USD 2.7241
EUR 3.1638
RUB 3.3608
თბილისი
BMG: Eagle Hills-ის $6.6-მილიარდიანი პროექტი საქართველოში - რა (არ) ვიცით? | ნიკა ალავიძის ბლოგი
თარიღი:  209

საქართველოს სახელმწიფო Eagle Hills-ის $6.6-მილიარდიანი პროექტის აქციონერი გახდა და კომპანიაში 33%-ის წილი ექნება - აღნიშნულის შესახებ გუშინ გახდა ცნობილი, როდესაც ეკონომიკის მინისტრსა და კომპანია “იგლ ჰილსის” დამფუძნებელმა მოჰამედ ალი ალაბარმა ხელი მოაწერეს საინვესტიციო შეთანხმებასა და საერთო კომპანიის ჩამოყალიბების შესახებ ხელშეკრულებას, რომელთა ფარგლებშიც Eagle Hills-ი თბილისსა და გონიოში, ჯამურად, 6,6 მლრდ აშშ დოლარის ღირებულების დეველოპერულ პროექტებს განახორციელებს.

გთავაზობთ, საქართველოს ეკონომიკის მინისტრის ყოფილი მოადგილის, "ჯეოქეისის" მრჩეველთა საბჭოს წევრის ნიკა ალავიძის ბლოგს, სადაც ავტორი გვიყვება, როგორც Eagle Hills-ისა და მის მიერ სხვა ქვეყნებში განხორციელებული პროექტების შესახებ, ასევე, სვამს კითხვებს, რაზედაც პასუხები საქართველოს მოქალაქეებმა უნდა მიიღონ.

"ემაარი" (Emaar), "იგლ ჰილსი" (Eagle Hills) და მოჰამედ ალაბარი, ერთი პატარა ისტორია მაინც და მაინც არა-კარგი აღმოსავლური ამბებიდან, ანუ “ალაბარი და მისი დაფარული მეგობრები”

"ემაარი" და მისი დამფუძნებლები

Emaar Properties PJSC — https://properties.emaar.com/en/about-emaar/ , დუბაიში დაფუძნებული საჯარო კომპანიაა, სპეციალიზებული გიგანტურ დეველოპერულ პროექტებზე. მათი ცნობილი პროექტებია Burj Khalifa და Dubai Mall-ი დუბაიში.
კომპანიის უმსხვილესი აქციონერია დუბაის საინვესტიციო კორპორაცია (Investment Corporation of Dubai, ICD — https://icd.gov.ae/about-icd/) — 22 %.
კომპანიის სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარე და თანადამფუძნებელია მოჰამედ ალაბარი (დიახ არ მოგესმათ, მასაც ეს გავრცელებული სახელი ჰქვია რაც “დეკადანსის პოზიციაში ჩავრდნილ ევრპაშია” ყველაზე მეტად გავრცელებული).

კომპანია Eagle Hills-ი (https://eaglehills.com/our-history/), თავის მხრივ, აბუ-დაბიში დაფუძნებული კომპანიაა, რომლის დამფუძნებელი და თავმჯდომარე ასევე მუჰამედ ალაბარია. “იგალჰილსი” არ არის Emaar-ის შვილობილი კომპანია და მასთან პირდაპირ იურიდიულ კავშირში არაა, საჯარო ინფორმაციის შესაბამისად.

კომპანიის კაპიტალი და სადამფძნებლო სტრუქტურა ფორმირებულია მხოლოდ აბუ-დაბის მდიდარი და გავლენიანი ოჯახების მონაწილეობით (მათი ინტერესები, კულტურული და ღირებულებითი პრეფერენციები და საქართველოს კულტურულ-ქრისტიანული ისტორიის და/ან ტრადიციების ცოდნა და ემპათიის ხარისხი უცნობია საჯარო წყაროებით).

ბატონი ალაბარი თავის მხრივ ცნობილია, როგორც დუბაის ურბანული ტრანსფორმაციის არქიტექტორი, რომელმაც დუბაიში განხორციელებული წარმატებული პროექტების შემდეგ, „დუბაის მოდელის“ ექსპორტი მოახდინა სხვა ბაზრებზეც:
სერბეთი, ალბანეთი, მაროკო, ეგვიპტე, (ახლა უკვე საქართველოც).
ამ ქვეყნებში, კომპანიის სტრატეგია იყო დაბალი ღირებულების მიწის ნაკვეთების შეძენა-ათვისება მეგა-მრავალფუნქციური უძრავი ქონების პროექტებით.

