,
გერმანულ გაზეთ „ბერლინერ ცაიტუნგში“ (Berliner Zeitung) დაბეჭდილია სტატია სათაურით „უკრაინელი ჯარისკაცები ფრონტიდან გარბიან - მთელი ქვვედანაყოფებით“ (ავტორი - ნიკოლას ბუტლერი), რომელშიც განხილულია დეზერტირობის პრობლემა უკრაინის შეირაღებულ ძალებში.
გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:
ემზადება თუ არა უკრაინა საბედისწერო გადაწყვეტილების მისაღებად გვიანი შემოდგომისათვის? ჯერ კიდევ აშშ-ის პრეზიდენტად დონალდ ტრამპის არჩევამდე და გერმანიაში დაწყებულ სამთავრობო კრიზისამდე უკრაინის პრეზიდენტისათვის სამხედრო პოლიტიკური სიტუაცია ძალზე არასახარბიელოდ გამოიყურებოდა, ახლა კი მით უმეტეს - ახლოვდება ცივი ზამთარი, ქვეყანა ელექტროენერგეტიკულ კოლაფსშია, ჯარი იარაღის მწვავე დეფიციტს განიცდის და ამ ყველაფერს დეზერტირობის დიდი ტალღა ემატება.
როგორც „ბერლინერ ცაიტუნგთან“ საუბარში უკრაინელი პაციფისტი და სამხედრო სამსახურის შეგნებულად უარმყოფელი რუსლან კოცაბა ამბობს, უკრაინის არმიის სარდლობა დეზერტირების რაოდენობის მკვეთრი ზრდის წინაშე დგას ფრონტის 1000-კილომეტრიან ხაზზე: „ჩვენი ჯარისკაცები საბრძოლო პოზიციებს უკვე თითო-თითოდ კი არ ტოვებენ, არამედ ზურგისაკენ მთელი ქვედანაყოფები გარბან“, - აცხადებს უკრაინის პაციფისტური მოძრაობის ხელმძღვანელი.
ფრონტიდან გამოქცევის შემდეგ დეზერტირები უმრავლესობა „იატაკქვეშ“ ცხოვრობს და იმალებიან, ქუჩაში არ გამოდიან. „ზოგიერთები უფრო გაბედულად იქცევიან და ცდილობენ თავს როგორმე უშველონ - საზღვარგარეთ არალეგალურად წასვლისათვის ემზადებიან, მაგალითად რუმინეთში, ლტოლვილის სახით“, - ამბობს რუსლან კოცაბა, რომელიც თვითონ ევროპაში ცხოვრობს. მის მიმართ უკრაინის უსაფრთხოების სამსახურის მიერ სისხლის სამართლის საქმეა აღძრული სახელმწიფოს ღალატის ბრალდებით, ომისაწინააღმდეგო პოზიციის გამო. უკრაინის სამთავრობო წრეებში რუსლან კოცაბა პრორუსული ორიენტაციის მქონე პიროვნებად არის შერაცხული.
თუმცა მშვიდობისათვის მებრძოლ რუსლანს ეს ბრალდება, როგორც ჩანს, არ ადარდებს. მას ორივე პრეზიდენტი - ვლადიმერ პუტინიც და ვოლოდიმირ ზელენსკიც - ერთნაირად სძულს. „ომის დაწყებიდან 1000 დღის გასვლის შემდეგ დასავლეთი ნელა, მაგრამ მაინც აცნობიერებს, რომ უკრაინას ბრძოლა აღარ შეუძლია, უკრაინა დაიქანცა და ადამიანებს ძალა აღარ აქვთ, ისინი უიმედობით არიან შეპყრობილნი“, - ამბობს რუსლან კაცაბა და ვიდეორგოლებს იმოწმებს, თუ როგორ დასდევენ უკრაინელ მამაკაცებს დასაჭერად და ფრონტზე გასაგზავნად არმიაში გამწვევი პუნქტების თანამშრომლები.
ევროპული ინგლისურენოვანი პრესა უკრაინის არმიაში გავრცელებულ დეზერტირობას ფართოდ აშუქებს. მაგალითად, ჟურნალ „ეკონომისტის“ მონაცემებით, ქვეყნის შეიარაღებულ ძალებში დეზერტირობის დონემ 20%-ს გადააჭარბა.
