USD 2.6942
EUR 3.1282
RUB 3.3717
Тбилиси
1 მარტი - ეს დღე ისტორიაში
дата:  343

1 მარტი — გრიგორიანული კალენდრის მე–60 დღე (ნაკიან წლებში - 61–ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 305 დღე.

დღის მოვლენები

1555 : ნოსტრადამუსმა გამოაქვეყნა წინასწარმეტყველების წიგნი.

1562 : კათოლიკელებმა 1000-ზე მეტი პროტესტანტი გაჟლიტეს ქ. ვასიში, საფრანგეთი. დაიწყო საფრანგეთის რელიგიური ომი.

1565 : პორტუგალიელმა რაინდმა ესტასიო დე სამ ქალაქი საო სებასტიაო დო რიო დე ჟანეირო (იანვრის მდინარის წმინდა სებასტიანე) დააარსა მეფე სებასტიან I-ის პატივსაცემად.

1803 : ოჰაიო გახდა აშშ-ის მე-17 შტატი.

1843 : გამოიცა ევროპის კონტინენტის პირველი საფოსტო მარკა „ციურიხის მარკა“, შვეიცარია

1867 : ნებრასკა გახდა აშშ-ის 37-ე შტატი.

1869 : დ. მენდელეევმა აღმოაჩინა ელემენტთა პერიოდული სისტემა.

1872 : აშშ-ში შეიქმნა მსოფლიოში პირველი ეროვნული პარკი — იელოუსტოუნი

1896 : ქ. ადვასთან ეთიოპიელებმა დაამარცხეს იტალიის ჯარები. დასრულდა იტალია-აბისინიის პირველი ომი.

1919 : კორეაში დაიწყო დამოუკიდებლობის მოძრაობა.

1928 : ამერიკელმა ბიოლოგმა ჰ. ევანზმა აღმოაჩინა ახალი ვიტამინი, რომელსაც შემდგომ დაერქვა „ვიტამინი F“.

1954 : ბიკინის ატოლზე (წყნარი ოკეანე) 15 მეგატონიანი წყალბადის ბომბის გამოცდამ ისტორიაში უმძიმესი რადიოაქტიური დაბინძურება გამოიწვია.

1970 : როდეზიამ დამოუკიდებლობა გამოაცხადა დიდი ბრიტანეთისაგან.

1994 : საქართველოს პარლამენტმა მიიღო დადგენილება დსთ-ში გაწევრიანების შესახებ.

2001 : საქართველოსა და რუსეთის ფედერაციას შორის შემოღებული იქნა სრულმასშტაბიანი სავიზო რეჟიმი.

2008 :

ისრაელის სამხედრო იერიშს ღაზის სექტორზე ათობით მშვიდობიანი მოქალაქე შეეწირა.

სომხეთის პრეზიდენტი რობერტ ქოჩარიანი ქვეყანაში საგანგებო მდგომარეობას აცხადებს, ერევანში საპრეზიდენტო არჩევნების ოფიციალური შედეგების გასაპროტესტებლად შეგროვებულ მომიტინგეთა დაშლის შემდეგ.

ამ დღეს დაბადებულნი

1105 : ალფონსო VII — კასტილიის, ლეონის და გალისიის მეფე

1810 : ფრიდერიკ შოპენი — პოლონელი კომპოზიტორი და პიანისტი

1837 : გეორგ ებერსი — გერმანელი მეცნიერ-ეგვიპტოლოგი და მწერალი

1837 : უილიამ დინ ჰოუელზი — ამერიკელი მწერალი, კრიტიკოსი.

1846 : ვასილი დოკუჩაევი — რუსი ბუნებისმეტყველი.

1858 : გეორგ ზიმელი — გერმანელი სოციოლოგი, ფილოსოფოსი

1866 : ვლადიმერ ბარსკი — რუსი რეჟისორი.

1892 : რიუნოსკე აკუტაგავა — იაპონელი მწერალი

1902 : რიჩარდ ფოსტერ ფლინტი — ამერიკელი გეოლოგი.

