,
საქართველოს ისტორიაში ყოველ თაობას საკუთარი გამორჩეული ტვირთი აკისრია. ყველა თაობის წარმომადგენლები ცდილობდნენ, სულ მცირე, მომავალისთვის გადაელოცათ ის უმთავრესი, რაც მიუღია წინაპრებისაგან. თაობების ცვლას მუდმივად თან სდევადა ილიასეული წუხილი კაცია ადამიანზე და ილიას ხედვა იმ მუდმივ იდეისა, რისთვისაც ეწამებოდა, ქმნიდა, ლოცულობდა დღემდის მოღვაწე ქართველთა ყველა თაობა.
მე-20 საუკუნის 60-70-იანი წლებიდან საქართველოში მოდის თაობა, რომელთაც წილად ერგოთ ახალ ეტაპზე აეყვანათ საქართველოს ეკონომიკურ-სოციალური მდგომარეობა და თავის მოღვაწეობის პერიოდში საკუთარ თავზე აეღოთ, როგორც ქვეყნის მართვის პასუხისმგებლობა, ისე სამეურნეო, სამეცნიერო თუ საზოგადოებრივი დარგების განვითარება. ეს იყო ჭეშმარიტად დიდი თაობა, რომელთა უკანასკნელი წარმომადგენლებიც ნელ-ნელა ტოვებენ სააქაო საქართველოს.
2022 წლის 10 იანვარს პოეტი რეზო ამაშუკელი 85 წლის ასაკში გარდაიცვალა
რეზო ამაშუკელმა 1960 წელს დაამთავრა თსუ-ის ფილოლოგიის ფაკულტეტი. მისი ლექსები და პოემები იბეჭდება 1957 წლიდან.
გამოქვეყნებული აქვს წიგნები (1964, 1967, 1970, 1974). 1972 წელს მისი ლექსების კრებული გამოვიდა რუსულ ენაზეც. პოემისათვის „ძახილი“ 1968 წელს მიენიჭა საქართველოს კომკავშირის პრემია.
იყო საქართველოს მწერალთა კავშირის მდივანი (1986). 1988-1989 წლებში შოთა რუსთაველის საზოგადოების თავმჯდომარის პირველი მოადგილე იყო. ასევე, მოქალაქეთა კავშირის თავმჯდომარის მოადგილე (1993). არის თბილისის საპატიო მოქალაქე (2003). დაჯილდოებულია ღირსების ორდენით (1996). გალაკტიონ ტაბიძის სახელობის პრემიისა (1982) და საქართველოს კომკავშირის პრემიის ლაურეატი (1968).
ბ-ნ რეზო ამაშუკელს რამდენიმე შესანიშნავი, განუმეორებელი თვისება ჰქონდა!
უპირველეს ყოვლისა, მის ნიჭს უნდა გავუსვათ ხაზი. შესანიშნავ ლექსებს წერდა, მუსიკაშიც უდიდეს შესაძლებლობებს ავლენდა. მისი ენამახვილობაც ხშირად ნიჭის უპირობო გამოხატულება გახლდათ.
ბ-ნი რეზო ნამდვილი დრამატურგიც იყო. ოღონდ პერფორმანსებს სცენაზე კი არა, ცხოვრებაში დგამდა. შეეძლო სტუმრისთვის მოულოდნელად, რისკის ფასად, საიდუმლოდ გადაეყვანა ბობ დილანი ოდესაში, დიდი ბებიის საფლავის მოსანახულებლად.
მისი წყალობით, თბილისში ჩამოსული ჯონ სტაინბეკი ბაგებში გაშლილ მდიდრულ სუფრამდე კოლმეურნეობის მოედანზე მოხვდა, რათა თაგვებთან და ადამიანებთან ერთად ესაუზმა მეწაღეების სასადილოში, სარდაფში გახსნილ სასადილოში.
რეზო ამაშუკელი მეგობრების ერთგული კაცი იყო. მას არც ერთხელ არ უღალატია პრეზიდენტ შევარდნაძისთვის. არც სამოქალაქო ომის დროს, არც რევოლუციისას. არ მოქცეულა იმ რესპექტაბელური და რაფინირებული ინტელიგენტების მსგავსად, რომლებიც კინემატოგრაფში, თეატრში, მეცნიერებასა თუ დიპლომატიაში შევარდნაძის წყალობით დაწინაურდნენ, პირველივე მოსახვევში კი დანა ჩასცეს მას ზურგში და მარტო დარჩენილს საჯაროდ ერთი სიტყვაც არ შეაშველეს, პირიქით... ბევრს შეიძლება არ მოწონდეს შევარდნაძის პოზიციები რიგ საკითხებთან დაკავშირებით, მაგრამ შეუძლებელია არ დავაფასოთ რეზოს უკომპრომისო ერთგულება მის მიმართ.