უკრაინის პარლამენტმა მხოლოდ ოქტომბერში გამოავლინა ადექვატური რეაქცია დეზერტირობის მზარდი დონის მიმართ და პრობლემის მეტ-ნაკლებად მოგვარებისათვის კანონში ცვლილებები შეიტანა: ამიერიდან ყოველი უკრაინელი სამხედრო მოსამსახურე, რომელიც სამხედრო ნაწილს თვითნებურად დატოვებს და დეზერტირი გახდება, დაუყონებლივ კი არ დაისჯება, არამედ მას მიეცემა 72 საათი თავის ნაწილში დასაბრუნებლად. ამ შემთხვევაში დეზერტირ ჯარისკაცთა მიმართ სადამსჯელო სანქცია აღარ იქნება გამოყენებული, მათ შეუძლიათ ძველებურად გააგრძელონ სამხედრო სამსახური, შეინარჩუნონ ხელფასი და სხვა შეღავათები.
კანონის ასეთი ლოიალური ცვლილება იმას მიუთითებს, რომ უკრაინის სამხედრო მდგომარეობა უარესდება. არმიას აწუხებს მწვავე საკადრო პრობლემები - ჯარში იწვევენ გამოუცდელ მოქალაქეებს, მათ არანაირი დაწყებითი სამხედრო მომზადება გავლილი არ აქვთ, ხოლო გაწვევის შემდეგ მათი წრთვნის ვადები მკვეთრად არის შემცირებული, ანუ ისინი ფრონტის წინა ხაზზე საბრძოლველად მზად მაინც არ არიან. ჯარისკაცთა უკმაყოფილებას იწვევს აგრეთვე ის ფაქტი, რომ ჯერ კიდევ არ არის განსაზღვრული არმიაში სამსახურის ვადები. შესაბამისად, გასაწვევის ასაკის მქონე მამაკაცები თავს არიდებენ სამხედრო სამსახურს და ცდილობენ, კანონიერი თუ უკანონო გზებით, საზღვარგარეთ გაქცევას. ეს ყველაფერი ვოლოდიმირ ზელენსკის მთავრობისათვის თავის ტკივილს წარმოადგენს. როგორც ამას წინათ სტანისლავ კრავჩენკომ - უკრაინის უმაღლესი სასამართლოს თავმჯდომარემ განაცხადა, სულ უფრო ძლიერდება სამხედრო ნაწილებიდან თვითნებური წასვლის ტენდენცია, რაც უკრაინის არმიის ბრძოლისუნარიანობის კოლაფსს გამოიწვევს“.
18-დან 60 წლამდე ასაკის მქონე უკრაინელ მამაკაცებს ქვეყნის დატოვება მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევებში შეუძლიათ, თუმცა ყოველდღიურად ათობით გასაწვევი ასაკის უკრაინელი ცდილობს სამშობლოდან გაქცევას - რუმინეთში (მდინარეების დუნაისა და ტისას გადალახვით), სლოვაკეთში (კარპატების ქედის გავლით), ან პოლონეთში და მოლდოვაში (სასაზღვრო ბარიერების დაძლევით).
უკრაინის გენერალურმა პროკურატურამ ამას წინათ შოკური მონაცემები გამოაქვეყნა: მხოლოდ 2024 წლის წლის პირველ ნახევარში დეზერტირობის საქმეზე 29 ათასი სისხლის სამართლის საქმეა აღძრული. ეს რიცხვი მნიშვნელოვნად მეტია, ვიდრე გასული წლის ანალოგიურ პერიოდში. შედარებისათვის: მთლიანად 2023 წლის განმავლობაში უკრაინის არმიაში აღირიცხა დეზერტირობის მხოლოდ 24 ათასი შემთხვევა, 2022 წელს კი - ათი ათასზე ცოტა მეტი.
მოკლედ, თუ სამხედრო ნაწილებიდან თვითნებური გაქცევა ასეთი სწრაფი ტემპით გაგრძელდება, უკრაინის არმია სულ მალე არაბრძოლისუნარინი გახდება.
ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.
გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:
დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.
დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.
აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.
კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.
უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?
როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.
რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.
ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან) ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.
არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.
იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.
ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.
თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.