1904 : ანტუნ საადა — ლიბანელი ჟურნალისტი

1913 : რალფ ელისონი — შავკანიან ამერიკელთა კულტურის თვალსაჩინო წარმომადგენელი.

1919 : ჟუან გულარტი — ბრაზილიელი პოლიტიკოსი

1922 : იცხაკ რაბინი — ისრაელის პოლიტიკური და სამხედრო მოღვაწე

1923 : ვლადიმერ გელფანდი — მწერალი-მემუარისტი

1927 : ანდერს რაპი — შვედი გეომორფოლოგი და გეოგრაფი.

1927 : ვლადიმერ გაგუა — ქართველი პედაგოგი.

1928 : სეიმორ პაპერტი — სამხრეთაფრიკელი მათემატიკოსი

1940 : ჯემალ ქირია — ქართველი მწერალი.

1947  : ნაული ჯანაშია — ქართველი პოლიტიკოსი, საქართველოს პარლამენტის წევრი (2008–2015)

1948 : ჰამლეტ ისახანლი — აზერბაიჯანელი მათემატიკოსი, პოეტი, მეცნიერი, მწერალი და საზოგადო მოღვაწე.

1954 : რონ ჰოვარდი — ამერიკელი კინორეჟისორი, პროდიუსერი და მსახიობი.

1955 : დენის მუკვეგე — კონგოელი ექიმი

1955 : მამუკა ლორია — ქართველი მსახიობი.

1956 : დალია გრიბაუსკაიტე — ლიტველი პოლიტიკოსი

1957 : ვალერი ვაშაკიძე — ქართველი ისტორიკოსი.

1959 : მაყვალა გონაშვილი — ქართველი პოეტი.

1962 : ადამი — საქართველოს მართლმადიდებელი ავტოკეფალური სამოციქულო ეკლესიის მღვდელმსახური

1962 : იაკობი (იაკობიშვილი) — ბოდბის ეპარქიის ეპისკოპოსი

1966 : ნუცა ალექსი-მესხიშვილი — ქართველი კინორეჟისორი.

1966 : ზაკ სნაიდერი — ამერიკელი კინორეჟისორი, სცენარისტი და პროდიუსერი.

1967 : გელა ბეჟუაშვილი — ქართველი პოლიტიკოსი.

1978: ჯენსენ ეკლსი — ამერიკელი ტელევიზიისა და კინოს მსახიობი.

1980 : ანა სემენოვიჩი — რუსი ფიგურისტი, მსახიობი

1981 : პარვუსი — უნგრელი გრაფიკოსი და პიროგრაფი.

1987 : კეშა — ამერიკელი მომღერალი და კომპოზიტორი.

1990 : ლაშა ღონღაძე — ქართველი ფეხბურთელი

1992 : ბესიკ დეკანოიძე — ქართველი ფეხბურთელი

1993 : ხუან ბერნატი — ესპანელი ფეხბურთელი.

1994 : ჯასტინ ბიბერი — კანადელი მომღერალი.

ამ დღეს გარდაცვლილნი

1757 : მური, ედუარდ — ინგლისელი პოეტი

1911 : ვანტ ჰოფი, იაკობ ჰენდრიკ — ჰოლანდიელი ქიმიკოსი

1952 : ასუელა, მარიანო — მექსიკელი მწერალი

1976 : მარტინონი, ჯან — ფრანგი დირიჟორი და კომპოზიტორი

1995 : ლისტიევი, ვლადისლავ — რუსი ტელეჟურნალისტი

დღესასწაულები

მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:

თეოდორე აჭარელი

თეოდორე ტირონი (აღინიშნება დიდმარხვის პირველ შაბათს)

მართალი მარიამი

გერმოგენი – მოსკოვის პატრიარქი

ღირსი ავქსივიუსი

თეოდორე ბიზანტიელი

თეოდოსი ბულგარელი და მოწაფე მისი რომანოზი

აღმოყვანება ნაწილთა წმინდა მოწამისა მინასი

აგრეთვე:

