USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
ეკატერინე ბერიშვილი-შვეიცარიაში მოღვაწე ქართველი მეცნიერი
თარიღი:  719
შვეიცარიაში 2013 წელს ჩამოვედი, უკვე 40 წლის ვიყავი. ჩემი აქ ჩამოსვლა პირადი ცხოვრების რადიკალურმა ცვლილებებმა განაპირობა. გავთხოვდი და მე და ჩემმა შვეიცარიელმა მეუღლემ გადავწყვიტეთ ჟენევაში გვეცხოვრა. ეს კი იმას ნიშნავდა, რომ კარიერა ნოლიდან უნდა დამეწყო. ყველაფერს ფრანგული ენის არცოდნაც ართულებდა. არ შემშინებია, კიდევ ერთხელ მომეცა შანსი გამომეცადა ჩემი შესაძლებლობები და ახალ გამოწვევას შევჭიდებოდი. ჟენევის უნივერსიტეტში ჩემი საქმიანობის პირველი ოთხი წელი მუხლჩაუხრელად ვიმუშავე. ინტენსიურად ვსწავლობდი ფრანგულ ენას, ასევე ვეძებდი გზებს, რომ თავი ჟენევის უნივერსიტეტის აკადემიურ სივრცეში დამემკვიდრებინა. ვიცოდი თუ ამ ასაკში ცოტა ხნით მაინც შევწყვიტავდი სამეცნიერო საქმიანობას, ეს თვითმკვლელობის ტოლფასი იქნებოდა. პირველი ოთხი წელი ენთუზიაზმზე, უხელფასოდ ვიმუშავე. ვმუშაობდი როგორც ლაბორატორიაში ასევე ჩართული ვიყავი ტიპი პირველი დიაბეტის მქონე პაციენტებში ლანგერჰანსის კუნძულების გადანერგვის კლინიკურ პროგრამაში. საწყისი კვლევებისათვის მოვიპოვე მცირე გრანტები და შევუდექი პილოტურ ექსპერიმენტებს. ამნიონის უჯრედებისა და პანკრეასის ლანგერჰანსის კუნძულების უჯრედების გამოყენებით, მინდოდა შემექმნა ინსულინმაპროდუცირებელი სამგანზომილებიანი (3D) ორგანოიდები და მათი ფუნქციური შესაძლებლობები გამომეცადა დიაბეტით დაავადებულ თაგვებში. ამნიონის უჯრედებს ახასიათებს ემბრიონული ღეროვანი უჯრედების მსგავსი პლასტიურობა, ანთების საწინააღმდეგო და რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია იმუნომოდულაციური თვისებები. ორგანოიდებში ამნიონის ეპითელური უჯრედების ინკორპორირებამ, ინსულინმაპროდუცირებელი უჯრედები უფრო რეზისტენტული გახადა ანთებისა და ჰიპოქსიისადმი. გაუმჯობესდა გადანერგილი ორგანოიდების სიცოცხლისუნარიანობა და სისხლმომარაგებაც. ამ გარემოებებმა, დიდი გავლენა მოახდინა ორგანოიდების ფუნქციის გაუმჯობესებაზე.
 
2019 წელს, ჩემი 5 წლიანი კვლევის შედეგები გამოქვეყნდა ჟურნალ Nature Communication-ში. წარმატებულმა საპილოტო კვლევებმა საწინდარი დაუდო ჩემს შემდგომ იდეას, შემექმნა ჰიბრიდული ენდოკრინული პანკრეასი, რომლის გადანერგვაც შესაძლებელი გახდებოდა დიაბეტით დაავადებული ყველა პაციენტისთვის და ეს ყველაფერი იმუნოსუპრესიული თერაპიის გარეშე. ინსულინმაპროდუცირებელი ორგანოიდები, ამ კონსტრუქციის შემადგენელი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სტრუქტურული ერთეულია. დასახული მიზანი საკმაოდ ამბიციური იყო და საჭიროებდა სოლიდურ დაფინანსებასა და რაც მთავარია მულტიდისციპლინურ მიდგომას.
 
