USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
Тбилиси
1625 წლის 25 მარტი მარტყოფის ბრძოლა — მარცხი, რომელიც აროდეს ენახა „ალაჰის ჩრდილს“
дата:  16407

"მარტყოფის აჯანყება — უმნიშვნელოვანესი მოვლენა საქართველოს ისტორიაში. 1625 წლის 25 მარტს მარტყოფის ველზე ქართველებმა ყველას დაანახეს, რომ უმალ გაწყდებოდნენ, ვიდრე თავისუფლების დაკარგვას შეეგუებოდნენ...

ურჩი საქართველოს საბოლოოდ გასანადგურებლად ირანის მზაკვარმა შაჰმა აბას პირველმა ახალი ლაშქრობა წამოიწყო. ჯარს სათავეში სიძე, გათათრებული სომეხი, გამოცდილი სარდალი ყარჩიხა ხანი ჩაუყენა.

როსტომ ხანი გვიმოწმებს:

„ბრძანება იყო ყეენისა, რომე კახი კაცი გაეწყვიტათ და კახეთში ყიზილბაშები ჩაესახლებინათ“.

თუმცა ლაშქრობის ნამდვილი მიზეზი ოსტატურად შენიღბეს სპარსთა და ვითომ მშვიდობიანი მიზნით მოდიოდნენ საქართველოში.

ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით, ყარჩიხა ხანს თან მოჰყავდა შაჰ აბასის შვილიშვილი ჯაჰან ბანუ, რომელიც გამუსლიმანებულ სიმონ ხანზე უნდა დაექორწინებინათ. ხოლო უზარმაზარი ლაშქარი — ეს მხოლოდ საპატარძლოს მაყრიონი იყო. სინამდვილეში ყარჩიხა ხანს ქართლ-კახელთა აყრა და სპარსეთში გადასახლება, მათ ადგილას კი ყიზილბაშების ჩასახლება ევალებოდა.

„საპატიო მაყრიონში“ იყო გიორგი სააკაძეც, რომელმაც კარგად უწყოდა შაჰის რეალური ზრახვები და რომელიც მხოლოდ იმიტომ არ უსარდლა შაჰმა თავის ლაშქარს, რომ არ ენდო. ხოლო სამშობლოში წარმოგზავნილ სააკაძეს ღალატი რომ არ გაევლო გულში, მისი ძე პაატა მძევლად დაიტოვა. როგორც შემდეგ გაირკვა, არცთუ უსაფუძვლოდ...

ყარჩიხა ხანი 1625 წლის ადრიან გაზაფხულზე შემოვიდა ქართლში. ავად დაგეგმილი ქორწილის შემდეგ სპარსთა ლაშქარმა აღაიანის ველზე დასცა ბანაკი, მერე კი მარტყოფის ველზე განლაგდა სარდლის ბრძანებით. ყარჩიხამ კახელები იხმო თავისთან, ვითომ იმერეთში ლაშქრობის სათათბიროდ. ბოლო მომენტში კი თითქოს განზრახვა გადაიფიქრა და სათათბიროდ მისულ კახელთა დასაჩუქრება და შინ გაშვება გადაწყვიტა. ბევრი გაბრიყვდა და საჩუქრის მისაღებად ბანაკის განკიდურზე მდებარე, მაღალი თეჯირით შემოსაზღვრულ კარავთან დადგა. სათითაოდ შეხვალთ შაჰის ხალათის მისაღებადო, უთხრეს მათ და ისინიც მორჩილად თითო-თითოდ შედიოდნენ კარავში, საიდანაც აღარავინ გამოდიოდა უკან. კახელები ფიქრობდნენ, ალბათ თავს მოგვიყრიან და შაჰის უდიდესი წყალობით ხელდამშვენებულებს, ერთად გამოგვისტუმრებენ კარვიდანო. ამ დროს კი თავს კი არ უყრიდნენ, თავებს აყრევინებდნენ თეჯირს გადაღმა გაუჩინარებულებს.

ბოლოს სპარსელთა მზაკვრობა ვიღაცამ გასცა. განრისხებულმა კახელებმა ხმლებით გაიკაფეს გზა და სამშვიდობოს გავიდნენ. თუმცა ყიზილბაშებს მაინც მოესწროთ 4000 კახელისთვის ყელის გამოჭრა.

ყარჩიხა ხანმა გამცემად გიორგი სააკაძე იეჭვა და მაშინვე მაცნე აფრინა „ირანის ლომთან“. შაჰ აბასის ბრძანებამაც არ დაახანა. მუსტაფა ნაიმას ცნობით, შაჰი ყარჩიხა ხანს ქართველთა სრულად ამოხოცვას ავალებდა. მოურავიც არ გაუშვა ცოცხალი, რადაც უნდა დაგიჯდეს, მოჰკალო, უბრძანებდა...

