USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
Tbilisi
ეგნატე შამუგია - საქართველოს ექსპორტის დეკომპოზიცია
Date:  328

ბოლო პერიოდში საქართველოს საგარეო ვაჭრობის მაჩვენებლები გაზრდილია. ვაჭრობის გაფართოება განსაკუთრებით ექსპორტის ნაწილში ჩანს. გაზრდილი სავაჭრო პარამეტრები კი რეექსპორტს უკავშირდება - სხვა ქვეყნებს შორის საქართველოს შუამავლობით განხორციელებულ ვაჭრობას.

2022 წელს საქართველოდან რეექსპორტი 69.6%-ით გაიზარდა. მომდევნო წელს ზრდის მაჩვენებელი 74.5%-ს შეადგენდა. ამასთან, 2023 წელს ადგილობრივი ექსპორტი 24.4%-ით შემცირდა.

გრაფიკი 1: საქართველოდან საქონლის ექსპორტი (მლრდ აშშ დოლარი)

წყარო: სტატისტიკის ეროვნული სამსახური

ადგილობრივი ექსპორტის ღირებულების კლება მეტად თვალსაჩინოდ გამოვლინდა ევროკავშირთან ვაჭრობაში. ამ პერიოდში, საქართველოდან ევროკავშირის წევრ ქვეყნებში საქონლის ექსპორტი 22.3%-ით შემცირდა. შედარებისთვის, დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის (დსთ) ქვეყნებთან ვაჭრობაში კლება მხოლოდ 3.1% იყო.

გრაფიკი 2: საქართველოდან ადგილობრივი ექსპორტი, ქვეყნების მიხედვით (მლნ აშშ დოლარი)

წყარო: სტატისტიკის ეროვნული სამსახური

მეტიც, 2023 წელს, წინა წელთან შედარებით, რუსეთში საქართველოდან ადგილობრივი ექსპორტი 2.8%-ით გაიზარდა. ამ პერიოდში ექსპორტირებული საქონლის ღირებულებამ 541.7 მლნ აშშ დოლარი შეადგინა, რაც მთლიანი ადგილობრივი ექსპორტის 19.4%-ია. ამ ფონზე, ადგილობრივი საქონლის ძირითადი საექსპორტო დანიშნულება ისევ რუსეთის ბაზარი გახდა.

ექსპორტში, 12.3%-იანი წილით, მეორე ადგილს თურქეთი იკავებს, სადაც გასულ წელს 343.8 მლნ აშშ დოლარის ღირებულების ექსპორტი განხორციელდა, რაც, წინა წელთან შედარებით, 12.7%-ით ნაკლებია.

საქართველოს ადგილობრივ ექსპორტში ჩინურმა ბაზარმა, პანდემიის პერიოდიდან მოპოვებული პოზიცია, 2023 წელს დაკარგა. გასულ წელს ჩინეთში ექსპორტი 694.7 მლნ დოლარიდან 270 მილიონ დოლარამდე შემცირდა (ადგილობრივ ექსპორტში 9.7%).

 

ექსპორტის სტრუქტურა

საქართველოდან ძირითადი ადგილობრივი საექსპორტო საქონელი სპილენძის მადნები და კონცენტრატებია. 2022 წელს ექსპორტირდა 437.8 ათასი ტონა მადანი, რომლის ღირებულებამ 1 024.2 მლნ აშშ დოლარი შეადგინა, მაგრამ გასულ წელს ექსპორტი განახევრდა. 2023 წელს სპილენძის მადნების ექსპორტის ოდენობამ 232 ათასი ტონა შეადგინა, რაც, საექსპორტო ფასის შემცირების პირობებში, 474.2 მლნ აშშ დოლარის ღირებულების იყო.

სპილენძის მადნების საექსპორტო ბაზარია სულ სამი ქვეყანა: ბულგარეთი, ჩინეთი და ესპანეთი. გასულ წელს ექსპორტის კლება უკავშირდება სწორედ ჩინეთის ბაზარს, სადაც სპილენძის მადნების ექსპორტის მოცულობა 251.6 ათასი ტონიდან 97.7 ტონამდე შემცირდა.

გრაფიკი 3: საქართველოდან ადგილობრივი ექსპორტი, საქონლის მიხედვით (მლნ აშშ დოლარი)

წყარო: სტატისტიკის ეროვნული სამსახური

ასეთივე კლებაა ფეროშენადნობების ექსპორტშიც. 2023 წელს 157.2 ათასი ტონა ფეროშენადნობების ექსპორტი განხორციელდა, რაც წინა წლის მაჩვენებელს 71.5 ათასი ტონით ჩამორჩება. ამ პერიოდში ექსპორტირებული ფეროშენადნობების ღირებულება 60.1%-ით შემცირებულია.