აღსანიშნავია მისი გამოსვლა მთავრობისა და მმართველი პარტის „საქართველოს მოქალაქეთა კავშირის“ (სმკ) ხელმძღვანელობის ერთობლივი გაფართოებული სხდომაზე, დღის წესრიგის მთავარი საკითხი იყო - ახალგაზრდა „რეფორმატორთა“ ჯგუფის დესტრუქციულ საქმიანობასთან დაკავშირებული ვითარება რესპუბლიკაში, მიხეილ სააკაშვილის მეთაურობით, რომელიც ცოტა ხნის წინ გადადგა იუსტიციის მინისტრის პოსტიდან და სრულებით უკონტროლო გახდა.
რეზო ამაშუკელმა მკაცრად მოსთხოვა შევარდნაძეს და ახალგაზრდა „რეფორმატორთა“ გუნდის დაშოშმინება: „რა ხდება, ბატონო ედუარდ?! დაუფარავად შეურაცხყოფენ პრეზიდენტს, ქართულ ტრადიციებს, ოჯახის, ქორწინების ინსტიტუტს, ეკლესიას, ქადაგებენ გარყვნილებას - ეს რას ჰგავს?! მათ სურთ საბოლოოდ დაანგრიონ ქვეყანა, რომელიც ჩვენ არც ისე დიდი ხნის წინ დაღუპვისგან გადავარჩინეთ?! რატომ დუმს ხელისუფლება და არ პასუხობს მათ კანონის ფარგლებში?! რას ველოდებით?!“ - განაცხადა მაშინ ამაშუკელმა.
რის შემდეგაც მან სხდომა დატოვა პრეზიდიუმი დატოვა და გასასვლელისკენ გაემართა. შევარდნაძეს ეს ძალიან არ ესიამოვნა: „რეზო! რეზო!“ - ორჯერ დაუძახა შეწუხებულმა შევარდნაძემ, მაგრამ ამაშუკელი არც კი მოტრიალებულა, დარბაზიდან გავიდა და კარი მიიჯახუნა! იმავე საღამოს მან მოქალაქეთა კავშირის მთავარი საბჭო დატოვა.
1993 წლის 26 სექტემბერს რეზო ამაშუკელმა ლექსი გამოაქვეყნა, პოეტი სოხუმში მყოფ საქართველოს სახელმწიფოს მეთაურს ედუარდ შევარდნაძეს შეეხმიანა, „არა როგორც უმაღლეს სარდალს, არამედ როგორც რიგით ჯარისკაცს“. რეზო ამაშუკელის ლექსის ბოლო ორი სტროფი ასე გამოიყურება:
„რა გითხრა, ანდა რის მაქნისია, ამ სისხლის თქეშში ჩემი ხრიალი?! დიაღ, სამშობლო შენი ღირსია, მთლად დარუბანდით და დარიალით!
და მაპატიე კოჭლი სტიქონი, რაც უნდა მეთქვა, თუ ვერ გითხარი... - დიაღ! სოხუმი არი დიდგორი, ქართველი ხალხის ბედის ტიხარი!“
საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია მეორე, ასე გამოეხმაურა.რეზო ამაშუკელის გარდაცვალებას:
"საქართველოს გულშემატკივარი, სამშობლოს მოჭირნახულე, დაუღალავი ბატონი რეზო (რევაზ) ამაშუკელი დღეს სამზეოს ტოვებს. მისი ბასრი სიტყვა და მკვეთრი პოზიცია იმ რეალობასთან შეჯახების შედეგი იყო, რომელიც გულწრფელად არ მოსწონდა.
მართალია, მისი პოზიციისადმი საზოგადოების გარკვეულ ნაწილს განსხვავებული აზრი ჰქონდა, მაგრამ, ალბათ, ყველა, ვისაც კი სამართლიანობის გრძნობა და ლიტერატურის სიყვარული აქვს, აღიარებს, რომ იგი იყო ბობოქარი სულის დიდი პოეტი, რომელიც გამორჩეული გარეგნობით, ძლიერი ხმითა და თავისი შესანიშნავი ლექსების დეკლარირებით წარუშლელად დარჩება ჩვენს მეხსიერებაში.
აღვავლენთ ლოცვებს ბატონი რეზოს (რევაზის) უკვდავი სულისათვის, რათა უფალმა სავანესა მართალთასა დააწესოს იგი, ხოლო ახლობლებსა და გულშემატკივართ მომადლოს მშვიდობა და მისთვის ლოცვის ძალა. "
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