მაგრამ ლოჭინის ხევში ვითომ სანადიროდ გასული გიორგი სააკაძე აბასის მსტოვარს „შემთხვევით“ გადაეყარა და ყარჩიხა ხანისადმი მოწერილი ბრძანება ხელში ჩაიგდო. მოურავმა შიკრიკს სიცოცხლე მოუსწრაფა, მერმე კი ქართველი დიდებულები მიიწვია საიდუმლო თათბირზე და წერილი წაუკითხა. ამის შემდეგ ისინიც კი, ვინც მანამდე ეჭვის თვალით უყურებდნენ მოურავს, საბოლოდ დარწმუნდნენ აბასის საშინელ განზრახვასა და სააკაძის გულწრფელობაში.

და ქართველებმა გადამწყვეტი ბრძოლისათვის სამზადისი დაიწყეს. სააკაძის რჩევით, ყარჩიხა ხანმა ჯარის საგრძნობი ნაწილი კახეთის სხვადასხვა კუთხეში გაგზავნა. მოურავმა სპარსთა ლაშქარი ეშმაკურად დააქსაქსინა ხანს, რომ მტრის მთავარი ბანაკის განადგურება გაიოლებოდათ ქართველთ.

1625 წლის 25 მარტი თენდებოდა — ხარება დღე. ქართველები, ზურაბ არაგვის ერისთავის წინამძღლობით, მოულოდნელად, გარიჟრაჟისას დაესხნენ თავს მარტყოფის ველზე დაბანაკებულ მძინარე ყიზილბაშებს. თავზარი დაეცა მომხდურთა ლაშქარს, დიდი პანიკა დაიწყო. ამით ისარგებლა გიორგი საააკაძემ, შუბმომარჯვებული დაიძრა ყარჩიხა ხანის კარავისკენ ოთხ მებრძოლთან ერთად. კარავში შესულმა კი სარდალს შეუძახა, ხანო, რას გაჩერებულხარ, თეიმურაზი დაგვესხა თავსო! ის იყო, ცხენზე უნდა ამხედრებულიყო შაჰის სიძე, რომ შუბით განგმირა გიორგი სააკაძემ „მოყვრად“ მოსული მოსისხლე მტერი. შემდგომ ამისა, მოურავის ერთგული თანამებრძოლები დანარჩენ ხანებს დაერივნენ. ხოლო სააკაძის უფროსმა ვაჟმა ავთანდილმა ყარჩიხა ხანის ვაჟი გამოასალმა სიცოცხლეს.

დადრკნენ უსარდლოდ დარჩენილი ყიზილბაშები, უკან დაიხიეს და გაქცევით შეეცადნენ თავის შველას. მაინც არ მოეშვნენ ქართველები — ბოლომდე მისდიეს მტერს და მუსრი გაავლეს მათ. იბრაჰიმ ფეჩევის ცნობით, 30 ათასი ყიზილბაშიდან მხოლოდ სამმა ათასმაღა გაასწრო ცოცხლად. ამის შემდეგ ქართველები კახეთში წინასწარ დაქსაქსულ ყიზილბაშებსაც დაერივნენ და ისინიც ერთიანად გაჟლიტეს.

შაჰ აბასის ისტორიკოსი ისკანდერ მუნში წერს:

დიდებულებიცა და უბრალო ხალხიც თავზარდაცემული იქეთ-აქეთ გარბოდა. ყიზილბაშების მთელი ბანაკი დაირბა და გაიძარცვა, ქართველებმა კი აურაცხელი ქონება და იარაღი იგდეს ხელთო.

ეს იყო უდიდესი გამარჯვება! ამ ბრძოლამ დაანახა ირანის მძვინვარე ლომს, რომ ქართველთა განადგურების ძალა არ და ვერ შესწევდა. თავად ისკანდერ მუნში აღიარებს, რომ

და განრისხებულმა შაჰმა ქართველთა ჯავრი გიორგი სააკაძის ვაჟზე, პაატაზე იყარა — თავი მოჰკვეთა და საშინელი „ჯილდო“ მამას გაუგზავნა...

მძიმე და მწარე ნაყოფად მოიმკო დიდმა მოურავმა შაჰის ღალატი. თუმცა, როცა საქმე სამშობლოს ყოფნა-არყოფნაზე მიდგება, ჭეშმარიტ მამულშვილებს ხომ არად უღირთ არც საკუთარი და არც შვილების სიცოცხლე... "

მაგარი საქციელია ამხელა იმპერიის წინამძღოლისგან, ამიტომ არ იქნება მაგათი ნდობა...

ვანო სულორი

аналитика
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати