლოგიები ძალიან მკაცრად უარყოფენ. ერთადერთი რაც თანდაყოლილობის პრინციპს გაამყარებდა ისეთი ძალის არსებობაა, რომელიც მის (ადამიანის) გამორჩეულობას გაამყარებს. ამიტომაა, რომ კლასიკური ლიბერალიზმის მხარდამჭერთა აბსოლუტურ უმრავლესობას ღმერთი (ან მის მაგივრად ნებისმიერი ბუნების ძალა) არ უარუყვია. დღეს, თანამედროვე ლიბერალები, ღმერთის საკითხზე ნაკლებად მსჯელობენ ხოლმე და ამბობენ, რომ ესეც ინდივიდის შინაგანი რწმენის საკითხია. როგორც არ უნდა იყოს, თავისუფალი ნება და სხვა თანდაყოლილი პრინციპების უარყოფა კი არ მომხდარა, არამედ წინ წამოიწია კიდეც.
7. ამერიკულ პოლიტიკაში, მეტწილად, ლიბერალი უფრო მემარცხენე პოლიტიკურ ძალასთან ასოცირდება, ხოლო ევროპის უმეტეს ქვეყანაში - მემარჯვენესთან. ასეა თუ ისე ლიბერალიზმის ფუნდამენტური პრინციპები უფრო მემარჯვენეა ვიდრე მემარცხენე.
როგორც არ უნდა იყოს, მიუხედავად იმისა, რომ ამ პოსტში მისი მხოლოდ მცირე ნაწილი დავფარე, ლიბერალიზმი საკმაოდ მყარი პოლიტიკური იდეოლოგიაა, რომლის ფუნდამენტურ ფორმასაც, არ მოგეჩვენებათ თუ ვიტყვი, რომ ეკონომიკისა და კანონის უზენაესობის პრინციპებით ყველაზე მეტი საზიარო სწორედ კონსერვატიზმთან აქვს და გარკვეულწილად შეთავსებადია ნაციონალიზმთანაც კი, რომელთან ერთადაც მან ფეოდალიზმი დაამარცხა.
ამიტომაა, რომ ხშირად იდეოლოგიებზე დაფუძნებული სალანძღავი ტერმინები საკმაოდ აცდენილია ხოლმე ამა თუ იმ პოლიტიკური იდეოლოგიის ფუნდამენტურ ფორმას და ყოველდღიურ პოლიტიკაში, პოლიტიკოსების მიერ არასწორად გამოიყენება ხოლმე უნებლიედ ან მიზანმიმართულად.
მიყევით ბმულს - გიორგი კობერიძე  
საერთაშორისო ურთიერთობების სპეციალისტი, ჯიპას პროფესორი
Тбилиси
გადასასვლელ ხიდთან 280-მეტრიანი საავტომობილო ესტაკადის მშენებლობაზე ₾100 მილიონი დაიხარჯება

თბილისის მერია გადასასვლელ ხიდთან, ცოტნე დადიანისა და სადგურის მოედნის დამაკავშირებელი ესტაკადის მშენებლობას გეგმავს. ახალი ინფრასტრუქტურული პროექტი 2026 წლის ბიუჯეტში უკვე გათვალისწინებულია და მასზე მომდევნო წელს 10 მილიონი ლარი დაიხარჯება, 2027 წელს კი დამატებით 87.5 მილიონი ლარი. მთლიანობაში 280-მეტრიანი ესტაკადის პროექტირება-მშენებლობის წინასწარი სავარაუდო ღირებულება 100 მილიონ ლარს შეადგენს. პროექტზე საგზაო მარშრუტის კვლევაზე 2025 წელს უკვე 2.5 მილიონი ლარი დაიხარჯა.

2026 წლის ბიუჯეტის განმარტებით ბარათში მითითებულია, რომ სარკინიგზო მაგისტრალი ქალაქის ცენტრალურ მონაკვეთს ყოფს იმგვარად, რომ მოედნის პარალელურად არსებულ ქუჩებს შორის დაკავშირებადობა მინიმალურია და აუცილებელია საზოგადოებრივი ტრანსპორტისთვის ახალი ინფრასტრუქტურის შექმნით ქალაქის უბნების დაკავშირებადობა გაუმჯობესდეს.

