,
გია ვაწაძე: ბანკში თავდებად ანგოლაში დაბადებული ემიგრანტი დამიდგა
პროფესიით ინჟინერი ვარ. თბილისში საკუთარი პატარა ბიზნესი ყოველთვის მქონდა. ჯერ კოოპერტივი, მერე პლასტმასის საამქრო, ვულკანიზაცია, შამპანურის ქარხანა... რა არ მიკეთებია, მაგრამ ქვეყნის საქმესთან ერთად, ჩემი საქმეც აირია და ბევრი წვალებისა თუ ფიქრის შემდეგ, წარმატების საძიებლად სხვა ქვეყანაში წასვლა გადავწყვიტე. კონკრეტულად სად მივდიოდი არ ვიცოდი. ბინა გავყიდე, წინ მსოფლიო რუკა დავიდე და თვალდახუჭულმა ავირჩიე ადგილი, სადაც მეუღლესთან ერთად, მომავალი წლები უნდა გამეტარებინა...
პორტუგალიაში 2000 წელს ჩავედით. როგორც ემიგრანტთა უმრავლესობას, ჩვენც აფერისტის მსხვერპლი აღმოვჩნდით:.. დღემდე არ ვიცი რა ეროვნების კაცი იყო. ქართულ-სომხური აქცენტით ლაპარაკობდა გივი კვარაცხელიშვილად გაგვეცნო... პირველსავე დღეს, ბოლო ორასი დოლარი გამოგვართვა. გივის `ორგანიზებულ~ მშენებლობაზე ერთი თვე ვიმუშავე. ხელფასი აქაურ ესკუდოებში – ორას ორმოცდაათი დოლარი ავიღე... დაპირებული ორი ათას დოლარიანი `სტროიკები” კი არსად ჩანდა. მალე გივიც გაიქცა... არალეგალი ემიგრანტების სტატუსით, უცხო ქვეყანაში მარტონი დავრჩით...
გამოსავლის ძიებაში
პორტუგალიის სამხრეთი მხარე, სადაც ჩვენ ვართ, ტურისტული ზონაა. ირგვლივ ბევრი მშენებლობაა თუმცა, სამუშაო მხოლოდ ლეგალურ ემიგრანტებს აქვთ. ისიც მცირე ანაზღაურებით. ჩვენი დასაქმება პრაქტიკულად, წარმოუდგენელი იყო. მათთვის, ვინც არალეგალს სამსახურში აიყვანს მაღალი ჯარიმებია დაწესებული. 2000 წლის ბოლოს, პურის საცხობში ვიპოვნე ადგილი. თვენახევარში, პროფესიონალი ხაბაზი გავხდი... ღამით თონეში ვმუშაობდი. დღისით კი ვფიქრობდი რა საქმე შეიძლებოდა წამოეწყო ოცდათექვსმეტი წლის ქართველ ემიგრანტს, რომელმაც თბილისში უკანასკნელი ქონება გაყიდა და ქვეყნის დასალიერში გადაიხვეწა. ძალიან გამიმართლა იმაში, რომ თონის უფროსი ანგოლაში დაბადებული ემიგრანტი იყო. კონტრაქტი გამიფორმა. ხუთასი დოლარი ხელფასიც მომცა. თავი როგორღაც გაგვქონდა, მაგრამ ბევრ ჩვენებურს უჭირდა... მაშინ, ქართველთა ასოციაციის შექმნა და გაზეთ "ემიგრანტის" გამოშვების იდეა მომივიდა თავში.
პირველი ასოციაცია და გაზეთი ემიგრანტებისთვის პორტუგალიაში
2001 წელს, საქართველოს ემიგრანტთა ასოციაციაცია დავაარსეთ. ეს იყო დრო, როდესაც პორტუგალიამ საშუალება მისცა ყველა ტურისტული ვიზით ჩამოსულ ემიგრანტს, ეპოვნა სამსახური, ჰქონოდა სამუშაო კონტრაქტი და პირველი დროებითი ერთწლიანი ვიზა... გარდა ამისა, გამოვუშვით გაზეთი ემიგრანტებისთვის. სადაც ქართულ, მოლდავურ, რუსულ და უკრაინულენოვან გვერდებზე კონკრეტულად ამ ქვეყნების და მსოფლიოს სხვა ახალ ამბებს ვაშუქებდით... თონის უფროსმა წარმოუდგენელი გულითადობა გამოიჩინა. ბანკში თავდებად სწორედ ის დამიდგა. თანხა ამაღებინა, კარგი ადვოკატიც მაპოვნინა და მირჩია აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების ემიგრანტთა ასოციაციად დავრეგისტრირებულიყავით, თუმცა ძირითადი ბირთვი მაინც ქართველები ვიყავით. დამკაბადონებლის ძებნაში ორი თვე ამაოდ დავკარგე. ბოლოს, ამ საქმის საკუთარ თავზე აღება გადავწყვიტე. მანამდე კომპიუტერთან შეხება არასოდეს მქონია. ისიც კი არ ვიცოდი ინტრნეტში სტატიები სვეტებად თუ ეწერა... ვიყიდე კომპიუტერი და დავიწყე სწავლა. ჯერ ჩართვა-გამორთვა ავითვისე, მერე ბეჭდვა, მალე ინტერნეტიც ჩავრთე... ძალიან გამიტაცა. ორ-სამ თვეში, უკვე გაზეთს ვაწყობდი. ღამე თონეში ვმუშაობდი, დღისით ემიგრანტთა ასოციაციის საკითხებს ვუძღვებოდი. გაზეთიდან შემოსული თანხით კი ადვოკატს ვუხდიდი ხელფასს, რომელიც ასოციაციაში მოსულ ემიგრანტებს სამუშაოს პოვნასა და ლეგალიზებაში ეხმარებოდა.