2019 წელს, გამოცხადდა ევროპული კომისიის, ჰორიზონტ 2020 საკმაოდ ამბიციურ საგრანტო კონკურსი რეგენეაციულ მედიცინაში. ვიცოდი რომ ჩემი ამბიციური პროექტის განსახორციელებლად ამ კონკურსში გამარჯვებას საციცოცხლო მნიშვნელობა ჰქონდა. პირველ რიგში უნდა შემეკრა სხვადასხვა დარგის წამყვანი მეცნიერებისაგან შემდგარი კონსორციუმი, რომელიც თანახმა იქნებოდა ამ პრობლემაზე ემუშავა. შემდეგი ამოცანა იყო პროექტის დაწერა. მიზანი საკმაოდ რთულად მისაღწევი იყო. ვიცოდი რომ ამ გრანტის მოპოვების შანსი ძალიან დაბალი იყო, მაგრამ ისიც ვიცოდი რომ ჩემი პროექტი ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი პრობლემის გადაწყვეტის პერსპექტიულ მეთოდს წარმოადგენდა. შევკარი გუნდი და შევუდექი პროექტის წერას, რომელსაც 3 თვე მოვანდომე. ამ კონკურსში მონაწილე 217 პროექტიდან მხოლოდ 14 პროექტი დააფინანსეს. ჩვენი პროექტი, უმაღლესი ქულით გამარჯვებულების სამეულში გავიდა. პროექტი დამაფინანსეს 7 მილიონი ევროთი.
ამის შემდეგ, ჟენევის უნივერსიტეტში შევქმენი ქსოვილოვანი ინჟინერიისა და ორგანოთა რეგენერაციის ლაბორატორია. ენდოკრინული პანკრეასის გენერირებისათვის ჩვენი გუნდი იყენებს ქსოვილების ინჟინერიის ისეთ მოწინავე სტრატეგიებს, როგორიცაა გენის რედაქტირება CRISPR-Cas9 ტექნოლოგიით, 3D მინი-ორგანოების გენერირება, ჰიდროგელების წარმოება და ამ სტრუქტურული ერთეულების ერთ მთლიან ფუნქციურ ორგანოდ აწყობა. პროექტის წარმატებით იმპლემენტაციის შემთხვევაში შესაძლებელი გახდება ჩვენს მიერ გენერირებული ენდოკრინული პანკრეასის გადანერგვა იმუნური სისტემის დათრგუნვის გარეშე. ეს კი, თავის მხრივ, შესაძლებელს გახდის საგრძნობლად გავაფართოვოთ უჯრედული ტრანსპლანტაციის ჩვენებები და წარმატებით ვუმკურნალოთ დიაბეტით დაავადებულ მრავალ პაციენტს.
პარალელურად დავეუფლე ფრანგულ ენას და დღეს ჟენევის უნივერსიტეტში ვეწევი პედაგოგიურ საქმიანობას, სამედიცინო სკოლის მეორე კურსის სტუდენტებს რეპროდუქტოლოგიასა და გენეტიკას ვასწავლი.
 
გარდა ამისა, ინტენსიურად ვარ ჩართული ჟენევის საუნივერსიტეტო ჰოსპიტალის უჯრედული თერაპიის ცენტრში პანკრეასის ლანგერჰანსის კუნძულების გადანერგვის კლინიკურ პროგრამაში. ჩვენი ცენტრი, მსოფლიოს ერთ-ერთი ბრწყინვალების ცენტრად არის აღიარებული. ჩვენ, არა მხოლოდ შვეიცარიას, არამედ საფრანგეთის კლინიკებსაც ვემსახურებით. წელიწადში 100 იზოლაციას და დაახლოებით 50 გადანერგვას ვასრულებთ.
 
