USD 2.7087
EUR 2.9406
RUB 3.1634
Тбилиси
ბოლშევიკები საქართველოს დენიკინის წინააღმდეგ ბრძოლაში ჩართვისაკენ მოუწოდებენ
дата:  1810

საქართველოს რესპუბლიკა, 1920 წლის 14 იანვარი, N9

საქართველო და საბჭოთა რუსეთი

საბჭოთა რუსეთის მომართვა

საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრმა ე. გეგეჭკორმა რუსეთის საგარეო საქმეთა კომისრის ჩეჩერინისაგან მიიღო შემდეგი რადიო დეპეშა:

„ტფილისი, საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრს.

 2 იანვარს, 1920 წელი. რუსეთის მუშათა და გლეხთა რაინდულ საშუალებებით შექმნილ წითელმა ლაშქარმა შემუსრა რა იუდენიჩის და კოლჩაკის რაზმები, სასიკვდილო ლახვარი იშიშვლა მეფის გენერალ დენიკინის თეთრ გვარდიელ ბანდების წინააღმდეგ, რომელიც უწესოდ იხევს დონის როსტოვისაკენ. ამით ჩვენი ლაშქარი უკანასკნელ ლახვარს სცემს მონარქიულ კონტრ რევოლიუციას. რუსეთის მუშათა მთავრობა მიმართავს საქართველოს წინადადებით დაუყონებლივ შეუდგეს საბჭოთა მთავრობასთან მოლაპარაკების დაწყებას, სამხედრო კავშირის შესაქმნელად, რომლის მიზანი იქნება სამხრეთ რუსეთის თეთრგვარდიელთა ლაშქრის მოსპობა.

საბჭოთა მთავრობა თავის მოვალეობად სთვლის აღნიშნოს, რომ სამხრეთის კონტრ რევოლიუცია იყო და არის დაუძინებელი მტერი არა მარტო რუსეთის საბჭოთა მთავრობის არამედ ყველა პატარა ერების, რომლებიც ყოფილ რუსეთის იმპერიაში შედიოდენ.

დენიკინი მტერია არა მარტო რუსეთის მუშათა და გლეხთა, არამედ საქართველოს და ადერბეიჯანის გლეხობა და მუშები დენიკინს დაუძინებელ მტრად რაცხავენ და ჩვენ დარწმუნებული ვართ, რომ ისინი მოუთმენლად ელიან იმ დღეს, როდესაც მოისპობა საბჭოთა რუსეთსა და მათ შორის ჩაჩხირული თეთრ-გვარდიელთა ბრბო და აღსდგება კავშირი და მიმოსვლა ძველ სახელმწიფოს საზღვრებზე მხოვრებთა შორის. უნდა დავაჩქაროთ ეს მომენტი. საჭიროა, რომ რუსეთის მუშათა და გლეხთა მახვილს საქართველოს და ადერბეიჯანის მახვილიც შეუერთდეს. ჩვენ მოვუწოდებთ, ვიდრე კიდევ დროა საქართველოსა და მის ერს იყონ ბრძოლა დენიკინის წინააღმდეგ. საქართველოს სახელმწიფოს და მის მშრომელ კლასებს შექმნილ პოლიტიკურ ეკონომიურ პირობების სწორე გაგებამ უნდა უკარნახოს ჩვენს წინადადებაზე პასუხის გაცემა.

საგარეო საქმეთა სახალხო კომისარი

გიორგი ჩიჩერინი

 

რუსეთის თეთრ გენერლებთან დიპლომატიური მოლაპარაკებების გასამართად სოჭში ჩასული ეროვნული საბჭოს წევრი და მომავალი გარეშე საქმეთა მინისტრი ევგენი გეგეჭკორი სახალხო გავრდიის მეთაურებთან ერთად. 1918 წის სექტემბერი. მარცხნიდან მარჯვნივ: გვარდიის ერთ-ერთი მეთაური, გენერალი კონიაშვილი, უცნობი, ევგენი გეგეჭკორი, უცნობი, და გვარდიის დამაარსებლები: ვალიკო ჯუღელი და სანდრო მაისურაძე. ფოტო დაცულია ეროვნულ არქივში.

საქართველოს მთავრობის პასუხი

საბჭოთა მთავრობის წინადადების საპასუხოთ, საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრმა ევგენი გეგეჭკორმა შემდეგი რადიოგრამა გაუგზავნა ნარკომ ჩიჩერინს.

საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობა, თქვენი წინადადების საპასუხოთ, რომ ორივე მხარის სარდლობა შეთანხმდეს „დობროარმიასთან“ საბძოლველად, საჭიროდ სთვილს განაცხადოს შემდეგი: ქართველი ერი, ემყარება რა ყოველ დემოკრატიისათვის ერთა თვითგამორკვევის ურყეველ იდეაზედ, ხალხის მიერ თავის ნების თავისუფალ გამოხატვის შედეგში, ამყარებს თავის ცხოვრებას დამოუკიდებელ დემოკრატიულ სახელმწიფოებრიობის პრინციპზედ.

ქართველ ერს, რომელიც ერთს წუთსაც კი არ სცდება მოხალისეთა არმიის ნამდვილ ზრახვებში, თავის შეიარაღებულ ძალებით არა ერთხელ უკუ უქცევია მოხალისეთა არმიის შემოტევანი, როცა მას განზრახვა ჰქონია შემოჭრილიყო მის საზღვრებში და სისხლში დაეხრჩო საქართველოს ერის თავისუფლება და მისი რევოლუციონური მონაპოვარნი.

ქართველ ერს დღესაც სადარაჯოდ ჰყავს თავისი ძალები რამდენიმე ფრონტზედ და ყოველ წუთს მზათ არის პასუხი გასცეს ყოველ გამოლაშქრებას საქართველოს საზღვრების და მისი სუვერენულ უფლებების წინააღმდეგ.

ქართველი ერი, რუსეთის სამოქალაქო ომის დასაწყისიდანვე მტკიცეთ და ურყევათ წინააღმდეგი იყო რუსეთის შინაურ საქმეებში ჩარევისა.

მტკიცე გადაწყვეტილება რათა დაცული იყოს სრული ნეიტრალიტეტი ამ ბრძოლაში, ნათლად არის ასახული საქართველოს ხალხის მიერ თავისუფალ გამოთქმულ ნებაში, რადგან მას არ სურს დაცრიცოს თავისი მცირე ძალები და არ სურს რომ თავისის სისხლი, რესპუბლიკის საზღვრების გარეშე დაღვაროს.

იმავე დროს ქართველი ხალხის მონაწილეობა რუსეთის სამოქალაქო ომში დაფასებული იქნება, როგორც ჩარევა რუსეთის შინაურ საქმეებში უცხო არა რუსი ძალებისა, რაც მხოლოდ შოვინისტურ ელემენტებს შეუწყობდა ხელს და ჩაშლიდა მეგობრობას და კეთილმეზობლობას ამ ხალხთა შორის.

რუსეთის სამოქალაქო ომში ჩარევა ქართველ ხალხს ჩააყენებდა დიდ სამხედრო გაჭირვებაში, რესპუბლიკის შინაურ ცხოვრებას არევდა და მიიყვანდა ანარქიამდე, რაც ბოლოს ძირს გაუჩხრიდა ხალხის კეთილდღეობას.

გამოდის რა აქედან საქართველოს მთავრობა რუსეთის სამოქალაქო ომში შეიარაღებულ ძალებით ვერ მიიღებს მონაწილეობას.

საქართველოს მთავრობა თავის საგარეო პოლიტიკაში ყოველთვის ხელმძღვანელობდა სურვილით რომ ნორმალური განწყობილება შეჰქმნას ყველა სახელმწიფოებთან და მათ შორის რუსეთთანაც, რომლის ცენტრშიაც უკანასკნელ დრომდე მას ჰყავდა თავის დიპლომატიური წარმომადგენლები. მთავრობა გამოსთქვამს იმედს, რომ ბოლოს და ბოლოს ორივე სახელმწიფო ერთმანეთთან მოლაპარაკების შემდეგ მიაღწევენ ურთიერთშორის მშვიდობიან კეთილ-მეზობლურ განწყობილებას.

