წმიდა ცეცხლის გარდამოსვლის საიდუმლოს იესო ქრისტეს აღდგომის ყოვლისმომცველი სასწაული განაპირობებს. ეს საოცარი და განუყოფელი მოვლენა მიეცა კაცობრიობას, როგორც ნიშანი და ბეჭედი მართლმადიდებელი სარწმუნოების ჭეშმარიტებისა.

   როგორც ცნობილია, ქრისტეს საფლავზე ცეცხლის გარდამოსვლა აღესრულება ძველი სტილით - იულიანური კალენდრით, მართლმადიდებლური ეკლესიის მიერ დადგენილი ქრისტეს აღდგომის გამოთვლის წესის მიხედვით, და მხოლოდ მართლმადიდებელი ეპისკოპოსის ხელით.

   ფრიად საინტერესოა ის ფაქტიც, რომ აღდგომის თარიღი დაადგინა 325 წელს ნიკეის პირველმა მსოფლიო საეკლესიო კრებამ. ეს თარიღი მოძრავია და განისაზღვრება შემდეგი ფაქტორებით:

   ა) წმინდა აღდგომა იდღესასწაულება გაზაფხულის ბუნიობის შემდგომ;

   ბ) მთვარის მოვანების, ანუ აღვსების შემდეგ;

   გ) პირველსავე კვირა დღეს;

   დ) ხოლო თუკი იგი ებრაელთა პასექს დაემთხვა, აღდგომის დღესასწაული გადაიწევს ერთი კვირით.

   სწორედ, ამ პირობების დაცვით დიდ შაბათს უფლის საფლავზე გარდამოხდება წმინდა ნათელი, ღვთაებრივი ცეცხლი.

   უფლის მიერ ქმნილი მზის სხივი სამყაროს უმნიშვნელოვანესი ელემენტია. ის აფრქვევს სითბოს, აწვდის ბუნებასა და ადამიანს სასიცოცხლო ძალებს. სადაც მზის ნათელია - სიცოცხლეც იქ არის. რაოდენ აღმატებულია უფლის ნათელი, რომელსაც ადამიანი მიჰყავს ჭეშმარიტების გზაზე - სულის ცხონებისაკენ.

   „და უკუეთუ ვინმე იღუწიდესცა, არა გვირგვინოსან იქმნების, არა თუ სჯულიერად იღუაწოს", - ბრძანებს წმინდა წერილი (2 ტიმ. 2, 5).

   „ვისაც მართალი სარწმუნოება არ უპყრია და მოღვაწეობს, იმ კაცის მსგავსია, რომელიც წყალს იღებს და გახვრეტილ ჭურჭელში ასხამს", - ამოწმებს ღირსი იოანე სინელი.

   წმინდა წერილში არაერთგზის ვკითხულობთ სასწაულებრივი საღვთო ცეცხლის გარდამოსვლის შესახებ, რომელიც ძველ აღთქმაში მხოლოდ მართალი სარწმუნოების წიაღში მყოფ ებრაელთა შორის, ღვთის სათნომყოფელი ადამიანების ხელით აღესრულებოდა.

   მაგალითისთვის მოვიყვანთ ამონარიდებს ძველი აღთქმიდან მცირე განმარტებებით: ღვთის ბრძანებით მოსემ ააგო მოძრავი ტაძარი, თავისი ძმა აარონი კი მღვდელმთავრად აკურთხა. „შევიდნენ მოსე და აარონი სადღესასწაულო კარავში, გამოვიდნენ და დალოცეს ერი. მაშინ გამოეცხადა მთელს ერს უფლის დიდება. გამოვიდა ცეცხლი უფლისაგან და შეჭამა სამსხვერპლოზე დაწყობილი აღსავლენი და ქონები. იხილა მთელმა ერმა, აღმოხდათ სიხარულის ხმა და პირქვე დაემხნენ" (ლევ. 9:23,24).

   მეფე სოლომონ ბრძენმა აღაშენა იერუსალიმში ტაძარი და აღთქმის კიდობანი დადგა წმინდა წმიდათაში. ტაძრის კურთხევას უამრავი ადამიანი დაესწრო. საზეიმო მსახურების დროს დიდება ღვთისა, ნათელი ღრუბლის სახით, გამოვიდა და აღავსო ტაძარი. როცა კი სოლომონმა ლოცვა დაასრულა, ცეცხლი გადმოუშვა ზეციდან და შთანთქა აღსავლენი და მსხვერპლნი. როცა დაინახეს ისრაელიანებმა სახლზე გადმომავალი ცეცხლი და უფლის დიდება, პირქვე დაემხნენ ქვაფენილზე და თაყვანი სცეს, აქებდნენ უფალს და ამბობდნენ: „კეთილია იგი, რამეთუ უკუნისამდეა წყალობა მისი" (2 ნეშტთა, 7,13).

   „ღვთის კაცმა" ილია თესბიტელმა ბაალის მსახურთა თვალწინ, რომელთა ლოცვა უშედეგო იყო, 12 დიდი ქვით ააგო სამსხვერპლო, ილოცა და შესწირა უფალს მსხვერპლი. „ზეციდან გარდამოხდა ცეცხლი და დაწვა მსხვერპლი". ჩამოვარდა უფლის ცეცხლი და შთანთქა აღსავლენი მსხვერპლი..." (3 მეფეთა 1, 38).

   ნიშნად იმისა, რომ უფალმა შეისმინა მართალი კაცის ლოცვა-ვედრება.

   დღესაც, ისევე როგორც უწინ, ყოველწლიურად, დიდ შაბათს, ზეციდან გარდამომავალი ღვთაებრივი ცეცხლი სიხარულს ჰგვრის და განამტკიცებს მართლმადიდებელი ეკლესიის შვილებს, ქრისტეს იმ „მცირე სამწყსოს", რომელსაც სულიერი ძნელბედობის ჟამს უწევს ცხოვრება. ეს უდიდესი ღვთაებრივი ზეიმი ამხნევებს მართლმადიდებელ მრევლს, ვინაიდან კვლავ და კვლავ წარმოაჩენს მათი სარწმუნოების ჭეშმარიტებას.

   ჩვენ კი, უფლის აღდგომის საზეიმო მსახურების მოწმენი, როგორც ქრისტეს საფლავთან მდგომნი, სიხარულით აღვსილნი, მართლმადიდებელი არაბებივით, შევღაღადებთ: „ერთია ჭეშმარიტება... და არ არის სხვა სარწმუნოება, გარდა მართლმადიდებელი სარწმუნოებისა".

   ხოლო, ისინი, ვინც უარყოფენ ზეციურ ცეცხლს, ემსგავსებიან ქრისტეს მტრებს, რომლებმაც იხილეს უდიდესი სასწაული - ოთხი დღის მკვდარი ლაზარეს აღდგინება, და მოიწადინეს კვლავ მისი მოკვლა, რათა გაექარწყლებინათ ქრისტეს მიერ აღსრულებული სასწაული.

   „რომელსა ასხენ ყურნი სმენად, ისმინენ!" (მარკ. 4, 9).