ბოსნია და ჰერცეგოვინა : დამოუკიდებლობის დღე

სამხრეთი კორეა : დამოუკიდებლობის მოძრაობის დღე

ძველი რომი : იუნონა ლუცენას დღესასწაული

аналитика
სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება - გიორგი კობერიძე
თავს თუ არ მოვიტყუებთ დასავლეთის ჩართილობით სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა და რეგიონის მიზიდულობასაც გაზრდის, მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება. ამერიკის მცდელობა იშუამდგომლოს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის, განპირობებულია ორი მარტივი და ერთმანეთზე დამოკიდებული მიზნით:
 
1. ზანგეზურის დერეფნის ირიბი კონტროლი: - აშშ-ს მიზანია არ დაუშვას ირანის, ჩინეთისა და რუსეთის გავლენა ამ ახალ საერთაშორისო ეკონომიკურ მიმართულებაზე. პირიქით, ამ დერეფნის ვაშინგტონზე დამოკიდებულებაა პრიორიტეტი. მეთოდურად, ამერიკული გავლენისა და არაპირდაპირი კონტროლის უკან უამრავი მექანიზმი არსებობს: ამერიკული კერძო კომპანიების მეშვეობით, ინვესტიციებით, გზის უსაფრთხოების ვალდებულებით, საერთაშორისო მისიით, სამმხრივი პარტნიორობით, რეჟიმების მხარდაჭერით, რაიმე სახის ხელშეკრულებით და ასე შემდეგ. მეთოდი ბევრია, გავლენებისა და ირიბი კონტროლის ზრდა კი ამ ყველაფრიდან გამომდინარეობს.
 
2. შუა დერეფნის შიგნით ალტერნატივების გაჩენა: - ამერიკელებს უყვართ გამოთქმა, რომ არასდროს უნდა ჩადო ყველა კვერცხი ერთ კალათაში. საქართველოზე გამავალი შუა დერეფანი თითქმის უალტერნატივო იყო. რუსული ანუ ჩრდილოეთის დერეფანი დახურულია. წითელი ზღვის საზღვაო დერეფანი ორი წელია საბრძოლო ზონადაა ქცეული, ირან-ისრაელის ომებმა ახლო აღმოსავლეთის საჰაერო გზაგამტარიც არასტაბილურად აქცია და კავკასიაზე გადმორთო. ამ ყველაფრიდან და სომხეთ-აზერბაიჯანული დაპირისპირებიდან გამომდინარე საქართველო ერთ-ერთ ძირითად ეკონომიკურ დერეფნად რჩებოდა. ყოველ შემთხვევაში ბოლო 25 წელიწადი ასე იყო მოაზრებული და საქართველოც ასე პოზიციონირებდა.
 
ახლა კი საქართველოსთან დაკავშირებით განწყობები იცვლება და სხვადასხვა კალათის მნიშვნელობა იზრდება: ამერიკელი და ევროპელი ანალიტიკოსები ღიად საუბრობენ რომ ზანგეზურის ალტერნატივა უნდა ამუშავდეს და დაიტვირთოს, რომლის მნიშვნელობა ეკონომიკურიც იქნება და პოლიტიკურიც. ეკონომიკურში იმას გულისხმობენ, რომ გზა მოკლდება აზერბაიჯანსა და თურქეთს შორის: სომხეთზე გამავალი გზა უფრო მოკლე იქნება ვიდრე საქართველოზე გამავალი. ამასთან, ზანგეზურის გზით სომხეთის სამხრეთული სიუნიქის პროვინციაც გამოცოცხლება და აზერბაიჯანის ნახიჩევანიც. სწორედ ამ უკანასკნელიდანაა ალიევების ოჯახი. შესაბამისად, ბაქოს დამატებითი მოტივაციაც აქვს ნახიჩევანის გასავითარებლად და იქ გზის დასატვირთად.
 