საერთაშორისო ასპარეზზე, კომპანიას სხვადასხვა ზომის და ტიპის სკანდალებიც გამოარჩევს (სისტემური თარგით):

Belgrade Waterfront (სერბეთი) — 2016 წელი

  • ძველი შენობების დემონტაჟი ღამით. პროექტის განსახორციელებლად საჭირო გახდა ძველი შენობების დემონტაჟი, რაც დროში სწრაფად წაწევის მიზნით განხორციელდა უკანონოდ, შესაბამისი კორუფციული და კარტელური გარიგებების ფონზე; ფიზიკურად სამუშაოები ღამით კეთდებოდა ნიღბიანი ადამიანების მიერ. რა თქმა უნდა ამ პროცესებმა გამოიწვია მასობრივი პროტესტები ქალაქში, თუმცა ქალაქის მერიამ პასუხისმგებლობა უარყო.
  • იგივე პროექტზე მუშაობისას, 2018 წელს დაფიქსირდა მნიშვნელოვნად საყურადღებო და ბევრი შემთხვევა, მშენებლობებზე მომუშვეებს შორის გარდაცვალების ფაქტები, სამშენებლო სტანდარტების და უსაფრთხოების ნორმების უგულვეყოფის გამო.
  • პროექტის ნებართვების, მიწის ნაკვეთების ხელში ჩაგდების და ა.შ გაუმჭვირვალე და საეჭვო გარიგებები ქალაქის მმართველებთან — ოპოზიციური მედია და ოპოზიციის წარმომადგენლები სერბეთში აქტიურად საუბრობდნენ კარტელურ და უკანონო გარიგებებზე. პრივილეგირებულ პირობებზე, რასაც კომპანია იღებდა, ასევე სახელმწიფო კონტროლის ნაკლებობაზე. შესძლებელია უფრო დეტალური შესწავლა.

წყაროები:
https://balkaninsight.com/2019/04/24/serbians-protest-as-controversial-demolitions-remain-unexplained/?utm_source=chatgpt.com

https://balkaninsight.com/2019/04/24/serbians-protest-as-controversial-demolitions-remain-unexplained/?utm_source=chatgpt.com

https://britic.co.uk/2019/12/08/sasa-radulovic-to-ft-waterfront-is-money-laundering-pure-and-simple/?utm_source=chatgpt.com

ალბანეთი. აქ მეგა პროექტი ტენდერის და საჯარო კონკურენციის გარეშე გამოცხადდა და წარიმართა. ამ ფაქტმა დიდი დავა გამოიწვია ალბანეთის პარლამენტში ოპოზიციასა და მმართველ უმრავლესობას შორის. მთავარი საკითხი საჯარო სარგებლის განხილვის უგულველყოფა და მიწის ღირებულების პროპორციულობის განსაზღვრის პრობლემები იყო.
საქმე საბოლოოდ კონსტიტუციურმა სასამართლომ განიხილა და ძალაში დატოვა, თუმცა ამით კრიტიკული განხილვვები და ოპოზიციური დებატები არ შეწყევტილა და დღემდე გრძელდება.

https://politiko.al/english/ditari-i-maxhorances/media-gjermane-projekti-i-portit-te-durresit-simbol-i-skand-i520299?utm_source=chatgpt.com

უნგრეთი. ბუდაპეშტის “მინი დუბაი”. 2025-ში აღნიშნული პროექტი გაუქმდა, ბუდაპეშტის მერმა კი აღნიშნულ საქმეს “სკანდალური და ბნელი გარიგება” უწოდა.

https://dailynewshungary.com/mini-dubai-grand-budapest-revolution/?utm_source=chatgpt.com

https://www.intellinews.com/hungarian-government-abandons-12bn-mini-dubai-project-amid-public-outcry-365888/?utm_source=chatgpt.com

სხვა ქეისები არაბეთში და ეგვიპტეში

2015 წელი, კომპანიის მიერ აშენებულ სასტუმორო და საცხოვრებელ კომპლექსში — Address Downtow, გაჩნდა მასშტაბური ხანძარი. შემდეგ კი დავა სადაზღვევო საკითხზე წლების მანძილზე გაგრძელდა, რაც განპირობებული და გამოწვეული იყო სამშენებლო სამუშაოების უხარისხოდ და ასევე უხარისხო სამშენებლო მასალების გამოყენების გამო.

Dubai Creek Tower, 2020 წელს აღნიშნული მშენებლობა შეჩერდა და მშენებლობა 2020-ის შემდეგ შეჩერდა, რასაც კომპანიის რეპუტაციული და საზოგადოებირივი სკეპტიციზმი მოყვა.
რამდენიმე ქალაქის მერმა და სახელმწიფოს ლიდერმა კომპანიას პირდაპირ უწოდა “მატყუარა” და ა.შ. ეპიტეთები. (იხ. წყაროები ქვემოთ).

შრომითი უსაფრხთოების და ადამიანური უფლებების დაცვასთან დაკავშირებული საკითხები: გლობალურ მედიაში უხვად იძებნება შემთხვევები, რაც დაკავშირებულია თანამშრომლების უფლებების დარღევასთან, დაბალი ხელფასების და არანორმირებულ და არაღირსეულ სამუშაო პირობების გამო. ზოგადად ეს ტიპური პრობლემაა საამიროების ქვეყნებში სამშენებლო პროექტებთან, რაც სისტემური მიდგომაა და რისი ნაწილიც ასევე არის ემაარი და იგალჰილსი.

ზოგადად, კომპანიას ჩრდილად დასდევს არაგამჭვირვალე შეთანხმებებთან დაკავშირებული სკანდალები, დაჩქარებული და უკანონო ნებართვები რა დროსაც მინიმალურია სოციალური და საზოგადოებრივი ინტერესები და შესაბამისი საზოგადოებრივი ჩართულობა, რაც კომპანიის მადიდან გამომდინარე საჯარო სივრცეებში მეგა პროექტების განხორციელბას მოიცავს და საჭიროებაც ამიტომ დგას. ასევე მინიმალური სტანდარტები სამუშაოების უსაფრთხოების წარმართვის და დაცვის მიმართულებით, რაც სამწუხაროდ “ცნობილია” როგორც კომპანიის კორპორაციული კულტურა.