გარეშე საქმეთა მინისტრი

ევგენი გეგეჭკორი

ბლოგი
1918 წლის აპრილი - ბრძოლა მდინარე ჩოლოქთან და ქართველების ბრწყინვალე გამარჯვება გენერალ მაზნიაშვილის სარდლობით!
1918 წლის 3 მარტს საბჭოთა რუსეთსა და გერმანიას, ავსტრია-უნგრეთს, ოსმალეთსა და ბულგარეთს შორის დაიდო ბრესტ-ლიტოვსკის საზავო შეთანხმება, რომლის მიხედვით, რუსეთი გამოეთიშა პირველ მსოფლიო ომს. ზავის მიხედვით რუსეთს ოსმალეთის იმპერიისთვის უნდა დაეთმო ბათუმისა და ყარსის ოლქები. ამ დროს ამიერკავკასია ფაქტობრივად დამოუკიდებელი იყო რსფსრ-სგან და იმართებოდა ამიერკავკასიის სეიმის და ამიერკავკასიის კომისარიატის მიერ, თუმცა დამოუკიდებლობა გამოცხადებული არ ჰქონდა. ოსმალეთის იმპერია ითხოვდა ბრესტ-ლიტოვსკის ზავით კუთვნილი ტერიტორიების დათმობას ამიერკავკასიის მთავრობისგანაც. სეიმი ცდილობდა ოსმალეთთან პრობლემის მოგვარებას დიპლომატიური გზებით. ამ მიზნით 1918 წლის 12 მარტს დაიწყო ტრაპიზონის სამშვიდობო კონფერენცია. მოლაპარაკებას დადებითი შედეგი არ მოჰყოლია. მოლაპარაკების პარალელურად, ოსმალეთის არმიამ სადავო ტერიტორიების დასაკავებლად საომარი მოქმედებები დაიწყო.
საბრძოლო მოქმედებები 6 აპრილამდე:
მარტში ოსმალეთის მე-9, მე-6 და მე-3 არმიებმა მეჰმედ ვეჰიბ-ფაშას სარდლობით კავკასიას შეუტიეს. 1918 წლის 31 მარტს ოსმალებმა აიღეს ბათუმი. ქალაქში მდგარი მე-4 ქვეითი ლეგიონი (სარდალი წერეთელი) გაიქცა ოზურგეთში, მე-2 ქვეითი ლეგიონი კი (სარდალი პოლკოვნიკი ყარალაშვილი) ჩაქვში. საქართველოს ეროვნული საბჭოს თავმჯდომარემ, ნოე ჟორდანიამ დაავალა გიორგი მაზნიაშვილს დაუყოვნებლივ წასულიყო სადგურ ნატანებში და არ დაეშვა ოსმალების წინსვლა მდინარე ჩოლოქს აქეთ. მაზნიაშვილმა შტაბის უფროსობა ჩაიბარა 1 აპრილს.
2 აპრილს მაზნიაშვილმა ჯავშნოსანი მატარებელი გაგზავნა ჩაქვში ალყაში მოქცეული მე-2 ქვეითი ლეგიონის გამოსახსნელად, რომელსაც ოსმალებმა გზა მოუჭრეს და ტყვეობა ელოდა. ოსმალების ქვეითი ჯარი გამაგრებული იყო ქობულეთის აღმოსავლეთით, რკინიგზის გასწვრივ, ხოლო ჩაქვის სადგურზე იდგა მათი ცხენოსანი ათასეული. ჯავშნოსანი დილის 9 საათზე ჩაქვის სადგურზე ჩავიდა და ტყვიისმფრქვევის ცეცხლით გაანადგურა სადგურზე გამაგრებული ოსმალები. ამით ყარალაშვილის ლეგიონმა ისარგებლა და მცირე მსხვერპლით დაიხია უკან. ეს ლეგიონი, რომელიც 500 ჯარისკაცისგან შედგებოდა, დემორალიზებული იყო და მაზნიაშვლმა გაუშვა ლანჩხუთში, რეზერვში, რომელიც უნდა შევსებულიყო ისიდორე რამიშვილის მიერ შეკრებილი მოხალისეებით. მე-4 ქვეითი ლეგიონი მაზნიაშვილმა ოთხ ათასეულად დაჰყო და გაანაწილა ლიხაურში, შემოქმედში, ვაშნარსა და ოზურგეთში. სადგურ სუფსაზე იდგა ცხენოსანი ბატარეა პორუჩიკი ყარაევის მეთაურობით. მაზნიაშვილის განკარგულებაში იყო 4 ტყვიამფრქვევი, 6 ზარბაზანი, ჯავშნოსანი მატარებელი 90 ჯარისკაცით და 400 სახალხო გვარდიელი.
ფრონტის ხაზი იწყებოდა შეკვეთილის ნავსადგურიდან და გრძელდებოდა სოფელ შემოქმედამდე. მას საზღვრავდა მარჯვნიდან შავი ზღვა, მარცხნიდან კი აჭარა-გურიის მთები. მთელ სიგრძეზე, ზღვიდან ოზურგეთამდე მდინარეების ჩოლოქისა და ნატანების ნაპირები იყო თითქმის გაუვალი ჯარისთვის. იქ გავლა შეეძლოთ მხოლოდ ადგილობრივებს, რომლებმაც იცოდნენ ბილიკები. ამ მონაკვეთს ჰქონდა მხოლოდ ორი გასასვლელი: სარკინიგზო ხიდები ნატანებზე და ჩოლოქზე და შარაგზა ლიხაურის გავლით ოზურგეთზე. მაზნიაშვილმა დაიწყო ჯარის შევსება ადგილობრივი მოხალისეებით. ამაში მას ეხმარებოდა ისიდორე რამიშვილი. სოფლად იარაღი თითქმის ყველას ჰქონდა და ცოტა თოფი იყო საჭირო დასარიგებლად.
3 აპრილს ჯავშნოსანი მატარებელი ჩოლოქის სამხრეთით ლიანდაგიდან გადავარდა. გზა ადილობრივებს ჰქონდათ გაფუჭებული. ლიანდაგზე შეყენების დროს ქართულ მხარეს ცეეცხლი გაუხსნეს, რასაც ქართველ მზვერავთა მოწინავე რაზმმა ცეცხლითვე უპასუხა, მოწინააღმდეგეს ორი კაცი მოუკლა და ხელთ რამდენიმე თოფი იგდო.4 აპრილს ოსმალებმა აიღეს ქობულეთი, 5 აპრილს მოხდა მცირე შეტაკება, სადაც ქართულ მხარეს მოუკლეს ორი ადამიანი, მათ შორის ერთი ოფიცერი და დაჭრეს რამდენიმე. ოსმალებმა შემდეგ უკან დაიხიეს.
ნატანებში მებრძოლების გასამხნეველად ჩავიდნენ ნოე ჟორდანია, ირაკლი წერეთელი, ვლასა მგელაძე და სხვები და წარმოთქვეს სიტყვები. 5 აპრილს, საღამოს რვა საათზე ქართულმა მხარემ მიიღო დაზვერვის ცნობა, რომ ოსმალეთის გალიპოლის მე-2 დივიზიის შედარებით მცირე ნაწილი მიდიოდა ოზურგეთისკენ, შარაგზით და უფრო დიდი ნაწილი, 7000 ჯარისკაცი, რკინიგზის გასწვრივ ნატანებისკენ. ოსმალებმა აჰყარეს ლინდაგი მდინარე ოჩხამურის ხიდზე, რაც ადასტურებდა რომ მთავარ იერიშს სწორედ ნატანების მხრიდან აპირებდნენ. ლიანდაგის აყრით ისინი იმედოვნებნენ ქართული ჯავშნოსანი მატარებლის უფუნქციოდ დატოვებას. მაზნიაშვილმა ერთ დღეში ააგებინა ჩოლოქის ხიდიდან ტყეში შემავალი ლიანდაგი. 6 აპრილის საღამოს ოსმალებმა საარტილერიო ცეცხლი გახსნეს.
ბრძოლა ჩოლოქის ხიდთან:
8 აპრილს ოსმალეთის ჯარი გასცდა ოჩხამურს, მაგრამ არ გადიოდა ველზე და თავს აფარებდა ტყეს ოჩხამურს და ჩოლოქს შორის. მაზნიაშვილმა ჯავშნოსანი მატარებლის უკან დახევა ბრძანა. ჯავშნოსანი არიერგარდში უნდა ყოფილიყო, მაგრამ შემდეგ მან გაიზიარა ჯავშნოსანის ხელმძღვანელის ვლადიმერ გოგუაძის გეგმა: მტრის პოზიციებში შეჭრა და ბრძოლის გამართვა. ბრძოლა 7 აპრილს დილის ხუთ საათზე დაიწყო. ჯავშნოსანი მატარებელი შეიჭრა მოწინააღმდეგის რიგებში. მაგრამ ქართული მხარე არ ხსნიდა ცეცხლს არც მატარებლიდან და არც სანგრებიდან, რადგან ასეთი ბრძანება ჰქონდა მიღებული. მოწინააღმდეგეს ცეცხლს უხსნიდა მხოლოდ არტილერია, რომელიც კარგარეთელს ჰქონდა ჩაბარებული.
