USD 2.7428
EUR 2.8772
RUB 2.6387
თბილისი
«ARD-Tagesschau» (გერმანია): „საარჩევნო კამპანია სამხრეთკავკასიურ სახელმწიფოში: ქართული კოშმარი“
თარიღი:  581

გერმანული სამაუწყებლო კომპანიის „არდ“-ის (ARD) ახალი ამბების სამსახურმა „ტაგესშაუმ“ (Tagesschau) თავის ვებ-გვერდზე გამოაქვეყნა სტატია სათაურით „საარჩევნო კამპანია სამხრეთკავკასიურ სახელმწიფოში: ქართული კოშმარი“ (ავტორი - სილვია შტოიბერი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

პარლამენტის წევრთა ორი მესამედი „ქართული ოცნებიდან“ უნდა იყოს, რომ კონსტიტუციაში ცვლილებები იქნას შეტანილი“ - ასეთია მმართველი პარტიის მიზანი 26 ოქტომბერს დაგეგმილი საპარლამენტო ართევნებისათვის.  ეს გამოაცხადა „ქართული ოცნების დამაარსებელმა და მისმა საპატიო თავმჯდომარემ ბიძინა ივანიშვილმა. მდიდარი ბიზნესმენი ჩრდილიდან გამოდის და პარლამენტის წევრად ამომრჩევლებს საკუთარ კანდიდატურასაც სთავაზობს.

ბიძინა ივანიშვილს განზრახული აქვს ქვეყნის „პოლიტიკური სისტემის ძირფესვიანი განახლება“, რაშიც  ლიბერალური ოპოზიციის აკრძალვა იგულისხმება - „კოლექტიური ნაციონალური მოძრაობის“ სახით. „ნაციონალური მოძრაობა“ წარმოადგენს ყოფილ მმართველ პარტიას, რომელიც ბიძინა ივანიშვილმა 2012 წლის არჩევნების შედეგად ხელისუფლებას ჩამოაშორა და მის ნაცვლად მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ გახდა.

დღეს „ნაციონალური მოძრაობა“ ისეთი სუსტია, როგორც არასდროს: მისი ყოფილი ლიდერი მიხეილ სააკაშვილი დაპატიმრებულია და საკუთარი თავის აჩრდილსღა წარმოადგენს, ხოლო პარტიამ ბოლო 10 წლის განმავლობაში დაშლის რამდენიმე ეტაპი გადაიტანა. ამის მიუხედავად ბიძინა ივანიშვილი ნაცმოძრაობას „ქვეყნის უდიდეს მტერს“ უწოდებს. „მტრების სიაში“ შეტანილია აგრეთვე რამდენიმე პროდასავლური პარტია, არასამთავრობო ორგანიზაციები და თვით პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილიც, რომელიც ოდესღაც ბიძინა ივანიშვილის გვერდით იდგა, მაგრამ შემდეგ „ქართულ ოცნებას“ დაშორდა და ოპოზიციას ალიანსი შესთავაზა.

„ნიურნბერგის პროცესი“ ოპოზიციისათვის

საპარლამენტო არჩევნები „უსამშობლოო“ ადამიანებისა და „უცხოელი აგენტებისთვის“ „ნიურნბერგის პროცესად“ უნდა გადაიქცეს - ასეთია ბიძინა ივანიშვილის თვალსაზრისი, რომლის რეალიზება მას კონსტიტუციის შეცვლით აქვს განზრახული. ქვეყნის ძირითად კანონში ცვლილების სესატანად კი აუცილებელია საპარლამენტო უმრავლესობის ანუ სადეპუტატო ადგილების ორი მესამედის მოპოვება.

