USD 2.6942
EUR 3.1282
RUB 3.3717
თბილისი
9 მარტი - ეს დღე ისტორიაში
თარიღი:  445

9 მარტი — გრიგორიანული კალენდრის 68-ე დღე (ნაკიან წლებში – 69-ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 297 დღე.

დღის მოვლენები

  • 1226 : ჯალალედინმა აიღო თბილისი.
  • 1796 : ნაპოლეონ ბონაპარტმა შეირთო პირველი ცოლი, ჟოზეფინა ბოარნე.
  • 1803 : რუსთა და ქართველთა ჯარმა დალაშქრა ჭარ-ბელაქანი.
  • 1842 : ვერდის მესამე ოპერის „ნაბუკოს“ პრემიერა გაიმართა მილანში; მისი წარმატება ვერდის სამუდამოდ ამკვიდრებს იტალიის მოწინავე საოპერო მწერალთა რიგში.
  • 1908 : მილანის ინტერი დაარსდა.
  • 1945 : მეორე მსოფლიო ომი - ტოკიოს დაბომბვა - ამერიკული B-29 მოიერიშეები ტოკიოზე ცეცხლმბად ბომბებს უშვებენ. დაბომბვით გამოწვეული ცეცხლოვანი შტორმისგან 100.000-ზე მეტი ადამიანი იღუპება.
  • 1956 : საბჭოთა ჯარმა დაარბია სტუდენტთა დემონსტრაცია თბილისში.
  • 1957 : ალეუტის კუნძულებზე დაფიქსირდა 9.1 მაგნიტუდის მიწისძვრა.
  • 1959 : თოჯინა ბარბი გამოვიდა წარმოებაში.
  • 1964 : პირველი ფორდ მუსტანგი გამოვიდა „ფორდ მოტორ კომპანიის“ ამწყობი საამქროდან.
  • 1967 : სტალინის ქალიშვილი სვეტლანა ალილუევა სსრკ-იდან გაიქცა და აშშ-ს შეაფარა თავი.
  • 1975 : ტრანს-ალიასკის ნავთობსადენის სისტემის მშენებლობა დაიწყო.
  • 1987 : როკ-ჯგუფი U2 უშვებს ალბომს „Joshua Tree“.
  • 1991 : ბელგრადში იწყება სლობოდან მილოშევიჩის საწინააღმდეგო მასობრივი გამოსვლები.
  • 2008 : ესპანეთის პრემიერ-მინისტრი ხოსე ლუის საპატერო სოციალისტური მუშათა პარტიიდან მეორე ვადით აირჩიეს.
  • 2022 : იუნ სოკ იოლი კორეის რესპუბლიკის პრეზიდენტად აირჩიეს.

