USD 2.7433
EUR 2.8862
RUB 2.7214
თბილისი
«BBC» (დიდი ბრიტანეთი): „სიტუაცია რთულია, მაგრამ სული ჯერ არ ამოგვსლია...“
თარიღი:  188

უკრაინის პრემიერ-მინისტრმა დენის შმიგალმა ინტერვიუ მისცა დიდი ბრიტანეთის სამაუწყებლო კომპანიას „ბი-ბი-სი“-ს (BBC) რუსულ სამსახურს, რომელიც გამოქვეყნებულია სათაურით „სიტუაცია რთულია, მაგრამ სული ჯერ არ ამოგვსლია...“.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

როგორც უკრაინის პრემიერ-მინისტრმა დენის შმიგალმა განაცხადა ინტერვიუში, რუსეთთან ომში დამარცხება მესამე მსოფლიო ომის დაწყებას ნიშნავს. მან მოუწოდა აშშ-ის კონგრესს რაც შეიძლება სწრაფად მიიღოს კანონპროექტი უკრაინის დახმარების თაობაზე, რომელიც ჯერ კიდევ გასული წლის ბოლოდან დაბლოკილი რჩება.

დენის შმიგალმა აღნიშნა, რომ იგი „ფრთხილი ოპტიმიზმით“ უყურებს საკანონმდებლო პაკეტის მხარდაჭერას, რომელიც უკრაინისათვის 61 მილიარდი დოლარის გამოყოფას ითვალისწინებს.

„დაგვეხმარეთ! თუ დავმარცხდებით, მესამე მსოფლიო ომი დაიწყება“

ამას წინათ კონგრესის წარმომადგენელთა პალატის სპიკერმა, რესპუბლიკელმა მაიკ ჯონსონმა განაცხადა, რომ უკრაინის შესახებ კანონპროექტის კენჭისყრა შაბათს, 20 აპრილს გაიმართება. პრეზიდენტმა ჯო ბაიდენმა უკვე განაცხადა, რომ იგი კანონპროედქტს მხარს მტკიცედ უჭერს. თეთრი სახლის მეთაურმა განაცხადა, რომ იგი დაუყონებლივ ხელს მოაწერს წარმომადგენელთა პალატის მიერ მიღებულ კანონპროექტს, რომ დოკუმენტი რაც შეიძლება სწრაფად შევიდეს ძალაში: „ამით ჩვენ მთელ მსოფლიოს ვაჩვენებთ, რომ ჩვენს უკრაინელ მეგობრებს მხარს ვუჭერთ!“.

როგორც დენის შმიგალი ამბობს ინტერვიუში, „ჩვენ ამ საკითხზე კონგრესმენებს ვესაუბრეთ და ყველა ოპტიმისტურად თვლის, რომ კანონპროექტი მიღებული იქნება. რასაკვირველია, ჩვენც ვიზიარებთ ასეთ განწყობას. ეს ფული დიდი ხანია გვჭირდება, რადგან ფრონტზე რთული მდგომარეობაა შექმნილი. გვჯერა, რომ ჩვენი მთავარი მოკავშირის სამხედრო დახმარებით სიატუაცია გამოსწორდება“.

„თუ უკრაინა დაეცემა, უსაფრთხოების მსოფლიო სისტემაც დაინგრევა და კაცობრიობას უსაფრთხოების ახალი სისტემის შექმნა-ძიება მოუწევს. წინააღმდეგ შემთხვევაში მსოფლიოში უამრავი კონფლიქტი გაჩნდება და საბოლოო ჯამში მესამე მსოფლიო ომის წინაშე აღმოვჩნდებით“, - თვლის უკრაინის პრემიერ-მინისტრი, - „ჩვენი საერთო ამოცანაა დავიცვათ დემოკრატიული ფასეულობები, დავიცვათ მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ ცამოყალიბებული უსაფრთხოების გლობალური სისტემა, რომ ევროპაში გრძელვადიანი და მდგრადი მშვიდობა შენარჩუნდეს“.

უკრაინას ადრეც ბევრჯერ გაუკეთებია გამაფრთხილებელი განცხადება, რომ თუ რუსეთი ომს მოიგებს, შემდეგ კრემლი პოლონეთში შეიჭრება, რაც მესამე მსოფლიო ომის დაწყების მანიშნებელი იქნება. მსგავს ვარაუდებს გამოთქვამენ აშშ-ისა და ევროპული ქვეყნების წარმომადგენლებიც.

კრემლი ასეთ განცხადებებს „სასაცილოდ“ თვლის. მარტის თვეში რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა კიეველი და დასავლელი პოლიტიკოსების ვარაუდს, რომ „ერთ მშვენიერ დღეს რუსეთის არმია აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში შეიჭრებაო“, „სრული აბდაუბდა“ უწოდა.

უკრაინის სამი პრიორიტეტი

უკრაინა მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული იარაღის მიწოდებაზე აშშ-დან და დასავლეთის სხვა ქვეყნებიდან, რომლის გარეშე კიევისათვის ძალიან რთული იქნება ბრძოლის გაგრძელება რუსეთთან - მოწინააღმდეგესთან, რომელსაც უპირატესობა აქვს როგორც ცოცხალ ძალაში (მოსახლეობის ბევრად მეტი რაოდენობის გამო), ასევე საბრძოლო მასალებში და სამხედრო ტექნიკაში.

