,
ბოლო პერიოდში შესამჩნევად გააქტიურდა განცხადებები და დისკუსიები სპარსეთის ყურე-შავი ზღვის დერეფნის შესახებ. ამ საკითხში განსაკუთრებით აქტიურობენ ირანი და ინდოეთი. სპარსეთის ყურე-შავი ზღვის დერეფნის პროექტის შეთანხმების ოქმი უკვე შედგენილია. მას ხელი მოაწერეს ბულგარეთმა, სომხეთმა და ირანმა. საექსპერტო და ოფიციალურ სფეროში სომხეთის პროგრამის მიღმა დარჩენის რისკს ვერ ხედავენ. სამაგიეროდ, მათ მიაჩნიათ, რომ შესაბამისი ინფრასტრუქტურის შექმნა, სპარსეთის ყურის გასწვრივ შავ ზღვამდე ტრანსპორტირების ხელშეწყობა მიმზიდველი იქნება ქვეყნების გაცილებით ფართო სპექტრისთვის. ამრიგად, სომხეთი, თავის მხრივ, შეიძლება გახდეს დიდი გზის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი დამაკავშირებელი რგოლი, რომელიც გადაჭიმულია შორეული ირანული პორტიდან ჩაბაჰარიდან ან ბანდერ აბასიდან ბულგარეთსა და საბერძნეთამდე.
რატომ არიან დაინტერესებულნი ირანი და ინდოეთი, რომ სპარსეთის ყურედან შავი ზღვის სატრანსპორტო დერეფანი სომხეთის გავლით გავიდეს და არა აზერბაიჯანის? კითხვას აქვს მინიმუმ სამი პასუხი. სომხეთის ეკონომიკური უნივერსიტეტის ინფორმატიკისა და სტატისტიკის ფაკულტეტის დეკანი სოს ხაჩიკიანი თვლის, რომ ირანი ცდილობს სატრანსპორტო მარშრუტების დივერსიფიკაციას. ეკონომისტი ვერ ხედავს სომხეთის პროგრამის მიღმა დარჩენის რისკს.
„ვერ ვხედავ საფრთხეს, რადგან ირან-აზერბაიჯანის გზა ასეა თუ ისე არსებობს. დივერსიფიკაცია მნიშვნელოვანი ფაქტორია ირანისა და ინდოეთის პოლიტიკაში. უფრო მეტსაც გეტყვით, თურქეთის გავლით უკვე აქვთ გასასვლელი შავ ზღვაზე. მაშინ რატომ ინტერესდებიან სომხეთით? ჯერ ერთი, ალტერნატივა, სახელმწიფო პოლიტიკის ფარგლებში მათ სურთ ალტერნატიული გზა ჰქონდეთ. ერთი გზა საკმარისი არ არის. გარდა ამისა, ინდოეთი და ირანი ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში საკმაოდ სერიოზულ ეკონომიკურ აქტივობას იჩენენ და ერთი გზა საკმარისი არ არის. მესამე, სომხეთი შეიძლება განიხილებოდეს ევროკავშირთან ასოცირებული ხელშეკრულებების ფარგლებში, ასე ვთქვათ, ხელშემწყობი პროცესების ფარგლებში და სომხეთი ასევე შეიძლება განიხილებოდეს ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის ბაზარზე შესვლის საშუალება, რაც არც აზერბაიჯანს და არც თურქეთს არ აქვს“.
ტერიტორიული ადმინისტრაციისა და ინფრასტრუქტურის მინისტრის მოადგილე არმენ სიმონიანი ვერ ხედავს რისკს, რომ სომხეთი პროგრამიდან გამოირიცხოს და უპირატესობა აზერბაიჯანს მიენიჭოს.
„რადიოლურთან“ საუბარში მინისტრის მოადგილემ აღნიშნა:
აზერბაიჯანის გავლით შავი ზღვისკენ მიმავალი გზა გრძელია, იმისდა მიხედვით, თუ რა მარშრუტით გაივლიან.
„სპარსეთის ყურე-შავი ზღვის“ დერეფნის პროექტის შეთანხმების ოქმი უკვე შედგენილია. მას ხელი მოაწერეს ბულგარეთმა, სომხეთმა და ირანმა. ტერიტორიული ადმინისტრაციისა და ინფრასტრუქტურის მინისტრის მოადგილე იხსენებს, რომ შეთანხმება საქართველოსა და საბერძნეთსაც გაეგზავნა. შეთანხმების კოორდინატორი ქვეყანაა ირანის ისლამური რესპუბლიკა. არმენ სიმონიანი აღნიშნავს, რომ სასურველი იქნებოდა, პროგრამა უფრო სწრაფად განხორციელდეს, მაგრამ თითოეულ მონაწილე ქვეყანას აქვს თავისი წინადადებები და ინტერესები.
პროექტში მონაწილე ქვეყნები – სომხეთი, ბულგარეთი, საქართველო, საბერძნეთი და ირანი – თვლიან, რომ ადეკვატური ინფრასტრუქტურის შექმნა და სპარსეთის ყურის გასწვრივ შავ ზღვამდე ტრანსპორტის გამარტივება მიმზიდველი იქნება ქვეყნების უფრო ფართო სპექტრისთვის, კერძოდ. ვისაც აქვს საზღვაო წვდომა სპარსეთის ყურესა და შავ ზღვაზე. ამრიგად, სომხეთი, თავის მხრივ, შეიძლება გახდეს დიდი გზის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი დამაკავშირებელი რგოლი, რომელიც გადაჭიმულია შორეული ირანული პორტიდან ჩაბაჰარიდან ან ბანდერ აბასიდან ბულგარეთსა და საბერძნეთამდე. რატომ არის ირანი აქტიური და დაინტერესებული?
არმენ სიმონიანი ხაზს უსვამს:
„ირანი ზოგადად დაინტერესებულია სატრანსპორტო მარშრუტების დივერსიფიკაციით. სატრანსპორტო სხვადასხვა მიმართულების ქონა ნორმალური სურვილია. ყოველი ახალი მიმართულება უნდა იყოს უფრო მიმზიდველი, ვიდრე წინა მიმართულებები, რათა მათთან ერთად განხორციელდეს მოქმედებებიც და შეიცვალოს მათი მიმზიდველობა.
ამ მსხვილი პროექტის განხორციელებით იგეგმება ინდოეთიდან აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში დიდი სატრანზიტო დერეფანი-გზის შექმნა. მას შეუძლია გაააქტიუროს სავაჭრო კავშირები აზიასა და ევროპას შორის, გაზარდოს სომხეთის ეკონომიკური და პოლიტიკური წონა რეგიონში. სომხეთმა უნდა მიიღოს მონაწილეობა პროგრამაში ინფრასტრუქტურის რაც შეიძლება სწრაფად გაუმჯობესებით, განსაკუთრებით ჩრდილოეთ-სამხრეთის პროგრამის საბოლოოდ დასრულებით.
წყარო:ge.armradio.am
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
