USD 2.7433
EUR 2.8862
RUB 2.7214
თბილისი
«Le Journal du Dimanche» (საფრანგეთი): „ნორმანდიაში მოკავშირეთა ჯარების გადმოსხმის 80 წლისთავი: როგორ გადავლახოთ განხეთქილება ევროპასა და რუსეთს შორის?“
თარიღი:  159

საფრანგეთის ყოველკვირეულ გაზეთ „ლე ჟუღნალ დუ დიმანშ“-ში (Le Journal du Dimanche) გამოქვეყნებულია ფრანგი პოლიტოლოგის სებასტიან ბუსუას სტატია სათაურით „ნორმანდიაში მოკავშირეთა ჯარების გადმოსხმის 80 წლისთავი: როგორ გადავლახოთ  განხეთქილება ევროპასა და რუსეთს შორის?“, რომელშიც ავტორი, უკრაინის ომისა და ნორმანდიაში მოკავშირეთა ჯარების გადმოსხმის მორიგი იუბილეს ფონზე, დასავლელი პოლიტიკოსებისა და საზოგადოების საყურადღებოდ, კრემლთან დაპირისპირების განმუხტვის და სამშვიდობო დიალოგის დაწყების მეთოდზე საუბრობს.

გთავაზობთ პუბლიკაციის ტექსტს:

ბოლო ორი წლის განმავლობაში ჩვენ ცეცხლმოდებულ მსოფლიოში ვცხოვრობთ და როგორც ჩანს, უუნარო მოწმეები ვართ იმ ციკლის დასრულებისა, რომელიც 30 წელზე მეტი ხნის წინ დაიწყო - „ცივი ომის“ დამთავრებისა და საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ... იმ ციკლისა, რომლის დროსაც მსოფლიოში  უპირატესობა ეძლეოდა პრობლემებისადმი მრავალმხრივ მიდგომას და საერთაშორისო სამართალს... ციკლისა, რომელიც მემკვიდრეობით გადმოგვეცა მეორე მსოფლიო ომის შედეგად - „მსგავსი საშინელების განუმეორებლობის“ სახელით.

გერმანელ ნაცისტთა მიერ ოკუპირებული საფრანგეთის ჩრდილოეთ ნაწილში - ნორმანდიაში - 1944 წლის 6 ივნისს მოკავშირეთა ჯარების გადმოსხმის აღსანიშნავი ზეიმი, რომელიც მეორე მსოფლიო ომის დამამთავრებელი სტადიად იქცა, სულ მალე გახდება ყოფილი სამ დიდ ანტიჰიტლერულ მოკავშირეს შორის არსებული ურთიერთობის უპრეცედენტო გამწვავების მოწმეც: ერთი მხრივ, ამერიკულ-ევროპული კავშირები ისეა დაძაბული როგორც არასდროს, მეორე მხრივ კი  - შესუსტებულია ევროპისა და რუსეთის საუკუნებრივი ურთიერთობა, რომელიც ჯერ კიდევ პეტრე პირველის დროიდან იყო შენარჩუნებული.

ამჟამინდელი მოვლენებისა და საომარ მოქმედებათა შუქზე, რომელშიც მოსკოვი და კიევი არიან ერთმანეთთან დაპირისპირებულნი, ისმება კითხვა - რამდენად აუცილებელია რუსეთის მიწვევა ამ ღონისძიებაზე? ერთნი წინააღმდეგნი არიან - ისევე როგორც მათ არ სურთ რუსეთის მონაწილეობა პარიზის ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებში, ხოლო მეორენი პირველთ  არ ეტანხმებიან და მოუწოდებენ - „ნუ მივუდგებით ამ ისტორიულ ფაქტს დღევანდელი გადასახედიდან და ამჟამინდელი თვალსაზრისის საფუძველზე“.

ამ რთულ კითხვაზე პასუხის გასაცემად, ჩვენ ყურადღება უნდა მივაქციოთ სამ ფუძემდებლურ ელემენტს და თავი უნდა ავარიდოთ ევროპული სტილის საკმაოდ უპერსპექტივო პოლემიკას.

ევროპელთა შეგნება-ცნობიერების მიხედვით, სრულიად ნორმალურია არ მიიწვიონ ზეიმზე ვლადიმერ პუტინი იმ უბრალო მიზეზის გამო, რომ არ შეიძლება ისეთი ლიდერის მიპატიჟება ევროპულ მაგიდაზე, რომელიც, ბევრის აზრით, ევროპულ ფასეულებებს უტევს, უკრაინის კონფლიქტის სახით. ევროპელები თვლიან, რომ იმ დროს, როცა ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების ინიცირებას არ ახდენს და ამჟამად უფრო მეტად ომის ესკალაციას ეწევა, ომში დაღუპულ ხსოვნის დღის აღსანიშნავ ღონისძიებაზე რუსეთის პრეზიდენტის ადგილი არ არის, ანუ მისი მონაწილეობა ზეიმში იმ ფასეულებებისადმი შეურაცხყოფა იქნებოდა, რომლებსაც საფუძველი 1945 წლის შემდეგ ჩაეყარა.