განსხვავებული სურათია რიგით მეორე საექსპორტო საქონლის შემთხვევაში. 2023 წელს საქართველოდან „ექსპორტზე 89.4 მლნ ლიტრი ღვინო გავიდა, რაც წინა წლის მაჩვენებელს 12.2 მლნ ლიტრით ჩამორჩება. თუმცა, საშუალო საექსპორტო ფასის მატების გამო, ექსპორტირებული ღვინის საერთო ღირებულება გაზრდილია. გასულ წელს საქართველოდან ყურძნის ნატურალური ღვინოების ექსპორტმა 257.7 მლნ აშშ დოლარი შეადგინა, რაც ადგილობრივი ექსპორტის 9.2%-ია.

გრაფიკი 4: ათ უმსხვილეს საექსპორტო ქვეყანაში ლიტრი ღვინის საშუალო საექსპორტო ფასი (აშშ დოლარი)

წყარო:  სტატისტიკის ეროვნული სამსახური, ავტორის  გამოთვლები

ღვინის ძირითადი საექსპორტო ბაზარი რუსეთია, სადაც 2023 წელს მთლიანი ღვინის ექსპორტის 69.6% ანუ 62.3 მლნ ლიტრი ექსპორტირდა. თუმცა რუსეთში ერთ ლიტრ ღვინოზე საშუალო საექსპორტო ფასი შედარებით დაბალია. უფრო დაბალი კი პოლონეთშია, სადაც, 2023 წელს, 6 მლნ ლიტრი ღვინის ექსპორტი განხორციელდა. ექსპორტის 12.6% მომდევნო სამ ქვეყანას - უკრაინას, ჩინეთსა და ყაზახეთს უჭირავს.

 

რეექსპორტი

2023 წელს რეექსპორტის ზრდა მსუბუქი ავტომობილების ექსპორტს უკავშირდება. გასულ წელს საქართველოდან რეექსპორტირებული ავტომობილების რაოდენობამ, ჯამში, 107.9 ათასი ცალი შეადგინა. ეს კი წინა წლის მაჩვენებელს 28 ათასი ერთეულით აღემატება. ამ პერიოდში ავტომობილების უდიდესი ნაწილი - 94.5% - რეექსპორტირდა ხუთ ქვეყანაში: აზერბაიჯანში, ყაზახეთში, სომხეთში, ყირგიზეთსა და რუსეთში.

გრაფიკი 5: საქართველოდან მსუბუქი ავტომობილების რეექსპორტი (ათასი ცალი)

წყარო: სტატისტიკის ეროვნული სამსახური

მათ შორის, საქართველოდან რუსეთში მსუბუქი ავტომობილების რეექსპორტი შედარებით მცირე, 5 ათასი ცალი იყო, მაგრამ ომამდე პერიოდის დონეს ორჯერ აღემატებოდა. ამასთან, აღსანიშნავია, რომ ამერიკის შეერთებული შტატებიდან და ევროპის კავშირიდან შემოყვანილი ავტომობილების საქართველოდან რუსეთში რეექსპორტი და ტრანზიტი შეზღუდულია.

მიუხედავად იმისა, რომ ავტომობილების რეექსპორტი პირდაპირ რუსეთში არ ხორციელდება, მათი ნაწილი, საბოლოოდ, რუსულ ბაზარზე ხვდება. ეს კი ევრაზიული ეკონომიკური კავშირის საერთო ბაზრის გავლით ხდება. კერძოდ, „საქართველოში შემოყვანილი ავტომობილი ექსპორტირდება ამ კავშირის წევრ რომელიმე ქვეყანაში, სადაც განაბაჟებენ და რუსეთში გადაჰყავთ.

2023 წელს საქართველოდან ყაზახეთში 39.9 ათასი ცალი მსუბუქი ავტომობილის რეექსპორტი განხორციელდა. ომამდე პერიოდთან შედარებით, რეექსპორტირებული ავტომანქანების რაოდენობა გაზრდილია 17.5-ჯერ. მსუბუქი ავტომობილების რეექსპორტის კიდევ უფრო მეტად, 22.4-ჯერ ზრდა დაფიქსირდა ყირგიზეთში. დაახლოებით ორჯერ გაიზარდა ავტომობილების რეექსპორტი სომხეთში.

 

***

რუსეთ-უკრაინის ომმა საქართველოს ექსპორტის სტრუქტურა თვალსაჩინოდ შეცვალა. გასულ წელს ადგილობრივი ექსპორტი შემცირდა, ხოლო რეექსპორტი გაიზარდა. რეექსპორტის მკვეთრი გაფართოება კი საქართველოდან ევრაზიული კავშირის წევრ ქვეყნებში მსუბუქი ავტომობილების რეექსპორტის გაორმაგებას უკავშირდება. ადგილობრივი ექსპორტის კლება, თავის მხრივ, სპილენძის ექსპორტის შემცირებით არის გამოწვეული.

 

სრული დოკუმენტი, შესაბამისი წყაროებით, ბმულებითა და განმარტებებით, იხ. მიმაგრებულ ფაილში.


ავტორი - ეგნატე შამუგია

https://gnomonwise.org/

analytics
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

See all
Survey
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
Vote
By the way