ეკონომიკური გასაგებია, მაგრამ შეფასებებში პოლიტიკური განზომილება ყველაზე სამწუხარო და თვალშისაცემია: დასავლური ანალიტიკური ორგანიზაციები ღიად აცხადებენ, რომ საქართველო რუსულ და ჩინურ ორბიტაზეა გადასული, შესაბამისად, მისდამი ნდობა აღარ არსებობს. ამიტომ, მათი არგუმენტებით, აუცილებელია შეიქმნას ახალი პოლიტიკური საყრდენი კავკასიაში, რომელიც რუსეთის გავლენების მიღმა იქნება.
ვახსენოთ თურქეთიც: ანკარასათვის სომხეთის ეკონომიკური მიბმა გავლენის ზრდასთანაა დაკავშირებული. რაც უფრო სუსტად იქნება წარმოდგენელი რუსეთი სომხეთში, ნიშნავს რომ თურქეთი მით უფრო გაძლიერდება იქ. სომხეთთან შედარებით თურქეთი ეკონომიკური გიგანტია და მისი შესვლა ახალ ბაზარზე დიდი ეფექტის მქონე იქნება და პოლიტიკურად გადათარგმნის პერსპექტივაც ექნება. ეს ერთ და ორ დღეში არ მოხდება, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ ორ ქვეყანას შორის, ოფიციალურ დონეზე ხისტი რიტორიკა სრულიად შეცვლილია.
 
ცხადია, სომხეთის რუსეთისაგან სრულად ჩამოხსნაზე საუბარი ამ ეტაპზე გადაჭარბებულია, მაგრამ მოსკოვი რომ გავლენებს კარგავს ეს შესანიშნავია. კვლევითი ორგანიზაციები არაორაზროვნად საუბრობენ, რომ წაგებულებს შორის რუსეთი, საქართველო და ჩინეთია. თუმცა ეს უკანასკნელი თურქეთთანაც გამონახავს ენას. რუსეთს სომხეთში ბევრი სვლა არ აქვს საბოტაჟებისა და გადატრიალების გარდა (და ომებისაგან განსხვავებით ისინი მას ძალიან კარგად გამოსდის). ისიც მოსალოდნელია, რომ დასავლეთის ჩართულობის ხელის შესაშლელად მოსკოვი ყველა ღონეს იხმარს და მათ ნაწილს უკვე ხმარობს კიდეც - სომხეთში არეულობა და გადატრიალება სცადა მან - ამ თემაზე გამოძიება სომხეთში ახლაც მიმდინარეა. არც ჩინეთი იქნება გულხელდაკრეფილი.
 
რაც შეეხება საქართველოს: ახლა საქართველოში ჩატარებული ნატოს წვრთნები Agile Spirit სწორედ იმის მანიშნებელი იყო, რომ აშშ კვლავ ცდილობს კავშირების შენარჩუნებას აქ. საქართველოს რუსულ ბანაკში საბოლოო აღმოჩენა შავ ზღვაზე რუსეთის გაძლიერებას და კავკასიაში მოსკოვის გავლენების ზრდას მოასწავებს. ამასთან, ინფრასტრუქტურის თვალსაზრისით საქართველოში უკვე ბევრი რამაა მოწყობილი, თუმცა ისიც ვიხილეთ, რომ აზერბაიჯანში საგზაო ინფრასტრუქტურას ძალიან დიდი სისწრაფით აშენებენ ხოლმე. ჩვენ ისეთ რეგიონში ვართ, სადაც ცვლილებებისათვის საერთაშორისო პოლიტიკური ნება ყველაზე მნიშვნელოვანია ხოლმე. ეს პოლიტიკური ნება კი დასავლეთს როგორც ჩანს აქვს. პოლიტიკურ ნებას კი ინვესტიციები მიჰყვება ხოლმე, ინვესტიციებს კი დაცვა სჭირდება. შესაბამისად, ჩაანაცვლებს თუ არა საქართველოს ზანგეზურის დერეფანი საკითხავია, მაგრამ მნიშვნელობას კი ნამდვილად შეამცირებს.
 
более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати