,
გერმანული სამაუწყებლო კომპანია „დოიჩე ველე“ (Deutsche Welle) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ბიუჯეტში ფული აღარ არის“: რატომ ამცირებს გერმანია უკრაინისადმი დახმარებას?“ (ავტორი - ქრისტოფ ჰასელბახი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას:
გერმანიის მთავრობას განზრახული აქვს 2026 წლიდან შეწყვიტოსსაბიუჯეტო სახსრების გამოყენება უკრაინისათვის დასახმარებლად. კიევის მისაცემად ფულს ბერლინი სხვადასხვა წყაროებიდან მოიძიებს. მაგრამ რამდენად შესაძლებელია ასეთი ნაბიჯის გადადგმა?
ბერლინის გადაწყვეტილება კიევისა და ყველა მისი უსიტყვო მხარდამჭერისათვის ერთგვარ შოკს წარმოადგენს. ამის მიზეზია მმართველ კოალიციაში (სოც-დემოკრატები, „მწვანეები“, „თავისუფალი დემოკრატები“) შექმნილი უკიდურესად დაძაბული სიტუაცია გერმანიის ფედერალური ბიუჯეტის ირგვლივ, რომელიც ისტორიულად უდიდეს დეფიციტს ითვალისწინებს.
ფინანსთა მინისტრმა ქრისტიან ლინდერმა წერილში, რომლის ადრესატები არიან თავდაცვის უწყების ხელმძღვანელი ბორის პისტორიუსი და საგარეო საქმეთა მინისტრი ანალენა ბერბოკი, მიუთითა, რომ „ახალი დახმარება“, რომლებიც ბიუჯეტში იქნება გათვალისწინებული, მხოლოდ იმ შემთხვევაში უნდა დამტკიცდეს, თუ მათი დაფინანსება გარანტირებული ექნება. ამჯამად კი სიტუაცია არასახარბიელოდ გამოიყურება.
მომავალი წლისათვის გერმანიის მთავრობა უკრაინისათვის 4 მილიარდი ევროს დახმარების გამოყოფას გეგმავს, რაც მხოლოდ დაახლოებით ნახევარია იმ თანხისა (7,5 მილიარდი ევრო), რაც კიევს ამ წლის ბოლომდე უნდა გადაეცეს. ხოლო 2025 წლის შემდეგ უკრაინის ფინანსური დახმარება გერმანიის ბიუჯეტიდან აღარ მოხდება.
თუ ბიუჯეტიდან არა, მაშ საიდან?
2026 წლიდან უკრაინას ფულადი დახმარება, სავარაუდოდ, საერთაშორისო წყაროებიდან გადაეცემა - კრედიტების სახით, 50 მილიარდი ევროს რაოდენობით, რაზედაც „დიდმა შვიდეულმა“ იტალიაში გამართული სამიტის დროს დაადგინა. მტავარი წყარო უნდა იყოს რუსეთის გაყინული აქტივებისგან მიღებული პროცენტები, მაგრამ ამ შემთხვევაშიც ბევრი პრობლემა არსებობს - ჯერაც არ არის ბოლომდე გარკვეული, თუ რა რეგულაციით, რამდენჯერ და როგორ მიეცემა თანხა კიევს. მოლაპარაკება ჯერ კიდევ გრძელდება და არავინ იცის, რით და როდის დასრულდება.
აღსანიშნავია, რომ გერმანიაში უკრაინის ელჩმა ალექსი მაკეევმა ქვეყნის მთავრობა გააფრთხილა, რომ ბერლინმა კიევს დახმარება არ უნდა შეუმციროს: „ასეთ დროს ტანხების დაზოგვა და ეკონომია იმას ნიშნავს, ევროპის უსაფრთხოებასაც საშიშროება დაემუქრება. ეს ფატალური გადაწყვეტილება იქნება და ის არ უნდა იქნეს დაშვებული. ფული არის, საჭიროა მხოლოდ პოლიტიკური ნების გამოჩენა“.
არგუმენტები: „მომხრე“ და „მოწინააღმდეგე“
უკრაინისადმი დახმარების შემცირებაზე დაწყებულმა ლაპარაკმა კრიტიკა გამოიწვია, მათ შორის თვი გერმანიაშიც. ოპოზიციამ - ქრისტიან-დემოკრატმა კონსერვატორებმა - მტავრობა იმაში დაადანაშაულეს, რომ მას უკრაინის ბედის ანაბარად მიტოვება სურს, - უკრაინისა, რომელიც თავს რუსეთის აგრესიისაგან იცავს. ოპოზიცია, მართალია, მხარს უჭერს, რომ კიევს დახმარება რუსული აქტივებისაგან მიღებული პროცენტებით გაეწიოს, მაგრამ ეს უნდა მოხდეს საბიუჯეტო თანხებთან ერთად და არა მხოლოდ რუსული აქტივებიდან.
