USD 2.7086
EUR 3.1783
RUB 3.4210
თბილისი
«BBC Russian» (დიდი ბრიტანეთი): „სასოწარკვეთის ნიშნები: რატომ დასრულდა ვოლოდიმირ ზელენსკის მესამე ვიზიტი აშშ-ში დახმარების ახალი პაკეტის გამოყოფის გარეშე“
თარიღი:  

ბრიტანული სამაუწყებლო კომპანიის BBC-ის რუსულენოვანი სამსახურის (BBC Russian) ვებ-გვერდზე გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „სასოწარკვეთის ნიშნები. რატომ დასრულდა ვოლოდიმირ ზელენსკის მესამე ვიზიტი აშშ-ში დახმარების ახალი პაკეტის გამოყოფის გარეშე“, რომლის ავტორი, BBC-ის ვაშინგტონელი კორესპონდენტი ენტონი ზურკერი უკრაინის ლიდერის ამერიკული შეხვედრების შედეგებს აანალიზებს.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

საომარ მდგომარეობაში მყოფი უკრაინის პრეზიდენტის ვოლოდიმირ ზელენსკის რიგით მესამე ამერიკული ვიზიტი სასოწარკვეთილი მცდელობა იყო იმისათვის, რომ კიევს კონგრესისაგან დაფინანსება - დახმარების ახალი პაკეტი მიეღო მანამ, სანამ ადრე გამოყოფილი თანხა გამოილეოდა.

დიახ, უკრაინის ლიდერის მოქმედებაში მართლაც სასოწარკვეთა გამოსჭვიოდა - იმიტომ, რომ ამჟამად, შესაძლოა, მისი ქვეყნის ბედი წყდება. მაგრამ ასევე სასოწარკვეთილია აშშ-ის პრეზიდენტი ჯო ბაიდენიც, რომელიც რუსეთ-უკრაინის ომს გადამწყვეტ ომად თვლის, დემოკრატიულ სახელმწიფოებსა და ავტოკრატულ რეჟიმებს შორის.

მაგრამ ვიზიტის შედეგების მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, ვერც ვოლოდიმირ ზელენსკი და ვერც ჯო ბაიდენი რაიმე კონკრეტული შედეგით ვერ დაიკვეხნიან.

„ვაჰ, დრონი, დრონი, ნაგემნი მტკბარად...“

როცა უკრაინის პრეზიდენტი გასულ წელს ვაშინგტონს ეწვია, მას აღტაცებულად მიესალმნენ კონგრესის ორივე პალატის გაერთიანებულ სხდომაზე - სენატორებიც და წარმომადგენლების პალატის წევრებიც. ვოლოდიმირ ზელენსკი ფიანდაზით მიიღეს თეთრ სახლში და საზეიმო დახვედრა მოუწყეს. ვაშინგტონმა დაუყონებლივ და ულაპარაკოდ გამოყო 50 მილიარდი დოლარი, რომელიც უკრაინას რუსებისაგან ოკუპირებულ-მიტაცებული ტერიტორიების დაბრუნებაში უნდა დახმარებოდა.

სამწუხაროდ, ახლანდელი, 11-12 დეკემბრის ვიზიტის დროს მოვლენები და ფონი სულ სხვაგვარად გამოიყურებოდა. ვოლოდიმირ ზელენსკი ამერიკელ სენატორებს დახურულ კარს მიღმა შეხვდა, ხოლო წარმომადგენელთა პალატაში, სადაც უმრავლესობა რესპუბლიკელებს აქვთ, იგი მხოლოდ სპიკერს ესაუბრა, მაიკლ ჯონსონს, რომელმაც შეხვედრის შემდეგ უკრაინის პრეზიდენტთან ერთად ტელეკამერების წინაშე გამოსვლაზე უარი განაცხადა.

