ფიცის კაცები იყვნენ იმერეთის მეფის პირადი გვარდიელები. ამ გვარდიის შექმნა მიეწერება იმერეთის მეფეს სოლომონ I-ს, რომელმაც სწორედ ფიცის კაცთა წყაალობით დაიბრუნა ტახტი და გაიმყარა პოზიციები იმერეთის სამეფოში.

სოლომონმა ტახტზე ასვლისთანავე 1752 წლის დასაწყისში აკრძალა ტყვეთა სყიდვა იმერეთის სამეფოს ტერიტორიაზე, თუმცა ეს აკრძალვა იურიდიულად ასევე ვრცელდებოდა მთელს მაშინდელ დასავლეთ საქართველოზეც, რომელიც დე იურედ იმერეთს ბაგრატიონთა სახლის მფლობელობაში იყო.

 ტყვეთა სყიდვა ოტომანთა გაბატონებისთანავე მძიმე ტვირთად დააწვა დასავლეთ საქართველოს დემოგრაფიას. წელიწადში დახლოებით თორმეტი ათასამდე (მონაცემი ემყარება არქანჯელო ლამბერტის ჩანაწერს, თუმცა გაზვიადებულ ციფრად მიიჩნევა) ბავშვი გაყავდათ თურქ მონათვაჭრებს სტამბოლისა და იზმირის ბაზრებზე, რამაც დემოგრაფიულ კატასტროფამდე მიიყვანა რეგიონის უმეტესი ნაწილი. თავდაპირველად ამ ქმედებას ადგილობრივი მოსახლეობა აჯანყებებით პასუხობდა, თუმცა მალე ბევრი ადგილობრივი ოჯახი, აზნაური, მთავარი და სასულიერო პირებიც კი ამ მეტად სარფიანი საქმიანობით შოულობდა ფულს და თვითონვე სთავაზობდნენ თურქ მონათვაჭრებს საკუთარი გლეხობიდან თუ საყმო მამულიბიდან მიტაცებულ ბავშვებს. თვით იმერეთს მეფეების ნაწილიც კი ჩაერთო ამ საქმიანობაში, თუმცა ყველაზე რთული ვითარება სამეგრელოში იყო შექმნილი.

ამ აკრძალვის გამოცემისთანავე, ჯერ კიდევ ჭაბუკი სოლომონის წინააღმდეგ მაშინვე ამხედრდნენ კათოლიკოს პატრიარქი ბესარიონი, ბიძები მამუკა და გიორგი ბაგრატიონები, პაპა ლევან აბაშიძე და დედა თამარ აბაშიძე. მეამბოხეთა მომხრე სამხედრო რაზმები თავს დაესხნენ იმ ხანად ვარციხეში მყოფ მეფის გარნიზონს. მათთან ერთად იმყოფებოდა მეფეც და სოლომონი ტახტიდან ჩამოაგდეს. ამ მოვლენის შემდეგ სოლომონი ერთგულ მხლებლებთან ერთად გაიქცა ახალციხეში და ფაშას შემწეობა სთხოვა.

 ფაშასაგან მიღებული ფინანსური რესურსებით სოლომონმა ერთგული აზნაურებისაგან და გლეხებისაგან ჩამოაყალიბა პირადი გვარდია „ფიცის კაცები“.

 1754 წელის 15 მაისის სოფელ ლეკერწაში სოლომონმა მოიხმო საიდუმლოდ შემოკრებილი ერთგული აზნაურები და გლეხები, რომელთაც დადეს ფიცი მეფისა და სამშობლოს წინაშე უანგარო მსახურებისთვის. თავიდან ფიცის კაცების რაოდენობა განისაზღვრებოდა 1000 მეომრით.

ფიცის კაცების უცვლელი სარდალი ბერი ლორთქიფანიძე იყო, სოლომონ პირველის უახლოესი თანამებრძოლი. 