"ქალაქ თბილისის ცენტრში არსებული რკინიგზის კორიდორი და თანმდევი ინფრასტრუქტურა ქმნის 4-კილომეტრიან მონაკვეთს აღმოსავლეთ-დასავლეთ სატრანსპორტო კავშირის გარეშე, გარდა შეზღუდული რაოდენობის საფეხმავლო კავშირებისა. ეს ისტორიული დაბრკოლება ხელს უშლის თბილისის სატრანსპორტო გეგმის პრიორიტეტებისკენ მისწრაფებას. სადგურის მოედანი მდებარეობს აღნიშნულ ამ 4-კილომეტრიან მონაკვეთში. ის წარმოადგენს დედაქალაქის უმნიშვნელოვანეს სატრანსპორტო „ჰაბს“, სადაც თავს იყრის 61 ავტობუსის მარშრუტი, მეტროს 2 ხაზი, ისევე როგორც საქართველოს რკინიგზის სერვისები. ტერიტორია ემსახურება საათში 330 ავტობუსის სერვისს, საიდანაც მომავალში 150 გამოიყენებს ხიდს. თბილისის სატრანსპორტო გეგმის თანახმად, სადგურის მოედანი ასევე იქნება თბილისის საგარეუბნო რკინიგზის სერვისების თავმოყრის წერტილი, რაც კიდევ უფრო მნიშვნელოვანს გახდის მისი, როგორც სატრანსპორტო ჰაბის ფუნქციას. ამჟამინდელი მდგომარეობით, აღმოსავლეთ-დასავლეთ კავშირის არარსებობა აფერხებს მაღალი ხარისხის ჰაბის განვითარებას, ხშირად 22 ავტობუსის მარშრუტის შეწყვეტა ხდება ვადაზე ადრე ან ახორციელებენ 1.5 კილომეტრიანი შემოვლითი მგზავრობას, რომელიც მნიშვნელოვნად ზრდის გადაადგილების დროს, ჰაერის დაბინძურებასა და ვიბრაციას, ისევე როგორც ამცირებს მარშრუტების ხარჯეფექტიანობას. თბილისის სატრანსპორტო გეგმით გათვალისწინებულ აღმოსავლეთ-დასავლეთის შეკავშირებულობის ალტერნატივების ანალიზის კვლევამ, რომელიც მსოფლიო ბანკის დახმარებით ჩატარდა, მულტიკრიტერიუმიანი ანალიზის საშუალებით, გამოავლინა თბილისის ცენტრში არსებული რკინიგზის ხაზის ორ მხარეს (აღმოსავლეთ და დასავლეთ) შორის ახალი კავშირის შექმნის საუკეთესო ალტერნატივა - საზოგადოებრივი ტრანსპორტის პრიორიტეტის მქონე საავტომობილო ხიდი, დადიანის ქუჩასა და სადგურის მოედანს შორის. ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერია ფლობს თბილისის სატრანსპორტო გეგმით გათვალისწინებულ აღმოსავლეთ-დასავლეთის შეკავშირებულობის ალტერნატივების ანალიზის კვლევის საფუძველზე შექმნილ ანგარიშს, კონცეფციას. პროექტის მიზანი არის, ამ კონცეფციით განსაზღვრული, საავტომობილო ხიდის მშენებლობა.

აღნიშნული ობიექტი წარმოადგენს საავტომობილო ხიდს ქალაქ თბილისში, რომელიც დააკავშირებს სადგურის მოედანს დადიანის ქუჩასთან და იქნება 280 მეტრი სიგრძის, 8.5 მეტრი სიგანის სწორ მონაკვეთში, ხოლო 15 მეტრი სიგანის მოხვევის მონაკვეთში (ე.წ. სპირალი, რომელიც ეშვება სადგურის მოედანზე). ხიდი იქნება ორზოლიანი და დასავლეთით, სადგურის მოედანზე დაშვებისას, რამპას ექნება მარჯვნივ ჩამხვევი ზოლი. რკინიგზის დერეფნის კვეთისას აუცილებელია 7 მეტრიანი სხვაობა რკინიგზის ლიანდაგსა და ხიდის სტრუქტურას შორის. საავტომობილო ხიდი ითვალისწინებს 18 მეტრიანი ავტობუსების მართვის ტრაექტორიებს, მისი მაქსიმალური გრძივი ქანობი - 10.7%, ხოლო მინიმალური რადიუსი - 12 მეტრი. საავტომობილო ხიდის გამტარობა შერეული ნაკადების პირობაში იქნება 800 ავტომობილი ერთ საათში ერთი მიმართულებით", - ნათქვამია 2026 წლის ბიუჯეტის განმარტებით ბარათში.

წყარო: https://bm.ge

sadguris-moedani_o_h

более
голосование
Кстати