ასევე ხშირია უკანონო შემოსავლის ლეგალიზების ეჭვებით კომპანიის მიმართ პრეტენზიები და ა.შ. დავები:
https://www.ainvest.com/news/navigating-legal-and-governance-risks-in-egyptian-real-estate-lessons-from-talaat-moustafa-case-25071010e36956768a4f4663/?utm_source=chatgpt.com

https://www.middleeastmonitor.com/20250721-el-sisis-projects-plagued-by-setbacks/?utm_source=chatgpt.com

https://www.middleeastmonitor.com/20230725-deadly-real-estate-in-egypt-corruption-bribery-and-more/?utm_source=chatgpt.com

https://zawia3.com/en/real-estate-corruption/?utm_source=chatgpt.com

https://www.ainvest.com/news/navigating-legal-and-governance-risks-in-egyptian-real-estate-lessons-from-talaat-moustafa-case-25071010e36956768a4f4663/?utm_source=chatgpt.com

https://www.livemint.com/news/india/ed-attaches-emaar-india-mgf-developments-land-worth-rs-834-03-crore-in-pmla-case-11724934158125.html?utm_source=chatgpt.com

https://www.fortuneindia.com/enterprise/properties-of-emaar-mgf-worth-834-crore-attached-by-ed/118203?utm_source=chatgpt.com

https://www.constructionworld.in/policy-updates-and-economic-news/ed-seizes-401.65-acre-worth-rs-8.34-billion-from-emaar-india--mgf/61723?utm_source=chatgpt.com

https://www.bbkonline.com/india-accuses-emaar-mgf-of-foreign-exchange-violations/?utm_source=chatgpt.com

https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/emaar-scam-buyers-go-to-nclt-seek-insolvency-process-against-developer/articleshow/71976022.cms?utm_source=chatgpt.com

https://www.newarab.com/analysis/inside-story-shadowy-emirati-serbian-partnership?utm_source=chatgpt.com

https://politiko.al/english/ditari-i-opozites/porti-i-durresit-shehaj-nxjerr-fakte-eagle-hills-ska-lidhje-me-i471463?utm_source=chatgpt.com

https://boycottuae.org/sanctions/sanctions-and-eagle-hills-properties-an-urgent-global-call-for-action?utm_source=chatgpt.com

საქართველო — იქნება გამონაკლისი?

ინვესტიციის მასშტაბი: Eagle Hills-ის გაცხადებული პროექტი 6–6.5 მილიარდი დოლარია, ეს ნიშნვას რომ საინვესტიციო მოცულობა ქვეყნის მშპ-ს (GDP) 20 %-ს აღემატება (2024 წ. მშპ 34 მლრდ $). ანუ “ბევრი კვერცხია ერთ კალათაში მოთავსებული, რაც რისკებს ზედმეტად ზრდის. ნებისმიერი ქვეყნის ეკონომიკისთვის ეს არის მნიშვნელოვანი ფინანსური რისკი. და ნებისმიერი ლეგიტიმური და პასუხისმგებლიანი მმართველისთვის, ესაა ლეგიტიმური და აუცილებელი კითხვა. (!), იმიტომ, რომ:

ბაზრის რისკი


2025 წლის მონაცმებით, ქართული უძრავი ქონების ბაზარი მნიშვნელოვნად არის გადატვირთული და გაჯერებული, რასაც კვლევები გვიჩვენებს. მიწოდება ჭარბია და მნიშვნელოვნად აჭარბებს მოთხოვნას.
2024–25 წლების მანძილზე, ქართულმა საბანკო სექტორმა მნიშვნელოვნად შეამცირა აღნიშნული მიმართულებით დაბანდება, როგორც კორპორაციული ასევე საცალო იპოთეკური დაკრედიტების კუთხით.

თბილისში, სადაც კონცენტრირებულია ქართული უძრავი ქონების ბაზრის თითქმის 60%, საშუალო სარეალიზაციო ფასი მერყეობს $1,300–2,000 მ² ფარგლებში, ხოლო მაქსიმალური 3–3,5 ათასს $ იშვიათად აღემატება (იშვიათი გამონაკლისების გარდა).

რეგიონებში ამ დარგის განვითარება მინიმალურია საშუალო კვ.მ ფასის კუთხითაც.
თითქმის იგივე მდგომარეობაა ბათუმში რაც თბილისში.

ამ მოცემულობაში, მნიშვნელოვანია ჩაუღრმავდეთ დაშვებებს, გაცხადებული მილიონობით კვადრატული მეტრების სამშენებლო ფასებიდან, რაც ძალიან დიდად აჭარბებს საქართველოში ყველაზე ძვირ მშენებლობასაც, ასევე დაგეგმილ სარეალიზაციო ფასებს, რაც არა მარტო საქართველოსთვის არამედ ცენტრალური ევროპის უმსხვილეს ქალაქებშიც კი გამონაკლისია.