გარდა ამისა, იმ მიზნით, რომ რაც შეიძლება მეტი მიიმხროს ქვეყნის კონსერვატიული მოსახლეობიდან, ბიძინა ივანიშვილი ამომრჩევლებს კიდევ ერთ საკონსტიტუციო ცვლილებას სთავაზობს - ქრისტიანულ-მართლმადიდებლური რელიგიის გამოცხადებას სახელმწიფო რელიგიად. თუმცა ეკლესიის წარმომადგენლებს მილიარდერის შეთავაზებაზე მაინცდამაინც დიდი სიხარული არ გამოუხატავთ - ისინი შიშობენ, რომ თუ ეკლესია სახელმწიფოს ნაწილი გახდება, ხელისუფლება მათ საქმიანობაში ჩაერევა, ამჟამად კი ეკლესიას საკმარისი ავტონომია აქვს. ბიძინა ივანიშვილმა ასევე აღნიშნა, რომ ქრისტიანულ-მართლმადიდებლურ რელიგიას „ქართული იდენტურობის ერთ-ერთ საფუძვლად“ გამოაცხადებს, ქვეყნის ძირითადი კანონით „ოჯახურ ფასეულობებს“  განამტკიცებს, დაიცავს არასრულწლოვანებს და აკრძალავს „ლგბტ“ პროპაგანდას.

გარიგება რუსეთთან?

კიდევ ერთი საბაბი საკონსტიტუციო ცვლილებებისათვის ბიძინა ივანიშვილმა ბუნდოვანი დატოვა: მისი ტქმით, ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი აღდგენის შემთხვევაში საქართველოს ტერიტორიულ-სახელმწიფოებრივი მოწყობა შეიცვლება ახალ რეალობის შესაბამისად.“

გაჩნდა ვარაუდი, რომ ბიძინა ივანიშვილი შეიძლება რუსეთთან გარიგებაზე დათანხმდეს რამდენიმე თვის განმავლობაში, რომლის შედეგად თბილისი მიიღებს სეპარატისტული რეგიონების - აფხაზეთისა და „სამხრეთ ოსეთის“ გაკონტროლების უფლებას ან შეიქმნება ფედერაცია ორივე რეგიონის შემადგენლობით. სამაგიეროდ საქართველომ უარი უნდა განაცხადოს ტრანსატლანტიკურ ინტეგრაციაზე (რომელიც, სხვათა შორის, კონსტიტუციაშია ჩაწერილი), ანუ ნატოსა და ევროკავშირის წევრობისაკენ სწრაფვაზე. გამოკითხვის თანახმად, რომელიც 2021 წელს ჩატარდა, მოსახლეობის უმრავლესობა უპირველეს მნიშვნელობას ქვეყნის  ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას ანიჭებს.

„უცხოელი აგენტის სამარცხვინო დამღა“

ბიძინა ივანიშვილს რატომღაც აკვიატებული აქვს აზრი, რომ ჯერ კიდევ ცოცხალი ლიბერალური ოპოზიცია მთლიანად უნდა განადგურდეს: შესაბამისი კანონი „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ უკვე ძალაშია შესული: დაწყებული ორი სექტემბრიდან, ის  არასამთავრობო ორგანიზაციები და მასობრივი მედიის საშუალებები, რომელთა ბიუჯეტი 20%-ით და მეტად უცხოეთიდან ფინანსდება, თუ იუსტიციის სამინისტროში არ დარეგისტრირდებიან, ისინი დიდ ჯარიმას გადაიხდიან (8 ათასი ვეროს ექვივალენტით) და საბოლოო ჯამში იძულებით რეგისტრაცია მაინც მოუწევთ.