რაც შეეხება თეთრ სახლში ვიზიტს, იქ ვოლოდიმირ ზელენსკის მისვლა თითქმის შეუმჩნეველი იყო, ყოველგვარი ზედმეტი აჟიოტაჟის გარეშე... და ასეთი მიდგომა, როგორც ჩანს, შემთხვევითი არ არის. მომხდარი, რასაკვირველია, არ შეიძლება ისე შეფასდეს, რომ უკრაინის პრეზიდენტს სავალდებულო ღიმილით შეხვდნენ, ზურგზე ხელი „მეგობრულად წამოარტყეს“ და უთხრეს - „წარმატებას გისურვებთო“. რა თქმა უნდა, ყველაფერი უფრო სერიოზულად იყო, ვიდრე ეს ზოგიერთებს ჰგონიათ, მაგრამ ფაქტი ფაქტად რჩება: ვოლოდიმირ ზელენსკიმ ნახევარი მსოფლიო გაიარა (უკრაინიდან ჯერ არგენტინაში, შემდეგ კი აშშ-ში) დახმარების ძიებაში, მაგრამ ამერიკელებისაგან დაფინანსების მიღების მიზანი, სამწუხაროდ, მიუღწეველი დარჩა.

უკრაინა და მიგრაციის პრობლემა აშშ-ში

უკრაინის პრეზიდენტის ვიზიტის ატმოსფერო ისეთი იყო, რომელშიც ვაშინგტონში არსებული საერთო განწყობა აისახა - აშშ-ის შიდაპოლიტიკური ბრძოლა არალეგალურ მიგრაციასთან დაკავშირებით, აშშ-მექსიკის საზღვარზე. საქმე იმაშია, რომ დემოკრატების აზრით, აშშ-ის საზღვრების უსაფრთხოების განმტკიცებისათვის თანხები იმ 100-მილიარდიან პაკეტში უნდა შევიდეს, რომელიც უკრაინის, ისრაელისა და ტაივანის დასახმარებლად არის განკუთვნილი. რესპუბლიკელები კი, თავის მხრივ, ცდილობენ მიაღწიონ იმას, რომ მთლიანად გადაისინჯოს მიგრანტებთან დაკავშირებით არსებული პრინციპები - იმ არალეგალებთან მიმართებით, რომლებიც აშშ-ში აღწევენ და თავშესაფარს ითხოვენ.

ვოლოდიმირ ზელებსკისთან შეხვედრის სემდეგ რეასპუბლიკელი სენატორები არ მალავდნენ, რომ მათთვის პრიორიტეტულ და უფრო მნიშვნელოვან ფაქტორს წარმოადგენს აშშ-ის უსაფრთხოების საკითხები და მექსიკის საზღვარზე შექმნილი ვითარება, თუმცა აცხადებდნენ, რომ, რასაკვირველია, მძიმე განსაცდელში მყოფ უკრაინასაც თანაუგრძნობდნენ.

„მე უკრაინელებით აღტაცებული ვარ, მაგრამ არ ვცვლი ჩემს თვალსაზრისს იმაზე, თუ რა უნდა გავაკეთოთ აუცილებლად“, - უთხრა BBC-ის კორესპონდენტს რესპუბლიკელმა სენატორმა ლინდსი გრემმა - იგი ერთ-ერთი იმათგანია, რომლებიც „ქორებად“ ითვლებიან აშშ-ის საგარეო პოლიტიკაში. „მე ის ვიცი, რომ დემოკრატები ჩვენს პოზიციას უნდა დაეთანხმნონ. მე მინდა, რომ ჩვენი საზღვრების უსაფრთხოება უზრუნველყოფილი იყოს“, - ხაზი გაუსვა მან.

ვარიანტები ჯო ბაიდენისათვის

ახლა ჯო ბაიდენს მხოლოდ ორი ვარიანტი რჩება სამოქმედოდ: პირველი - ან ისევ გააგრძელოს რესპუბლიკელების დარწმუნება, რომ მათ შეარბილონ თავიანთი პოზიცია მიგრაციის საკითხში და ერთიანი პაკეტის მიღებაზე დათანხმდნენ, ან მეორე - თვითონ წავიდეს დათმობაზე რესპუბლიკელებთან, რაც აშკარად არ მოეწონება მის თანაპარტიელ დემოკრატებს.

