USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
,,არავის არაფერს ვაბრალებ, ჩემი ბრალია,,- მიხეილ მესხი უმცროსი
თარიღი:  1948

იგი განსაკუთრებულად ნიჭიერი კაცი იყო - მარტო ფეხბურთში, კინოში ან სხვა რაიმე კონკრეტულ საქმეში ნიჭიერი კი არა, ზოგადად - მრავალნიჭიერიო, რომ იტყვიან, აი, ისეთი... ჩემი ან სხვისი დასტური რად უნდა - უფროსი მიშა მესხი ამბობდა, ჩემზე გაცილებით ნიჭიერიაო და ვინც უფროს მიშა მესხს იცნობდა, ყველა ადასტურებს, კომპლიმენტს არც შვილის, არც სხვა ვინმეს მიმართ ჰაერზე არ ისროდა... თუმცა, გაფლანგა ეს ნიჭი და მერე როგორ.

ადრე კი წავიდა ამ ცხოვრებიდან, მაგრამ რამდენჯერმე მოვახერხე მასთან შეხვედრა და ერთხელ ლამის მთელი დღე ვილაპარაკეთ: ბატონები მურთაზ ხურცილავა, ავთო ხელაძე და მისი ვაჟიშვილი, ასევე, იმხანად 15 წლის მიშა მესხი-მესამე ესწრებოდნენ საუბარს. ბუნებრივია, ბევრი რამე ითქვა, მაგრამ ახლა რომ ვუკვირდები, ინტერვიუს დასაწყისში მისმა ნათქვამმა გადაფარა ყველაფერი - კაცი არ გამოჩნდა ისეთი, თავზე ხელს რომ გადამისვამდა და ისე გამაკეთებინებდა საქმეს, სიმკაცრით და კატეგორიულობით ფიქრობდნენ ჩემს მორჯულებას და აკი არც არაფერი გამოვიდაო.

რაღა გავაგრძელო - მოვყვები ნაწილს და ჩემის აზრით, განსაკუთრებით საინტერესოს იმ საუბრიდან, რომელიც მაშინ, 15 თუ 16 წლის წინათ, საფეხბურთო სკოლა „ავაზას“ დირექტორის კაბინეტში შედგა.

„ვერ ვიტყვი, რომ მათამამებდა მამაჩემი - ზოგადად, არ იყო რბილი კაცი, მაგრამ „ნაგლუშა“ ტყუილად კი არ დამარქვეს, მაინც ვახერხებდი რაღაცეებს. მერე პოპულარობა, ცნობილი კაცის შვილობა. პირველად იმ კადრებიდან გამიცნეს, მამაჩემი რომ ბურთს მეთამაშებოდა - პატარა სატელევიზიო ჩანახატი იყო - „ვმატაობდით“ რა. მერე „ნერგებშიც“ გადამიღეს - ბაბუაჩემის როლს რამაზ ჩხიკვაძე თამაშობდა და გავაწამე კაცი. თუმცა, რაღა მარტო ბატონი რამაზი, მთელი გადამღები ჯგუფი. რაიონებში გვიწევდა გასვლა, ყველა მაგრად იღლებოდა და რასაკვირველია, „ბაბუაჩემიც“.

ერთხელაც როლისგან დაღლილ რამაზ ჩხიკვაძეს ჩაეძინა. მოხუცის წვერ-ულვაშს ბამბისგან აწებებდნენ, ეს სულ მახსოვდა და რაკი ჩაძინებული დავინახე, მაშინვე დრო ვიხელთე. ის ბამბის წვერ-ულვაში ნავთით დავუსველე და ცეცხლი წავუკიდე - აბა, იქ დატრიალდა ამბავი... მამა კი იძახდა, ჩემზე ნიჭიერიაო, მაგრამ მისი გამეორება ვერ შევძელი - ნიჭი კი მეყოფოდა, მაგრამ შრომის უნარი, ჟინი არ მეყო. თავადაც ამას მეუბნებოდა - მე შენი ნახევარი მონაცემები არა მაქვს, მაგრამ სამაგიეროდ მუშაობა შემეძლო ათჯერ მეტიო.

ფეხბურთს რომ თავი დაანება, სვამდა - ბევრს. ხომ ტანმორჩილი კაცი იყო, ბარეორ ახმახს წააქცევდა, ექვს-შვიდ ბოთლამდე ადიოდნენ. განსაკუთრებით აგარაკზე უყვარდა ქეიფი და ამდენი ღვინის დამლევი ისე მსუბუქად შეხტებოდა მაგიდაზე, თან ადგილიდან, მართლა ყურებად ღირდა... ლიმონათის გაუხსნელ ბოთლს დადგამდა და ბუციან ფეხს ისე აჰკრავდა, საცობს ახდიდა - ბოთლი წაუქცევლად იდგა. გასაგები და მისახვედრია, რომ ბუცის ქაცვით აკეთებდა ამას, მაგრამ მიდი და მოახერხე.