ამ დღეს დაბადებულნი

  • 1697 : ფრედერიკე კაროლინე ნოიბერი — გერმანელი მსახიობი
  • 1749 : ონორე გაბრიელ მირაბო — ფრანგი პოლიტიკოსი
  • 1814 : ტარას შევჩენკო — უკრაინელი პოეტი
  • 1856 : ედი ფოი — ამერიკელი მსახიობი
  • 1861 : ფრანც ლევინსონ-ლესინგი — რუსი გეოლოგი და პეტროგრაფი.
  • 1862 : ნიკოლოზ პიმონენკო — უკრაინელი ფერმწერი.
  • 1868 : ფილიპე მახარაძე — ქართველი ბოლშევიკი
  • 1877 : ემილ აბდერჰალდენი — შვეიცარიელი ბიოქომიკოსი და ფიზიოლოგი.
  • 1890 : ვიაჩესლავ მოლოტოვი — სსრკ-ის პოლიტიკოსი
  • 1891 : ხოსე ლაურელი — ფილიპინების მეორე რესპუბლიკის პრეზიდენტი (1943–1945)
  • 1898 : ლორენს დადლი სტამპი — ბრიტანელი გეოგრაფი და გეოლოგი.
  • 1902 : ლუის ბარაგანი — მექსიკელი არქიტექტორი.
  • 1910 : სემიუელ ბარბერი — ამერიკელი კომპოზიტორი
  • 1922 : ლეხოსლავ მარშალეკი — პოლონელი რეჟისორი, ანიმატორი და სცენარისტი.
  • 1929 : მუჰამად ალ-უსაიმინი — სალაფი მუსლიმი სწავლული
  • 1931 : ლეონ ფებრეს-კორდერო — ეკვადორის პრეზიდენტი (1984–1988)
  • 1932 : რეზო კაკაბაძე — ქართველი მხატვარი, პედაგოგი.
  • 1934 : იური გაგარინი — რუსი საბჭოთა კოსმონავტი მფრინავი
  • 1942 : ჯონ კეილი — ბრიტანელი მუსიკოსი
  • 1943 : ბობი ფიშერი — ამერიკელი მოჭადრაკე
  • 1944 : ნუგზარ შატაიძე — ქართველი მწერალი, დრამატურგი, ესეისტი.
  • 1955 : ორნელა მუტი — იტალიელი კინომსახიობი
  • 1957 : არამ მანუკიანი — სომეხი პოლიტიკოსი.
  • 1958 : ლინდა ფიორენტინო — ამერიკელი კინომსახიობი.
  • 1959 : ტაკააკი კაძიტა — იაპონელი ფიზიკოსი.
  • 1964 : ჟულიეტ ბინოში — ფრანგი კინომსახიობი და მხატვარი.
  • 1968 : იური ჯორკაეფი — ფრანგი ფეხბურთელი
  • 1973 : თენგიზ ირემაძე — ქართველი ფილოსოფოსი.
  • 1975 : ხუან სებასტიან ვერონი — არგენტინელი ვეტერანი ფეხბურთელი.
  • 1979 : ოსკარ აიზეკი — ამერიკელი მსახიობი და მუსიკოსი.
  • 1980 : ბურჩინ თერზიოღლუ — თურქი მსახიობი
  • 1983 : კლინტ დემპსი — ამერიკელი ფეხბურთელი.
  • 1983 : მაიტე პერონი — მექსიკელი მსახიობი და მომღერალი/სიმღერების ავტორი.
  • 1988 : დავით ხურცილავა — ქართველი ფეხბურთელი
  • 1990 : დალეი ბლინდი — ნიდერლანდელი ფეხბურთელი.
  • 1990 : არაზ ოზბილისი — სომეხი ფეხბურთელი
  • 1993 : მინ იუნ-გი — სამხრეთ კორეელი რეპერი
  • 1993 : რომულო — ბრაზილიელი ფეხბურთელი
  • 1993 : სტეფანო სტურარო — იტალიელი ფეხბურთელი
  • 1994 : ლეილია აჯამეტოვა — უკრაინელი პარა-ათლეტი

ამ დღეს გარდაცვლილნი

  • 1661 : მაზარინი, ჯულიო— საფრანგეთის სახელმწიფო მოღვაწე
  • 1883 : ტოინბი, არნოლდ — ინგლისელი ისტორიკოს-ეკონომისტი
  • 1888 : ვილჰელმ I — პრუსიის მეფე
  • 1918 : ვედეკინდი, ფრანკ — გერმანელი მწერალი
  • 1972 : ასათიანი, ვლადიმერ — ქართველი ბიოქიმიკოსი
  • 1988 : კიზინგერი, კურტ გეორგ — გერმანიის კანცლერი 1966—1969 წლებში
  • 1992 : ბეგინი, მენახემ — ისრაელის პრემიერ-მინისტრი
  • 1994 : ბუკოვსკი, ჩარლზ — ამერიკელი მწერალი
  • 1997: The Notorious B.I.G. — ამერიკელი რეპერი.
  • 2015 : ოთარ კობერიძე — ქართველი მსახიობი, რეჟისორი და სცენარისტი.

დღესასწაულები

  • მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანის ხსენების დღეს:
    • წმინდა ტარასი
ანალიტიკა
სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება - გიორგი კობერიძე
თავს თუ არ მოვიტყუებთ დასავლეთის ჩართილობით სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა და რეგიონის მიზიდულობასაც გაზრდის, მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება. ამერიკის მცდელობა იშუამდგომლოს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის, განპირობებულია ორი მარტივი და ერთმანეთზე დამოკიდებული მიზნით:
 
1. ზანგეზურის დერეფნის ირიბი კონტროლი: - აშშ-ს მიზანია არ დაუშვას ირანის, ჩინეთისა და რუსეთის გავლენა ამ ახალ საერთაშორისო ეკონომიკურ მიმართულებაზე. პირიქით, ამ დერეფნის ვაშინგტონზე დამოკიდებულებაა პრიორიტეტი. მეთოდურად, ამერიკული გავლენისა და არაპირდაპირი კონტროლის უკან უამრავი მექანიზმი არსებობს: ამერიკული კერძო კომპანიების მეშვეობით, ინვესტიციებით, გზის უსაფრთხოების ვალდებულებით, საერთაშორისო მისიით, სამმხრივი პარტნიორობით, რეჟიმების მხარდაჭერით, რაიმე სახის ხელშეკრულებით და ასე შემდეგ. მეთოდი ბევრია, გავლენებისა და ირიბი კონტროლის ზრდა კი ამ ყველაფრიდან გამომდინარეობს.
 
2. შუა დერეფნის შიგნით ალტერნატივების გაჩენა: - ამერიკელებს უყვართ გამოთქმა, რომ არასდროს უნდა ჩადო ყველა კვერცხი ერთ კალათაში. საქართველოზე გამავალი შუა დერეფანი თითქმის უალტერნატივო იყო. რუსული ანუ ჩრდილოეთის დერეფანი დახურულია. წითელი ზღვის საზღვაო დერეფანი ორი წელია საბრძოლო ზონადაა ქცეული, ირან-ისრაელის ომებმა ახლო აღმოსავლეთის საჰაერო გზაგამტარიც არასტაბილურად აქცია და კავკასიაზე გადმორთო. ამ ყველაფრიდან და სომხეთ-აზერბაიჯანული დაპირისპირებიდან გამომდინარე საქართველო ერთ-ერთ ძირითად ეკონომიკურ დერეფნად რჩებოდა. ყოველ შემთხვევაში ბოლო 25 წელიწადი ასე იყო მოაზრებული და საქართველოც ასე პოზიციონირებდა.
 
ახლა კი საქართველოსთან დაკავშირებით განწყობები იცვლება და სხვადასხვა კალათის მნიშვნელობა იზრდება: ამერიკელი და ევროპელი ანალიტიკოსები ღიად საუბრობენ რომ ზანგეზურის ალტერნატივა უნდა ამუშავდეს და დაიტვირთოს, რომლის მნიშვნელობა ეკონომიკურიც იქნება და პოლიტიკურიც. ეკონომიკურში იმას გულისხმობენ, რომ გზა მოკლდება აზერბაიჯანსა და თურქეთს შორის: სომხეთზე გამავალი გზა უფრო მოკლე იქნება ვიდრე საქართველოზე გამავალი. ამასთან, ზანგეზურის გზით სომხეთის სამხრეთული სიუნიქის პროვინციაც გამოცოცხლება და აზერბაიჯანის ნახიჩევანიც. სწორედ ამ უკანასკნელიდანაა ალიევების ოჯახი. შესაბამისად, ბაქოს დამატებითი მოტივაციაც აქვს ნახიჩევანის გასავითარებლად და იქ გზის დასატვირთად.
 
ეკონომიკური გასაგებია, მაგრამ შეფასებებში პოლიტიკური განზომილება ყველაზე სამწუხარო და თვალშისაცემია: დასავლური ანალიტიკური ორგანიზაციები ღიად აცხადებენ, რომ საქართველო რუსულ და ჩინურ ორბიტაზეა გადასული, შესაბამისად, მისდამი ნდობა აღარ არსებობს. ამიტომ, მათი არგუმენტებით, აუცილებელია შეიქმნას ახალი პოლიტიკური საყრდენი კავკასიაში, რომელიც რუსეთის გავლენების მიღმა იქნება.
ვახსენოთ თურქეთიც: ანკარასათვის სომხეთის ეკონომიკური მიბმა გავლენის ზრდასთანაა დაკავშირებული. რაც უფრო სუსტად იქნება წარმოდგენელი რუსეთი სომხეთში, ნიშნავს რომ თურქეთი მით უფრო გაძლიერდება იქ. სომხეთთან შედარებით თურქეთი ეკონომიკური გიგანტია და მისი შესვლა ახალ ბაზარზე დიდი ეფექტის მქონე იქნება და პოლიტიკურად გადათარგმნის პერსპექტივაც ექნება. ეს ერთ და ორ დღეში არ მოხდება, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ ორ ქვეყანას შორის, ოფიციალურ დონეზე ხისტი რიტორიკა სრულიად შეცვლილია.
 
ცხადია, სომხეთის რუსეთისაგან სრულად ჩამოხსნაზე საუბარი ამ ეტაპზე გადაჭარბებულია, მაგრამ მოსკოვი რომ გავლენებს კარგავს ეს შესანიშნავია. კვლევითი ორგანიზაციები არაორაზროვნად საუბრობენ, რომ წაგებულებს შორის რუსეთი, საქართველო და ჩინეთია. თუმცა ეს უკანასკნელი თურქეთთანაც გამონახავს ენას. რუსეთს სომხეთში ბევრი სვლა არ აქვს საბოტაჟებისა და გადატრიალების გარდა (და ომებისაგან განსხვავებით ისინი მას ძალიან კარგად გამოსდის). ისიც მოსალოდნელია, რომ დასავლეთის ჩართულობის ხელის შესაშლელად მოსკოვი ყველა ღონეს იხმარს და მათ ნაწილს უკვე ხმარობს კიდეც - სომხეთში არეულობა და გადატრიალება სცადა მან - ამ თემაზე გამოძიება სომხეთში ახლაც მიმდინარეა. არც ჩინეთი იქნება გულხელდაკრეფილი.
 
რაც შეეხება საქართველოს: ახლა საქართველოში ჩატარებული ნატოს წვრთნები Agile Spirit სწორედ იმის მანიშნებელი იყო, რომ აშშ კვლავ ცდილობს კავშირების შენარჩუნებას აქ. საქართველოს რუსულ ბანაკში საბოლოო აღმოჩენა შავ ზღვაზე რუსეთის გაძლიერებას და კავკასიაში მოსკოვის გავლენების ზრდას მოასწავებს. ამასთან, ინფრასტრუქტურის თვალსაზრისით საქართველოში უკვე ბევრი რამაა მოწყობილი, თუმცა ისიც ვიხილეთ, რომ აზერბაიჯანში საგზაო ინფრასტრუქტურას ძალიან დიდი სისწრაფით აშენებენ ხოლმე. ჩვენ ისეთ რეგიონში ვართ, სადაც ცვლილებებისათვის საერთაშორისო პოლიტიკური ნება ყველაზე მნიშვნელოვანია ხოლმე. ეს პოლიტიკური ნება კი დასავლეთს როგორც ჩანს აქვს. პოლიტიკურ ნებას კი ინვესტიციები მიჰყვება ხოლმე, ინვესტიციებს კი დაცვა სჭირდება. შესაბამისად, ჩაანაცვლებს თუ არა საქართველოს ზანგეზურის დერეფანი საკითხავია, მაგრამ მნიშვნელობას კი ნამდვილად შეამცირებს.
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.