ჯერ-ჯერობით ყველაფერი იმაზე მიანიშნებს, რომ რესპუბლიკელები მზად არიან იმ მომენტს დაელოდნონ, როცა კიევისათვის ადრე მიცემული დახმარება მთლიანად ამოიწურება. ამრიგად, თუ რესპუბლიკელები შეძლებენ და გამარჯვებას მოიპოვებენ დემოკრატებზე, ეს ძალიან მოეწონებათ მათ ამომრჩევლებს - რესპუბლიკელ თანაპარტიელებს, რომელებიც დიდი ხანია ითხოვენ უკრაინის დაფინანსების შეწყვეტას.

გარდა ამისა, დღევანდელ სიტუაციას შეუძლია კიდევ უფრო გააღრმაოს განხეთქილება თვით დემოკრატებს შორისაც, რაც რესპუბლიკელების შანსებს აუმჯობესებს 2024 წლის მომავალ საპრეზიდენტო არჩევნებში.

თანაც მიგრაციული რეფორმა, როგორც ჩანს, ერთადერთი დაბრკოლება არ არის უკრაინისათვის ახალი დახმარების გამოყოფის პროცესში. ვოლოდიმირ ზელენსკისთან შეხვედრის შემდეგ წარმომადგენელთა პალატის სპიკერმა მაიკლ ჯონსონმა ერთ-ერთ ინტერვიუში აღნიშნა, რომ სამხედრო დახმარების გაწევა დამოკიდებულია კონგრესის ზედამხედველობის გაძლიერებაზე წინა გამოყოფილი თანხების ხარჯვასთან დაკავშირებით. „გარდა ამისა, მას [უკრაინის პრეზიდენტს] არ განუმარტავს, თუ როგორია ომის დასრულების სტრატეგია“, - ხაზი გაუსვა მაიკლ ჯონსონმა.

მსგავსი ფორმულირებები შეიძლება იმასაც მოასწავებდეს, რომ სენატელი დემოკრატები და რესპუბლიკელები თუნდაც რომ შეთანხმდნენ და გარკვეულ კონსენსუსს მიაღწიონ, ეს სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ დახმარების პაკეტი გარანტირებულად იქნება მიღებული კონგრესის წარმომადგენელთა პალატაში, სადაც რესპუბლიკელები ჭარბობენ.

უპერსპექტივო პერსპექტივა?

ერთობლივი პრესკონფერენციის დროს ვოლოდიმირ ზელენსკი და ჯო ბაიდენი ცდილობდნენ თავიანთი [აშკარად უნაყოფო] ძალისხმევა შელამაზებულ და ოპტიმისტურ ფერებში წარმოედგინათ.

ამერიკის პრეზიდენტის განცხადებით, მას იმედი აქვს, რომ პრობლემას გადაწყვეტს, თუმცა გარანტირებულად არავის არაფერს არ პირდება. 

უკრაინის პრეზიდენტის ცნობით, მან ამერიკელ კოლეგას თავისი გეგმები გაუზიარა და მისგან პოზიტიური პასუხი მიიღო. თუმცა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ ეს ისეთი გამომეტყველებით განაცხადა, რომ როგორც ჩანს, მხოლოდ თვითონ სჯეროდა.

ამერიკელი ტელეჟურნალისტის ლიზი ჯარდენის თქმით, ვიზიტის დროს ვოლოდიმირ ზელენსკი სენატორებს ინგლისურად ესაუბრებოდა და პრეზიდენტმა რამდენჯერმე სთხოვა [თარჯიმანს] ზოგიერთი სიტყვის თარგმნა, რომლის მნიშვნელობა ვერ გაიგო. ერთ-ერთი ასეთი სიტყვა იყო «stalemate» [რაც „ჩიხს“, „პატურ სიტუაციას“ ნიშნავს].

სამწუხაროდ, ვოლოდიმირ ზელენსკის ამ სიტყვების მნიშვნელობის გაგება საკუთარ მწარე გამოცდილებაზე მოუწია. სიტუაციაში, როცა აშშ-ში ხელისუფლება ღრმად გაყოფილი რჩება, სიტყვათა შეთანხმება „პატური სიტუაცია“ ნიშნავს ისეთ მდგომარეობას, რომელშიც ამერიკული პოლიტიკა იმყოფება [უკრაინის მიმართ].

