USD 2.7050
EUR 3.0872
RUB 3.3681
თბილისი
ამბავი იმაზე, თუ როგორ გააძევეს ვალენსიელებმა ქალაქიდან მაოხრებელი მდინარე
თარიღი:  1459
იბერიის ნახევარკუნძულზე მდებარე ეს ხმელთაშუაზღვისპირა ქალაქი, სიდიდით მესამეა ესპანეთში და ისტორიული წყაროების მიხედვით, რომაელებმა ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 138 წელს დაარსეს.
 
არსებობის მანძილზე ქალაქი არაერთხელ გადავიდა სხვადასხვა დამპყრობელთა მმართველობის ქვეშ. 5 საუკუნე მავრებიც კი მართავდნენ და კორდობის ხალიფატის დედაქალაქიც კი გახლდათ. საბოლოოდ ქრისტიანულად ქალაქი მხოლოდ 1238 წელს იქცა, ხოლო 1438 წელს ქალაქში ქრისტეს წმინდა გრაალის ჩამოტანამ, დიდ დიდი ხნით აქცია ხმელთაშუაზღვისპირა ქვეყნების ქრისტიანულ ცენტრად.
 
ორი სიტყვით ვალენსიის „წმინდა გრაალზე“ - ითვლება, რომ ეს გახლავთ სასმისი, რომლითაც საიდუმლო სერობის ღამეს ეზიარნენ ქრისტეს მოციქულები, ხოლო შემდგომში, სწორედ ამ სასმისში შეაგროვეს ჯვარზე გაკრული ქრისტეს სისხლი. ამ სასმისის მნიშვნელობა ვატიკანის მიერ არის აღიარებული და ამჟამად ვალენსიის საკათედრო ტაძარში ინახება.
 
ეხლა კი მდინარეს და ყვავილებს დავუბრუნდეთ!
 
ხშირად მოისმენთ ვალენსიის მკვიდრთაგან - მდინარეზე სასეირნოდ მივდივარ, ან ვალენსიის ყველაზე ლამაზ ადგილას - მდინარე ტურიას ნაპირას ვცხოვრობ... ამ ფრაზებში გასაკვირი არაფერი იქნებოდა, რომ არა ის ფაქტი, რომ ქალაქს მდინარე არ აქვს!
 
აქვს ულამაზესი პლიაჟი მალვაროსა, ხმელთაშუა ზღვის სანაპირო, მაგრამ მდინარე არ აქვს. მაშ, რა მდინარეზე საუბრობენ ვალენსიელები და სად გაქრა იგი? საქმე იმაშია, რომ თავის დროზე პირველმოსახლეები ვალენსიაში სწორედ მდინარე ტურიას დელტაში დასახლდნენ და ორიათასი წელი პირდაპირ შუაგულში ჩამოუდიოდა ქალაქს მაცოცხლებელი მდინარე, რომლითაც თითქმის უდაბნოს კლიმატის პირობებში ქალაქისა და მისი შემოგარენის ბაღები ირწყვებოდნენ. მდინარე არა თუ ბაღებს ასულდგმულებდა, ერთგვარი თავდაცვის იარაღიც კი იყო მტრისგან, რადგან სწორედ მისი წყლებით ივსებოდა ქალაქის მთავარი ციხესიმაგრის ტორეს დე სერანოსის გასწვრივ მდებარე თხრილი.
 
 
ერთ მშვენიერ დღეს კი, 65 წლის წინ ყველაფერი შეიცვალა. 1957 წლის 14 ოქტომბერი ვალენსიის ისტორიაში შევიდა, როგორც ერთ -ერთი ყველაზე ტრაგიკული დღე და ის ცნობილია როგორც ვალენსიის დიდი წყალდიდობა. სწორედ ამ დღეს, ორდღიანი განუწყვეტელი წვიმების შემდეგ, ადიდებულმა მდინარე ტურიამ ორ ტალღად გადაუარა ქალაქს. იმ შავ დღეს დაიღუპა 81 ადამიანი და უდიდესი ზიანი მიადგა ქალაქს, დაიტბორა შენობების პირველი სართულები, დაინგრა სახლები, ათასობით ადამიანი საცხოვრებლის გარეშე დარჩა.
 
სტიქიას გამოქცეული ადამიანების ერთ-ერთ თავშესაფრად საფეხბურთო კლუბ „ვალენსიას“ სტადიონი „მასტალა“ იქცა, სადაც დღემდეა ამ ტრაგიკულ დღეს წყლის დონის აღმნიშვნელი აბრა და იგი ადამიანის სიმაღლეს ორჯერ აღემატება. ნგრევის მასშტაბები იმდენად დიდი იყო, რომ ფიქრობდნენ ქალაქი ვერ გადაიტანდა ამ დარტყმას... აღდგენითი სამუშაოები მრავალი თვის განმავლობაში მიმდინარეობდა.
 
