USD 2.7174
EUR 3.1875
RUB 3.4975
Тбилиси
«TRT - Turkish Radio and Television Corporation» (თურქეთი): „დონალდ ტრამპის მსოფლიო“
дата:  508

აქტუალური თემის ანალიზი 47 - 2024

ტრამპის მსოფლიო

ETA-ს უსაფრთხოების კვლევის დირექტორი, პროფესორი მურათ იეშილთაში

ცხადია, რომ ტრამპის მსოფლიოს მომდევნო ოთხი წელი უკეთესი არ იქნება, მაგრამ კიდევ უფრო გაუარესდება თუ არა, ჯერ გაურკვეველია. ტრამპის ახალი საგარეო პოლიტიკისა და უსაფრთხოების გუნდი MAGA (გავხადოთ ამერიკა კვლავ დიდი) პირველ პერიოდთან შედარებით გაცილებით მეტად მკაცრი და რადიკალური ხაზით მიდის. პირველ პერიოდში MAGA 1.0, "ამერიკა უპირველესია" სლოგანით ჰიპერ-რეალისტურ საგარეო პოლიტიკას ატარებდა, თუმცა ამ მიდგომამ ვერ შეძლო აშშ-ის გლობალური ლიდერობის გამყარება, ეკონომიკური პრობლემების გადაჭრა და რუსეთისა და ჩინეთის კონტროლი. მიუხედავად იმისა, რომ ელოდნენ აშშ-ის გლობალურ ძალაუფლებრივ კონკურენციაში უპირატესობის მოპოვებას, ამ სტრატეგიამ სასურველი შედეგები ვერ გამოიღო და საერთაშორისო ურთიერთობებში ამერიკული პრაგმატიზმი გადაიქცა პატრონობის მიდგომად, განსაკუთრებით გლობალურ სამხრეთში.

ახალ პერიოდში ტრამპის გუნდში თავდაცვისა და საგარეო პოლიტიკის სფეროში გაცილებით მკაცრი სახელები შედის. თავდაცვის მინისტრობის კანდიდატი პეტ ჰეგსეთი ცნობილია როგორც ტრადიციული ამერიკული უსაფრთხოების სტრუქტურის გარედან მოსული, რელიგიური სიონისტი. საგარეო საქმეთა მინისტრობის კანდიდატი მარკო რუბიო კი არის საერთაშორისო დიპლომატიური გამოცდილების არმქონე, ისრაელის მხარდამჭერი და მკაცრი პიროვნება. ეს სახელები მიუთითებს იმაზე, რომ ტრამპის საგარეო პოლიტიკის გუნდი შორდება კონსერვატიული ინტერნაციონალიზმის ტრადიციას და იღებს უფრო პოპულისტურ, მილიტარისტულ უსაფრთხოების პოლიტიკას. ტრამპს და მის გუნდს მიაჩნიათ, რომ სამხედრო ძალის მუქარა და სანქციები გაზრდის დიპლომატიურ გავლენებს, თუმცა არსებობს შიში, რომ ასეთმა მეთოდებმა შეიძლება გამოიწვიოს უფრო მეტი ქაოსი გლობალური სტაბილურობის უზრუნველყოფის ნაცვლად.

ისრაელის პოლიტიკა ტრამპის გუნდისთვის პრიორიტეტულ საკითხს წარმოადგენს. ისრაელის მხარდაჭერის პოზიცია შეესაბამება ისეთ სტრატეგიულ მიზნებს, როგორიცაა ღაზის დაუსახლებლად გადაქცევა, იორდანეს დასავლეთ სანაპიროს ანექსია და სამხრეთ ლიბანის ოკუპაცია, თუმცა ამ მიზნების მიღწევა რთულია. ტრამპის ხელისუფლების მიერ ისრაელისთვის სრული თავისუფლების მიცემამ შეიძლება გაზარდოს დაძაბულობა რეგიონში. იმავდროულად, აშშ-ის მიერ ისრაელისთვის უპირობო მხარდაჭერამ შეიძლება გამოიწვიოს უფრო დიდი არასტაბილურობა ახლო აღმოსავლეთში და იზოლაციაში მოაქციოს აშშ რეგიონში.

ირანის საკითხი ტრამპის ხელისუფლების ერთ-ერთ რთულ თემას წარმოადგენს. აღინიშნება, რომ ირანი შესაძლოა სუსტდებოდეს, თუმცა კვლავ ინარჩუნებს რეგიონული კრიზისების გამოწვევის უნარს. ტრამპის მიერ უფრო მეტი სანქციებისა და სამხედრო ძალის გამოყენების სტრატეგიამ შეიძლება აიძულოს ირანი უფრო აგრესიული პოლიტიკა გაატაროს. ამ მიდგომამ შეიძლება გახადოს სპარსეთის ყურის ქვეყნები უფრო მოწყვლადი და სერიოზულად შეარყიოს რეგიონული უსაფრთხოება. ამიტომ მიუთითებენ, რომ რეალისტური და გრძელვადიანი გადაწყვეტილებისთვის საჭიროა ბირთვული მოლაპარაკებების აღდგენა და რეგიონული შერიგების ხელშეწყობა.

