ბოლო პერიოდში კავასაკის დაავადებას ხშირად ახსენებენ, როგორც ბავშვთა ასაკში კორონავირუსული ინფექციის საშიშ გართულებას. რეალურად, შემთხვევების რაოდენობამ პანდემიის ეპოქაში მოიმატა, თუმცა თავისთავად ეს დაავადება ახალი არ არის.

კავასაკის სინდრომზე ბოლო ხანებში საზოგადოებაში ვრცელდება ინფორმაცია, როგორც კორონავირუსთან ასოცირებულ რაღაც მისტიურ გართულებაზე და ის შიშს და პანიკას იწვევს მშობლებში.

„რა არის კავასაკის სინდრომი“?

„კავასაკის სინდრომი ცხელებით მიმდინარე მწვავე დაავადებაა, რომელიც აზიანებს სისხლძარღვებს, განსაკუთრებით – მცირე და საშუალო ზომის არტერიებს. დაავადება პირველად არცთუ დიდი ხნის წინ, 1967 წელს, აღწერა იაპონიის წითელი ჯვრის კლინიკის ექიმმა ტომიაკუ კავასაკიმ. მან განიხილა დაავადების 50 შემთხვევა ბავშვებში, რომლებსაც ერთნაირი სიმპტომები აღენიშნებოდათ: გახანგრძლივებული ცხელება, გამონაყარი, წითელი თვალები (მშრალი კონიუნქტივიტი), კისრის ლიმფური კვანძების გადიდება და ტკივილი, ტუჩებისა და პირის ღრუს ლორწოვანას დაზიანება, ხელისგულებისა და ფეხისგულების ერითემა (სიწითლე) და შეშუპება.

თავდაპირველად დაავადება კეთილსაიმედოდ მიიჩნეოდა, რადგან ბავშვები მკურნალობის გარეშე ჯანმრთელდებოდნენ, მაგრამ მოგვიანებით გაირკვა, რომ საქმე არც ისე მარტივადაა: გარდაიცვალა დაავადებულთა 2%, რომელთა შორის უმეტესობა ორ წლამდე ასაკის ბავშვი იყო. ყველაზე უცნაური კი ის ფაქტი აღმოჩნდა, რომ ბავშვები იღუპებოდნენ ისეთ პერიოდში, როცა დაავადების ყველა ნიშანი ქრებოდა, როცა იგი თითქოს საბოლოოდ დაამარცხეს. მოგვიანებით გაირკვა, რომ სიკვდილიანობის მიზეზი გულის კორონარული (გვირგვინოვანი) არტერიების დაზიანება და მიოკარდიუმის ინფარქტი იყო.“ – (წყარო: https://www.aversi.ge/ )

 „კავასაკის სინდრომი არის მწვავე, ცხელებით მიმდინარე დაავადება, რომელიც ყველაზე ხშირად 5 წლამდე ასაკის ბავშვებში გვხვდება. ახასიათებს ასევე ლიმფური კვანძების გადიდება, „ჟოლოსებრი“ ენა, გამონაყარი და ა.შ. დაავადების დროს ხდება სისხლძარღვების და გულის დაზიანება. უმეტეს შემთხვევაში განკურნებით მთავრდება, თუმცა შეიძლება მძიმე გართულებებიც ახლდეს თან.

ეს არის გულის შეძენილი დაავადების ერთ-ერთი ყველაზე ხშირი მიზეზი ბავშვებში, განვითარებად ქვეყნებში. გამომწვევი მიზეზი უცნობია, თუმცა ხშირად ინფექციურ დაავადებებთან არის ასოცირებული. ამიტომ, როდესაც რომელიმე ინფექციური დაავადების მაღალი გავრცელებაა, შეიძლება დაფიქსირდეს კავასაკის დაავადების შემთხვევების მატება, მათ შორის ამჟამად, კორონავირუსის პანდემიის დროს“, - ინფექციონისტი მაია ბუწაშვილი.

