იბერიის ნახევარკუნძულზე მდებარე ეს ხმელთაშუაზღვისპირა ქალაქი, სიდიდით მესამეა ესპანეთში და ისტორიული წყაროების მიხედვით, რომაელებმა ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 138 წელს დაარსეს.
არსებობის მანძილზე ქალაქი არაერთხელ გადავიდა სხვადასხვა დამპყრობელთა მმართველობის ქვეშ. 5 საუკუნე მავრებიც კი მართავდნენ და კორდობის ხალიფატის დედაქალაქიც კი გახლდათ. საბოლოოდ ქრისტიანულად ქალაქი მხოლოდ 1238 წელს იქცა, ხოლო 1438 წელს ქალაქში ქრისტეს წმინდა გრაალის ჩამოტანამ, დიდ დიდი ხნით აქცია ხმელთაშუაზღვისპირა ქვეყნების ქრისტიანულ ცენტრად.
ორი სიტყვით ვალენსიის „წმინდა გრაალზე“ - ითვლება, რომ ეს გახლავთ სასმისი, რომლითაც საიდუმლო სერობის ღამეს ეზიარნენ ქრისტეს მოციქულები, ხოლო შემდგომში, სწორედ ამ სასმისში შეაგროვეს ჯვარზე გაკრული ქრისტეს სისხლი. ამ სასმისის მნიშვნელობა ვატიკანის მიერ არის აღიარებული და ამჟამად ვალენსიის საკათედრო ტაძარში ინახება.
ეხლა კი მდინარეს და ყვავილებს დავუბრუნდეთ!
ხშირად მოისმენთ ვალენსიის მკვიდრთაგან - მდინარეზე სასეირნოდ მივდივარ, ან ვალენსიის ყველაზე ლამაზ ადგილას - მდინარე ტურიას ნაპირას ვცხოვრობ... ამ ფრაზებში გასაკვირი არაფერი იქნებოდა, რომ არა ის ფაქტი, რომ ქალაქს მდინარე არ აქვს!
აქვს ულამაზესი პლიაჟი მალვაროსა, ხმელთაშუა ზღვის სანაპირო, მაგრამ მდინარე არ აქვს. მაშ, რა მდინარეზე საუბრობენ ვალენსიელები და სად გაქრა იგი? საქმე იმაშია, რომ თავის დროზე პირველმოსახლეები ვალენსიაში სწორედ მდინარე ტურიას დელტაში დასახლდნენ და ორიათასი წელი პირდაპირ შუაგულში ჩამოუდიოდა ქალაქს მაცოცხლებელი მდინარე, რომლითაც თითქმის უდაბნოს კლიმატის პირობებში ქალაქისა და მისი შემოგარენის ბაღები ირწყვებოდნენ. მდინარე არა თუ ბაღებს ასულდგმულებდა, ერთგვარი თავდაცვის იარაღიც კი იყო მტრისგან, რადგან სწორედ მისი წყლებით ივსებოდა ქალაქის მთავარი ციხესიმაგრის ტორეს დე სერანოსის გასწვრივ მდებარე თხრილი.
ერთ მშვენიერ დღეს კი, 65 წლის წინ ყველაფერი შეიცვალა. 1957 წლის 14 ოქტომბერი ვალენსიის ისტორიაში შევიდა, როგორც ერთ -ერთი ყველაზე ტრაგიკული დღე და ის ცნობილია როგორც ვალენსიის დიდი წყალდიდობა. სწორედ ამ დღეს, ორდღიანი განუწყვეტელი წვიმების შემდეგ, ადიდებულმა მდინარე ტურიამ ორ ტალღად გადაუარა ქალაქს. იმ შავ დღეს დაიღუპა 81 ადამიანი და უდიდესი ზიანი მიადგა ქალაქს, დაიტბორა შენობების პირველი სართულები, დაინგრა სახლები, ათასობით ადამიანი საცხოვრებლის გარეშე დარჩა.
სტიქიას გამოქცეული ადამიანების ერთ-ერთ თავშესაფრად საფეხბურთო კლუბ „ვალენსიას“ სტადიონი „მასტალა“ იქცა, სადაც დღემდეა ამ ტრაგიკულ დღეს წყლის დონის აღმნიშვნელი აბრა და იგი ადამიანის სიმაღლეს ორჯერ აღემატება. ნგრევის მასშტაბები იმდენად დიდი იყო, რომ ფიქრობდნენ ქალაქი ვერ გადაიტანდა ამ დარტყმას... აღდგენითი სამუშაოები მრავალი თვის განმავლობაში მიმდინარეობდა.