თეორიულად, ამ ინფორმაციაზე დაყრდნობით (მაშტაბები და მოცულობა), შესაძლებელია რომ ამ პროექტებმა სრულად შთანთქოს ადგილობრივი უძრავი ქონების ბაზარი. საინტერესოა რას ფიქრობს დარგი? ქართული საფინანსო სექტორი და მათი მკვლევრები?
საგულისხმოა ფაქტი, რომ სახელმწიფო უკვე ამ დარგის კონკურენციაში შევიდა, რადგან ის 33% წილით დეველოპერი გახდა თავად.

სავაჭრო ბალანსი

ასეთი მასშტაბური მშენებლობა, მილიონობით კვ.მ რაც გადანაწილებულია მხოლოდ 2 ლოკაციაზე, მოითხოვს ასევე მასშტაბურ ლოჯისტიკას და შესაბამის სამშენებლო მასალების მობილიზებას, ასევე შესაბამის კვალიფიციურ მუშახელს. აქედან გამომდინარე ჩნდება მთავარი კითხვები:

  • ასეთი მოცულობების დაკმაყოფიელბა და უზრუნველყოფა ქვეყანას რამდენად შეუძლია?
  • რამხელა იქნება იმპორტის წილი?
  • შესაბამისად რამდენი იქნება სავაჭრო დეფიცის ზრდის ტემპი, თანხაში და დროში გამოყოფილი?
  • რა ფისკალური და მაკროეკონომიკური ეფექტებით აისახება ეს ყველაფერი მოკლე და საშუალო პერიოდში და შევძლებთ ფასების კორექტირებას და მართვას ამ მასშტაბიდან გამომდინარე?
  • როგორ დაიზღვევა შესაძლო ინტერესთა კონფლიქტები?
    - ეს კითხვა ქვაკუთხედია, გათვალისწინებით იმ გარემოებებისა, როგორიცაა: ინტერესთა კონფლიქტების, წარსული გამოცდილება ნეპოტიზმს, კლეპტოკრატიას და კორუფციასთან დაკავშირებით. სახელმწიფოს მონაწილეობით დაფუძნებული და სახელმწიფო საწარმოების მართვის გაუმჭვირვალე და უმეტესად ზარალიანი გამოცდილებიდან გამომდინარე (მათ შორის მომგებიან კომპანებებში). “თარგები… თარგები….”
  • და ა.შ….

მნიშვნელოვანია ყველაფერი სწორად იყოს დავთლილი, რათა ქვეყანამ თავიდან აირიდოს ფინანსური კონცენტრაციის და სავალუტო რიკსები.
არის ამაზე ნაფიქრი და რამე გათვლები აქვს გაკეთებული ეკ. სამინსიტროს?
რეალურად ამ განცახადებაზე მეტი არის ნაფიქრ-ნამუშევარი? :
https://www.economy.ge/?page=news&nw=2873&s=mariam-qvrivishvilma-da-mohamed-ali-alabarma-xeli-moaweres-xelshekrulebas-ertoblivi-kompaniis-chamoyalibebis-shesaxeb
შეგახსენებთ კომპანიის არაჯანსაღ პრაქტიკას წილობრივ მონაწილეობაზე (იხ. ბმულები ზემოთ).

მმართველობითი და აღსრულების რისკი
სერბეთის, ალბანეთისა და უნგრეთის გამოცდილებას თუ გავითვალისიწნებთ, აუცილებელია გამჭვირვალედ და დასაწყისშივე იყოს პასუხები კითხვებზე, ასევე ცნობილი იყოს დეტალური სტრატეგია რისკების მინიმიზერების კუთხით. ასევე აუცილებელია:

  • კონტრაქტების საჯარო განხილვა და ხელმისაწვდომობა.
  • დამოუკიდებელი გარემოსდაცვითი შეფასება (EIA), განსაკუთრებით გონიოს სანაპიროზე, მისი სპეციფიკიდან გამომდინარე.
  • სახელმწიფოს წილის მართვის არქიტექტურა და დეტალები — გვაქვს გამოცდილება სახელმწიფო საწარმოების ეფექტურ-კორუფციულ მართავასთან დაკავშირებით

ეთიკური და რეპუტაციული რისკები

ნიებისმიერი განვითარებული ქვეყნის ინვესტორებისათვის, მნიშვნელოვანია კანონის უზენაესობა, გამჭვირვალობა, ეკოლოგიური და შრომითი სტანდარტები, პასუხისმგებლიანი მიდგომა საქმის კეთებისას და შესაბამისი საქმიანი გარემო, ეს წესი ყველგან წესია, ნებისმიერ ქვეყანაში.

თუ ეს ზარ-ზეიმით გაფორმებული შეთანხება აღმოჩნდება იგივე “კულტურის” რაც ზემოხსენებული საერთაშორისო პრაქტიკა ამ კომპანიის ჩართულობით, შესაძლებელია რომ ამ ფაქტმა კიდევ უფრო მეტად დაამძიმოს ისედაც დამძიმებული საინვესტიციო იმიჯი საქართველოში.
ეს ყველაფერი მნიშვნელოვნად შეამცირებს დარჩენილი საერთაშორისო პარტნიორების ინტერესებს ჩვენი ქვეყნის მიმართ.

რამდენად რეალურია ციფრები?

ანუ რეალურია საქართველოში კვ.მ-ის რეალიზება 12,000$-$15,000 ად? (გათვლა ეფუძნება სახელმწიფოს და იგლჰილსის ოფიციალური პირების მხრიდან გაცხადებულ ინდიკატორებს; ასაშენებელი ფარათობი შეფარდებული მათ მიერ დასახელებულ ჯამურ მოსალოდნელ შემოსავალთან).