 ასეთნაირად დაიწყო იმერეთში ე.წ. ფიცის კაცთა მოძრაობა. ლორთქიფანიძეები, მესხები, ავალიანები, იოსელიანები, ღოღობერიძეები, ყიფიანები, ქორქაშვილები, იაშვილები, უგრეხელიძეები, გრიგალაშვილები, ჭაბუკიანები და სხვები ერთმანეს ფიცით შეეკრნენ და სოლომონ პირველის დროშის ქვეშ გაერთიანდნენ, რათა მეფეს თურქები გაეძევებინა, ადამიანებით სამარცხვინო ვაჭრობა მოესპო და ქვეყნის ასაღორძინებელი რეფორმები გაეტარებინა.

ყოველი წლის 15 მაისს ფიცის კაცები სათანადო საზეიმო მსვლელობით წმინდა მუხების ქვეშ იკრიბებოდნენ და მეფისა და ქვეყნის ერთგულებაზე საზეიმო ფიცს დებდნენ, ბოლოს რიტუალურ სუფრას შლიდნენ, ღვინის მადლით და მგზნებარე სადღეგრძელოებით ფიცს ერთხელ კიდევ განამტკიცებდნენ. ნიშანდობლივია, რომ 15 მაისს მეფისა და სამშობლოსათვის თავის განწირვის მიზნით ფიცის დასადებად ყველა წოდების ჭაბუკები მოდიოდნენ, ვისაც კი 15 წელი შეუსრულდებოდა, უფროსებს კი წინა წლებში ჰქონდათ მიღებული ფიცი, მაგრამ შთამაგონებელ სიტყვებს და ლოცვას მაინც იმეორებდნენ. ფიცის კაცთა თითოეული სახლი მეფის ციხე-სიმაგრე იყო, თან ტაძრის სათნოებით და მრავალძალიანობით შემოსილი. ვინც იქ თავს შეაფარებდა, მეფისაგან უსათუოდ სამართალს მიიღებდა. ყოველ ფიცის კაცს მეფე უსმენდა და ენდობოდა. ფიცის კაცთა ლაშქრის სარდლობის პატივი ლორთქიფანიძეებს ჰქონდათ მინიჭებული. პირველი დაძახებისთანავე ფიცის კაცები საომრად გამოდიოდნენ; თავად-აზნაურთაგან – ქუდზე კაცი, გლეხებისაგან – კომლზე კაცი, რათა გუთნისდედანი და მევენახენი ნაკლებად დაზარალებულიყვნენ...

რაც უფრო შეძლებულნი იყვნენ ფიცის კაცები, მით უფრო უკეთ იყვნენ შეჭურვილნი. მუზარად-ჩაჩქან-ჯაჭვის პერანგში ჩამსხდარნი დარახტულ-თოროსან მერნებს მოაგელვებდნენ. თითოეულ გვარს თავისი ბავრაყ-ბაირაღი და დროშა მოჰქონდა, ბუკ-ნაღარას არისხებდნენ და ომახიანი მხედრული სიმღერები ზეცას წვდებოდა. ფიცის კაცები ფიცხელ ომში სასწაულებს ახდენდნენ.

მეფეს განუყრელად ახლდნენ და მისი საიმედო მცველნი, ერთგული გვარდიელები, ნამდვილი რაინდები იყვნენ. ერის მოღალატეებს, გამყიდველებს, რენეგატებს რისხვად ევლინებოდნენ. კაიყმათა ეს მოდგმა ყოველთვის იქ იმყოფებოდა, სადაც მეფეს, მრავალტანჯულ მამულს სჭირდებოდა. ,,უშიშარნი ვითარცა უხორცონი'', თავგანწირულნი, სამშობლოს გადარჩენისათვის სიცოცხლეს არ ზოგავდნენ... ათასმა ფიცის კაცმა სოლომონ მეფეს სული მოათქმევინა და, მისი სასიქადულო წინაპრის დავით აღმაშენებლის მსგავსად, დიდ-დიდი საქვეყნო საქმეების გაკეთების შესაძლებლობა მისცა.

