USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
განქორწინება არაბულად
თარიღი:  1319

„რამდენი გადაგიხადა ქმარმა. როცა ცოლად მოგიყვანა?-მკითხა ჩემმა დუბაელმა მეგობარმა.

„იცი, გაგიკვირდება, ცოტა არ იყოს მეუხერხულება კიდეც აღიარება, მაგრამ არაფერიც არ გადაუხდია. აი, უბრალოდ, ადგა და დაქორწინდა, უფასოდ“-ვუპასუხე სიცილით.

„როგორ თუ არაფერი, რა უცნაურები  ხართ ეს ევროპელები. ვთქვათ, ადგა და წავიდა, მიგატოვა და დაგტოვა ექვს შვილთან ერთად, როგორც ანჯელინა ჯოლი?! და რას შვები მაშინ?“

ვერაფერს იტყვი. რკინის ლოგიკით დასმული კითხვაა. ყველაზე მყარი ოჯახებიც კი არ არის დაზღვეული  რღვევისაგან.

დუბაელი მეგობრის კითხვას არ გავუკვირვებივარ, მხოლოდ მაიძულა დავფიქრებულიყავ  ამ საინტერესო თემაზე-არაბული  განქორწინების  თემაზე.

ჩვენ, მუსულმანური ცხოვრების წესისგან გარსმდგარი ადამიანები რატომღაც მივიჩნევთ, რომ არაბული ოჯახი არ ინგრევა. განქორწინება თუ  ხდება, ხდება აუცილებლად ქმრის ინიციატივით, ხოლო ქალისათვის კი ქმართან გაყრა დიდ სირცხვილად ითვლება.

მაგრამ ყველაფერი ასე ერთმნიშვნელოვნად არ არის, სტერეოტიპული აზროვნება გვექაჩება ასე ვიფიქროთ.

ისლამში  განქორწინება „ჰალალია“ („ჰალალ“ – „თავისუფალი“; მუსლიმთა რელიგიურ ცხოვრებაში ის, რაც ალლაჰისაგან ნებადართულია, ანუ აკრძალული არ არის, ჰარამის საპირისპირო.)

ქორწინების გაწყვეტის უფლება თანაბრად აქვს ორივე მეუღლეს და არაფერი სათაკილო ამაში არ არის, თუმცა სარწმუნოება და  კონსერვატიული საზოგადოებრივი წყობა არ  მიესალმება და ღიად არ იწონებს განქორწინების აქტს.

განქორწინების საფუძველი შეიძლება იყოს ნაირგვარი-დაწყებული  ყოფითი საკითხებით და  დამთავრებული  „ხასიათით ვერ შეეწვნენ“-ით.

შარიათის სასამართლო მეუღლეებს არ აიძულებს ერთობლივი თანაცხოვრების გაგრძელებას და გარკვეული სტანდარტული პროცედურების შემდგომ აუცილებლად განაქორწინებთ.

არსებობს მოარული აზრი იმის თაობაზე, რომ არაბი ქალები ამდენ ოქროსა და ძვირფას ქვებში ასხმულები იმიტომ დადიან, რომ თუ ვინიცობაა ქმარი სამჯერ წარმოთქვამს სიტყვებს: „ჩემგან განქორწინებული ხარ“, ცოლი უსიტყვოდ ადგება და წავა, ბარგის ჩაულაგებლად. ეს  ძვირფასეულობა კი მისთვის ფინანსური დამოუკიდებლობის გარანტიაა.

აღმოჩნდა, რომ ეს მცდარი მოსაზრებაა.

პირველ რიგში, ისლამის სხვადასხვა მიმდინარეობებს განსხვავებული მიდგომა აქვთ „ტალაქის“ ნუ „მყისიერი“, ერთ დღეში განქორწინების პრაქტიკასთან დაკავშირებით. სუნისტურ მიმდინარეობაში(ეს ხაზი დომინანტურია საუდის არაბეთში), მაგალითად, მიიჩნევა, რომ არ შეიძლებ სამჯერ ზედიზედ გაიმეორო „ჩემგან განქორწინებული ხარ“. სულერთია, სამგზის თქმა მაინც ერთგზისად ჩაითვლება.

ამ ფრაზის წარმოთქმიდან გამეორებამდე, სულ მცირე, ერთმა თვემ მაინც უნდა განვლოს, რომ ცოლ-ქმარს ფიქრისა და ანალიზისათვის დრო  და შერიგებისათვის შანსი ჰქონდეთ.

მეორე რიგში, ქალი უფლებამოსილია განაგრძოს ცხოვრება საერთო სახლში საბოლოო გაყრამდე, მინიმუმ სამი თვე. ამასთან ამ პერიოდში  ქმარს აქვს მისი რჩენის ვალდებულება.

მხოლოდ მესამე ჯერზე წარმოთქმული ამ ფრაზის მერე ითვლება ქორწინება გაუქმებულად. ამის შემდეგ მეუღლეები კიდევაც რომ შერიგდნენ, მათ  ხელახლა მოუწევთ დაქორწინება. ამასთან ჯერ ქალი უნდა გათხოვდეს სხვა მამაკაცზე, მერე მას გაეყაროს და მხოლოდ ამის შემდეგ არის შესაძლებელი  მისი დაბრუნება პირველ ქმართან.

ხოლო თუ ქალი აპირებს ახალი ოჯახის შექმნას განქორწინების შემდეგ, მან ეს უნდა სისრულეში მოიყვანოს სამი მენსტრუალური ციკლის ამოწურვის შემდეგ (დაახლოები სამი თვის შემდეგ), რათა გაიაროს ტესტირება  წინამორბედ ქმრისგან ორსულობაზე.