როდესაც თბილისში საშუალო ფასია:
არაცენტრალურ უბნებში — 1,500 USD/მ²
ცენტრალურ უბნებში — 2,500–3,500 USD/მ²

12,000 USD/მ² ნიშნავს 4–7-ჯერ მეტს, ვიდრე ბაზრის ზედა ზღვარი. რამდენად რეალურია ეს ციფრი? და რამდენად “სასარგებლო” დარგისთვის და ჩვენი ბაზრისთვის?
გავიხსენოთ პავლე მოციქულის სიტყვები: “ყველაფერი ნებარდართულია ჩემთვის, თუმცა განა ყველაფერი სასარგებლოა”…

ეს ფასი მიმზიდველი და ხელმისაწვდომი თეორიულად მხოლოდ უცხოელი სუპერ-მყიდველების და სუპერ კორუმპირებული ქართველი ჩინოვნიკებისთვისაა.

ქართველი ჩინოვნიკები (მთავრობა + პარლამენტი+ მათი გარემოცვა) ადვილად დათვლადია და დიდი ალბათობით, ისინი ამ მიწოდების 5% ზე მეტს ვერ აითვისებენ;
ასევე რისკები სდევს მათ არსებობას თან და “არსებაი მათი მწირია”, რადგან უცაბედად უწევთ ხოლმე აღიარებების კეთება და “ჩამოლაბორანტება”.
რიგში ახლა ალბათ შემდეგი “სეტია”, ვინც 1 ლარად ტყეები და სხვა უამრავი აქტივი მიიღო, ან სუბსიდირებული ავიაფრენების სრულ ბენეფიტებს “იზელს” სახეზე და სხეულზე, დაუმსახურებელი დამსახურებით. რაღაც მსხვილი ტენდერებიც შემცირდა და ქოლცენტრების საქმეც ისეთი რენტაბელური აღარაა…
ამიტომ ბატონი მუჰამედი, ამ სეგმენტზე ნამდვილად არ გათვლიდა მის მრავალ მილიარდიან მოგებებს, აშკარად სხვა ამბავი უნდა იყოს აქ.

უცხოეთიდან მოთხოვნა?

იმ დროს, როდესაც დასავლეთ ევროპის დედაქალაქებში საშუალო და მაღალი ღირებულების უბნებში ფასი 5–8 ათასი $ ფარგლებში მერყეობს, თან ქართველი წარჩინებულნი, ესპანეთის დედაქალაქის ცენტში სულ რაღაც 500–600 ათას ევროს ღირებულებით არც ისე პატა აპარტამენტებს იძენენ. შესაბამისად არც ეს უნდა იყოს დიდი კონკურენტული უპირატესობა, მით უმეტეს ანტიევროპულად განწყობილ საქართველოს, შანსები, რომ აქ 2-ჯერ მეტი იქნაეს გადახდილი უძრავ ქონებაში ევროპელი ინვესტორების ან ფიზიკური პირების მიერ დაბალია.

ვსაუბრობთ ქვეყანაზე სადაც 22% ტერიტორიების რუსეთის მიერ არის ოკუპირებული და მცოცავი ოკუპაცია გრძელდება…. ირღვევა ადამიანის უფლებები და ევროკავშირის ოფიციალური პირების საჯარო განცხადებებით, ქვეყანაში ყველზე მეტი პოლიტიკური პატიმარია ვიდრე თუნდაც ოკუპანტ რუსეთში.

ასეთი მიდგომა, ავტომატურად ფასების ხელოვნურ ზრდასა არ გამოიწვევს?
ეს პროცესი შიდა ბაზარს რეალურ პრობლემებს არ შეუქმნის?

ამ კითხვებზე დარგის მსხვილმა მოთამაშეებმა, მსხვილმა ბიზნესებმა და “დელეცებმა” ვინც ფართოდ დახუჭული თვალებით აკვირდება მიმდინარე მოვლენებს, მეტი უნდა იფიქრონ და სახელმწიფოსთან გამართონ კონსულტაციები. კი “დალაგდებიან” მაგრამ სკამის გარეშე ვიღაც მაინც დარჩება და ამ ცნობილი თამაშისა არ იყოს, სკამს სულ აკლებს ის, ვინც მუსიკას უკრავს და ამ თამაშს ირონიული სახით აკვირდება და მართავს.

შრომის ბაზარი და “კვალიფიციური” მუშახელი

საქართველოს სამშენებლო სექტორი დიდი ხანია განიცდის კვალიფიციური მუშახელის დეფიციტს.
ასეთი მაღალი მოცულობის პროექტი, გამოიწვევს მოკლევადიან შეტევას არსებულ დეველოპერებზე მათი კადრების გადაბირებისთვის, ან მასიურად უცხოური მუშა ხელის იმპორტის ზრდას, რასაც საშუალო და გრძელვადიანი ნეგატიური ეფექტი ექნება, გარანტირებულად.

ამ კომპანიის გამოცდილების გათვალისწინებით საუბარია ათეულობით ათას ადამიანზე, ძირითადად დაბალგანვითარებული არაბული ქვეყნებიდან.