ერი დემორალიზებული და დაბეჩავებული იყო. საერთაშორისო ვითარება – ურთულესი. სოდომი და განუკითხაობა მძვინვარებდა. ოსმალეთმა სამხრეთ საქართველო გადაყლაპა და ჯერი იმერეთზე მიდგა. თურქები სისასტიკესა  და ვერაგობაში ყველა დამპყრობელს აჭარბებდნენ. დასაბამიდანვე მკვიდრი, მიწათმოქმედი ქართველების წინააღმდეგ მათ შეიმუშავეს საშინელი კანონი, რომლის ძალითაც მიწა-მამულის ფლობის უფლება მხოლოდ მართლმორწმუნე მაჰმადიანს – სუნიტს ჰქონდა. ვინც არ გამაჰმადიანდებოდა, ის ადგილ-მამულს, საცხოვრისს კარგავდა.

ბევრი ქართველი აიყარა და შიდა საქართველოს შეაფარა თავი, ვინც ეს ვერ შეძლო, ადგილზე დარჩა და გამაჰმადიანდა. ნიჭიერმა და ომებში გაწაფულმა ქართველობამ ხონთქრის კარზე ადვილად გაიკაფა გზა და მათგან ფანატიკოსნი დედა-საქართველოს დაუძინებელ მტრად მოევლინენ.

სამშობლოზე დამოკლეს მახვილივით იყო დაკიდებული ახალციხის საფაშო, სადაც გამაჰმადიანებული ქართველი ფაშა იჯდა და საქართველოს დასაღუპად ოსმალეთის მხარდაჭერით მოქმედებდა. შავი ზღვის მხრიდან ლაზეთი, აჭარა, აფხაზეთი თურქეთს ჰქონდა მითვისებული. ცეცხლით და მახვილით სდევნიდნენ იქ ქრისტიანობას, ესე იგი ქართველობას. მარტოოდენ იმერეთის სამეფო იყო ოაზისად დარჩენილი, იქაც აღზევებული თავადები გამეფებას ლამობდნენ, არც მეფეს ზოგავდნენ და არც ერთმანეთს. ჭაბუკმა მეფემ ყველაფერი იღონა თანამოძმეთა გადასარჩენად. მისი ერთადერთი საყრდენი ფიცის კაცები და მეფე ერეკლე იყვნენ, მეფე ერეკლე, ისიც ლეკთა ურდოებს და ირან-ოსმალეთს სამკვდრო-სასიცოცხლოდ შეჭიდებული.

 1757 წელს ხონთქარმა სოლომონის სამაგალითოდ დასჯა გადაწყვიტა. დიდი ჯარი გამოგზავნა, თან იმერეთის ირგვლივ შემოჯარულ საფაშოებს უბრძანა თავ-თავიანთი ლაშქრით გამოსულიყვნენ სოლომონის წინააღმდეგ. მოღალატე ლევან აბაშიძე მტერს ახალციხეში შეეგება და წამოუძღვა. მეფემ მტერი ხრესილის ველზე (ტყიბულთან) შეიტყუა და გაანადგურა. გამცემი ლევან აბაშიძე დაიღუპა, ხოლო როსტომ რაჭის ერისთავმა გაქცევით უშველა თავს. მამაცობაში ფიცისკაცებს აფხაზები არ ჩამორჩნენ.

ხრესილის ომი საქართველოს ისტორიაში ოქროს ასოებით ჩაიწერა. 1759 წელს სოლომონმა ეროვნული თვითშემეცნების ამაღლებისა და განმტკიცების მიზნით სასულიერო-საერო კრება მოიწვია, ყველა ჯანსაღად მოაზროვნე და სამშობლოს სიყვარულით გულანთებული ქართველი შეკრიბა, ტყვეთა სყიდვა აკრძალა, ერთმანეთს გადაკიდებული მთავრები შეარიგა, მოსახლეობას გადასახადების შემსუბუქებით შვება მიანიჭა, სულიერება აღადგინა და დაკარგული იმედი ააღორძინა, საქართველო გადარჩა. და ეს ყველაფერი სოლომონმა ფიცისკაცების თანადგომით შეძლო. 

 ფიცის კაცებმა მონაწილეობა მიიღეს იმერეთის სამეფოს თითქმი ყველა გარდამტეხ მოვლენაში 1754-1810 წლებში და ბოლომდე ემსახურებოდნენ სამეფოს ინტერესებს 1810 წლამდე.