1918 წელს ევროპაში გლობალური პანდემია დაიწყო. გრიპის ვირუსი ესპანეთიდან საფრანგეთში, ბრიტანეთში და იტალიაში გავრცელდა. მომაკვდინებელი ვირუსის გავრცელების პარალელურად, ევროპაში პირველი მსოფლიო ომი მიმდინარეობდა.
1918 წლის 4 მარტს, მზარეული ალბერტ გიტჩელი კანზასის სამხედრო ბაზაზე შეუძლოდ გახდა. მას აღენიშნებოდა ხველება, მაღალი ტემპერატურა და თავის ტკივილი. მიჩნეულია, რომ ეს არის ესპანური გრიპის პირველი დაფიქსირებული შემთხვევა.
3 კვირაში, ბაზაზე მსახური 1 100 ჯარისკაცი საავადმყოფოებში მოათავსეს. ამას გარდა, კიდევ ათასობით სამხედრო ინფიცირდა. ევროპაში ესპანური გრიპი დიდ ბრიტანეთს, იტალიას და ესპანეთს მოედო. ფრანგი ჯარისკაცების 1/4 და ბრიტანელი ჯარისკაცების ნახევარი ინფიცირდა. მაისში, გრიპი ჩრდილოეთ აფრიკაში და ინდოეთშიც გავრცელდა. 1918 წლის ივნისში კი ვირუსი ჩინეთსაც მოედო.
პანდემიის პირველ ტალღას ყოველთვის ესპანურ გრიპად არ მოიაზრებენ იმიტომ, რომ სიმპტომები მოკლეხნიანი იყო და სიკვდილიანობაც სეზონური გრიპის გამოწვეულ ლეტალურობას წააგავდა.
ესპანური გრიპის მეორე ტალღა აგვისტოში დაიწყო. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ ამ დროისთვის ვირუსმა მუტაცია განიცადა და მსოფლიოს ახალი, უფრო მომაკვდინებელი შტამი მოედო.
ამჯერად ვირუსი მთელ მსოფლიოში გავრცელდა. აღსანიშნავია, რომ ევროპაში ვირუსის გავრცელების ტრაექტორია სამხედროების გადაადგილებასთან არის ასოცირებული. ანუ გრიპის მთავარი გადამტანები ჯარისკაცები იყვნენ.
მეორე ტალღა 6 კვირა გაგრძელდა. სიკვდილიანობის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი ევროპაში, სწორედ ამ დროს დაფიქსირდა.
ესპანური გრიპი სხვადასხვა ასაკობრივ კატეგორიებში ვრცელდებოდა და ეგრედწოდებულ W-ტრენდს მისდევდა. ანუ ინფიცირების პიკი ტიპიურად მოხუცებულებში და ბავშვებში აღინიშნებოდა, თუმცა ცხადია გრიპი ახალგაზრდა ზრდასრულებშიც ვრცელდებოდა.
მუტირებული ესპანური გრიპი, ადამიანის ორგანიზმს ბევრად აგრესიულად უტევდა. ინფიცირების სიმპტომებს მიეკუთვნებოდა ენცეფალიტი, სისხლჩაქცევები ცხვირში, სისხლი შარდში, 40 გრადუსამდე სიცხე და ხშირად კომა.
მიუხედავად იმისა, რომ ვირუსი ძირითადად ჯარისკაცებს და უბრალო ადამიანებს აინფიცირებდა. გრიპს პირივლეგირებული სამეფო და თავადების ოჯახებიც ვერ მოერიდნენ. მაგალითად, ესპანეთის მეფე, ალფონსო მეცამეტეც გრიპის ვირუსით იყო ინფიცირებული.
1918 წლის დეკემბერში გრიპის გავრცელების მეორე ტალღა თითქოს "ჩაწყნარდა". რამაც ბევრ იმედი მისცა, რომ სასტიკი პანდემია წარსულს მიბარდა. შესაბამისად საგანგებო მდგომარეობაში მიღებული კარანტინის და სოციალური დისტანცირების ნორმები გაუქმდა.
მაგალითად, ავსტრალიაში კარანტინი მთლიანად გაუქმდა. თუმცა, იმ დროინდელმა მთავრობებმა, რომლებმაც არც კი იცოდნენ რომ ვირუსთან ჰქონდათ საქმე და არა ბაქტერიულ ინფექციასთან, ყურადღება ნაადრევად მოადუნეს.
1919 წლის იანვარში, ესპანური გრიპის გავრცელების მესამე ტალღა დაიწყო. ავსტრალიაში დამატებით 12 000 ადამიანი ინფიცირდა. მიუხედავად იმისა, რომ გლობალური გავრცელება შენელდა, რაც ნაწილობრივ პირველი მსოფლიო ომის ტემპის შენელებით იყო განპირობებული, ინფიცირებულთა შორის სიკვდილიანობა ისეთივე მაღალი იყო.
ვირუსის გავრცელება გაუსის განაწილებას მისდევს. სიდიდის განაწილება ერთი მნიშვნელობის ირგვლილ არის კონცენტრირებული. გრაფიკულად გაუსის, ანუ ნორმალურ განაწილების სიმკვრივეს ზარის ფორმა აქვს.
მეორენაირად რომ ვთქვათ, ინფიცირების შემთხვევები იზრდება, აღწევს პიკს და შემდგომ კლებულობს. ეპიდემიის პირობებში ის თუ რამდენად მაღალი იქნება პიკი, სწორედ ვირუსთან ბრძოლისთვის გატარებული პოლიტიკით არის განპირობებული.
რადგან მეოცე საუკუნის დასაწყისში ვირუსის შესახებ საკმარისი ინფორმაცია არ ჰქონდათ, მეცნიერები და პოლიტიკოსებიც ვირუსის ხელახალ აღმოცენებებს არ ელოდნენ.
ესპანური გრიპის პანდემია მნიშვნელოვანი ისტორიული გაკვეთილია, რომელიც ამჟამინდელ კრიზისულ სიტუაციაში განსაკუთრებით ყურადსაღებია.
ჯერ კიდევ 1918-1919 წლებში, როცა გრიპის ვაქცინა არ არსებობდა და მეცნიერებმა ვირუსების შესახებ ძალიან ცოტა იცოდნენ, გარკვეული პრევენციული ზომები მაინც ეფექტურად მუშაობდა. სოციალური დისტანცირება, კარანტინი და გადაადგილების შეზღუდვა ვირუსთან გამკვლავებისთვის მნიშვნელოვანია.
აშშ-ში შტატები, სადაც გადაადგილება შეიზღუდა და კარანტინის ზომები იქნა მიღებული, პანდემიას უკეთ ართმევდნენ თავს, ვიდრე შტატები რომლებიც პრევენციულ ზომებს არ იღებდნენ.
წყარო: ncbi.nlm.nih.gov