მსოფლიო და კავასაკის სინდრომი

ტაივანში 2014 წელს ჩატარებული კველევით, რომელმაც შეაჯამა კავასაკის დაავადების მქონე 226 ბავშვის ცხვირ-ხახის ნაცხის PCR შედეგები, გამოვლინდა, რომ 27%-ში იყო რინოვირუსი, 16%-ში ენტეროვირუსი, 16.8%-ში ადენოვირუსი და 7.1%-ში კორონავირუსი და რა თქმა უნდა, არ იგულისხმება ახალი კორონავირუსი. კავასაკის დაავადების შემთხვევები აღწერილი იყო ბავშვებში H1N1 პანდემიის დროსაც“.

 ცნობები იმის შესახებ, რომ COVID19-ით ინფიცირებული ბავშვების მცირე ნაწილს, იშვიათი, „მისტიკური სინდრომი“ გამოუვლინდათ, უცხოურ მედიაში ჯერ კიდევ აპრილის შუა რიცხვებში გამოჩნდა.

„მისტიკური სინდრომის“ შესახებ უკვე აპრილში იტყობინებოდნენ იტალია, დიდი ბრიტანეთი, ესპანეთი. მოგვიანებით, საფრანგეთი, გერმანია, აშშ.

15 მაისის მონაცემებით, დიდ ბრიტანეთში, კორონავირუსისა და ამ კლინიკური ნიშნების თანხვედრის 100-მდე შემთხვევაა დაფიქსირებული. ამ სიმპტომებით, გასულ კვირაში გარდაიცვალა 14 წლის ბიჭიც.

როგორც ლონდონის ბავშვთა ჰოსპიტალი იტყობინება, მოზარდთა უმეტესობას არ აქვს კორონავირუსისათვის დამახასიათებელი სიმპტომი, სუნთქვის უკმარისობა, თუმცა, რამდენიმე მათგანი ხელოვნური ვენტილაციის აპარატზე გადაიყვანეს იმის გამო, რომ გულის ფუნქციონირება გაეუმჯობესებინათ.

თებერვალ-აპრილში, იტალიაში, კერძოდ კი ბერგამოში, „კავასაკის“ მსგავსი სიმპტომებით 10 ბავშვს უმკურნალეს. სტატია ამის შესახებ სამედიცინო ჟურნალ „ლანცეტში“ იტალიელმა ექიმებმა 13 მაისს გამოაქვეყნეს. მათი ცნობით, მოზარდთა ასაკი 5-7 წელი იყო. 10 მოზარდიდან რვას, მკურნალობის მომენტში COVID-19 დაუდასტურდა. მათ ნაწილს კი სისხლში ანტისხეულები აღმოაჩნდა, ანუ ვირუსი უკვე გადატანილი ჰქონდათ.

5 წლამდე ასაკის სამი ბავშვის გარდაცვალების შესახებ იტყობინება აშშ. ბავშვები კორონავირუსთან ერთად ამ ე.წ. მისტიკური სიმპტომებით იყვნენ ავად. 12 მაისის მონაცემებით, ნიუ-იორკში ჯამში 80-მდე მსგავსი შემთხვევა აღირიცხა. შტატის ჯანდაცვის დეპარტამენტის თანამშრომლები იკვლევენ  COVID-19-ით დაავადებული 73 ბავშვის მდგომარეობას, რომლებსაც ასევე აქვთ  ამ სინდრომის მსგავსი სიმპტომები. კუომოს თქმით, სინდრომის სიმპტომებს შორისაა  სისხლძარღვების ანთება, რასაც  გულის პრობლემების გამოწვევაც შეუძლია.

ნიუ-ორკის გუბერნატორის ენდრიუ კუომოს განცხადებით ბავშვებს, ვის მდგომარეობასაც ექიმები იკვლევენ, COVID-19 ან მის წინააღმდეგ გამომუშავებული ანტისხეულები უფიქსირდებათ,  „მაგრამ ჰოსპიტალურ სისტემაში შემოსვლისას მათ ეს სიმპტომები არ ჰქონდათ“.

