USD 2.7484
EUR 2.8998
RUB 2.7361
თბილისი
გიორგი კობერიძე - აზერბაიჯანი ცდილობს დარჩენილი ყარაბაღის პრობლემა რაც შეიძლება მალე მოაგვაროს და თან ისე, რომ რუსეთმა ვერანაირი მანევრი ვერ შეძლოს
თარიღი:  694
უკრაინაში რუსეთის აგრესიის წარუმატებლობისა და უკრაინული კონტრშეტევის მოლოდინის ფონზე მნიშვნელოვნად იცვლება რეალობა საქართველოს სამეზობლოში - კერძოდ კი აზერბაიჯანში, ყარაბაღის მიმართულებით.
აზერბაიჯანი ცდილობს დარჩენილი ყარაბაღის პრობლემა რაც შეიძლება მალე მოაგვაროს და თან ისე, რომ რუსეთმა ვერანაირი მანევრი ვერ შეძლოს - უბრალოდ აღარ ექნება ამის რესურსი. ისედაც ყარაბაღში დაახლოებით 2000 რუსი სამხედროა წარმოდგენილი, რომლებიც სამშვიდობო სტატუსს ატარებენ და პირდაპირი ჩარევა საკმაოდ უჭირთ. სიტუაცია ასეთია:
- 2022 წლის დეკემბრიდან სომხეთდან ყარაბაღისაკენ მიმავალი ცენტრალური გზები აღარ მუშაობს. გორისი-ხანკენდის (სომხ. სტეფანაკერტი) მონაკვეთი - ქალაქი შუშას სიახლოვეს - აზერბაიჯანელ დემონსტრანტებს აქვთ გადაკეტილი. რუსული სამშვიდობო მისია ვერაფერს აკეთებს სამოქალაქოების წინააღმდეგ. დემონსტრანტებიდან დაახლოებით 100 მეტრში აზერბაიჯანელი სამხედრო პოზიციებია წარმოდგენილი. დემონსტრანტები ეკოაქტივიზმის სახელით არიან გამოსულები და ითხოვენ ყარაბაღის ტერიტორიაზე ყველა რესურსმოპოვების შეჩერებას. ამას ემატება აზერბაიჯანელთა განცხადებები, რომლის მიხედვითაც სომხეთის გავლით იარაღის შედინება ხდებოდა და მისი აღკვეთაც უნდა განხორციელებულიყო/განხორციელდეს.
- ლაჩინის დერეფნის სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვრის ნაწილს აზერბაიჯანელები აკონტროლებენ ჯერ კიდევ 2022 წლის აგვისტოდან. აზერბაიჯანმა ალტერნატიული გზა ააშენა სომხეთთან დასაკავშირებლად და ლაჩინის გვერდის ასავლელად მაგრამ მასაც ოფიციალური ბაქო აკონტროლებს. ამჯერად ამ გზაზეც მიმოსვლა შეფერხებულია და საბოლოოდ შუშასთან გადაკეტვის ზონაში წყდება.
- ყველაზე რთული სიტუაციაა სარიბაბა-შუშას მონაკვეთზე [რუკაზე წერტილებითაა მონიშნული]. ბოლო კვირებია პერიოდულად ხდება შეტაკებები როგორც გზის გასწვრივ ისე გზის ჩრდილოეთით, მთიან მონაკვეთში. ამავე პერიმეტრზე რუსი სამხედროებიც პატრულირებენ, თუმცა პრაქტიკულად ნებისმიერი აქტივობისაგან თავს იკავებენ გარდა წერილობითი პოზიციის დაფიქსირებისა, რომლებიც მოვლენების პოსტფაქტუმ შეფასებით ხდება. შეტაკებები განსაკუთრებით აქტიურია სიმაღლეების გასაკონტროლებლად. აზერბაიჯანელმა სამხედროებმა ბოლო რამდენიმე დღეა გარკვეული სიმაღლეების დაკავება შეძლეს რის ფონზეც სარიბაბა-შუშას მონაკვეთზე მიმოსვლა კიდევ უფრო შეზღუდულია, ხოლო ზოგიერთი სომხური სოფელი დეფაქტოდ მოსწყდა ყარაბაღის კონტროლირებად ზონას.
ზოგადი სიტუაცია საკმაოდ მძიმეა. ოფიციალური ბაქო ცდილობს ერევნის დარწმუნებას რაც შეიძლება მალე გამოინახოს კომპრომისი ყარაბაღთან დაკავშირებით. ყველაფერს ემატება ისიც, რომ ყარაბაღის გარდა სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვრის არანაირი ოფიციალური დემარკირება და დადგენა არ განხორციელებულა. შესაბამისად, ცალკეული მონაკვეთები, მათ შორის საგზაო წერტილებიც კი, რომელიც სომხეთის სამხრეთ პროვინცია სიუნიქზე (აზერბაიჯანელები მას ზანგეზურს