ისინი, რომლებიც ნებაყოფლობით დარეგისტრირდებიან, შეიძლება სახელმწიფოს მიერ იიქნენა დაფინანსებულნი. ამ შეთავაზებაზე არასამთავრობო ორგანიზაციები ჯერ-ჯერობით უარს ამბობენ, მათ ხელისუფლებისაგან დამოუკიდებლებად დარჩენა სურთ

ევროკავშირში წევრად მიღების პროცესი შეჩერებულია

არასამთავრობო სექტორისგან განსხვავებით, ბიძინა ივანიშვილმა და მისმა ერთგულმა თანამოაზრეებმა შეძლეს კონტროლი დაემყარებინათ ქვეყნის თითქმის ყველა ძირითად ინსტიტუტზე მმართველობის 12 წლის განმავლობაში. გამოკითხვების შედეგები „ქართული ოცნებისათვის“ ძველებურად კომფორტულია - მოსახლეობის უმეტესობა მმართველ პარტიას მხარს უჭერს, ბევრი ოპოზიციური პარტია კი პრობლემის წინაშე დგას - არავინ იცის, გადალახავენ თუ არა ისინი ხუთპროცენტიან საარჩევნო ბარიერს.

ამიტომაც რიგი პოლიტიკოსები იძულებულნი გახდნენ უარი ეთქვათ თავიანთ ვიწროპარტიულ ინტერესებზე და ბლოკებად გაერთიანებულიყვნენ. გარდა ამისა, მათ ხელი მოაწერეს ქარტიაზე, პრეზიდენტ სალომე ზურაბიშვილის ინიციატივით, რომელიც არჩევნების შემდეგ ქვეყნის ევროპული კურსისაკენ დაბრუნებას ითვალისწინებს (თუ, რა თქმა უნდა, ოპოზიცია გაიმარჯვებს). თავის მხრივ, ევროკავშირმა საქართველოს ბლოკში გაერთიანების პროცესი შეაჩერა - „უცხოური აგეტების“ კანონის მიღების საპასუხოდ.

ხალხზე ზრუნვა თუ პირიქით?

ბიზინა ივანიშვილი ცდილობს ქვეყნის პრობლემები ევროკავშირს დააბრალოს, მაგრამ მოსახლეობის უმეტესობას მაინც მასში გაწვრიანების სურვილი აქვს. საეჭვოა, რომ „ქართული ოცნების“ ანტოევროპული რიტორიკა ამომრჩევლებზე მნიშვნელოვან გავლენას მოახდენს. თუ ამას დავამატებთ იმ რეალობასაც, რომლის მიხედვით, მოსახლეობას დიდი ხნის განმავლობაში აწუხებს სოციალურ-ეკონომიკური პრობლემები - დაბალი ხელფასი, ფასების გაძვირება და ა.შ. (მეშახტეებმა, პროტესტის ნიშნად, პირი ამოიკერეს), მმართველ პარტიას აშკარად პრობლემები ექმნება...

მაგრამ, ისევე როგორც წინა არჩევნების დროს, ბევრი ამომრჩეველი ახლაც იძულებული გახდება  ხმა მმართველ პარტიას მისცეს - სამუშაო ადგილების შენარჩუნების ან საარჩევნო საჩუქრის მიღების მიზნით. ადგილობრივი და უცხოელი დამკვირვებლები უკვე ამჩნევენ, რომ მმართველი პარტია უკვე ცდილობს ძალადობრივი პროვოკაციები მოაწყოს - რაღაც აბსურდულ ბრალდებებს უყენებს ოპოზიციას, რომელსაც, თითქოსდა დასავლეთის დახმარებით, ქვეყანაში გადატრიალების მოწყობა სურს. საქმეში ჩაერია რუსეთის სადაზვერვო სამსახურიც, რომლის განცხადებით, აშშ საქართველოს არჩევნებზე გავლენის მოხდენას ცდილობსო...მოკლედ, საქართველოს წინ რთული კვირეები ელოდება.