კრიტიკული ხმები გაისმის მმართველი კოალიციის შიგნითაც: სოციალ-დემოკრატმა მიხაელ როტმა, რომელიც ბუნდესტაგში საზღვარგარეთის საქმეთა საპარლამენტო კომიტეტს ხელმძღვანელობს, განაცხადა, რომ გერმანიას „არ შეუძლია თავისი უსაფრთხოება საბიუჯეტო ორგანიზაციებზე დამოკიდებული გახადოს. აუცილებელია გაგრძელდეს უკრაინისადმი დახმარება, განსაკუთრებით ახლა, კიევის ჯარების კურსკის ოლქში შეჭრის დროს“.
„მწვანეთა“ ლიდერმა ომიდ ნურიპურმა საზოგადოებრივი ტელეარხის ARD-სათვის მიცემულ ინტერვიუში განაცხადა, რომ „დახმარების სავარაუდო შეწყვეტა უკრაინისათვის ცუდი სიგნალი იქნება“. იგივე თვალსაზრისი აქვს მარი-აგნეს შტრაკ-ციმერმანსაც „თავისუფალი დემოკრატებიდან“, რომელმაც ევროპელ პარტნიორებისგანაც მოითხოვა დახმარების გაფართოება.
შიდაპოლიტიკური პრობლემები უკრაინისადმი დახმარებაზე არ აისახება?
მიზეზები, რომლის გამოც გერმანიის მთავრობას უკრაინისადმი დახმარების შემცირება სურს, მხოლოდ სადაო ბიუჯეტის შემუშავება-მიღებაში არ გამოიხატება. სექტემბერში გერმანიის აღმოსავლეთ ნაწილში (ყოფილ გდრ-ში) მდებარე ფედერალურ მხარეებში - საქსონიაში, ტიურინგიაში და ნრანდენბურგში - ლანგდატების (სამხრეო პარლამენტების) არჩევნები უნდა ჩატარდეს. გამოკითხვების თანახმად, აქ შეიძლება წარმატებას მიაღწიოს როგორც მემარჯვენე პოპულისტურმა პარტიამ „ალტერნატივამ გერმანიისათვის“, ასევე მისი ყოფილი წევრის სარა ვაგენკნეხტის ახლად შექმნილმა ორგანიზაციამ სახელწოდებით „ჯანსაღი აზროვნება და სამართლიანობა“, რომლებიც, პრინციპში, მსოფლმხედველობით ერთმანეთისაგან არ განსხვავდებიან და უკრაინისათვის დახმარების შემცირების მომხრენი არიან. უფრო მეტიც: იგივე პოზიცია აქვს საქსონიის ამჟამინდელ პრემიერ-მინისტრს, ქრისტიან-დემოკრატ მიხაელ კრეჩმერს, რომელიც, თავისი პარტიის საწინააღმდეგოდ), აცხადებს, რომ კიევი არ იმსახურებს გერმანიისაგან მუდმივ დახმარებას იმ რაოდენობით, რასაც ახლა ოღებს.
სარა ვაგენკნეხტი უკრაინისადმი არამარტო ირაღის მიწოდების შეწყვეტით გამოდის, არამედ ამბობს, რომ უკრაინამ გაზსადენ „ჩრდილოეთის ნაკადის“ აფეთქების გამო კომპენსაცია უნდა გადაიხადოს. როგორც ცნობილია, გერმანიის ფედერალური პროკურატურის გადაწყვეტილებით, უკვე გამოცხადებულია იმ უკრაინელების ძებნა, რომლებიც ეჭვმიტანილნი არიან 2022 წელს ბალტიის ზღვის ფსკერზე ჩადებული რუსეთ-გერმანიის დამაკავშირებელი მილსადენის აფეთქებაში. როგორც ამერიკული გაზეთი „უოლ სთრით ჯორნელი“ აღნიშნავს, დაგეგმილი აფეთქების თაობაზე საქმის კურსში იყო პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკიც, თუმცა მტკიცებულებები არ იყო წარმოდგენილი. უკრაინის მთავრობა ბრალდებას უარყოფს.
უკრაინის მიმართ დახმარების საკითხში ხმები და ჭორები ადრეც ვრცელდება ხოლმე, ახლაც გერმანიის მთავრობამ უარყო, რომ 2025 წლისათვის კიევის მიმართ დახმარება შემცირდება: „გერმანიათავისი სიტყვისა და საქმის ერთგული რჩება. კანცლერის ნათქვამი, რომ უკრაინისადმი მხარდაჭერა იმდენ ხანს გაგრძელდება, რამდენიც საჭირო იქნება, დღესაც ძალაშია და არავის, განსაკუთრებით რუსეთის პრეზიდენტს, იმედი არ ჰქონდეს, რომ ჩვენი ძალისხმევა შესუსტდება. გერმანიის სიტყვა ძალაში რჩება“, - განაცხადა ვოლფგანგ ბიუხერმა, მთავრობის ოფიციალურმა წარმომადგენელმა. ამასთან, მან არ გამორიცხა, რომ განხილული იქნება დახმარების საშუალებების გადანაწილება ფედერალურ ბიუჯეტსა და საერთაშორისო წყაროებს შორის.
ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.
გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:
დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.
დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.
აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.
კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.
უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?
როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.
რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.
ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან) ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.
არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.
იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.
ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.
თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.