უკრაინელები
ის ის იყო საქმე გავმართე, რომ უკრაინელმა ვითომ ძველმა ბიჭებმა ფულის “სუნი იგრძნეს” და სახლში მომადგნენ... იყო ლაპარაკი როგორ უჭირთ უკრაინელ "ბლატნოებს” "ჟიტომირის კრიტში” და რომ მათ, როგორც ქურდებისგან უფლებამოსილებს, პორტუგალიაში აგროვილი "ობშჩაკი” რეგულარულად უნდა ეგზავნათ უკრაინაში... მითხრეს: ცოლთან ერთად პირველ სართულზე ცხოვრობ, ვინმემ რომ რამე შემოგიგდოს გინდაო? ხომ იცი როგორია ცხოვრება, ათასი მოშურე გაგიჩნდება, ჩვენ კი ამ მხარეში უკვე ძალა ვართ და `დაგკრიშავთო”. მათი დინჯი, დამაჯერებელი ლაპარაკი მუქარას არ ჰგავდა... ერთი კი ვკითხე, აგროვებული ფულის ნახევარი “ჟიტომირის კრიტში” რომ გავაგზავნოთ, და მეორე ნახევარი თბილისის “კრიტში”, ეგრე არ შეიძლება? თუ, იქ არ არიან გაჭირვებულები და "ბლატნოები?” ან ქურდულმა სამყარომ, ევროპაში მშრომელი ხალხისთვის წართმეული ფულით არსებობა როდიდან დაიწყო-მეთქი? ერთმანეთს გადახედეს, ადგნენ და ოფიციალური “სტრელკა” მეორე დღისთვის დამინიშნეს.
შეხვედრა უკრაინელებთან
პირისპირ ოთხი შეგვხვდა... როგორც მერე გავიგე, თორმეტი შეიარაღებული ადამიანი იქვე ჰყავდათ გადამალული... ორ ქართველ ბიჭთან ერთად მივედი... პირდაპირი და მკაცრი საუბარი გვქონდა. ბოლოს, გადაწყვიტეს, მშრომელი ემიგრანტების მჩაგვრელთა წინააღმდეგ ჩვენთან ერთად "ებრძოლათ”... ვითომ მეგობრობას მეფიცებოდნენ, სინამდვილეში კი ბოღმა ახრჩობდათ. მაქსიმალურად ვცდილობდი ჩვენს საქმეში არ ჩამერია. ისინი კი მხოლოდ ჩვენი წასვლის შემდეგ მოდიოდნენ ოფისში. ასოციაციის ოფისს იყენებდნენ შეხვედრის ადგილად, ბჭობდნენ ალბათ თავიანთ “საგმირო” საქმეებზე... და ჩვენი ასოციაციის და რედაქციის ხელში ჩაგდებასაც ფიქრობდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ შეთანხმებისამებრ, ჩვენს საქმეში არ ვახედებდით, დარწმუნებულები იყვნენ, რომ გაზეთში დიდი ფული ტრიალებდა. ასოციაცია კი თავისი მიზნებისთვის უნდოდათ... იმ პერიოდში "ვესტერნ იუნიონის" მთავარი ოფისიდან დამიკავშირდნენ და გაზეთში, ერთი წლის ვადით, რეკლამის განთავსება მთხოვეს. 72 000 ევროს იხდიდნენ. თავიდან გადმორიცხეს თანხის ნახევარი, რომელიც მაშინვე ასოციაციის წევრებს და ასოციაციის დაგროვილ ვალებს მოვახმარეთ. უკრაინელებმა ეს ამბავი გაიგეს, გაგიჟდნენ და როდესაც რეკლამის დამკვეთთან კონტრაქტის გასაფორმებლად გავემგზავრე, ორი კაცი, ვითომ დასაცავად, უკან გამომაყოლეს. არაფერი შემიმჩნევია... "კომპანიონები” კი გაცივდნენ და ოფიციალურები გახდნენ. ერთ დღეს, ოფისის ხარჯების განაწილება მოვთხოვე და ამ ფაქტის შემდეგ პირისპირ აღარც შევხვედრილვარ... ასოციაციის ტერიტორიიდან გაქრნენ, სამაგიეროდ, 70 000 ევროს ჩარიცხვამდე რამდენიმე დღით ადრე, დილით სამსახურში მისულმა იატაკზე მიმოღვრილი ბენზინი, თავღია კოკა-კოლის ბოთლები და დამწვარი დაკუჭული ქაღალდი