წყარო: https://www.tagesschau.de/ausland/europa/georgien-wahlkampf-parlamentswahl-100.html

 

მსოფლიო
«The Daily Telegraph» (დიდი ბრიტანეთი): „ტრამპმა ისეთი ამერიკა მიიღო, რომელიც რომის იმპერიას ჰგავს დაცემის პერიოდში“

ბრიტანული გაზეთი „დეილი ტელეგრაფი“ (The Daily Telegraph) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ტრამპმა ისეთი ამერიკა მიიღო, რომელიც რომის იმპერიას ჰგავს დაცემის პერიოდში“ (ავტორი - ტიმ სტენლი, ისტორიკოსი, პოლიტიკური მიმომხილველი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

კემბრიჯის უნივერსიტეტის ლექტორი ასეთ ისტორიას ჰყვება: ერთხელ სტუდენტ ქალიშვილისთვის გასაუბრება ჩაუტარებია რომაელ კლასიკოსებზე და, როგორც ხდება ხოლმე, გოგონას ვერაფერი ვერ უთქვამს. ბევრს ეცადა პროფესორი - ხან აქედან მიუდგა, ხან იქიდან, ხან მიანიშნა, მაგრამ ამაოდ. ბოლოს ლექტორი შეევედრა - „მითხარი, საერთოდ რაიმე თუ იცი რომაული სამყაროდან, არაფერმა არ დაგაინტერესა?“. პაუზა. სტუდენტი ფიქრობს და ბოლოს გახარებული ამბობს: „გლადიატორი“. ლექტორს იმედი მიეცა, იქნებ რაიმე ვრცლად იცის გლადიატორებზეო და ჰკითხა: „და რამ დაგაინტერესა „გლადიატორში“ - რომის პოლიტიკამ, კულტურამ, საზოგადოებამ?“. „რასელ ქროუმ“, - უპასუხა გოგონამ. ლექტორს უკანასკნელი იმედი გაუქრა...

გასულ კვირას ლონდონში, კინოთეატრ Imax-ში „გლადიატორი II“-ს ვუყურე. ვფიქრობ, მასში რასელ ქროუ რომ არ თამაშობს, ფილმისთვის ძალიან დიდი დანაკლისია, თუმცა რიდლი სკოტმა თავის ქმნილებაში საკუთარი სათქმელი მაინც თქვა.

კრიტიკოსების ნაწილი აღნიშნავს, რომ სიქველი უფრო ნიჰილისტურია, ვიდრე ორიგინალი, რომელიც ეკრანზე 2000 წელს გამოვიდა. პირველ ფილმში ნათქვამი იყო, რომ მარკ ავრელიუსის - იმპერატორისა და ფილოსოფოსის - რომის იმპერიის გარდაქმნის იდეა იმედიანად გამოიყურებოდა, მაგრამ მისი ვაჟის, იმპერატორ კომოდუსის მმართველობის დროს ყველაფერი წყალში ჩაიყარა. მართალია, გენერალ მაქსიმუს დეციმუს მირიდის მსგავს კარგ ადამიანებს სიტუაციის გამოსწორება შეეძლოთ, მაგრამ, სამწუხაროდ, ვერ მოხერხდა.

ამერიკა, როგორიც 2000 წლის 11 სექტემბრამდე [იგულისხმება მომხდარი ტერაქტების თარიღი] არსებობდა, შეიძლება იმდროინდელ რომად ჩავთვალოთ, როცა იმპერიის ხელისუფლების გეგმები „დიდი იმედების მომცემი“ იყო. ფილმში მარკ ავრელიუსის მმართველობიდან ორი ათეული წლის შემდეგ „გლადიატორი II“-ის სლოგანი გახდა „რომი უნდა დაეცეს“ - იმიტომ, რომ იმპერია შიგნიდან დალპა და გარდაქმნას საჭიროებდა. რომს მართავენ ტყუპი ძმები - იმპერატორები სეპტიმიუს გეტა და სეპტიმუს კარაკალა, ისინი გაუთავებლად ომობენ ბარბაროსებთან და რომის მოსახლეობას სპორტის სასტიკი სახეობით ართობენ, კონსულად კი მაიმუნს ნიშნავენ. იმპერატორების გარემოცვა, თანამედროვე გაგებით, ზელიბერალურია...