სერბეთის გამოცდილებამ Eagle Hills-ის პროექტებში სამწუხაროდ ყველა ეს რიკსი ნათლად გამოავლინა, ასევე მშენებლობაზე დაფიქსირებული გარდაცვალებების ნეგატიური რეკორდებიც კი მოხსნა. იგივე მდგომარეობაა თითქმის ყველა საერთაშორისო პროექტში. რატომ იქნება საქართველო გამონაკლისი? რას აკეთებს სახელმწიფო ამ რისკების დასაზღვევად?

KYP — ანუ, იცნობდე შენს პარტნიორს

  • ემაარი არის გაერთანებულ საამიროებში დარეგისტრირებული საჯარო კომპანია. ძალიან ძლიერი და მსხვილი
  • მისი ყველაზე მსხვილი ინვესტორია ICD, 22 %-ით;
  • მუჰამედ ალაბარი არის კომპანიის დამფუძნებელი და თავმჯდომარე, მაგრამ არა უმეტესი წილის მფლობელი.
  • Eagle Hills-ი არის კერძო კომპანია, რომელიც ემაართან არ არის პირდაპირ იურიდიულ კავშირში, არამედ კერძო კომპანიაა, რომელსაც ფლობენ აბუ-დაბის მდიდარი ოჯახები და კომპანიის სტრუქტურა საჯაროდ ტრანსპარანტული არ არის.
  • საქართველო დეველოპერული პარტნიორი გახდა კერძო კომპანია Eagle Hills-თან და არა ემაართან.

რას ნიშნავს ეს და რაშია განსხვავება? ორივე კომპანია გაერთიანებული საემიროებშია რეგისტრირებული, ორივე კომპანია საქართლოს ეკონომიკაზე ბევრად დიდია და ა.შ. “უფრო მაღლაც ხტებიან”; თუმცა აქ მნიშვნელოვანია ის ფაქტი რომ ემაარი არის საჯარო კომპანია, ანუ ამ კომპანიას აქვს ვალდებულება რომ გამოაქვეყნოს მისი საჯარო ინფორმაცია და გარკვეული ეთიკის ნორმებით იმოქმედოს. კერძო კომპანიებს კი საჯარო ტრანსპარანტულობის ვალდებულება არ აქვთ და ასეთ “პარტნიორს” სიტყვაზე უნდა ენბდოთ.

აქედან გამომდინარე რა უნდა გავითვალისიწნოთ

  1. საჯარო ხელშეკრულებები — მიწის გადაცემის პირობები, გადასახადებისა და ვალდებულებების სრული ტრანსპარანტულობა არის, ან იქნება ხელმისაწვდომი?
  2. მიწის შეფასების კალკულაცია — რატომ 33% და არა 49 ან 49.99% ?
    (კარგად რომ გვესმოდეს, გამჭვირვალე გარემოში ეს კითხვა არ გაჩნდებოდა, მისასალმებელია თუ მიწის ფასი, რაც 33% წილში კონვერტირდა “ბიზნესში” $2.2 მილიარდად განფასდა, ანუ კვ.მ $7,800. რაც საქართველოს რეალობაში ჯერ არნახულ-არგაგონილი ციფრია. თუმცა ამ რეალობით რატომ არ შეიძლებოდა ეს შეფასება $17,800 ნიშნულიდან დათვლილიყო და დისკონტით 49.0% წილში დამრგვალებულიყო?)
  3. კონკრეტულ დეტალებზე და გეგმაზე დაფუძნებული მიწის გადაცემის და ვალდებულებების შესრულების გარანტიები — როგორც იქნა განმარტებული, ეს არის PPP პროექტი, შესაბამისად რა დათვლით და პირობით შეფასდა ქვეყნის მონაწილეობის წილი და რა დათქმებით ხდება ამ ქონების კომპანიაზე გადაცემა?
    რა უფლებები და ჩართულობა ექნება ქვეყანას ამ კომპანიაში?
  4. მოლაპარაკებებისას გათვალისწინებელი იყო სხვა ქვეყნების გამოცდილება, მათ შორის ჩაშლილი მრავალმილიარდიანი პროექტები და არის დაზღვევის მექანიზმები დეტალურად გაწერილი კონტრაქტში?
  5. რა მმართველობითი სისტემით იქნება ქვეყანა წარმოდგენილი ახალ კომპანიაში? როგორი იქნება წარმომადგენლობითი ორგანო, გადაწყვეტილების მიღების სისტემა?
  6. არის დაკვეთილი დამოუკიდებელი EIA/SEA, განსაკუთრებით გონიოს სანაპირო ზოლზე და მიგრაციის გზებზე? და თუ კი ვინ აკეთებს ამას?
  7. შრომითი უსაფრთხოების ქარტიასთან შესაბამისობა და მონიტორინგის ინსტრუმენტები და პასუხისმგებელი პირები/ინსტიტუტები, არის ჩამოყალიბებული და გაწერილი?
  8. ლოკალური რესურსის ჩართვის წილი არის გათვალისწინებული?
    ანუ ქართული კომპანიები, მუშხელი და ა.შ. და რა ტრეინინგებია ამისათვის გათვალისწინებული, დაგეგმილი და რა რესურსებით? რა ბიუჯეტით და ვინ იხდის ამას? რა პროპორციით?
  9. რეალისტურია ფასები და გაყიდვების სტრატეგია?
  10. რა ბაზრებზეა გამიზნული მარკეტინგული სტრატეგია და კამპანია?
  11. არსებობს სენსიტიურობის ანალიზი, რომ არ მოხდეს არსებული დარგის დაზიანება? (ვინაიდან ინვეტიციის მოცულობა სარისკოდ დიდია ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკისთვის).
  12. AML, KYC და ბენეფიციარი მფლობელობის შემოწმების სისტემა დანერგილია და შესწავლილია?
  13. როგორ მოხდება წინასწარ გაყიდვების პროცესის მართვა?
  14. ადგილობირვი ბანკების ჩართულობის ხარისხი და მათი შესაძლებლობები ასეთი მოცულობის (ღირებულების მიხედვით) დაკრედიტების შესაძლებლობების კუთხით და ეროვნული ბანკის პოლიტიკა და რეკომენდაციები?