აღმოვაჩინე... ღმერთმა გადაგვარჩინა... პოლიციამ ვერავის კვალს მიაგნო... ერთ კვირაში კი ტელეფონზე პირველი მუქარა გაისმა – ან რეკლამის სრულ თანხას გადაგვიხდი, ან შემდეგი შენი ბინა იქნებაო! პირისპირ შეხვედრასა და ლაპარაკზე უარი მითხრეს. ურთულეს სიტუაციაში ავღმოვჩნდი, მაგრამ უკან დასახევი გზა აღარ იყო... ერთი თვე, გაუხდელად გვეძინა. გაზეთის გამოცემა შეწყდა. დამკვეთმა გადახდილი ფულის დაბრუნება ჯარიმის ორმაგ თანხასთან ერთად მოითხოვა... ისევ ვალები დაგვედო... ერთი თვის თავზე, უკრაინელები უკვე გადახვეწილები რომ გვეგონენ, საშინელი ამბავი მოხდა: ჩემს თანამშრომელს, შუა ქუჩაში, ექვსმა კაცმა მოულოდნელად და ულაპარაკოდ სროლა აუტეხა. პოლიციელებს კი, რომლებიც ძალიან მალე მოვიდნენ, ბანდიტები გაქცეული დახვდათ... არადა, ასეთი წყნარი მხარე მთელ ევროპაში არ არის. აქ დღემდე იმ სროლაზე ლაპარაკობენ... დაინტერესდა აქაური პრესა, ჩამოვიდა ტელევიზია... მოკლედ, მთელი ამბავი იყო... უკრაინელები ისევ დაიკარგნენ... ამასობაში, ჩვენ რეკლამის შემკვეთს მოველაპარაკეთ, რომ ექვსი თვე რეკლამას უფასოდ დავუბეჭდავდით და მუშაობა განვაახლეთ... თუმცა, მაინც ყურადღებით ვიყავი. ამბავი მოვიდა, დაფიცებული აქვთ სანამ შედეგს არ მიაღწევენ არ დაოკდებიანო... გავიგე, ისიც, რომ მანქანაში მიპირებდნენ აფეთქებას... ავტომობილს ყოველი გაჩერების მერე ვამოწმებდი... ერთ-ერთმა იმათიანმა დამირეკა, და გამაფრთხილა, ბინაც დაგინაღმესო... იმ კაცის წყალობით გადავრჩით. ოთახი პრიმიტიულად დანაღმული დაგვხვდა რუსული წარმოების სამი ხელყუმბარა კარის შიგნიდან ჰქონდათ მიმაგრებული და რგოლებში გაყრილი თოკი კარის სახელურზე იყო მოხვეული...
კოშმარის და ასოციაციის დასასრული...
ამასობაში, ნაძირლების "საგმირო საქმეები" ჟიტომირის კრიტამდეც მივიდა. ერთ დილას, სახლთან ორი ავტომობილი გაჩერდა. ბიჭები უკრაინიდან იყვნენ... ჩემს სიხარულს საზღვარი არ ჰქონდა, როგორც იქნა, გამოჩნდა ნორმალური ხალხი... არაფრის მოყოლა არ მაცალეს. მხოლოდ ის მითხრეს, ყველაფერი ვიცით, მაგათ განაჩენი "ჟიტომირის კრიტში” გამოუტანეს და აქედან ისე არ წავალთ სანამ საქმეს ბოლომდე არ მივიყვანთო. ორი შეიარაღებული კაცი ჩვენს სახლში დარჩა, სხვები კი გავიდნენ... სამ-ოთხ საათში დაურეკეს და ესენიც წაყვნენ. წასვლის წინ დამემშვიდობნენ და მითხრეს – ნუღარაფერს იდარდებ, იმუშავე და დაივიწყე ეგენიო... მას შემდეგ, მათ შესახებ აღარაფერი მსმენია... თუმცა, სამწუხაროდ, ვერც ჩვენმა სტამბამ, გამომცემლობამ და ასოციაციამ შესძლო ხელახლა ფეხზე დადგომა და მხრებში გამართვა...
გია ვაწაძესთან ეს ინტერვიუ 11 წლის წინ ჩავიწერეთ, მას მერე მასთან კავშირი აღარ გვქონია. თუ ვინმემ იცით რაიმე სიახლე გიასთან დაკავშირებით შეგვეხმიანეთ და ჩვენ გავაგრძელებთ ამ ისტორიას...
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