საინტერესოა თურქული წესიც-თუ თურქი ქმარი მეუღლეს „დას“ ან „დედას“ დაუძახებს, ის ავტომატურად ჩაითვლება განქორწინებულად. თუმცა, თუ ისინი წარსულში განქორწინებული არ ყოფილან, კვლავ შეუძლიათ დაქორწინდნენ.

წყვილი განქორწინებულად ითვლება თუ ქმარი ტელეფონით, ფაქსით ან ელექტრონული ფოსტით სამჯერ გაიმეორებს სიტყვა talak-ს (განქორწინება არაბულად). ერთადერთი პირობა ისაა, რომ ქალი დარწმუნებული უნდა იყოს ტექსტის ავთენტურობაში. 

როგორც ხედავთ, ეს პროცედურები დიდ მოთმინებას მოითხოვს.

 რა საჭიროა ურვადი?

არაბულ ქვეყნებში არსებობს ცნება „მახრი“, რომელიც გარკვეულწილად ანალოგიურია  ურვადისა (საქორწინო გადასახადი საპატარძლოს მშობლებისათვს) ოღონდ იმ განსხვავებით, რომ  მახრს ვაჟი ოჯახის ნაცვლად  უხდის უშუალოდ საპატარძლოს.

მახრი არის ერთგვარი გამოხატულება იმისა, რომ  ვაჟი ქალიშვილის მიმართ სერიოზულად არის განწყობილი. საამისოდ ფიქსირებული თანხა განსაზღვრული არ არის, მაგრამ თანამედროვე ემირატებში საცოლისათვის 10 ათას დოლარზე ნაკლები თანხის ჩუქება მიუღებელია.

ცოლის ინიციატივით განქორწინების შემთხვევაში ქმარი უფლებამოსილია მოითხოვოს თანხის უკან დაბრუნება. არაბ ქალთა დიდი უმრავლესობის საბედნიეროდ ეს იშვიათად ხდება.

უკანასკნელ წლებში საუდის არაბეთისა და გაერთიანებული ემირატების ოფიციალური პირები თავიანთ მოქალაქეებს მოუწოდებენ შეამცირონ საპატარძლო გადასახადი, რადგან  მისი რაოდენობა არაერთი ახალგაზრდისათვის წარმოადგენს დაბრკოლებას დაოჯახების  გზაზე.

გადასახადის გარდა საქმროს კისერზეა საქორწინო ხარჯები და ახალი სახლით უზრუნველყოფა. სწორედ ამიტომ ყველას არ შეუძლია მოეკიდოს ოჯახს.

„ამიტომაც მოჰყავთ ჩვენ ბიჭებს უცხოელები. ისინი ხომ მომთხოვნები არ არიან“-ამბობენ არაბი ქალები.

ვისთან რჩებიან ბავშვები

ყველაზე მტკივნეული საკითხი არაბული ოჯახის დანგრევისას ისევე, როგორც საზოგადად ნებისმიერი განქორწინებისას, უკავშირდება შვილებს. დადგენილია, რომ ისინი ფინანსურად უნდა უზრუნველყოს მამამ.

ხშირად შვილები დედებთან რჩებიან სქესობრივი მომწიფების ასაკამდე, შემდეგ კი თავად უნდა გადაწყვიტონ, ვისთან ირჩევენ ცხოვრებას.

თუ ქალი მეორედ თხოვდება, რა ასაკისაც არ უნდა იყვნენ შვილები, გინდაც ახალშობილები, დაუყოვნებლივ უნდა გადავიდნენ მამასთან საცხოვრებლად.

მამაკაცი ოჯახის თავია და სწორედ ამიტომ ითვლება, რომ  ოჯახში ახალი მამაკაცის შემოსვლასთან ერთად დგინდება, იცვლება ოჯახის ცხოვრების წესი.

გარდა ამისა,მიუღებელია გოგონას ცხოვრება ერთ ჭერქვეშ  მამინაცვალთან ერთად.

ქორწინება შეიძლება გადაიდოს

როგორც აღმოჩნდა არაბული განქორწინებაც შეიძლება აღმოჩნდეს არალეგიტიმური გარკვეულ ვითარებებში.

მაგ. თუკი ცოლი განქორწინების მომენტში ორსულად აღმოჩნდება, ცოლ-ქმარს მოუწევთ ერთ ჭერქვეშ ცხოვრება ბავშვის დაბადებამდე. მხოლოდ ამის შემდეგ უნდა წამოჭრან ხელახლა გაყრის საკითხი.

ასევე წყვილი ავტომატურად ითვლება განქორწინებულად, თუკი მამაკაცი შეიცვლის რელიგიას, ე. ი. გავა ისლამიდან.

სხვა სარწმუნოების აღმსარებელ ქალთან განქორწინების შემთხვევაში ბავშვები აუცილებლად მამასთან რჩებიან.

ერი სიტყვით, გაყრის თავისებური პროცედურის მიუხედავად, არაბული განქორწინება, პირველ ყოვლისა, უბრალოდ განქორწინებაა.

ჩვეენთვის, მაგალითად ცნობილია შემთხვევები, როდესაც გაყრის ინიციატორები იყვნენ  როგორც ცოლები,ისე ქმრები. გაყრის მიზეზები კი ჩვეულებრივი და ცხოვრებისეულია: მავანის ქმარი სვამდა და ძალადობდა, მეორემ უფრო შეძლებულ კაცს დაადგა თვალი,ვიღაცამ დაშორება არჩია უსიყვარულოდ თანაცხოვრებას.

არაბებთანაც ყველაფერი ისეა, როგორც სხვებთან.

მომზადებულია BBC-ს მასალების მიხედვით

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.