USD 2.7191
EUR 3.2020
RUB 3.4463
თბილისი
რა ვითარებაა ამ დროისთვის უკრაინაში
თარიღი:  777
2023 წლის 20-21 მაისის შეჯამება უკრაინაში:
- ბახმუტის დიდი ნაწილი რუსებმა დაიკავეს. უკრაინელების განცხადებით მათ ხელში ამ დრომდე რჩება ქალაქის უკიდურესი სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილის რამდენიმე ქუჩა (ქალაქის შესასვლელ-გასასვლელი, ივანივსკესაკენ). ბახმუტის მიმართულებაზე რუსული არმია, "ვაგნერი", სპეციალური სამხედრო ძალები, გრუ-ს სპეცრაზმი და ათასობით მობილიზებული მოქმედებდა. ამ ფონზე ბახმუტის მიმართულებამ თავისი მოვალეობა სრულად შეასრულა და დიდწილად გამოფიტა "ვაგნერიც", მნიშვნელოვანი დარტყმა მიაყენა გრუ-ს სპეცრაზმს, ურთიერთშუღლში გადაიყვანა არმია და დაქირავებულები და პრაქტიკულად თავის თავზე მიიღო რუსული ათთვიანი შეტევაც.
მეორეს მხრივ, პრიგოჟინმა საკუთარი თავი და "ვაგნერი" წარმოაჩინა, როგორც ბრძოლისუნარიანი სამხედრო ძალა და ცდილობს ისე წარმოჩინდეს, როგორ რუსულ არმიაზე უკეთ მოქმედი დაჯგუფება. მაგრამ ამ ყველაფრის გარდა, ბახმუტის დიდწილად აღება მისი მხრიდან ერთგვარი იმუნიტეტის მოპოვების მცდელობაცაა, რათა საკუთარი თავი და "ვაგნერი" გადაარჩინოს და თუკი მას მართლაც აქვს იმის სურვილი რომ გავიდეს ქალაქიდან ამის უფლებაც მიიღოს მოსკოვიდან. მეტიც, არის შესაძლებლობა რომ თუკი "ვაგნერს" მართლაც მიეცა ქალაქიდან გასვლის უფლება პრიგოჟინის ნაწილებმა თავი სუდანის სამოქალაქო ომში ამოყონ. თუმცა პრიგოჟინს რუსეთის გენერალურ შტაბში უფრო სურს ადგილის მოძიება.
ბახმუტის უკიდურეს დასავლეთ ნაწილსა და ქალაქის დასავლეთ შესასვლელებთან ბრძოლა გაგრძელდება თუ უკრაინელები მის ევაკუაციას მოახდენენ არაა ცნობილი.
საინტერესოა, დღეს პრეზიდენტმა ბაიდენმა განაცხადა, რომ ბახმუტისათვის ბრძოლაში რუსებმა 100 ათასი ადამიანი დაკარგესო (აქ მარტო მოკლული არ იგულისხმება, არამედ დაჭრილიც, ტყვეც, დეზერტირიც). ეს ციფრი წარმოუდგენელი არ არის თუკი გავითვალისწინებთ, რომ დასავლური შეფასებებით ორი კვირის წინ, მხოლოდ დაღუპულების სახით რუსებს 20 ათასი ჰყავდათ, სოლედარში კი 7-10 ათასი.
უკრაინელთა დანაკარგებზე ცნობები არ არის, თუმცა ვარაუდობენ, რომ საერთო მსხვერპლი უკრაინელთა მხრიდან (ანუ დაღუპულები და დაჭრილები კომბინირებულად) 15-20 ათასია. ბახმუტის მიმართულებით საბრძოლო მოქმედებები აგვისტოს პირველი კვირიდან დღემდე მიმდინარეობს.
ამასთან, აუცილებელია აღინიშნოს, რომ ის მითი ჩვეულებრივი პროპაგანდაა თითქოს ბახმუტის მიმართულებაზე მხოლოდ "ვაგნერი" იბრძოდა. ამ მითს ორი მიზანი აქვს - შექმნან "ვაგნერისაგან" ერთადერთი ბრძოლისუნარიანი ძალის სიმბოლო და მეორეს მხრივ უკრაინელები წამოაჩინონ სუსტები, რომლებიც თითქოს კერძო დაქირავებულებმა და პატიმრებმა დაამარცხეს. "ვაგნერის" გარდა ამ მიმართულებით იყო წარმოდგენილი მე-4, 72-ე, 57-ე და მე-200 რუსული ბრიგადები (დაახლოებით 25-30 ათასი სამხედრო), 137-ე და 9-ე ცალკეული რუსული საარმიო პოლკი (დაახლოებით 7 ათასი სამხედრო), "გრუ"-ს სპეციალური დანაყოფი (ციფრი უცნობია), რუსული მობილიზებული ნაწილები (დაახლოებით, 20 ათასი სამხედრო), ლუგანსკელი სეპარატისტების 5000 სამხედროსაგან შემდგარი ბრიგადა და სხვა კერძო დაქირავებულები (დაახლოებით 3000 სამხედრო).