ამასთან, არ უნდა დაგვავიწყდეს ის ფაქტი, რომ ყირიმის მიერთების მიუხედავად, 2014 წელს, ვლადიმერ პუტინი მიწვეული იყო და მონაწილეობდა მოკავშირეთა ჯარების გადმოსხმის 70 წლისთავის ზეიმში (სწორედ მაშინ „დაიბადა“ ცნობილი „ნორმანდიის ფორმატი“, რომელმაც უკრაინისა და რუსეთის პრეზიდენტებს ერთმანეთთან შეხვედრის საშუალება მისცა). რა თქმა უნდა, ახლა ყველაფერი უფრო გართულებულია - ვლადიმერ პუტინი თუნდაც რომ მიიწვიონ, მისი საფრანგეთში ჩასვლა შეუძლებელია: ერთი მხრივ, არსებობს სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს მიერ გამოცემული ორდერი რუსი ლიდერის დაპატიმრების შესახებ (მართალია, ორდერის გამოყენება პრობლემატურია, მაგრამ მაინც), ხოლო მეორე მხრივ, რუსეთი მრავალეროვნლი და მრავალკულტურულ ქვეყანას წარმოადგენს, რომელსაც ევროპასთან საუკუნეობრივი კავშირები აქვს და რომლის მნიშვნელოვანმა სამხედრო ძალისხმევამ (ყველაზე მეტად მეორე მსოფლიო ომში სწორედ რუსეთი დაზარალდა - 26 მილიონი მსხვერპლით!) ჰიტლერული რეჟიმის კრახი გამოიწვია. სწორედ ამიტომ კრემლი წარმოდგენილი  უნდა იყოს - განურჩევლად იმისა, როგორიც არის დღეს რუსეთი. რუსეთის პრეზიდენტი ნორმანდიაში უნდა იყოს - იმიტომ, რომ ევროპელებმა რომც მოინდომონ, მეორე მსოფლიო ომის ისტორიას მთლიანად ვერ გადაწერენ და მოსკოვის დამსახურებულ როლს ვერ წაშლიან - საერთო მტრის - ნაცისტური გერმანიის განადგურების საქმეში.

ევროპამ, რომელიც ხშირად ბრალს სდებს მოსკოვს ისტორიის გადაწერის მცდელობაში, არ უნდა გამოიყენოს იგივე მეთოდი, რაშიც თავის დღევანდელ მოწინააღმდეგეს ადანაშაულებს. ორივე მხარის ამჟამინდელი დისკურსი, როგორც ჩანს, ევროპელებსა და რუსებს შორის დიალოგის გაწყვეტას გამოიწვევს მრავალი თაობის განმავლობაში. ეს რომ არ მოხდეს და ევროპა დენთის მუდმივ კასრად რომ არ იქცეს, ამ სავარაუდო პერსპექტივის წინააღმდეგ ბრძოლა ახლავე უნდა დავიწყოთ: რუსეთმა და ევროპამ ერთმანეთს ბევრი რამ მისცეს და ეს საუკუნეობრივი ტრადიცია უნდა გაგრძელდეს.

ევროპელებმა, კრემლის ლიდერის ნორმანდიაში მიწვევით, რუსებს სამშვიდობო მოლაპარაკებისათვის ძლიერი სიგნალი უნდა გაუგზავნონ - ჩვენ უნდა ვაჩვენოთ მოსკოვს, რომ დასავლეთი მტკიცედ დგას თავისი ფასეულობების დასაცავად, თუმცა იმავდროულად ღიაა დიალოგისათვის, მშვიდობიანი მომავლის სახელით.

ამ ისტორიულ ღონისძიებაში მიწვევამ რუსეთისათვის იმედის ახალი „ფანჯარა“ უნდა გამოაღოს ევროპულ სახლში შესასვლელად, საერთო ბედის მიშნად, როგორც ამას საფრანგეთის პრეზიდენტი, გენერალი შარლ დე გოლი ესოდენ დიდი მცდელობით გეგმავდა. აუციელებელია ყველაფერი გაკეთდეს, რომ ის ბზარი, რომელიც არაბუნებრივად აშორებს ევროპის კონტინენტს ევრაზიული რუსეთისაგან, რაც შეიძლება მალე „შეხორცდეს“.

წყარო: https://www.lejdd.fr/international/80e-anniversaire-du-debarquement-faire-disparaitre-le-fosse-entre-leurope-et-leternelle-russie-144346

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.