უწოდებენ) გადის უშალოდ აზერბაიჯანელთა კონტროლის ზონაშია მოქცეული და პერიოდული დაძაბულობები იჩენს ხოლმე თავს (საბჭოთა კავშირში ეს გზა სწორედ აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, სასაზღვრო ზონიდან რამდენიმე ათეულ მტერში გაიყვანეს). ამას ემატება ვაიოცძორის პროვინციაში (სიუნიქის ჩრდილოეთით მდებარე სომხეთის ტერიტორიული ოლქი) არსებული რეალობაც - 2022 წლის შემოდგომაზე აზერბაიჯანულმა სამხედრო ძალებმა გარკვეული მთიანი მასივის დაკავება შეძლეს რომლებიც სომხეთის ქალაქ იერმუკს გადაჰყურებს.
ამ ფონზე ოფიციალურ ერევანს ბევრი არჩევანი აღარ აქვს. რუსეთი სომხეთის ყველაზე არასანდო პარტნიორია, რასაც ერევანში ნელ-ნელა უფრო და უფრო ნათლად ხვდებიან. დაკავებული ყარაბაღი 1994 წლიდანვე სომხეთის რუსეთზე მიბმის წყარო გახდა - მათ ბევრი არჩევანი აღარ ჰქონდათ საგარეო პოლიტიკაში. და დღესაც რუსეთი ამით მანიპულირებს.
ომის განახლების შემთხვევაში არამხოლოდ დარჩენილი ყარაბაღის ბედი შეიძლება აღმოჩნდეს მძიმე არამედ პრობლემები შეიქმნას სომხეთის ტერიტორიულ მთლიანობასთან დაკავშირებითაც, რაზეც როგორც ზემოთაც აღვნიშნე, ის მოვლენები მიუთითებს, რომლებიც 2022 წელს განვითარდა სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვრის გასწვრივ. არც ისაა დასავიწყებელი რომ პოლიტიკურ რიტორიკაში სიუნიქზე (ზანგეზურზე) მინიშნებები არ გამქრალა.
ამასთან, უკრაინის კონტრშეტევის მოლოდინისა და მედიის ყურადღების მისკენ მიმართვის ფონზე შესაძლოა აზერბაიჯანის მხრიდან პოლიტიკური ზეწოლა ოფიციალურ ერევანზე კიდევ უფრო გაიზარდოს, ხოლო ყარაბაღის მიმართულებით არც ისაა გამორიცხული, რომ ღია, ულტიმატუმის შემცველი სიგნალებიც იყოს გაგზავნილი.
ამ ყველაფრის ფონზე ყველა სცენარი დასაშვებია - პოლიტიკური მოლაპარაკებები და სომხური მოსახლეობისათვის ყარაბაღში უპირობოდ დარჩენის საკითხზე მიღწეული შეთანხმება და აზერბაიჯანის ტერიტორიული მთლიანობის ცნობა ან კიდევ უფრო მძიმე რეალობა - განახლებული კონფლიქტი. თუმცა არის სხვა ვარიანტებიც, მათ შორის ასეთი (რაც ახლა ხდება) ნაბიჯ-ნაბიჯი შეტაკებების გაგრძელება მანამ, სანამ არ მოხდება რომელიმე მხარის გამოფიტვა და დაყოლიება.
ზოგადად, ამ რეალობაში აზერბაიჯანსა და თურქეთს შორის სამხედრო დაახლოება კიდევ უფრო გაღრმავდა. ამასთან, თურქეთის მხრიდანაც გაკეთდა მინიშნებები, რომ თუკი სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის კონფლიქტი გადაიჭრება და პოლიტიკური შეთანხმება იქნა მიღწეული ამით სომხეთიც ისარგებლებს - თურქეთის ეკონომიკა გაიხსნება სომხეთისათვის. აღსანიშნავია ისიც, რომ აზერბაიჯანმა დაასრულა საგზაო მონაკვეთი სომხეთის სიუნიქის პროვინციამდე, რის გავლითაც საკუთარ ექსკლავთან - ნახიჩევანთან და მისი გავლით თურქეთთან დაკავშირება სურს. ამ გზას აზერბაიჯანში ზანგეზურის დერეფანს უწოდებენ და 2020 წლის მოლაპარაკებებისას ცალკე მუხლი დაეთმო მას.
ზოგადი სიტუაცია საკმაოდ რთულია. ცალკეულ მონაკვეთებზე ვითარება ძალიან სწრაფადა ცვალებადი. ამ ფონზე შესაძლოა, რომ წლევანდელი წელი ბევრი რამის შემცვლელი გამოდგეს.
ანალიტიკა
«Lauterbacher Anzeiger» (გერმანია): „საქართველო პუტინის ორბიტაზე გადადის: უშვებს თუ არა „შეცდომას“ ევროკავშირი?“