ვინაიდან "იგლ ჰილსი", დიდ გამოცდილებასთან და კაპიტალთან ერთად, ასევე დიდ ნეგატიურ რეპუტაციას ფლობს, სადაც იკვეთება ნაკლები გამჭვირვალობა, დაბალი პასუხისმგებლობა და შესაძლო კორუფციული გარიგებები, რაც საერთაშორისო პრესით დასტურდება, მნიშვნელოვანია ასეთ მოცულობით ინვესტიციების სახელმწიფოც და საზოგადოებაც მეტი ყურადღებით და გულისყურით მიუდგეს.

ქვეყანა სარგებელს მხოლოდ იმ შემთხვევაში მიღებს, თუ:

  • იქნება ღია და გამჭვირვალე კონტრაქტები PPP (კერძო და საჯარო პარტნიორობა) მიდგომაში
  • მოხდება სამართლიანი გარემოსდაცვითი შეფასებები კომპეტენტური ინსტიტუტების ჩართვა პროცესში
  • გამჭვირვალე იქნება კომპანიის მმართველობითი სტრუქტურა
  • დანერგილი იქნება შრომის და უსაფრთხოების მაღალი სტანდარტები და მონიტორინგის სისტემა
  • რეალისტური ფასწარმოქმნა და პოტენციური ბაზრების ანალიზი, წინასწარ იქნება ცნობილი.
  • გავითვალისწინებთ "ენკას" შემთხვევას, რომელიც ასევე მრავალმილიონიანი PPP პროექტი უნდა ყოფილიყო, თუმცა დასრულდა მილიარდიანი ჯარიმით და დაზიანებული რეპუტაციით საქართველოს და მისი თითოეული მოქალაქის საზიანოდ. (თუმცა პასუხისმგებლობა არავის არ აუღია).

დღევანდელი ეკონომიკური პირობებით, 10–15,000 USD/მ² ფასის უძრავი ქონება საქართველოში არარეალურია, ვიდრე ეს ციფრი რეალური გახდება, მნიშვნელოვანია ზემოხსენებულ კითხვებზე ამომწურავი პასუხები, ასეთი მიდგომა უფრო დიდ რისკებს და საფრთხეს შეიცავს დარგისთვის და ქვეყნის ეკონომიკისთვის ვიდრე მოსალოდნელი ეფექტია.

კითხვების დასმა დანაშაული არაა, ის არაპატივცემული სუბიექტები, ვინც თავს მთავრობას უწოდებს, ვალდებულნი არიან ამ კითხვებზე ამომწურავი პასუხები გასცენ, რადგან ამ გადაწყვეტილებით, ქვეყნის ყველა მოქალაქე გახდა ამ ახალი კომპანიის აქციონერი, რასაც მხოლოდ ამ პროექტის რისკები და ბუნდოვანი გეგმები მიჰყვა სანაცვლოდ.

ჩვენ ყველას, მიუხედავად პოლიტიკური და სხვა პრეფერენციებისა, ამ ქვეყნის მოქალაქეებს და გადასახადის გადამხდელებს, გვაქვს უფლება მოვითხოვოთ, და მთავრობას ვალდებულება ეს პროცესი ტრანსპარანტულად წარმართოს.

წყარო:https://bm.ge/

საზოგადოება
ლილუაშვილთან დაკავშირებული პირი კობა ხუნდაძე დააკავეს - ამოღებულია 1 319 300, ხოლო ფარცხალაძესთან დაკავშირებული პირის და მისი ოჯახის საბანკო სეიფებში 2 904 900 აშშ დოლარი

პროკურატურამ გრიგოლ ლილუაშვილთან დაკავშირებული პირი, კობა ხუნდაძე დააკავა. ამის შესახებ გენერალურ პროკურატურაში გამართულ ბრიფინგზე საგამოძიებო ნაწილის უფროსის მოადგილე ჯარჯი წიკლაურმა განაცხადა.

გამოძიების ინფორმაციით, გრიგოლ ლილუაშვილთან დაკავშირებული პირის, კობა ხუნდაძის საცხოვრებელი სახლის ჩხრეკისას ამოღებული იქნა 94 კონვერტად დახარისხებული სხვადასხვა ოდენობის ფულადი თანხა, მთლიანობაში 1 319 300 აშშ დოლარი, ხოლო ოთარ ფარცხალაძესთან დაკავშირებული პირის, მიხეილ ჩოხელის და მისი ოჯახის წევრის საბანკო სეიფებში ჩატარებული საგამოძიებო მოქმედებების ფარგლებში, ამოღებული იქნა 2 904 900 აშშ დოლარი.