კუომოს ცნობით, „სავსებით შესაძლებელია, რომ ეს ყველაფერი რამდენიმე კვირის განმავლობაში ხდებოდა და დიაგნოზისას COVID-19-თან კავშირი არ დგინდებოდა“.

ამასთან ერთად, კუომოს ცნობით, აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრმა (CDC) ნიუ-იორკის ჯანდაცვის დეპარტამენტს სთხოვა, სინდრომის გამოვლენა-მკურნალობის ინსტრუქცია შეედგინა.

Reuters-ის ცნობით, სინდრომის სიმპტომები ემთხვევა ტოქსიკური შოკის და კავასაკის დაავადების სიმპტომებს — ტემპერატურას, გამონაყარს, გლანდების გადიდებასა და რთულ შემთხვევებში, გულის არტერიების ანთებას. გამოცემის ინფორმაციით, მეცნიერები ჯერჯერობით ცდილობენ დაადგინონ, არის თუ არა სინდრომი კავშირში ახალ კორონავირუსთან, რადგანაც ყველა ბავშვს, ვისაც სინდრომი დაუდგინდა, ვირუსზე პოზიტიური ტესტი არ ჰქონია.

მაისის დასაწყისში, გერმანიაში, ორ მოზარდს იშვიათი ანთებითი სინდრომი გამოუვლინდა. დრეზდენის საუნივერსიტეტო კლინიკის პროფესორმა ბერნერმა გამოთქვა ვარაუდი, რომ შესაძლოა, ეს სინდრომი ახალი ტიპის კორონავირუსს უკავშირდებოდეს. პაციენტებს სისხლძარღვების ანთება, გამონაყარი და მაღალი სიცხე ჰქონდათ.

ერთადერთი ნიშანი, რაც თებერვალ-მაისში დაფიქსირებულ შემთხვევებს „კავასაკის სინდრომისგან“ განასხვავებს, არის ის, რომ თუკი „კავასაკის სინდრომით“ ძირითადად 0-5 წლის ბავშვები ავადდებიან, კორონავირუსით ინფიცირებული ბავშვების ასაკი, რომლებსაც „მისტიკური“ სინდრომიც გამოუვლინდათ, უფრო მაღალია - 15 წლამდე.

ენდრიუ კუომო ნიუ-ორკის გუბერნატორი

საქართველო და კავასაკის სინდრომი 

საქართველოს დაავადებათა კონტროლის ცენტრის ინფორმაციით, მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოში კორონავირუსით ინფიცირებული ბავშვების რაოდენობა საკმაოდ დიდია და 9%-ს აღწევს, „კავაზაკის სინდრომის“ მსგავსი სიმპტომები მათ შორის არ გამოვლენილა.

არის თუ არა ახალი კორონავირუსი ბავშვებში „კავასაკის სინდრომის“ მაპროვოცირებელი ფაქტორი? ამ კითხვაზე დადასტურებული პასუხის გაცემა ჯერჯერობით შეუძლებელია. არ არის ასევე დადგენილი, ის კლინიკური ნიშნები, რომლებიც კორონავირუსით ინფიცირებული ბავშვების ნაწილში ვლინდება, არის თუ არა ნამდვილად „კავასაკის სინდრომი“.

ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა ნაადრევად მიაჩნია მაკა იოსელიანს, კლინიკა „ნიუ ჰოსპიტალსის“ მოზრდილთა და ბავშვთა რევმატოლოგიური ცენტრის ხელმძღვანელსა და „კავასაკის სინდრომის“ ექსპერტს. სწორედ ამ ცენტრში იყრის თავს ინფორმაცია საქართველოში „კავასაკის სინდრომით“ დაავადებული ბავშვების შესახებ:

„ეს არის ახალი ვირუსი. არ არის ბოლომდე შესწავლილი. ჩვენ უნდა დაველოდოთ არა ცალკეულ სტატიებსა და გამოკვლევებს, არამედ გარკვეული პერიოდის შემდეგ, ყველა ქვეყანამ უნდა გამოაქვეყნოს თავისი მონაცემები, რომელთა შესწავლის საფუძველზეც მედიცინას ექნება საშუალება, თქვას, თუ რასთან გვაქვს საქმე - ეს არის კორონავირუსის ფონზე განვითარებული სინდრომი თუ ეს არის უბრალოდ თანხვედრა ამ ორი დაავადების? ჯერჯერობით ამაზე ლაპარაკი ძალიან რთულია. მიმაჩნია, რომ ამ ეტაპზე, საკითხს გონივრულად უნდა მივუდგეთ, რათა მოსახლეობაში არ გამოვიწვიოთ ზედმეტი პანიკა. თუმცა ის, რომ ჩვენი უცხოელი კოლეგები ამ შემთხვევებს აღწერენ და სტატიები ქვეყნდება, რა თქმა უნდა, ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. დიახ, ეს ინფორმაცია ექიმებმა უნდა გამოაქვეყნონ, თუმცა, შემდეგ აუცილებლად უნდა მოხდეს ამ მონაცემების შეკრება და ანალიზი“.

მაკა იოსელიანის თქმით, „კავასაკის სინდრომის“ პირველი შემთხვევა საქართველოში 2007 წელსაა აღწერილი:

„ჩვენმა ცენტრმა რამდენიმე წლის წინ დაიწყო ინფორმაციის ძიება საქართველოში „კავასაკის სინდრომის“ პირველი შემთხვევის დაფიქსირების შესახებ. ჩვენ მხოლოდ 2007 წლის მონაცემს მივაკვლიეთ. ეს იყო „კავასაკის სინდრომის“ დაგვიანებული შემთხვევა, სადაც უკვე განვითარებული იყო ანევრიზმა და ინფარქტი. თუმცა, ცხადია, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ საქართველოში „კავასაკის სინდრომი“ მანამდე არ დაფიქსირებულა“.

ამ სინდრომით საქართველოში ყოველწლიურად, 10-დან 20-მდე ბავშვი ავადდება. მაკა იოსელიანი არ გამორიცხავს, რომ დაავადებულთა რაოდენობა, შესაძლოა, მეტიც იყოს, რადგან „კავასაკის სინდრომში“ ხშირია თვითგანკურნების შემთხვევებიც. გასულ წელს, „ნიუ ჰოსპიტალსის“ მოზრდილთა და ბავშვთა რევმატოლოგიურ ცენტრში, ამ სინდრომით 10 ბავშვი მკურნალობდა:

„კავასაკს“ ახასიათებს თვითგანკურნებაც. მაგალითად, რამდენიმე დღის განმავლობაში მაღალი ტემპერატურა, პირში გამონაყარი, ერითემა. ეს სიმპტომები რამდენიმე დღეში შესაძლოა ისე ალაგდეს, რომ გართულებები არ გამოიწვიოს. გართულებების შემთხვევაში კი ზიანდება საშუალო კალიბრის სისხლძარღვები, ანუ კორონარული სისხლძარღვები, ჩნდება ანევრიზმები, შესაძლოა განვითარდეს ინფარქტი. ჩვენ ვვარაუდობთ, რომ საქართველოში არის უფრო მეტი „კავასაკი“, ვიდრე ამის აღწერა ხდება. საბედნიეროდ, ქვეყანაში არსებობს არაერთი სამედიცინო დაწესებულება, სადაც დროულად ხდება სინდრომის გამოვლენა. როდესაც დიაგნოზი დასმულია ავადობის 10 დღემდე და მკურნალობა სწორედ ამ პერიოდშია დაწყებული, კორონარული სისხლძარღვების დაზიანების ალბათობა მცირდება, ხოლო, თუკი სისხლძარღვების დაზიანება დაწყებულია, ის უკან იხევს. 10 დღის შემდეგ, ანუ, დაგვიანებული მკურნალობის შემთხვევაში, სამწუხაროდ, შესაძლოა დადგეს ლეტალური გამოსავალი. ეს საკმაოდ იშვიათია, მაგრამ მაინც“.