დღევანდელი ამერიკელი კონსერვატორები (ჩათვალე - რესპუბლიკელები) თვლიან, რომ ამერიკა ბოლო წლებში ლიბერალური რომის მიერ დაშვებულ შეცდომებს იმეორებს.

ნაციონალისტები მიუთითებენ, რომ ლიბერალურმა რომმა თავშესაფარი მისცა გოთებს (ბარბაროსებს), რომლებმაც საბოლოო ჯამში იმპერია გაძარცვეს და დაანგრიეს; ქრისტიანები რომაელ ლიბერალებს სექსუალურ თავაშვებულობაში ადანაშაულებენ, ხოლო მკაცრი ინდივიდუალისტები - საომარი სულის დაკარგვაში. „რომი დაეცა იმიტომ, რომ რომაელებმა რომაელების გაჩენა და აღზრდა შეწყვიტეს“, - თქვა ამას წინათ ილონ მასკმა ინტერვიუში. ტრადიციულად, მდიდრულ საზოგადოებაში უფრო ცოტა ბავშვი იბადება, რაც ამ საზოგადოების ელიტას აიძულებს სამუშაო ძალის იმპორტი განახორციელოს და დაქირავებულების იმედად იყოს. ამგვარ საზოგადოებაში ცენტრალური ადგილი უჭირავს კულტურული თვითმკვლელობის იდეას. ყველა დროის საზოგადოებებში ხდება ომები და ეპიდემიები, მაგრამ ძლიერებს ყველაფერს უძლებენ, სუსტები კი კრახს განიცდიან.

ამერიკას ერთი მუჭა არისტოკრატიული ოჯახები მართავენ. დონალდ ტრამპს, ისევე როგორც იულიუს კეისარს (ცეზარს), ხელისუფლებაში მოსვლა დიდწილად იმიტომაც სურდა, რომ თავისი ხელშეუხებლობა შეენარჩუნებინა და პატიმრობა თავიდან აეცილებინა. ერთი შეხედვით, თითქოსდა არაკეთილშობილური ქცევაა, მაგრამ ასე აკეთებდნენ ხალხები და პოლიტიკოსები ყველა დროში.

დონალდ ტრამპის ლოზუნგი - „დავუბრუნოთ ამერიკას ძველი დიდება“ - ეხმიანება როგორც მარკ ავრელიუსისა და გენერალ მაქსიმუს დეციმუსის („გლადიატორი - I“) ოცნებას, ასევე მაქსიმუსის ვაჟის ლუციუსის („გლადიატორი II“) სურვილს - რომისათვის ძველი დიდების დაბრუნების შესახებ.

საბოლოო ჯამში, „გლადიატორი II“ არ იძლევა პასუხებს იმ პრობლემებზე, რომლებიც მასშია ნაჩვენები. მართალია, დაგმობილია კოლიზეუმის არენაზე მიმდინარე ბრძოლები, მაგრამ ახლო რაკურსით ვხედავთ გლადიატორების ყველა ტრამვას, შეტაკებაში მიღებულს. რიდლი სკოტი სიქველში კვლავ იმეორებს ინგლისურ-ამერიკულ რწმენას ღმერთივით პიროვნების მიმართ, მაგრამ ხალხის ცხოვრება ნაკლებად არის წარმოჩენილი. ფილმში არსად არავინ ლაპარაკობს მონების მდგომარეობაზე, დევნილ ებრაელებზე თუ ქრისტიანებზე, მთავარ გმირს ლუციუსს არ აქვს შედგენილი გეგმა რომში რესპუბლიკური მმართველობის აღსადგენად. ლუციუსი მხოლოდ დადებითი გმირის როლს ასრულებს, მას ხალხი მაინცდამაინც არ აინტერესებს - იმიტომ, რომ იგი იმპერატორის შთამომავალია.

წყარო: https://www.telegraph.co.uk/news/2024/11/24/trump-america-rome-gladiator-lawfare-concubines/

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.