,
სწორედ ამ დღეს, 1889 წლის 23 ივნისს დაიბადა ანა ახმატოვა...
არ ვიცი, რა ღრუბლები იყო იმ დროს თავშეყრილი...
რა ვარსკვლავები დაემთხვა ...
რა წვიმებმა შეიკავეს თავი...
რა რძისფერი ნისლები გადაიწმინდა...
მაგრამ სწორედ ამ დღეს
მსოფლიოს მევლინა
ქალბატონი, რომელმაც რუსულ პოეზიაში ისეთი
სოლო იცეკვა და შეასრულა,რომ
მთვარემაც ვერ გაბედა მასთან პა-დე-დე...
ქალბატონი, რომელსაც ცხოვრებია ბოლომდე...
მხრებზე მარინა ცვეტაევას ნაჩუქარი შალი ჰქონდა მოსხმული,
რომელსაც ბოლო წუთამდე არ იცილებდა
ზუსტად ისევე, როგორც დიდი მოდილიანის
ხელით შესრულებული მისი 16 პორტრეტიდან -
სულ ბოლოს, გადარჩენილს…
ეს ორი რამ მას ერთნაირად უყვარდა მაშინაც,
როდესაც ფუფუნებაში ცხოვრობდა და
ცისფერ მედუზებს
„ზღვაში ღრმადჩაძირულ ვარსკვლავებს“ ადარებდა და
მერეც, როდესაც წერდა „რექვიემს“,
„სანთლის ცვრისგან დალაქული ხელით“…
მისი ფასეულობები, მასსავით ყოველთვის უცვლელი რჩებოდა…
ცოტა ირონიული... ძალიან ტრაგიკული...
ძნელია ახსნა, რატომ გიყვარს მისი პოეზია…
მახსოვს, ჩემდა სამარცხვინოდ, მას საკმაოდ გვიან ვეზიარე,
მაგრამ როგორც კი გადავიკითხე პირველად მისი ლექსები,
პატარა იასამნისფერი წიგნიდან «Четки“ , რომელიც ზურიკომ
ციმბირიდან ჩამოიტანა...
უბრალოდ მივხვდი, რომ ბოლომდე და მხოლოდ ჩემია…
ისვე, როგორც ზურიკო...
სულ ერთმანეთს ვპარავდით ამ წიგნს...
ანა ახმატოვამ პირველი ლექსი 13 წლის ასაკში დაწერა…
უკვე მაშინ იცოდა - პოეტი რომ გახდე,
არ არის საკმარისი გქონდეს რითმის გრძნობა და იყო ნიჭიერი…
საჭიროა სწავლა და ყოველდღიური დახვეწა…
როდესაც მან ოჯახში განაცხადა თავისი სურვილის შესახებ,
მამამ იმდენად უარყოფითად აღიქვა მისი არჩევანი, რომ
პირველი რაც აუკრძალა, იყო ლექსებზე ანას ნამდვილი გვარის-
გორენკოს წაწერა…
სწორედ ამიტომ შეარჩია ანამ დედის მხრიდან
მისი დიდი ბებიის ქალიშვილობის გვარი - ახმატოვა…
ამ ფსევდონიმით თავისი პირველი პუბლიკაციები ანამ 1911 წელს გამოაქვეყნა, ქ.პარიზში, სადაც პირველ მეუღლესთან, ცნობილ რუს პოეტთან, ნიკოლაი გუმილიოვთან ერთად გაემგზავრა საქორწინო მოგზაურობაში,
ახმატოვა-გუმილიოვის ურთიერთობები საოცრად ბობოქარი, არაერთგვაროვანი და ამავე დროს, ტრაგიკული იყო…
ნიკოლაი მთელი 4 წელი ცდილობდა ანასთვის თავი შეეყვარებინა,
ბოლოს ანა გაყვა მას ცოლად, მაგრამ ქმარი გაცილებით გვიან შეიყვარა…
მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ორივემ მოასწრო ისეთი შეცდომების დაშვება, რაც ერთმანეთს ვერ აპატიეს…
1912 წელს მათ გაუჩნდათ შვილი - ლევ გუმილიოვი,
1918 წელს კი ერთმანეთს დაცილდნენ…
ნიკოლაი რეპრესიების დროს ციხეში მოხვდა და დახვრიტეს…
ანა კი კიდევ ორჯერ იყო გათხოვილი…
მისი პირადი ცხოვრება იდუმალებით არის სავსე…
ალექსანდრე ბლოკის გარადცვალებას ყველაზე მეტად სწორედ ახმატოვას უსამძიმრებდნენ, თუმცა ის ამტკიცებდა, რომ არასდროს არ ქონია პოეტთან ახლო ურთიერთობები.