წყარო: https://www.bbc.com/russian/articles/c72y57pvde1o

 

ანალიტიკა
კრემლს ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - გიორგი კობერიძე
დღევანდელი რუსული ბეჭდური პრესა ივლისის თვეში ეკონომიკური ვითარების დამძიმებაზე საუბრობს - რაც რუსეთის დახურული სისტემის პირობებში საკმაოდ იშვიათი მოვლენაა. გაზეთები აღნიშნავენ, რომ: საშუალოდ 12%-ით მოხდა რუსეთში კომუნალურები გადასახადების ზრდა. გაძვირდა პურის ფასიც, არადა ხორბლის ფასი გაიაფდა. მშენებლობის ბიზნესი დაეცა და ქარხნები იხურება.
 
მიზეზი? მუშახელის კატასტროფული დეფიციტი ბაზარზე, რასაც ადამიანური რესურსების კლების ხარჯზე ემატება მოთხოვნის ბუნებრივი შემცირება - რუსების ნაწილი ფრონტზე კვდება, ნაწილი კი ქვეყნიდან გარბის. დარჩენილი კვალიფიციური მუშახელი კი სამხედრო ინდუსტრიაშია მობილიზებული. იაფ ხორბალს რუსეთი თავის მოკავშირეებს საბითუმო ფასებში ყიდის, ხოლო ბაზარზე შემოსავლის შესანარჩუნებლად კრემლთან დაახლოებული პურის მსხვილი მეწარმეები მის ფასს ზრდიან.
 
ამას კი ემატება სანქციები. დღეს ევროპის მხრიდან სანქციების მე-18 პაკეტი დამტკიცდა, რომელიც რუსეთის ნავთობისა და გაზის ინდუსტრიას ურტყამს. 47.6 დოლარი - ესაა ის თანხა, რომელზე ძვირადაც ნავთობს არ შეიძენს ევროკავშირი და ბრიტანეთი რუსეთისაგან, რომელსაც გათვლა 60 დოლარზე ჰქონდა. კრემლს რომ მყარი მოგება ჰქონდეს 70 დოლარად უნდა ჰყიდდეს ბარელს. სანქციების მიხედვით ნორდ სტრიმების გაზსადენები აღარ ამუშავდება. ამას ემატება რუსულ ჩრდილოვან ფლოტზე დევნაც, რომელიც სხვა ქვეყნების დროშის ქვეშ მცურავი ხომალდების დახმარებით ცდილობდა რუსული ნავთობის ევროპაში გაყიდვას და სანქციების გვერდის ავლას.
 
ამ ფონზე მნიშვნელოვანია ისიც, რომ რუსეთში ტოტალიტარული მმართველობა კიდევ უფრო უჭერს მოსახლეობას: ქვეყანაში 5500 აკრძალული საიტი, მუსიკა, საინფორმაციო საშუალება, კოდური სიტყვა, ფილმი და გამოთქმაა, რისი მოძიებაცა და ნახვაც არ შეიძლება, მათ შორის არც VPN-ის გამოყენებით. თუ ნახავ ჯერ დაგაჯარიმებენ, შემდეგ ჯერზე კი პასუხისგებაში მისცემენ შენს თავს.
 
მზარდი ინფლაციისა და ძირითადი რესურსების სამხედრო წარმოებასა თუ ფრონტზე მობილიზების ფონზე ეკონომიკური პერსპექტივა კარგად არ გამოიყურება. არსებობს ვარაუდი, რომ გვიანი შემოდგომიდან რუსეთი კიდევ უფრო მეტი ბანკნოტების დაბეჭდვას აპირებს.
 
მუშახელის დეფიციტის ფონზე ინდური პრესა საუბრობდა პოტენციურ გეგმაზე, რომლის მიხედვითაც რუსეთი წლის ბოლომდე მილიონი ინდოელი მუშახელის რეკრუტირებას აპირებს, თუმცა ამ ამბავმა რუსეთში დადებითი რეაქცია არ გამოიწვია, რის გამოც რუსეთის შრომის მინისტრმა აღნიშნული ინფორმაცია უარყო. მიუხედავად ამისა, მარტო წელს რუსეთში 71,817 ინდოეთის მოქალაქეზე გაიცა ოფიციალური სამუშაო ნებართვა. ეს რაც ლეგალურად ჩანს, და რაც არა ის კიდევ სხვაა. ინდოელების გარდა რუსეთში დიდი რაოდენობით არიან შუა აზიელები და ჩინელები.
 
