ალექსანდრე ბითაძე - დიდ ბრიტანეთსა და შვეიცარიაში მოღვაწე ინჟინერ-ფიზიკოსი

თარიღი: 655

საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი 2003 წელს დავამთავრე და მაგისტრის ხარისხი ბირთვული ინჟინერიის განხრით მოვიპოვე. უნივერსიტეტში მიღებულმა ცოდნამ საშუალება მომცა, რომ საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიასთან არსებული CAD/CAM Engineering ჯგუფის წევრი გავმხდარიყავი. სწორედ ამ ჯგუფს ჰქონდა და აქვს აქტიური კოლაბორაცია CERN_თან. 2004 წელს ჩავედი შვეიცარიაში და დავიწყე მუშაობა CERN_ში ასოცირებულ თანამშრომლად. 11 წლის მანძილზე CERN Based თანამშრომელი ვიყავი, ვცხოვრობდი ჟენევაში და ვმუშაობდი ATLAS Inner Detector ჯგუფში.

ამ წლების განმავლობაში მონაწილება მივიღე მრავალი პროექტის განხორციელებაში, მათ შორის ATLAS ექსპერიმენტში არსებული SCT (SemiConductor Tracker), Pixel (Detector) და IBL (Insertable B Layer) დეტექტორების დიზაინში (Rresearch & Development), ტესტირებასა და ინსტალაციაში. ეს იყო დიდი შესაძლებლობა გამოცდილების დაგროვების, ცოდნის გაღრმავების და კარიერული ზრდის. ბოლო ათწლეულის მანძილზე, ამ ჯგუფის მიერ დაპროექტებული, აწყობილი და გამართული დეტექტორების უნაკლო მუშაობამ, შესაძლებელი გახადა ისეთი ფუნდამენტური აღმოჩენები ბირთვულ ფიზიკაში, როგორიც არის ჰიგსის ბოზონის (Higgs boson) აღმოჩენა და მისი თვისებების შესწავლა. 2009-2013 წლებში ვსწავლობდი გლაზგოს უნივერსიტეტის (შოტლანდია, UK) დოქტორანტურაში და მომენიჭა მეცნიერებათა დოქტორის ხარისხი ექსპერიმენტალური ფიზიკის განხრით.

ჩემი კვლევა მოიცავს ATLAS ექსპერიმენტის დეტექტორების განახლება- გაუმჯობესებისთვის საჭირო ახალი ტექნოლოგიების შესწავლას და დანერგვას. ნაშრომში აღწერილი რამდენიმე ახალი ტექნოლოგია დღესაც გამოიყენება ამ ექსპერიმენტში. 2015 წელს მანჩესტერის უნივერსიტეტში მოვიპოვე პერმანენტ პოზიცია, მაღალი ენერგიების და ელემენტარული ნაწილაკების ფიზიკის ჯგუფში.

ამჟამად ვარ ATLAS და LHCb ექსპერიმენტების აქტიური წევრი, თასკ-მენეჯერი და რამდენიმე პროექტის კოორდინატორი. CERN_ის დიდი ადრონული კოლაიდერის ექსპერიმენტებიდან, ATLAS_ი ზომით ყველაზე დიდი ექსპერიმენტია და მის ცენტრალურ ნაწილს წარმოადგენს ITK (Inner Tracker). სწორედ ამ ქვე-დეტექტორის, კერძოდ კი Pixel EndCap დეტექტორის დაპროექტება, დიზაინი, ტესტირება და ინსტალაცია ევალება ჩვენს ჯგუფს. ჩემს მოვალეობაში შედის დეტექტორის "Global Mechanics" - რაც მოიცავს ამ დეტექტორის საერთო დიზაინის პროექტირებაში მონაწილეობას. ამავდროულად, ვარ Pixel EndCap დეტექტორის გაციების სისტემის დიზაინერი და თასკ-მენეჯერი. ეს სისტემა წარმოადგენს თხევადი CO2_ის ევაპორაციულ თვისებებზე დაყრდნობით შექმნილ კომპლექსურ სტრუქტურას, რომელიც გამოიყენება დეტექტორის ტემპერატურის შესანარჩუნებლად და გათვლილია შემდეგი ათი წლის მანძილზე მუდმივი და საიმედო მუშაობისთვის. სწორედ დეტექტორის საერთო ტემპერატურა და კერძოდ, სილიკონის მოდულების ტემპერატურა განსაზღვრავს ამ დეტექტორის მუშაობის საიმედოობას და ხანგრძლივობას.