გერმანული გაზეთი „ლაუთერბახერ ანცეიგერი“ (Lauterbacher Anzeiger - იბეჭდება ჰესენის მხარეში) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „საქართველო პუტინის ორბიტაზე გადადის: უშვებს თუ არა „შეცდომას“ ევროკავშირი?“ (ავტორი - ფლორიან ნაუმანი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

საქართველოში ჩატარებული არჩევნებიდან სამ კვირაზე მეტი გავიდა, მაგრამ ევროკავშირს ჯერ კიდევ არ აქვს გამოხატული მკაფიო პოზიცია და ამ ეტაპზე მხოლოდ განმარტებებს ითხოვს. ბრიუსელს ამისათვის საკმაო მიზეზები აქვ: არცევნებში რატომღაც მოულოდნელად გაიმარჯვა სულ უფრო ავტორიტარმა და პრორუსულად განწყობილმა პარტიამ „ქართულმა ოცნებამ“, რაც ბევრ კითხვას იწვევს. ოქტომბრის ბოლოდან ოპოზიცია არჩევნების დროს მომხდარი დარღვევების ფაქტებს აგროვებს, მაგრამ მნიშვნელოვანი კანონდარღვევების რაოდენობა, როგორც ჩანს, საკმარისი არ არის.

დებატები ევროპარლამენტში: საით მიდის საქართველო?

ამ კვირაში ევროპის პარლამენტში მიმდინარე დებატების დროს ორი მომენტი აშკარად გამოიკვეთა: პარლამენტართა ერთმა ნაწილმა ევროკავშირი ორმაგი პოლიტიკის გატარებაში  და არჩევნების შედეგების მხოლოდ პოლიტიკური ნიშნით შეფასებაში დაადანაშაულა, ხოლო მეორე ნაწილმა საქართველოს მთავრობის მიმართ უფრო ხისტი ზემოქმედება მოითხოვა. გადაწყვეტილება (ალბათ, სიმბოლური მნიშვნელობის მქონე) ჯერ მიღებული არ არის.