ქალაქის ხელმძღვანელობამ იმ დროისათვის უპრეცედენტო საინჟინრო პროექტის განხორციელება გადაწყვიტა - ვალენსიის განაპირას გათხარეს მდინარის ახალი კალაპოტი, რომელიც ძველზე გაცილებით დაბლა იყო წყლის დონით და მდინარე ტურიამ ახალი გზა იპოვა ზღვისკენ ბუნებრივი გზით. ამით ქალაქს კვლავ დატბორვის საფრთხე ააცილეს. ამ არხის მშენებლობას 15 წელზე მეტი დასჭირდა. თუმცა პრობლემა მხოლოდ ამ ნაწილის გადაჭრით არ დასრულებულა. რა უნდა ექნათ ტურიას გამოთავისუფლებული კალაპოტისთვის, რომელიც საკმაოდ ფართე ზოლად შუაზე კვეთდა ქალაქს? შეგახსენებთ, რომ ეს გახლდათ გენერალ ფრანკოს დიქტატორული მმართველობის წლები და პირადად მისი გადაწყვეტილებით, დაიწყო ტურიას გამოთავისუფლებულ კალაპოტში ჩქაროსნული ავტომაგისტრალის აშენების პროექტირება. მოსახლეობა კი ეწინააღმდეგებოდა პროექტს, მაგრამ რთული იყო დიქტატურასთან გამკლავება... ამასობაში ბედისწერამ თავად გადაწყვიტა ვალენსიელთა ბედი - ფრანცისკო ფრანკო გარდაიცვალა და ესპანეთის მეფე ხუან კარლოსმა, ფრანკოს შემდგომი დემოკრატიული რეფორმების ჭრილში, გადაწყვიტა ყურად ეღო ხალხის მოთხოვნა და ტურიას ფონი ვალენსიელებს მწვანე ზონის გასაშენებლად დაუთმო.
 
მაშ ასე, მდინარის ფონი დარჩა და ქალაქის მწვანე ფილტვებად იქცა, ასევე დარჩა 18 ხიდი, მე-16 საუკუნიდან მოყოლებული დღემდე, რომელიც სხვადასხვა ადგილზე კვეთს მდინარის კალაპოტს და დარჩა სახელიც - მდინარე ტურიას ბაღები.
 
El Jardín del Turia - ვალენსიის მთავარი პარკი 110 ჰექტარზეა გაშენებული , სიგრძით 9 კმ-ია და ევროპის ერთ-ერთ უდიდეს ქალაქის პარკად ითვლება. იგი კვეთს მთელ ქალაქს და უამრავ დასასვენებელ ობიექტთან ერთად მისი მწვანე ნარგაობები სრულად წარმოადგენენ ხმელთაშუაზღვეთური ფლორის სიმდიდრეს. აქ ნახავთ კიპარისებსა და ბაობაბებს, ესპანუს სოჭსა და აგავებს, კაკტუსებს, ფიკუსებს, ქოქოსის და ფინიკის პალმებს, დრაცენას, აზალიებს, როდოდენდრონებს, ვარდების ულამაზეს ბაღებს, რომლებიც სხვათა შორის იანვარშიც ყვავიან...
პარკი ოფიციალურად 1986 წელს გაიხსნა და თითქმის ნახევარსაუკუნოვანი არსებობის მანძილზე, ვალენსიელთა და ქალაქის სტუმრების უსაყვარლეს ადგილად იქცა. ვალენსელები „გიჟდებიან“ ტურიას პარკში სეირნობაზე, იქ უამრავი საპიკნიკე ადგილია და ჩვეულებრივ, მოქალაქეები ყველა თავისთვის მნიშვნელოვან დღესასწაულს, მეგობრების გარემოცვაში სწორედ ამ პარკში აღნიშნავენ.
 
აქვე განთავსებულია სპორტული ობიექტების საკმაოდ შთამბეჭდავი რაოდენობა - რამდენიმე სპორტული აკადემია, კალათბურთის, ხელბურთის, რაგბის, გოლფის მოედნები, გუბურები და ხელოვნური ტბები ნავებით სეირნობისათვის. აქ ყოველთვის შეხვდებით მორბენლებს სპეციალურად მათთვის მოწყობილ ბილიკებზე.
 
და რა თქმა უნდა ბავშვები - რომელ ქალაქის მთავარ პარკში არაა მოედნები ბავშვებისათვის? აი ტურიას პარკში კი ეს განსაკუთრებული ადგილია - რომელსაც გულივერის პარკი ქვია. დიახ, ეს გახლავთ ჯონათან სვიფტის ნაწარმოების გმირის გულივერის 70 მეტრიანი ფიგურა, რომელიც თითქოს ამ წამს გამოურიყავს ზღვას ქვიშიან სანაპიროზე, ლილიპუტები კი პარკის სტუმრები და ბავშვები არიან, რომლებიც გულივერის სხეულის სხვადასხვა ნაწილზე მოწყობილ ატრაქციონებში დაძვრებიან. მერწმუნეთ, ძალიან შთამბეჭდავი სანახაობაა...
 
ანალიტიკა
The Daily Telegraph - ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს

ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.

გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:

დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.

დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.

აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.

კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.

უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?

როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.

რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.

ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან)  ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.

არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.

იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.

ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.

თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.