ოსმალები მიაუხლოვდნენ თუ არა მატარებელს, გაიხსნა ცეცხლი. ქართველებმა ცეცხლი გახსნეს როგორც მატარებლიდან, ასევე თხრილებიდან და სანგრებიდან. გაშლილ ველზე აღმოჩენილი ოსმალო ასკერები მრავლად დაიხოცნენ. 11 საათვისთვის, ბრძოლიდან ექვსი საათის შემდეგ ოსმალების დრეზინა დაეჯახა ჯავშნოსანს და მატარებლის პირველი ვაგონი ლიანდაგიდან გადაეგდოთ და დასავლეთიდან წამოსული ახალი ათასეულით კიდევ ერთი იერიში მიიტანეს ჯავშნოსანზე. გოგუაძეს იმედი გადაწურული ჰქონდა და ხელი დააჭირა ღილაკს, რომლითაც ჯავშნოსანი უნდა აფეთქებულიყო, რატა მტერს მხოლოდ რკინის ნამსხვრევები შერჩენოდა, მაგრამ პულტიდან ნაღმამდე მიმავალი მავთული გაწყვეტილი ყოფილიყო და ნაღმი მოქმედებაში არ მოვიდა. ამასობაში მაზნიაშვილთან მივიდა დამატებითი დახმარების სათხოვნელად გაგზავნილი აკაკი ურუშაძე და ბრძოლაში ჩაერთო გორის გვარდიის 400 კაციანი რაზმი. ოსმალები საბოლოოდ გატყდნენ და დაიწყეს უკანდახევა. ქართველები ამოვიდნენ საგრებიდან და დღის 4 საათამდე მისდიეს გაქცეულ მტერს ოჩხამურის ხიდამდე.
„7 აპრილს გენერალმა მაზნიაშვილმა უკან დახევა ბრძანა. უკან დახევის დროს ჯავშნიანით არიერგარდში ვყოფილიყავი და მტრის თავდასხმისგან იგი დამეცვა, ბოლოს ამეფეთქებინა რკინის გზის ხიდები და სუფსაში მივსულიყავი. მე მას ჩემი გეგმა მოვახსენე: მტრის პოზიციებში შევიჭრები და ბრძოლას გავუმართავ-მეთქი. გენერალმა ეს განზრახვა არ გაიზიარა და ამიკრძალა კიდეც: ტყუილა-უბრალოდ დაიღუპებითო. მე თუ არიერგარდში უმოქმედოდ ვიქნებოდი, მაშინ მტრის არტილერია დამაზიანებდა. გენერალმა ბოლოს მითხრა და დამლოცა: ნახე! როგორც სჯობდეს, ისე მოიქეციო. ჯავშნოსანის მხედრებს არ ეძინათ. უკვე ორი საათი იყო. მებრძოლები შევკრიბე და მათ მდგომარეობა განვუმარტე, ჩემი გადაწყვეტილებაც გავაცანი...დილით ხუთ საათზე ჩოლოქის ხიდს მივადექით. ოსმალო გუშაგები დავიჭირეთ, მტრის ბანაკში შევედით და შუა ადგილი დავიპყრეთ. ოსმალების ჯარს იქაურობა აევსო. რკინის გზის აღმოსავლეთით ნაყანევი ადგილები მტრის ჯარებით იყო გავსებული. მე სროლა არ ავტეხე. მტერს ვაგრძნობინე, რომ მე შეცდომით მოვხვდი მტრის ბანაკში და ვნებდები. უკვე გათენდა და ოსმალნი ჩვენი ჯავშნოსანისაკენ გამოიქცნენ. ახლოს მოვიდნენ. მატარებლის საფეხურებზეც ამოცოცდნენ, ზარბაზნებისა და ტყვიამფრქვეველების ლულებს ჩამოეკიდნენ. ჯავშნიანი მატარებელი ჩაკეტილი იყო, შიგ შემოსვლა არავის შეეძლო. ოსმალთა იქ მყოფი ჯარი შეგროვდა რკინის გზასთან. როცა აქ ყველამ მოიყარა თავი, მაშინ გავეცი ბრძანება ცეცხლი გაეხსნათ. შეიქნა სასტიკი ბრძოლა. მოწინააღმდეგე მამაცად იბრძოდა. ერთი საათის ბრძოლის დროს ბევრი ოსმალო დაიღუპა. შემდეგ ოსმალებმა მიაშურეს საფარს და იქიდან დაგვიწყეს სროლა. მე დავიწყე მანევრების კეთება და სადაც ოსმალოებს უფრო მეტი ჯარი ჰყავდათ, სწორედ იქითკენ გავხსენი მომაკვდინებელი ცეცხლი. მტრის უმთავრესი ძალა უკვე განადგურებული იყო“