ამ ვითარებაში ფრონტზე რუსეთის ვითარება არასახარბიელოა. დონეცკის მონაკვეთზე მომარაგების გზას უკვე ეწოდა "სიკვდილის ხაზი", სადაც უკრაინული დრონები ყველაფერს ბომბავენ რაც კი გადაადგილდება. მიუხედავად ამისა, რუსეთი არ წყვეტს ცოცხალი ძალის მობილიზებას და დონეცკის ოლქის დასავლეთ ნაწილში, პოკროვსკის სექტორზე დაწოლას. რუსეთის მხრიდან ყველა გათვლა ისეთი იყო, რომ პოკროვკი ჯერ 2024 წლის ბოლომდე უნდა აეღოთ, შემდეგ 2025 წლის მარტამდე, ახალი თარიღი 2025 წლის 9 მაისი იყო, შემდეგ კი ამ სექტორზე დაწყებული შეტევის ერთი წლის თავი, ანუ ივლისი. მაგრამ ერთი წლის თავზე რუსები ჯერ კიდევ არ არიან ქალაქის ფარგლებში შესულები. ზოგადად პოკროვკისაკენ გაჭრას რუსები 2024 წლის თებერვლიდან ცდილობენ, ავდიივკას დაცემის შემდეგ.
 
დასავლური მედია ამბობს, რომ რუსული ზაფხულის შეტევის მხოლოდ პირველი ფაზა ვიხილეთ ჯერ და რომ მეორე ფაზა ჯერ კიდევ წინააო. ისინი 150 ათას დამატებით რუს, კორეელ და სხვა ქვეყნებიდან დაქირავებულ სამხედროებზე საუბრობენ და ახალი მიმართულებით გაჭრას არ გამორიცხავენ, ან ძველ სექტორებზე მათ გადანაწილებასა და უკრაინულ პოზიციებზე დაწოლის გაძლიერებას.
 
კრემლი ტრამპის მიერ მიცემულ 50 დღიან ვადას მაქსიმალური შეტევისათვის გამოიყენებს და ამაში უცნაური არაფერია. მთავარია რამხელა იქნება მსხვერპლი და გამოფიტვა. როგორც ამერიკის სახელმწიფო მდივანმა აღნიშნა, მხოლოდ წელს რუსეთს 100 ათასი მოკლული ჰყავს. მან ხაზი გაუსვა ფაქტს, რომ საუბარია მოკლულ სამხედროებზე და არა დაჭრილებზე, დაშავებულებზე ან ტყვეებზე. რუსეთი წლებია იმით პოზიციონირებს, რომ თითქოს ბოლო სამხედრომდე და ბოლო საკვებამდე შეუძლია იომოს. ასეთი რამ არცერთ სახელმწიფოს არ შეუძლია, მაგრამ კრემლს რომ ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - ეს უკვე ვნახეთ. და ისიც ნათელია, რომ ახლა ომს სერიოზული გამოფიტვის სახე აქვს მიღებული, რის გამოც დამატებითი მოთამაშეებისა და სახელმწიფოების ირიბი ჩართვა კიდევ უფრო მზარდია.
 
პუტინმა ისიც კარგად იცის, რომ ომის შეწყვეტა სხვა მიზეზითაცაა საშიში - ამდენი სამხედროსა და ციხეებიდან გამოსული, თუ მობილიზებული კრიმინალის რესოციალიზაცია ძალიან რთული იქნება, მით უფრო გართულებული ეკონომიკური ვითარებიდან გამომდინარე. თუმცა ყველაფერს აქვს თავისი ზედა ზღვარი - ეკონომიკის გამძლეობასაც, მსხვერპლის რაოდენობასაც და გამარჯვების რწმენასაც.
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.