ჩემს მოვალეობაში შედის 3D CAD დიზაინი, თერმო-დინამიკური კვლევები - დეტექტორის შიგნით არსებული წნევების, მათი ცვალებადობის, ტემპერატურის და ტენიანობის გაანგარიშება და გათვლა, საინჟინრო პროექტების და ნახაზების შექმნა, სამუშაოების განაწილება და ამ საინჟინრო სამუშაოების შესრულების კოორდინირება. მანჩესტერის უნივერსიტეტის ჯგუფი ასევე აქტიურად მონაწილეობს LHCb ექსპერიმენტში და ჩვენი ჯგუფის მოვალეობაში შედის LHCb VELO (ვერტექს ლოკატორის) - ცენტრალური მოდულების Research & Development. თითოეული მოდული წარმოადგენს კომპლექსურ და რთული კონსტრუქციის მქონე სტრუქტურას, რომელიც, პირველ რიგში, შეიცავს "Innovative Technology Design - Micro-Channel Cooling Substrates" - რაც სრულიად ახალი სიტყვაა ნაწილაკების დეტექტორების დიზაინში. ეს ტექნოლოგია დამყარებულია ძალიან თხელი (100 მიკრო-მეტრის სისქის) სილიკონის ფირფიტების გამოყენებით ელემენტარული ნაწილაკების დეტექტორების მოდულების შექმნაზე. ყველაზე დიდ გამოწვევას წარმოადგენს სწორედ ამ ფირფიტებზე, მიკროსკოპული სიზუსტით სენსორების, Read-Out ელექტრონიკის და ჩიპების განთავსება. კოლეგებთან ერთად ვმონაწილეობ ამ მოდულების დიზაინში, ლაბორატორიულ ტესტირებასა და წარმოებაში. კიდევ ერთ დიდი პროექტი, რომელშიც მონაწილეობს ჩვენი ჯგუფი არის LHCb Mighty Tracker. ეს ახალი დეტექტორია, რომელიც CERN_ში არსებული SciFi დეტექტორის ცენტრალურ, ნაწილაკების ნაკადთან (Beam Pipe) ახლოს მდებარე, სილიკონის სენსორებისგან შემდგარ კომპლექსურ სტრუქტურას წარმოადგენს (18m2 საერთო ფართობის - 6 დეტექტირების შრე). მისი ინსტალაცია დაგეგმილია 2031 წლისთვის და ამჟამად აქტიურად მიმდინარეობს ამ დეტექტორის დიზაინზე მუშაობა. კოლაბორაციაში ჩართული არიან ფიზიკოსები, ინჟინრები და ტექნიკოსები მსოფლიოს მრავალი ქვეყნიდან და კვლევითი ინსტიტუტებიდან. სამუშაო პროცესი იყოფა სამ ნაწილად: "Performance/Simulation", "Chip Design" და "Mechanics and Modules". სწორედ ამ საინჟინრო სამუშაოების, დეტექტორის საერთო დიზაინის და მოდულების დიზაინის "Work package" კოორდინატორი გახლავართ. ამავდროულად ვარ პროექტის მთავარი ინჟინერი და ჩემ მოვალეობაში შედის სხვადასხვა კვლევით ინსტიტუტში მიმდინარე სამუშაოების კოორდინირება და მენეჯმენტი.

ჩვენს სფეროში მთავარია სამეცნიერო-ტექნიკური განათლება. ეს სფერო ძალიან ფართო და მრავლის მომცველ ცოდნას მოითხოვს. შეუძლებელია გქონდეთ ფუნდამენტური ცოდნა ყველა საკითხში, თუმცა იმ ნაწილში, რომელიც თქვენი კვლევის საგანს წარმოადგენს ფუნდამენტური და ღრმა ცოდნა და რაც მთავარია გამოცდილება აუცილებელია! სამეცნიერო სფერო საქართველოში მაღალ დონეზეა განვითარებული. ძალიან მაღალი დონის მრავალი კვლევითი თუ სასწავლო ინსტიტუტი და უნივერსიტეტი გვაქვს, შესაბამისად სტუდენტებს და მეცნიერებით დაინტერესებულ ახალგაზრდებს აქვთ კარგი შესაძლებლობა, მიიღონ ფუნდამენტური ცოდნა და განათლება. ქართული უნივერსიტეტები და ინსტიტუტები აქტიურად არიან ჩართული საერთაშორისო კოლაბორაციებში, ახალგაზრდებს ეძლევათ შესაძლებლობა გაიღრმაონ ცოდნა, გახდნენ საერთაშორისო დონის მეცნიერები და მიიღონ მონაწილეობა მსოფლიოში მიმდინარე მოწინავე კვლევით შრომებში. მხოლოდ დაუღალავი შრომით შეიძლება შედეგის მიღწევა.აუცილებელია ახლის შემეცნება და რაც მთავარია, ღრმა ინტერესის ქონა. საქართველოში მიღებული განათლება საკმაოდ ფართო შესაძლებლობებს აძლევს ახალგაზრდებს, თუმცა ეს ალბათ ფუნდამენტია და ამ ცოდნას გაღრმავება და უფრო მეტი გამოცდილების მიღება სჭირდება.