ქალაქის ხელმძღვანელობამ იმ დროისათვის უპრეცედენტო საინჟინრო პროექტის განხორციელება გადაწყვიტა - ვალენსიის განაპირას გათხარეს მდინარის ახალი კალაპოტი, რომელიც ძველზე გაცილებით დაბლა იყო წყლის დონით და მდინარე ტურიამ ახალი გზა იპოვა ზღვისკენ ბუნებრივი გზით. ამით ქალაქს კვლავ დატბორვის საფრთხე ააცილეს. ამ არხის მშენებლობას 15 წელზე მეტი დასჭირდა. თუმცა პრობლემა მხოლოდ ამ ნაწილის გადაჭრით არ დასრულებულა. რა უნდა ექნათ ტურიას გამოთავისუფლებული კალაპოტისთვის, რომელიც საკმაოდ ფართე ზოლად შუაზე კვეთდა ქალაქს? შეგახსენებთ, რომ ეს გახლდათ გენერალ ფრანკოს დიქტატორული მმართველობის წლები და პირადად მისი გადაწყვეტილებით, დაიწყო ტურიას გამოთავისუფლებულ კალაპოტში ჩქაროსნული ავტომაგისტრალის აშენების პროექტირება. მოსახლეობა კი ეწინააღმდეგებოდა პროექტს, მაგრამ რთული იყო დიქტატურასთან გამკლავება... ამასობაში ბედისწერამ თავად გადაწყვიტა ვალენსიელთა ბედი - ფრანცისკო ფრანკო გარდაიცვალა და ესპანეთის მეფე ხუან კარლოსმა, ფრანკოს შემდგომი დემოკრატიული რეფორმების ჭრილში, გადაწყვიტა ყურად ეღო ხალხის მოთხოვნა და ტურიას ფონი ვალენსიელებს მწვანე ზონის გასაშენებლად დაუთმო.
მაშ ასე, მდინარის ფონი დარჩა და ქალაქის მწვანე ფილტვებად იქცა, ასევე დარჩა 18 ხიდი, მე-16 საუკუნიდან მოყოლებული დღემდე, რომელიც სხვადასხვა ადგილზე კვეთს მდინარის კალაპოტს და დარჩა სახელიც - მდინარე ტურიას ბაღები.
El Jardín del Turia - ვალენსიის მთავარი პარკი 110 ჰექტარზეა გაშენებული , სიგრძით 9 კმ-ია და ევროპის ერთ-ერთ უდიდეს ქალაქის პარკად ითვლება. იგი კვეთს მთელ ქალაქს და უამრავ დასასვენებელ ობიექტთან ერთად მისი მწვანე ნარგაობები სრულად წარმოადგენენ ხმელთაშუაზღვეთური ფლორის სიმდიდრეს. აქ ნახავთ კიპარისებსა და ბაობაბებს, ესპანუს სოჭსა და აგავებს, კაკტუსებს, ფიკუსებს, ქოქოსის და ფინიკის პალმებს, დრაცენას, აზალიებს, როდოდენდრონებს, ვარდების ულამაზეს ბაღებს, რომლებიც სხვათა შორის იანვარშიც ყვავიან...
პარკი ოფიციალურად 1986 წელს გაიხსნა და თითქმის ნახევარსაუკუნოვანი არსებობის მანძილზე, ვალენსიელთა და ქალაქის სტუმრების უსაყვარლეს ადგილად იქცა. ვალენსელები „გიჟდებიან“ ტურიას პარკში სეირნობაზე, იქ უამრავი საპიკნიკე ადგილია და ჩვეულებრივ, მოქალაქეები ყველა თავისთვის მნიშვნელოვან დღესასწაულს, მეგობრების გარემოცვაში სწორედ ამ პარკში აღნიშნავენ.
აქვე განთავსებულია სპორტული ობიექტების საკმაოდ შთამბეჭდავი რაოდენობა - რამდენიმე სპორტული აკადემია, კალათბურთის, ხელბურთის, რაგბის, გოლფის მოედნები, გუბურები და ხელოვნური ტბები ნავებით სეირნობისათვის. აქ ყოველთვის შეხვდებით მორბენლებს სპეციალურად მათთვის მოწყობილ ბილიკებზე.
და რა თქმა უნდა ბავშვები - რომელ ქალაქის მთავარ პარკში არაა მოედნები ბავშვებისათვის? აი ტურიას პარკში კი ეს განსაკუთრებული ადგილია - რომელსაც გულივერის პარკი ქვია. დიახ, ეს გახლავთ ჯონათან სვიფტის ნაწარმოების გმირის გულივერის 70 მეტრიანი ფიგურა, რომელიც თითქოს ამ წამს გამოურიყავს ზღვას ქვიშიან სანაპიროზე, ლილიპუტები კი პარკის სტუმრები და ბავშვები არიან, რომლებიც გულივერის სხეულის სხვადასხვა ნაწილზე მოწყობილ ატრაქციონებში დაძვრებიან. მერწმუნეთ, ძალიან შთამბეჭდავი სანახაობაა...