- ბევრად უკეთესი სიტუაციაა ბახმუტის ირგვლივ. ქალაქის სამხრეთით უკრაინული სამხედრო იერიში გრძელდება. უკრაინელები რუსულ პოზიციებს ინტენსიურად უტევენ კლიშჩიივკას მიმართულებით. ბოლო ორ დღეში 1.5 კილომეტრით წაიწიეს წინ. ოპერაციაში წამყვან როლს "აზოვის" ბრიგადა ასრულებს (პოლკი აღარაა, გაიზარდა მისი ზომა). ასეთივე კარგი სიტუაციაა ხრომოვესთან, ქალაქი ბახმუტის ჩრდილო-დასავლეთთ, სადაც უკრაინელთა მიერ რამდენიმე დღის წინ გათავისუფლებული პოზიციები კვლავ მათ ხელშია.
- ბოლო ორი დღეა ძალიან ინტენსიურად იბომბება რუსული პოზიციები უკრაინული ფრთოსანი რაკეტებითა და უკრაინული დრონებით:
1. დაიბომბა ზაპორიჟიას ოლქის საპორტო ქალაქი ბერდიანსკი. სავარაუდოდ, გამოყენებული იქნა ბრიტანული Storm Shadow. აფეთქებულია ყაზარმა და სამეთაურო შტაბი;
2. დაიბომბა დონეცკის ოლქი - ქალაქი დონეცკი და იენაკიიევე. სამიზნეები იარაღის საწყობები და სამხედრო შტაბი იყო. დიდი იარაღის საწყობი აფეთქებულ იქნა მოსპინოშიც.
3. დაიბომბა ზაპორიჟიას ოლქის ფრონტისპირა ორი ოკუპირებული ტერიტორიის - პოლოჰისა და ტოკმაკის - სამხედრო სამიზნეები.
- საარტილერიო იერიშები მიმდინარეობს რუსეთში, ბელგოროდის ოლქის ქალაქი შებეკინოს სიახლოვეს, სადაც რუსული თავდაცვის პოზიციებია მოწყობილი. დრონებით დაიბომბა უშუალოდ ქალაქი ბელგოროდის სამხედრო სამიზნეებიც ისევე, როგორც ვორონეჟი.
- უკრაინელებმა რუსული პოზიციების მაღალინტენსიური დამუშავება დაიწყეს ხერსონის ოლქში, მდინარე დნიპროს აღმოსავლეთ სანაპიროზე. დღევანდელი საარტილერიო იერიშით რუსული საცეცხლე პოზიციები იქნა განადგურებული.
- რუსები ცდილობენ ოკუპირებულ ზაპორიჟიასა და ხერსონის ოლქების ნაწილში პასპორტიზაცია დაიწყონ. მათი გათვლა მარტივია - რუსული პასპორტის აღების შემდეგ მათი გაწვევა დაიწყება, ხოლო ვინც არ აიღებს რუსულ პასპორტს როგორც პრო-უკრაინელი საკუთარი საცხოვრებლის ან დატოვება მოუწევს ან დააკავებენ.
ზოგადი შეფასება:
ბახმუტმა თავისი როლი შეასრულა და დაახლოებით ისე, როგორც თავის დროზე მარიუპოლმა გააკეთა ეს - რუსული შემტევი ნაწილები ქალაქში და მის ირგვლივ იმაზე მეტ ხანს დააკავა, ვიდრე მოსალოდნელი იყო. ახლა უკრაინული კონტრშეტევისათვის პოლიტიკური, სამხედრო და ფსიქოლოგიური მზაობა არსებობს.
პ.ს. "დროებაში" ამ თემაზე საინტერესო სიუჟეტი გაკეთდა. ერთ-ერთი რესპონდენტი მეც გახლავართ და ბმულის სახით კომენტარებში დავურთავ.
 
 
ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.