ჩვენი ფინტი - „მესხოვსკი“, ქართველებიდან, მარტო მე და შოთა არველაძემ გავიმეორეთ - შოთა ძალიან მაგარია და მაგარი კარიერაც ექნება, მაგრამ მაგანაც მოძრაობაში არა, ადგილზე გააკეთა. საერთოდ, თამაშში ძალიან ძნელი გასაკეთებელია და როგორ ახერხებდა ასე კამფეტივით, გაუგებარია... ახალკაცთან თავიდან რთული დამოკიდებულება ჩამომიყალიბდა - ჩემი ბრალიც იყო და ალბათ - მისიც. არაფერი დამითმო. მამაჩემი იმის კაცი არ იყო, ვინმესთვის ჩემი მფარველობა ეთხოვა, ფარსადანოვიჩიც თითქოს ჯიბრში ჩამიდგა - ისე გამოვიდა, მიშა მესხის შვილობა უპირატესობად კი არა, ტვირთად მექცა.

ახალგაზრდა ვიყავი, „მწვანე“ და ვფიქრობდი, მამაჩემის შვილს ხელისგულზე მატარებდნენ, მითუმეტეს, მართლა მაგრად ვაგორებდი ბურთს. „დინამოში“ რომ გამომიძახეს, ბაზაზე „ზაპოროჟეცით“ მივედი და მიუხედავად იმისა, ამხელა „კიტები“ დამხვდნენ - ჩივაძე, ყიფიანი, გუცაევი, სხვა დიდი ფეხბურთელები, ვითომც აქ არაფერიაო, ისე დავიჭირე თავი. სხვას თავი დაანებეთ, სავარჯიშო ფორმაც კი არ მქონდა წაღებული. პირველ ვარჯიშზე ჟვანიას შარვალი და ჯოხაძის მაისურა მეცვა - ორივე ჩემზე დაბალია და ჭიპი მიჩანდა რა. ბაზის კედელს მიღმიდან ჩემი შეყვარებული უყურებდა იმ ვარჯიშს და რა უნდა მექნა, როცა მის წინ გავირბენდი, წელში ვიღუნებოდი, სასაცილოდ მოკლე ტანსაცმელი და ჭიპი რომ არ დამენახებინა.

ახალკაცმა ერთხანს მიყურა, მიყურა და მერე ხელები გადაატრიალ-გადმოატრიალა, თან რაღაც დაილაპარაკა - როგორც აღმოჩნდა, საბოლოო დიაგნოზი დაუსვამს: ეს ნაღდად ავადმყოფი ყოფილაო... ფორმასთან დაკავშირებულ მაგ ამბავს გაგრძელებაც მოჰყვა - ვარჯიშის მერე მთავარი მწვრთნელის კაბინეტში შევედი და პირდაპირ ვაჯახე: ფარსადანოვიჩ, ჩემთვის - მიშა მესხის შვილისთვის, „დინამოს“ ერთი ფორმა რა გახდა-მეთქი... ადგა, ხელი მხართან პიწკად მომკიდა, შემაბრუნ-შემომაბრუნა და შენი საჯდომის ზომა ფორმა არა გვაქვსო.

რა გამაჩერებდა და „ვისაც მე და შენს შორის დიდი საჯდომი აქვს-თქო“ და... იქ დამთავრდა ჩემი კარიერა - კი, მათამაშა მერე, გუნდშიც რამდენიმე წელიწადი გავატარე, მაგრამ... იმ სიტყვებით და იქ დამთავრდა ჩემი ფეხბურთელობა. მიუხედავად ასეთი დამოკიდებულებისა, ჩემი ფასი კარგად იცოდა და განსაკუთრებულს არც არაფერს მავალებდა, ბიჭებს ეუბნებოდა, რამე რომ იყოს, მიშას მიეცით ბურთი და მაგან იცის, რას როგორ გააკეთებსო. ერთმა ჰკითხა მერე, მიშას ყოველთვის და ყველგან როგორ მივცეთ პასიო და კაცო, რომ გეუბნებით, ისე ჰქენით, ტრიბუნაზეც რომ იყოს, იქ მიაწოდეთო. „სტანდარტთან“ ცოტა ხანი კი მათამაშა, მაგრამ თუ გახსოვთ, მაგრად შემოვედი. გერეტსის ფრთაზე მიწევდა თამაში და თავიდან არც მომაქცია ყურადღება - იმხელა მცველი იყო, ჩემისთანებისთვის სად ეცალა. ჰოდა, კარგადაც ჩავუტარე - ერთი ისეთი ვუფინტე, ტრიბუნებზე ასრიალდა, არც მანამდე და არც მერე, ის კაცი მაგ დღეში არ მინახავს.

ერთხელ პატიაშვილთანაც კი დამჭირდა ლაპარაკი - ხომ ხედავთ, „დინამოში“ რომ არ მათამაშებენ, ჩაერიეთ, ისედაც უჭირს გუნდს და რას ჰკარგავთ, თუ არ გამომივა თამაში ან საერთოდ ვერ ვითამაშო, გამიშვით, ბოლო შანსი იყოს-მეთქი. ჩაერია თუ რა იყო, მომცეს ის შანსი და 2 გოლი გავიტანე... არავის არაფერს ვაბრალებ - ჩემი ბრალია, ბოლომდე რომ ვერ გავიხსენი, „დინამოშიც“ მეტი შემეძლო, „სპარტაკშიც“ (ჩემპიონი კი გავხდი, მაგრამ მაინც) და აწი უკვე გვიანია. მესხები? რა ვიცი, მგონი, დადგა დრო, „გენმა დაიძინოს“ - მგონია, ასე იქნება.

კონსტანტინე გოგიშვილი

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.