სამშაბათს პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ ამერიკული მაუწყებლისათვის - PBS-სისათვის მიცემულ ინტერვიუში ხაზი გაუსვა, რომ უკრაინას აშშ-ის დახმარების გარეშე მტერზე გამარჯვების შანსი არ აქვს. „მე სრულიად გულახდილად ვამბობ, რომ ამერიკული დახმარების გარეშე ვერ გავიმარჯვებთ. ომში აუცილებელია მტერზე ძლიერი ვიყოთ. დღეს რუსეთი ჩვენ რომ 10 საარტილერიო ჭურვს გვესვრის, ჩვენ მხოლოდ ერთის გასროლა შეგვიძლია. განა ასეთ სიტუაციაში თავდაცვას შევძლებთ? ვერ შევძლებთ. ჩვენ გვინდა, რომ შეფარდება იარაღში ათი ათზე იყოს“.

ეს პოზიცია გამოხატა პრემიერმა დენის შმიგალმა BBC-სთან ინტერვიუშიც. მან დაასახელა სამი მთავარი პრიორიტეტი უკრაინისათვის, დასავლელი მოკავშირეების დახმარების თვალსაზრისით.

„პირველ რიგში ჩვენ გვჭირდება ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვის საშუალებები, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია უკრაინული ქალაქებისა და სამოქალაქო ინფრასტრუქტურის დასაცავად. ცვენ არ უნდა მივცეთ რუსებს ჩვენი ეკონომიკის დანგრევის გაგრძელების შესაძლებლობა. მეორე პრიორიტეტი - საარტილერიო ჭურვები. ჩვენი მებრძოლები მოუთმენლად ელოდებიან მიწოდებას და გვეუბნებიან, რომ თუ ჭურვები მოგვცემთ და ამ მხრივ რუსეთთან პარიტეტი აღდგება, აუცილებლად გავიმარჯვებთო.

და მესამე მნიშვნელოვანი მომენტი: ავიაგამანადგურებელი „ფალკონი“ - F-16. ჩვენ გვჭირდება უკრაინის ცის დაცვა. დღეს რუსეთი ავიაციაში უპირატესობას ფლობს. ისინი 300 თვითმფრინავს იყენებენ, ჩვენ კი არცერთი აღარ გვაქვს. ამიტომ F-16-ები ჰაერივით გვჭირდება“.

რთული სიტუაცია ფრონტზე

უკრაინის პრემიერ-მინისტრმა აღნიშნა, რომ ფრონტზე ვითარება უკრაინის არმიისათვის მძიმე რჩება.

თებერვლის თვეში უკრაინულმა სამხედრო ქვედანაყოფებმა ქალაქი ავდეევკა დატოვეს, რომელსაც ისინი 2014 წლიდან იცავდნენ. გენერალმა ალექსანდრე ტარნავსკიმ, რომელიც უკრაინის არმიის უკანდახევას ხელმძღვანელობდა, აღნიშნა, რომ საარტილერიო საბრძოლო მასალებში თანაფარდობა, რუსებთან შედარებით, ერთი ათზეა. მისი აზრით, რამდენიმეთვიანი მძიმე ბრძოლების შემდეგ განხორციელებული „ორგანიზებული უკანდახევა ერთადერთი სწორი გადაწყვეტილება იყო შექმნილ სიტუაციაში“.

ქალაქ ავდეევკის დაკარგვა უკრაინისათვის ყველაზე მძიმე დანაკარგი იყო ბახმუტის შემდეგ, საიდანაც კიევმა ჯარი 2023 წლის მაისში გაიყვანა.

დიდი ბრიტანეთის შეიარაღებული ძალების ყოფილმა მთავარსარდალმა, გენერალმა  სერ რიჩარდ ბარონსმა ამას წინათ განაცხადა, რომ თუ უკრაინა იარაღითა და საბრძოლო მასალებით არ იქნება უზრუნველყოფილი, ამ ზაფხულს კიევი დამარცხდება: „ჩვენ ვხედავთ, რომ რუსეთი ფრონტზე უპირატესობა აქვს თითქმის ყველანაირ იარაღში - არტილერიაში, ავიაციაში, საბრძოლო მასალებში და ცოცხალ ძალაშიც. უკრაინელებს განწყობა უფუჭდებათ და ჰგონიათ, რომ ვერ გაიმარჯვებენ. და როცა ეს მოხდება, ვიღას მოუნდება ბრძოლა და დაღუპვა?“.

„ომს არ წავაგებთ“

თუმცა დენის შმიგალი მაინც დარწმუნებულია, რომ უკრაინა გაუძლებს და გადარჩება: „ფრონტზე მძიმე მდგომარეობაა შექმნილი, მაგრამ ყველაზე მთავარი ისაა, რომ ჩვენ ჯერ ცოცხლები ვართ და სული ჯერ არ ამოგვსვლია. დიახ, დავიღალეთ და ეს გასაგებია - ომი უკვე მესამე წელია მიმდინარეობს, მაგრამ ველოდებით იარაღს, საბრძოლო მასალებს, რომ ბრძოლა გავაგრძელოთ“.

„ჩვენ ვიბრძვით ჩვენი სიცოცხლისათვის, ჩვენი მიწისათვის და ოჯახების გადასარჩენად. მე ვერ წარმომიდგენია, რომ ჩვენ ამ ომს წავაგებთ““, - ასკვნის დენის შმიგალი ინტერვიუში.

წყარო: https://www.bbc.com/russian/articles/c0w0zrkg3y1o

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.