„როგორც საზოგადოებისთვის ცნობილია, რამდენიმე დღის წინ, საქართველოს გენერალური პროკურატურისა და სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ ერთობლივი ღონისძიების ფარგლებში განხორციელდა საქართველოს ყოფილი პრემიერ-მინისტრის - ირაკლი ღარიბაშვილის, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ყოფილი უფროსის - გრიგოლ ლილუაშვილის, ყოფილი მთავარი პროკურორის - ოთარ ფარცხალაძის და მათთან დაკავშირებული პირების საცხოვრებელი ბინებისა და სახლების ჩხრეკები, რა დროსაც ამოღებული იქნა სხვადასხვა ელექტრონული მოწყობილობა, დოკუმენტაცია და დიდი ოდენობით ფულადი თანხა.

ბოლო დღეების განმავლობაში, იმავე სისხლის სამართლის საქმის ფარგლებში დამატებით ჩატარდა 11 ობიექტის ჩხრეკა. რა დროსაც, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ყოფილ უფროსთან - გრიგოლ ლილუაშვილთან დაკავშირებული პირის - კობა ხუნდაძის საცხოვრებელი სახლის ჩხრეკისას ამოღებული იქნა 94 კონვერტად დახარისხებული სხვადასხვა ოდენობის ფულადი თანხა, მთლიანობაში 1 319 300 აშშ დოლარი. ხოლო, ყოფილ მთავარ პროკურორთან - ოთარ ფარცხალაძესთან დაკავშირებული პირის, საქმის ერთ-ერთი ფიგურანტის - მიხეილ ჩოხელის და მისი ოჯახის წევრის საბანკო სეიფებში ჩატარებული საგამოძიებო მოქმედებების ფარგლებში, ამოღებული იქნა 2 904 900 აშშ დოლარი.

აღნიშნულ საქმეზე, ჩვენს მიერ, განსაკუთრებით დიდი ოდენობით უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის ფაქტზე, დაკავებული იქნა, მოცემულ სისხლის სამართლის საქმეში გრიგოლ ლილუაშვილთან დაკავშირებული პირი - კობა ხუნდაძე.

გამოძიებით დადგენილია, რომ ბრალდებულმა განსაკუთრებით დიდი ოდენობით დაუსაბუთებელი აქტივების კანონიერი სახის მისაცემად, შეიმუშავა რამდენიმე ეტაპიანი დანაშაულებრივი სქემა, რომლის განხორციელების ფარგლებშიც, დაუსაბუთებელი წარმომავლობის თანხებით, თბილისში შეიძინა მიწის ნაკვეთები და ქონების ინვესტირება მოახდინა პირადი კომპანიის და მისი მონაწილეობით დაფუძნებული ამხანაგობების საწესდებო კაპიტალში. აღნიშნული ქმედებებით, დაუსაბუთებელი ქონება ჩაერთო ლეგალურ ეკონომიკურ საქმიანობაში და უძრავ ქონებასთან დაკავშირებული მრავალჯერადი ტრანზაქციებით განახორციელა დაუსაბუთებელი აქტივების ნამდვილი ბუნების, წარმოშობის წყაროს და მასზე საკუთრების უფლებების დამალვა და შენიღბვა.

შედეგად, თითქოსდა კანონიერი შემოსავლით წარმოებული საქმიანობის ფარგლებში მიღებული 30 ერთეული უძრავი ქონება აღირიცხა ბრალდებულის და მისი საწარმოს საკუთრებად, ხოლო 51 ერთეული უძრავი ქონება შეტანილი იქნა ბრალდებულის მიერ დაფუძნებული სამშენებლო კომპანიის საწესდებო კაპიტალში. გარდა ამისა, როგორც უკვე ვახსენეთ მისი საცხოვრებელი ბინის ჩხრეკის შედეგად ამოღებულია დიდი ოდენობით ფულადი თანხა 1 319 300 აშშ დოლარი.

აღნიშნული ქმედებებით, 2017-2025 წლებში, ბრალდებულმა კობა ხუნდაძემ მოახდინა განსაკუთრებით დიდი ოდენობის დაუსაბუთებელი შემოსავლის ლეგალიზაცია.

დაკავებულს ბრალდება განსაკუთრებით დიდი ოდენობით უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის ფაქტზე წარედგინა, რაც სასჯელის სახედ და ზომად 9-დან 12 წლამდე თავისუფლების აღკვეთას ითვალისწინებს.

პროკურატურა ბრალდებულისათვის აღკვეთის ღონისძიების, პატიმრობის შეფარდების მოთხოვნით, სასამართლოს კანონით დადგენილ ვადაში მიმართავს.

საქართველოს პროკურატურა და სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური ინტენსიურად აგრძელებს გამოძიებას, საქმისათვის მნიშვნელოვანი მტკიცებულებების მოპოვების, ასევე დანაშაულში ჩართული სხვა პირების გამოვლენის და შესაბამისი სამართლებრივი პროცედურების გატარების მიზნით”, - აცხადებს ის.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.