საბოლოო ჯამში, როგორც ჩანს, ამჟამად საკითხის აქტუალობა იმაშია, გადავა თუ არა  საქართველო რუსეთის ორბიტაზე და გახდება თუ არა მისი თანამგზავრი - მიუხედავად იმისა, რომ მოსახლეობას ევროპული ორიენტაცია აქვს. ასევე მნიშვნელოვანია დადგინდეს - იყო თუ არა არჩევნები დემოკრატიული და სამართლიანი.

გერმანიის „მწვანეთა“ პარტიის წარმომადგენელი სერგეი ლაგოდინსკი და ესტონელი სოციალ-დემოკრატი მარინა კალიურანდი ჯერ კიდევ არ არიან დარწმუნებულები იმაში, რომ საქართველოში არჩევნები გაყალბდა. ყოველ შემთხვევაში, ისინი დამადასტურებელ ფაქტებს ვერ ხედავენ. ორივე პოლიტიკოსი ევროპარლამენტის დელეგაციის - „ევრონესტის“ წევრები არიან, რომელთა მოვალებაშია ურთიერთობა და აზრთა გაცვლა-გამოცვლა ჰქონდეთ ისეთ ქვეყნებთან, როგორებიცაა საქართველო, მოლდოვა, უკრაინა და სომხეთი. სერგეი ლაგოდინსკი, თავის მხრივ, „ევრონესტის“ თავმჯდომარეა.

თბილისი მოსკოვსა და ბრიუსელს შორის

„საქართველო და მოლდოვა ჭადრაკის ფიგურები არ არიან, რომ ჩვენ ისინი დაფაზე გადავაადგილოთ. ისინი სახელმწიფოებს წარმოადგენენ და მათ თავიანთი მომავალი აქვთ“, - ამბობს სერგეი ლაგოდინსკი, რომელსაც მხედველობაში აქვს ორივე ქვეყანაში ჩატარებული არჩევნები. თუმცა იგი ყურადღება ასევე ამახვილებს სავარაუდო გაყალბებაზეც და აღნიშნავს, რომ არსებობს არგუმენტები განმეორებითი არჩევნების ჩასატარებლად.

 „პირადად ჩემთვის საკითხი ასე გამოიხატება: რა უნდა ვუქნათ იმ პარტიას, რომელიც ანტიკონსტიტუციურ პოლიტიკას ატარებს? საქართველოს ძირითად კანონში ჩაწერილია, რომ ქვეყნის მიზანს ევროკავშირთან ინტეგრაცია წარმოადგენს“, - აცხადებს სერგეი ლაგოდინსკი. მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ სიტყვით ოფიციალურად ადასტურებს, რომ მისი მიზანი 2030 წლისათვის ევროკავშირში გაწევრიანებაა, მაგრამ საქმით მთავრობამ უკვე დიდი ხნის გადაუხვია ევროკავშირისაკენ მიმავალი გზიდან, როცა პრორუსული კანონები მიიღო, ბრიუსელის გაფრთხილებისა და საპროტესტო აქციების მიუხედავად. „ვფიქრობ, მართლაც გონივრული იქნებოდა არჩევნების განმეორებით ჩატარება - უბრალოდ, საზოგადოება რომ სიმართლეში დარწმუნდეს“, - ამბობს სერგეი ლაგოდინსკი, - ნებისმიერ შემთხვევაში, თუ დამტკიცდება, რომ მანიპულაციები მართლაც მოხდა, ახალი არჩევნების ჩატარება აუცილებელია, თანაც საერთაშორისო კონტროლით“.