მალე დავიწყებთ ახალ კლინიკურ კვლევებს კომპანია ვერტექსთან ერთად. სულ ახლახანს ამერიკის შეერთებული შტატების სურსათისა და წამლის ადმინისტრაციამ ავტორიზაცია მისცა პლურიპოტენტური ღეროვანი უჯრედებიდან მიღებული ინსულინმაპროდუცირებელი უჯრედების კლინიკურ გამოცდას, რომლიც ერთი ნაწილიც ჩვენს ცენტრში ჩატარდება. ამავე დროს, ვარ ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი. შარშან, ილიას სახლემწიფო უნივერსიტეტში კოლეგებთან ერთად დავაფუძნეთ მედიცინის სკოლა, სადაც, ვეცდებით შევქმნათ საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისი ბაზა და მოვამზადოთ კონკურენტუნარიანი სპეციალისტები და მეცნიერები.
სტუდენტობის პერიოდში შევუერთდი თბილისის ექიმთა დახელოვნების ინსტიტუტის ტოპოგრაფიული ანატომიისა და ოპერაციული ქირურგიის კათედრაზე არსებულ სამეცნიერო ჯფუფს, რომელსაც მუდმივად ძიებაში მყოფი ინოვატორი და ქარიზმატული პროფესორი ზურაბ კაკაბაძე ხელმძღვანელობდა. იმ დროისათვის ჩვენი სამეცნიერო გუნდი დღევანდელი საზომებითაც კი, საკმაოდ ინოვაციურ იდეაზე მუშაობდა. ტერმინი ქსოვილოვანი ინჟინერია უკვე ყველამ იცის და ამ მიმართულებით ბევრი კვლევა მიმდინარეობს. იმ პერიოდში ეს მიმართულება პირველ ნაბიჯებს დგამდა მსოფლიოში, ბევრი მეცნიერი მას სკეპტიკურადაც კი უყურებდა. სწორედ ამ მიმართულებით მუშაობდა ჩვენი სამეცნიერო გუნდი, ღვიძლის ქსოვილს ვაქუცმაცებდით და ვცდილობდით მისგან, თავად რეციპიენტის ორგანიზმში ახალი, ფუნქციურად აქტიური ღვიძლი გამოგვეზარდა. ეს ის წლებია, როდესაც მთელ საქართველოში უაღრესად მძიმე სოციალურ-ეკონომიკურ ვითრებაა. უშუქობა, კორუფცია, კრიმინალი და ეკონომიკური სიდუხჭირე, ყველაფერი ერთად უტევს ქვეყანას და თითქოს საშველიც არსად ჩანს. ამ პერიოდში არა თუ მეცნიერება, ზოგადი განათლების სისტემაც კი უმძმესი კრიზისის ფაზაში იყო. აი, ასეთი მდგომარეობის მიუხედავად ჩვენ მუშაობა არ შეგვიწყვეტია. გამოვნახეთ სახსრები და მოვახერხეთ ჩვენი კვლევები გაგვეტანა საერთაშორისო ასპარეზზე და მიგვეღო დარგის აღიარებული ექსპერტების შეფასება. ასე გავიცანით პროფესორი სანჯივ გუფთა, რომელიც ერთ-ერთ ლაბორატორიას ხელმძღვანელობდა, იეშივას უნივერისტეტის, ალბერტ ეინშტეინის სამედიცინო კოლეჯის, ღეროვანი უჯრედებისა და ღვიძლის კვლევითი ცენტრში (ნიუ იორკი, აშშ). სანჯივი დაინტერესდა ჩვენი კვლევებით და თანამშრომლობის სურვილიც გამოთქვა. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენს მიერ მიღებული შედეგები იმედისმომცემი იყო, საგანი უფრო ღრმა და დახვეწილ კვლევებს მოითხოვდა. ამის საშუალება იმ დროის საქართველოში ბუნებრივია არ იყო. გადაწყდა რომ კვლევების ნაწილს ნიუ იორკში ჩავატარებდით. ასე აღმოვჩნდი ამერიკაში, ღვიძლის კვლევითი ცენტრის ლაბში, სადაც რამდენიმე თვე გავატარე. კვლევები გაგრძელდა და შედეგებმაც არ დააყოვნა. 2004 წელს ჩვენი სტატია გამოქვეყნდა Nature Medicine-ში, რომელიც დარგის ერთ ერთი პრესტიჟული სამეცნიერო გამოცემაა.
 
ასე დავინფიცირდი მეცნიერების ვირუსით და ამან მთელი ჩემი სამომავლო გეგმები და კარიერა რადიკალურად შეცვალა. საქართველოში არსებული სამეცნიერო პოტენციალი, დაუსრულებლად განედინება საზღვარგარეთ. ჩვენი ეროვნული სიმდიდრე მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული ადამიანურ ფაქტორზე. დღეს, მთელ მსოფლიოში სიმდიდრის ფუნდამენტურ წყაროებს ცოდნა და კომუნიკაცია წარმოადგენს. ინტელექტუალური კაპიტალი პირდაპირპროპორციულ გავლენას ახდენს ქვეყნის ინოვაციურ განვითარებაზე, ეკონომიკური პარამეტრების ზრდაზე და კონკურენტუნარიანობის დონეზე. შესაბამისად ინტელექტუალური ძალის დაკარგვა, ძლიერად ურტყამს ქვეყნის ინოვაციური განვითარების და კონკურენტუნარიანობის ზრდის პოტენციალს. ამ პროცესის შესაჩერებლად სახელმწიფოს მხრიდან ქმედითი ნაბიჯები უნდა გადაიდგას. პარალელურად, აუცილებელია მაქსიმალური ინვესტიციები და ძალისხმევა ჩაიდოს ინტელექტუალური კაპიტალის განვითარებაისათვის და ეს პროცესი სკოლიდან უნდა იწყებოდეს.
 
უცხოეთში სამეცნიერო კარიერის მაძიებელ ახალგაზრდებს ვურჩევ აქტიურად ჩაერთონ სამეცნიერო საქმიანობაში და მაქსიმალურად გამოიყენონ აქაური რესურსები. იყვნენ ორგანიზებულები, ინტენსიურად იკითხონ ახალი სამეცნიერო ლიტერატურა, წერონ სტატიები და შემდგომ ცადონ მათი გამოქვეყნება. დღეს, ახალგაზრდებს, უამრავი შესაძლებლობა აქვთ მიიღონ სათანადო განათლება ქვეყნის შიგნით თუ გარეთ. ეს შესაძლებლობები მაქსიმალირად უნდა გამოიყენონ. მთავარია, პროფესიად აირჩიონ ის საქმე რომელიც უყვართ და ბოლომდე დაიხარჯონ, მოახდინონ საკუთარი შესაძლებლობების სრული რეალიზაცია. არ შეუშინდნენ სირთულეებს და შეცდომებს. დაისახონ დიდი მიზნები და არასოდეს იფიქრონ რომ მიზანი მიუღწეველია. იყვნენ საუთარ თავში დარწმუნებულები, დამოუკიდებლები და თვითმყოფადები.
ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.