სამეცნიერო სფეროში წარმატება პირველ რიგში ნიშნავს საერთაშორისო სამეცნიერო-კვლევით ცხოვრებაში აქტიურ მონაწილეობას. წამყვან უნივერსიტეტებთან და კვლევით ინსტიტუტებთან თანამშრომლობას, ისეთ ექსპერიმენტებში და კვლევებში მონაწილეობის მიღებას, რომელიც კაცობრიობის წინსვლას, მეცნიერების და ახალი ტექნოლოგიების განვითარებას ემსახურება. ვერც ერთი პროფესორი, ლექტორი და მასწავლებელი ვერ გასწავლით იმას, რაც არ გაინტერესებთ. ახალგაზრდებისთვის უპირველესი და ყველაზე მეტად მნიშვნელოვანი არის საქმის სიყვარული, რომელსაც ემსახურებით და გეგმავთ მიუძღვნათ თქვენი კარიერა და ცხოვრება! თუ შეძლებთ თქვენთვის საყვარელი საქმის პოვნას, წინ საინტერესო და წარმატებული კარიერა გელოდებათ!

Speech • სფიჩი

თბილისი

"თელასი" - თბილისის ქუჩები რომელთაც 26 აპრილს დენი გაეთიშებათ

სხვადასხვა სამუშაოების ჩატარების გამო 26 აპრილს ელექტრომომარაგება დროებით შეიზღუდება

ჩუღურეთის რაიონი

გადაუდებელი სამუშაოების გამო 10:00 საათიდან 17:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: თამარ მეფის გამზირის, აღმაშენებლის გამზირის (ნაწილობრივ), რკინიგზის სადგურის მიმდებარე ტერიტორიის, ხუდადოვის, ჩხიკვაძის, მესხის, არგვეთის, ტყეშელაშვილის, მანგლისის, ზაქარაიას, მანჯგალაძის, ქურდიანის, ჩერნიშევსკის, ჯავახიშვილის, არჩილ და გია ქურდიანების, ჩიქობავას, ნეკრასოვის, აბასთუმნის, სამღერეთის, გოგოლის, ჩუბინაშვილის, ფოცხვერაშვილის, თევდორე მღვდლის, კონსტიტუციის და წინამძღვრიშვილის ქუჩების მაცხოვრებლებს.

ნაძალადევის რაიონი

გადაუდებელი სამუშაოების გამო 10:00 საათიდან 17:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: გურამიშვილის გამზირის (ნაწილობრივ), დიდი ჯიხაიშის, ბენდელიანის, სანერგეს, იმერეთის, ცოტნე დადიანის, წმინდა მელქისედექ I, კავთისხევის, ჭყონდიდელის, დეპოს, მრევლიშვილის, კოხრეიძის, საყვირის, სვანეთის, იფნევის, იფნის, კვერნაულის, ზვარეთის, დვირის და ედისის ქუჩების მოსახლეობას.

საბურთალოს რაიონი

გადაუდებელი სამუშაოების გამო 11:00 საათიდან 18:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: პეკინის გამზირის (ნაწილობრივ), ჭაბუა ამირეჯიბის გზატკეცილის, გმირთა მოედნის მიმდებარე ტერიტორიის, მზიურის მიმდებარე ტერიტორიის, კოსტავას, ბალანჩივაძეების, რამიშვილის, ჩიქოვანის, კუტუზოვის, გამრეკელის, ცაგარელის, ცინცაძის და მიცკევიჩის ქუჩების მოსახლეობას.

გადაუდებელი სამუშაოების გამო 13:00 საათიდან 15:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: თამარაშვილის და კარტოზიას ქუჩების მოსახლეობას.

გლდანის რაიონი

გადაუდებელი სამუშაოების გამო 11:00 საათიდან 18:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: თიანეთის გზატკეცილის, გლდანის ხევის, სოფელი გლდანის, გაზის დასახლების, ანდრონიკაშვილის, კაჭარავას, ჯანჯღავას და კბილაშვილის ქუჩების მოსახლეობას.

ისნის რაიონი

გადაუდებელი სამუშაოების გამო 11:00 საათიდან 18:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: თელავის, წინანდლის, კობარეთის და ზურაბიშვილის ქუჩების მოსახლეობას.

დიდუბის რაიონი

ქსელში გადართვების გამო 01:00 საათიდან 04:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: აღმაშენებლის გამზირის მე-10 კილომეტრის, სამხედრო გზატკეცილის, დიღმის მასივის I კვარტლის, ბოხუას, ტერევერკოვის, ბელიაშვილის, ბერძენიშვილის, ჩაჩუას, ჭიაურელის, ერისთავის, ლუბლიანას, ჯორჯ ბალანჩინის და გოგიძის ქუჩების მოსახლეობას.

გადაუდებელი სამუშაოების გამო 10:00 საათიდან 18:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: დავით აღმაშენებლის გამზირის (ნაწილობრივ), მარშალ გელოვანის გამზირის, მტკვრის მარჯვენა სანაპიროს, დიღმის მასივის II კვარტლის (ნაწილობრივ), ბაქრაძის, უზნაძის, დუმბაძის და დგებუაძის ქუჩების მოსახლეობას.

ვაკის რაიონი

ქსელში გადართვების გამო 01:00 საათიდან 04:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: ბაგების, წყნეთის გზატკეცილის, ჭავჭავაძის გამზირის (ნაწილობრივ), წყნეთის და ტაბლიაშვილის ქუჩების მოსახლეობას.

გადაუდებელი სამუშაოების გამო 10:00 საათიდან 19:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: წყნეთის გზატკეცილის, ქობულეთის და შროშის ქუჩების მოსახლეობას.

მთაწმინდის რაიონი

გადაუდებელი სამუშაოების გამო 11:00 საათიდან 15:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: დაბა წავკისის (ნაწილობრივ), დაბა ტაბახმელას (ნაწილობრივ), კირილე უკლებას, მთაწმინდის, ბესიკის, მოსიძის, ჩიტაძის და კრავეიშვილის ქუჩების მოსახლეობას.

კრწანისის რაიონი

გადაუდებელი სამუშაოების გამო 10:00 საათიდან 18:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: რუსთავის გზატკეცილის, გორგასლის, კოტე აფხაზის, ცინცაძის, ნაკაშიძეების, ავლევის, ყავლაშვილის, ვერცხლის, ოქრომჭედლების და დიუმას ქუჩების მოსახლეობას.

სამგორის რაიონი

ქსელში გადართვების გამო 01:00 საათიდან 04:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: კახეთის გზატკეცილის (ნაწილობრივ), ვარკეთილის მეტროს მიმდებარე ტერიტორიის, ვარკეთილის IV მიკრორაიონის II რიგის, აგრარული უნივერსიტეტის დასახლების, აეროდრომის დასახლების, ვაზისუბნის დასახლების IV მიკრორაიონის, ჯავახეთის, ჩაჩუას, ხომლელის, ხვედელიძის, კალოუბნის, უძოს, მხარგრძელის, 17 შინდისელი გმირის, შანდორ პეტეფის, რამიშვილის, წულუკიძის, მანდელშტამის, ლაღიძის და ლიზა ნაკაშიძე-ბოლქვაძის ქუჩების მოსახლეობას.

გადაუდებელი სამუშაოების გამო 10:00 საათიდან 18:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: ვარკეთილი-3 I, V მიკრორაიონების, ვარკეთილის მასივის ზემო პლატოს, აეროდრომის დასახლების, ნავთლუღის დასახლების, მერვე ლეგიონის დასახლების, კახეთის გზატკეცილის, ზემო ალექსეევკის დასახლების, ქვემო ალექსეევკის დასახლების, აეროპორტის დასახლების, ბერი გაბრიელ სალოსის, თრიალეთის, კალოუბნის, შუამთის, ჯავახეთის, ნაკაშიძე-ბოლქვაძის, ჯიქიას, ორბელების, ხარაბაძის, კვაჭანტირაძის, ანდღულაძის, ქობულაძის, კაკაბეთის, წალენჯიხის, ბუკისციხის, კობცოვის, ბეგიაშვილის, ონაშვილის, ანთიმოზ ივერიელის, ტატიშვილის, მანდელშტამის, ლაღიძის, ქიზიყის, იგოთის, ლოლაძის, კაცხის და კაჭარავას ქუჩების მოსახლეობას.

კომპანია ბოდიშს უხდის მომხმარებლებს შექმნილი დისკომფორტის გამო. სამუშაოების დასრულების შემდეგ აბონენტებს ელექტრომომარაგება აღუდგება.

სრულად

გამოკითხვა

ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?

უკრაინა

რუსეთი

არ მაქვს პასუხი

ხმის მიცემა

სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.

კულტურა

"იბერიელი მგლები" რომში - ქართულმა ხრიდოლმა იტალიელები განაცვიფრა

სრულად

პარიზის წიგნის ფესტივალზე საქართველოს მწერალთა სახლი ეროვნული სტენდით პირველად არის წარმოდგენილი

სრულად

თბილისის თანამედროვე ხელოვნების ბაზრობა გაიხსნა

სრულად