მარინა კალიურანდსაც ასეთივე თავალსაზრისი აქვს: „უნდა დაველოდოთ განმარტებებს [და სასამართლოს გადაწყვეტილებებს], სპეკულირება არ უნდა მოხდეს... მაგრამ თუ დამტკიცდება, რომ არჩევნები იმაზე უარესად ჩატარდა, როგორც ამას ეუთოს დამკვირვებლები აღწერენ, მაშინ ჩვენ მკაფიო რეაგირება უნდა მოვახდინოთ“. აღსანიშნავია, რომ ეუთოს მისიამ დაგმო ცალკეული დარღვევები, მიუთითა მთავრობისა და ოპოზიციის არათანაბარ პირობებზე, მაგრამ არჩევნებში მასშტაბური ფალსიფიცირება არ დაუფიქსირებია.

„ეუთოს მისიამ 2020 წლის არჩევნებიც დაახასიათა როგორც კონკურენტული და კარგად ორგანიზებული“, - ამბობს მარინა კალიურანდი, რომელიც ადრე ესტონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი იყო, მანამდე კი ესტონეთის ელჩი რუსეთში, - „თუმცა ასეთი დახასიათება დემოკრატიული ქვეყნისათვის საკმარისი არ არის. ჩვენ ყველას გვსურს, რომ არჩევნები გამჭვირვალე და პატიოსნად ჩატარდეს“. მისი თქმით, საქართველოსთვის კანდიდატის სტატუსის გაუქმება ლოგიკური იქნება, თუ ქვეყანა თამაშის წესებს არ დაიცავს.

განხეთქილება ევროპარლამენტის მემარჯვენეთა ბანაკში

სერგეი ლაგოდინსკის თქმით, საქართველოს ახალგაზრდა იურისთა ასოციაცია თვლის, რომ არჩევნებში მრავალი დარღვევა მოხდა. „თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ასოციაციის წევრები ობიექტურად აფქსირებდნენ დარღვევებს მიხეილ სააკაშვილის მმართველობის დროსაც, მაშინ მათი პოზიცია პოლიტიკურად მიუკერძოებლად  უნდა ჩაითვალოს. ეს სერიოზული არგუმენტია“, - ამბობს მწვანეთა პარტიის წარმომადგენელი.

დღემდე ევროკავშირს თავისი მტკიცე პოზიცია დაფიქსირებული არ აქვს. „ალბათ, ეს იმას უკავშირდება, რომ ჯერ-ჯერობით მოსმენები კომისიებში ისევ მიმდინარეობს... საბოლოო ჯამში გადაწყვეტილების მიღება ევროკავშირის წევრი ქვეყნების ნებაზეა დამოკიდებული. ამჟამად რაიმე კონფრონტაცია არ შეიმჩნევა“, - აცხადებს სერგეი ლაგოდინსკი.

ევროპარლამენტში 13 ნოემბერს დებატების დროს აზრდტა სხვადასხვაობა დაფიქსირდა აღმოსავლეთევროპელ მემარჯვენეთა შორის. უნგრელი პოლიტიკოსის ანდრაშ ლასლოს აზრით, საქართველოს მთავრობა ევროკავშირის კურსის ერთგულია და რომ არჩევნების შედეგები ევროკავშირმა უნდა აღიაროს. პოლონელმა მალგოჟატა ჰოსევსკამ ყოფილი მმართველი პარტიიდან „კანონი და სამართლიანობა“, პირიქით, განაცხადა, რომ „საქართველოს ხელისუფლებაში არის პიროვნება, რომელსაც [რუსეთთან] გაურკვეველი კავშირები აქვს“ (იგულისხმება ბიძინა ივანიშვილი). პოლონელმა დეპუტატმა ევროკავშირს მოუწოდა, რომ „საქართველოს მმართველი რეჟიმის ირგვლივ სანიტარული კორდონი უნდა შეიქმნას“.

წყარო: https://www.lauterbacher-anzeiger.de/politik/georgien-rueckt-in-putins-umlaufbahn-begehen-die-eu-einen-error-zr-93415845.html

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.