 „კავასაკის სინდრომი“ არ არის გადამდები დაავადება. გამოკვლევების თანახმადვე, ამ სინდრომით, უიშვიათესი გამონაკლისის გარდა, რომელიც ასევე იაპონიაშია აღწერილი, ადამიანი მხოლოდ ერთხელ ავადდება.

 რაც შეეხება მკურნალობის მეთოდებს, „კავასაკის სინდრომის“ სამკურნალოდ გამოიყენება იმუნოგლობულინი, მაღალი დოზით ასპირინი და, ახალი რეკომენდაციების თანახმად, მას ემატება სტეროიდული თერაპია.

მაკა იოსელიანის თქმით, დღესდღეობით, საქართველოში „კავასაკის სინდრომის“ დადასტურებული დიაგნოზით, არცერთი პაციენტი არ მკურნალობს. მისივე თქმით, 2020 წელს დაფიქსირებული შემთხვევები, არ აღემატება გასული წლის ამ დროისათვის დადასტურებულ მონაცემებს:

„მინდა დარწმუნებით გითხრათ, რომ თუკი კორონავირუსით ინფიცირებულ პაციენტს გამოუვლინდებოდა „კავასაკის სინდრომის“ კლინიკური ნიშნები, ეს შემთხვევა, ჩვენთან, როგორც „კავასაკის სინდრომის“ ექსპერტებთან, აუცილებლად იქნებოდა განხილული. დღევანდელი მდგომარეობით, ამგვარი კლინიკური ნიშნებით, საქართველოში არცერთი კოვიდპაციენტი არ მკურნალობს“.

ინფექციური საავადმყოფოს კლინიკური ხელმძღვანელი, მარინა ეზუგბაია ამბობს, რომ საქართელოში ბავშვებში ჯერ არ დაფიქსირებულა Covid-19-თან კავშირში კავასაკის სინდრომის მსგავსი სიმპტომების გამოვლენა, თუმცა მედპერსონალსა და საზოგადოებას ყურადღება მაინც მართებს.

 „კავასაკის სინდრომზე მეც დამისვამს დაიგნოზი. მოგეხსენებათ, ეს სისხლძარღვოვანი დაზიანება ძირითადად სხვადასხვა ინფექციითაა გამოწვეული და მათ შორის კორონამაც შეიძლება ეს გამოიწვიოს. ალბათ უპრიანია, რომ კლინიცისტებმა და პედიატრებმა გასცენ პასუხი, რადგან ეს უფრო გვხვდება ბავშვთა ასაკში. ეს შედარებით იშვიათი გართულება და სინდრომია და არა მგონია, რომ ჩვენს პედიატრებს შეეშალოთ, თუ ამ ტიპის ავადმყოფი იქნება. არსებობს ამ დაავადების მართვის პროტოკოლი. მივმართავ ჩვენს პედიატრებს, რომ მეტი ისაუბრონ კავასაკის სინდრომთან დაკავშირებით, რომლის კავშირი კორონავირუსის ინფექციასთან, ამის დიდი მტკიცებულებები ჯერჯერობით არ არსებობს. თუმცა, ალბათობა არის, რადგან კორონაც ვირუსული დაავადებაა და მასაც შეიძლება ჰქონდეს კავასაკის სინდრომის გართულება ან მისი მსგავსი კლინიკური გამოხატულება“, –  დაავადებათა კონტროლის ცენტის ხელმძღვანელი ამირან  გამყრელიძე.