(ვლადიმერ გოგუაძე)
ოსმალეთის ჯარმა 4 კილომეტრით უკან დაიხია. ბრძოლაში ქართულ მხარეს მოკვდა 3, დაიჭრა 25 ადამიანი. ოსმალების მხარეს, მაზნიაშვილის შეფასებით დაიღუპა 500-მდე ადამიანი, ხოლო სხვა ქართველი სახმედრო ლიდერების შეფასებით - 1000 მდე ადამიანი. ექიმ ვახტანგ ღამბაშიძის მონაცემებით ოსმალებს ბათუმში გადაჰყავდათ 600 დაჭრილი ჯარისკაცი. გაზეთ „საქართველოს“ ცნობით ოსმალეთის მხარეს დაიღუპა 80, ტყვედ ჩავარდა 2 ასკერი. ქართველებმა ხელში ჩაიგდეს 20 თოფი.
ბრძოლაში გმირობა ბევრმა ადგილობრივმა გამოიჩინა: ლიხაურელი პორფილე და ალექსანდრე გორგოშიძეები გიორგის ჯვრით დაჯილდოვდნენ ბრძოლაში გამოჩენილი გმირობისთვის; გმირობა გამოიჩინა ობერკონდუქტორმა სიმონ სკამკოჩაიშვილმა, გადმოცემის მიხედვით დაზვერვაზე გასულმა ჯარისკაცმა ბოლქვაძემ, რომელსაც მოულოდნელად ოსმალო ასკერების ჯგუფი შეეჩეხა, 4 მოკლა და 4 ტყვედ აიყვანა. 1918 წლის 13 აპრილს ვლადიმერ გოგუაძე გახდა პირველი ქართველი, რომელმაც ეროვნული გმირის წოდება მიიღო. პირველი რესპუბლიკის არსებობის განმავლობაში ეს წოდება აღარავის მიუღია. გმირულად იბრძოდა მისი მოადგილე იუსტინე სიხარულიძე, მზვერავთა რაზმის უფროსი გობრონიძე, ელიზბარ გაგნიძე, ნოე გოგუაძე, აკაკი ურუშაძე, დავით შარაშიძე.
შედეგები: 
ჩოლოქის ხიდთან მიღწეულ წარმატებას ხაზი გადაუსვა ქართული ჯარის სხვა შენაერთებმა. ოზურგეთისკენ დაძრულ ოსმალების მცირერიცხოვან ჯარს (ერთი ბრიგადა არტილერიით) ლიხაურში დაბანაკებულმა ათასეულმა არ გაუწია წინააღმდეგობა, დატოვა პოზიციები და უკან დაიხია ქალაქისკენ. ამან გამოიწვია პანიკა, ოზურგეთი მიატოვა ჯარმა, სახელმწიფო დაწესებულებებმა და დაიწყო უკან დახევა ჩოხატაურისკენ. მთელი ქალაქი გაიხიზნა ჩოხატაურში და ოსმალებმა თავისუფლად დაიკავეს მიტოვებული ქალაქი. გარდა ოზურგეთისა, ოსმალებმა აიღეს ჭანიეთი, ლიხაური, მაკვანეთი, წითელმთა, მელექედურის ნაწილი, წინ წაიწიეს ვაშნარის მიმართულებით. გაკირულიდან შეუტიეს შემოქმედს, მაგრამ შემოქმედში ვერ შევიდნენ მოსახლეობის წინააღმდეგობის გამო. მაზნიაშვილმა მოასწრო ლანჩხუთში მყოფი სათადარიგო ჯარის დაყენება ნასაკირალის უღელტეხილზე და ჩოხატაურის გზის ჩაკეტვა. 11 აპრილს მაზნიაშვილმა სცადა ოზურგეთზე შეტევა და გაიმართა ვაშნარის ბრძოლა, თუმცა საბოლოოდ სამხედრო მოქედებები შეაჩერა გერმანიის დიპლომატიურმა ჩარევამ და დროებითმა ზავმა. ოსმალები ოზურგეთიდან ზავის პირობების მიხედვით 7 ივნისს გავიდნენ.
более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати