12 სექტემბერი ილია ჭავჭავაძის მკვლელობის დღეა.
ქართველი მწერალი, პოეტი, პუბლიცისტი, პოლიტიკური და საზოგადო მოღვაწე, საქართველოს ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ლიდერი ილია გრიგოლის ძე ჭავჭავაძე 1837 წლის 9 ნოემბერს კახეთში,სოფელ ყვარელში დაიბადა.
1907 წელს, თბილისიდან ილია მეუღლესთან, ოლღა გურამიშვილთან ერთად ეტლით მიემგზავრებოდა თბილისიდან საგურამოში, როდესაც წიწამურთან გიგლა ბერბიჭაშვილის ბანდა დახვედრია. იარაღი მიუშვერიათ და ეტლის შეჩერება უბრძანებიათ
ერისა და ეკლესიის წინაშე გაწეული ღვაწლისთვის 1987 წელს საქართველოს ეკლესიის წმინდა სინოდმა ილია ჭავჭავაძე წმინდანად შერაცხა და მას ”წმინდა ილია მართალი” უწოდა. მისი ხსენების დღეს ეკლესია 2 აგვისტოს აღნიშნავს