მთელი შემოქმედებითი სამყარო ჭორაობდა მის რომანზე ამადეო მოდილიანისთან რომელიც ანამ საქორწინო მოგზაურობის დროს გაიცნო და რომლის ტილოებზე ის ტანისამოსის გარეშე იყო გამოსახული…
მაგრამ ანა ბოლომდე ჯიუტად იმეორებდა, რომ ისინი მხოლოდ მეგობრები იყვნენ…
ყველაზე საიდუმლოებით მოცული კი რევოლუციამდელ რუსეთის საზოგადოებაში გაცრცელებული ისტორია იყო თავად მეფე ნიკოლოზ მე-2-სთან ანას რომანზე, რომლის მეზობლადაც ცარსკოიე სელოში ანა გარკვეული დროის განმავლობაში ცხოვრობდა… უფრო მეტიც, ზოგი ამტკიცებდა, რომ მისი შვილის მამა სინამდვილეში სწორედ რუსეთის იმპერატორი იყო და რომ სწორედ ეს ვერ აპატია გუმილიოვმა. საინტერესოა, რომ ანა ამ თემაზე არასდროს არ საუბრობდა… არც უარყოფდა და არც ამტკიცებდა არაფერს…
სხვათაშორის იმასაც ამბობდნენ, რომ თავისი ყველაზე თუ არა, ერთერთი ყველაზე ცნობილი და ლამაზი ლექსი - „ნაცრისფერთვალება მეფე“, ნიკოლოზ მეორეზეა დაწერილი, რომელსაც მართლაც ნაცრისფერი თვალები ჰქონდა…
„სახეს შევუშვერ ვერცხლისფერ შხეფებს…
მოკვდა ნაცრისფერთვალება მეფე…
დღე შემოდგომის ტკივილით მათრობს
ოთახში მე და ქმარი ვართ მარტო…
მის სიტყვებს ვისმენ თითქოსდა ძილში,
მეფე იპოვეს მუხების ჩრდილში…
დედოფლის ცუდი სიზმარი ახდა,
ერთ დღე-ღამეში ჭაღარა გახდა…
ესა თქვა მხოლოდ და ჩიბუხს მიწვდა,
გარეთ ჭადრებში საღამო მიწვა…
მე ჩემს ქალიშვილს შევუღებ კარებს
და დავუკოცნი ნაცრისფერ თვალებს,
სევდას გავანდობ ვერცხლისფერ შხეფებს…
არ არის ქვეყნად მეორე მეფე….“
დიდი ბოდიში თარგმანისათვის...
ანა ახმატოვამ საოცრად ტრაგიკული ცხოვრება გაიარა… მ
ისი ერათადერთი შვილი 17 წელი ციხეში იყო გამომწვდეული და
ულამაზესი, დახვეწილი ახმატოვა სწორედ ან ციხის რიგში დაავადდა და დაბერდა…
ერთ-ერთ მიღებაზემ კი მას სიძველისგან ტანზე გადაასკდა შალის კაბა,
რომელიც ჯერ კიდევ სულ ახალგაზრდამ იტალიაში შეიძინა…
მაგრამ ის ყოველთვის იყო და ბოლომდე დარჩა ნამდვილი დედოფალი, რომელსაც ძველი კაბა, ისევე როგორც არაკეთილმოსურნე ადამიანები, ვერაფერს დააკლებდა…
ვერავინ ვეღარ გაიგებს, თუ ვის მიუძღვნა ანამ თავისი ცნობილი ლექსი,
მაგრამ ის თავის ნაცრისფერთვალება მეფეს ღირსეულად და
ბოლომდე ელოდა…
მხოლოდ ერთხელ ბრძანა -
„ცხოვრება შეიძლება მხოლოდ იმასთან,
ვის გარეშეც ცხოვრება არ შეგიძლია“...
გისურვებთ ლამაზ და წარმატებულ და სიყვარულიან დღეს!
ლელა ანჯაფარიძე
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