რუსეთთან დაკავშირებული საკითხი ტრამპის ხელისუფლების სტრატეგიულ გამოწვევებს შორისაა. უკრაინის ომის საკითხის გადაჭრის ძიებაში ტრამპის სამხედრო შემაკავებლობაზე დაფუძნებულმა და "აიღე-მიეცი" გაგების მიდგომამ შეიძლება დაუცველი დატოვოს ევროპა და დაასუსტოს ნატო. რუსეთი უკრაინის ომში არ აგებს და ცეცხლის შეწყვეტისთვის სერიოზულ მზადებასაც არ იჩენს. ტრამპის მიერ უკრაინისადმი დახმარების შემცირების პოლიტიკამ შეიძლება გაამყაროს რუსეთის პოზიციები და საფრთხე შეუქმნას ევროპის უსაფრთხოების სტრუქტურას. უფრო მასშტაბური და მდგრადი სამშვიდობო გეგმისთვის შეიძლება საჭირო გახდეს ახალი გადაწყვეტილების შემუშავება იმგვარად, რომ მისაღები იყოს რუსეთისთვისაც.

ტრამპის ხელისუფლებისთვის ყველაზე კრიტიკული საკითხებიდან ერთ-ერთი ჩინეთია. აღინიშნება, რომ ჩინეთის მიმართ გამოყენებულმა ეკონომიკურმა ზეწოლის პოლიტიკამ, ნაცვლად ტრამპის მიერ დაპირებული ეკონომიკური გაუმჯობესებისა, შეიძლება აშშ მიიყვანოს უფრო დიდ კრიზისებამდე. ჩინეთის ეკონომიკური იზოლაციის მიზნით, ასეთი მკაცრი პოლიტიკა შეიცავს გლობალური ეკონომიკური კრიზისის გამოწვევისა და აშშ-ის გლობალური ლიდერობის დასუსტების რისკს. გარდა ამისა, ჩინეთს შეუძლია მოიპოვოს ახალი მოკავშირეები და სტრატეგიული უპირატესობა. ეს აჩვენებს, რომ აშშ-მა ჩინეთთან საბრძოლველად უნდა შეიმუშაოს უფრო რთული და გრძელვადიანი სტრატეგია. 

და ბოლოს, აღინიშნება თურქულ-ამერიკული ურთიერთობების გეოპოლიტიკური და სამხედრო დინამიკის მნიშვნელობა. ტრამპის ადმინისტრაციამ არ უნდა მოახდინოს სირიაში თურქეთის უსაფრთხოების შეშფოთებების და YPG-სთან დაკავშირებული სენსიტიური საკითხების იგნორირება. ასევე აღინიშნება, რომ თურქეთი რუსეთთან, ახლო აღმოსავლეთთან და ჩინეთთან მიმართებაში მნიშვნელოვან სტრატეგიულ შესაძლებლობებს სთავაზობს. პოლიტიკამ, რომელიც არ ითვალისწინებს ანკარის პრიორიტეტებს, შეიძლება უარყოფითად იმოქმედოს ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობებზე. თუმცა, ირანის დამაბალანსებელ ძალად გარდაქმნა და სპარსეთის ყურის ქვეყნების უსაფრთხოება შესაძლებელი გახდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ აშშ გაატარებს რაციონალურ და დაბალანსებულ სტრატეგიას რეგიონში.

საბოლოო ჯამში, ხაზგასმულია, რომ ტრამპის მეორე პერიოდის ფორმირებაზე გავლენას მოახდენს არა მხოლოდ აშშ-ის საკუთარი პოლიტიკა, არამედ გლობალური ძალებისა და რეგიონული აქტორების რეაქციებიც. ტრამპისთვის გადამწყვეტია თანამშრომლობითი მიდგომა, რომელიც ითვალისწინებს აშშ-ს საზღვრებს, რათა თავიდან აიცილოს შესაძლო კრიზისები. 

წყარო:https://www.trt.net.tr/

аналитика
გიორგი კობერიძე: რა პროცესები ვითარდება ჩვენს სამეზობლოში - სომხეთსა და აზერბაიჯანში?
ძალიან მნიშვნელოვანი პროცესები ვითარდება ჩვენს სამეზობლოში - სომხეთსა და აზერბაიჯანში.
 
როგორც ცნობილია, სომხეთში ბოლო ორი კვირაა აქტიურად მიმდინარეობს გამოძიება გადატრიალების შესახებ. არსებული ვერსიით სპეციალურ ჯგუფებს 21 სექტემბერს (სომხეთის დამოუკიდებლობის დღეს) გადატრიალება უნდა ეცადათ. ეჭვმიტანილებს შორის არიან პოლიტიკოსები, ბიზნესმენები და მაღალი რანგის სასულიერო პირები და სხვა, რომელთა შეხედულებებიც ძირითადად რუსეთის სასარგებლოა.
დაკავებულებს შორის არიან:
 
მთავარეპისკოპოსი ბაგრატ გალსტანიანი - იგი ადრეც იყო შემჩნეული ფაშინიანის წინააღმდეგ ღიად გამოსვლასა და აზერბაიჯანთან სამშვიდობო შეთანხმების არსებულ ვერსიას გმობდა;
 
მთავარეპისკოპოსი მიქაელ აჯაფაჰიანი - მას ბრალად სახალხო აჯანყების მოწოდებას ედავებიან; უშუალოდ სომხეთის პატრიარქისადმიც გამწვავდა რიტორიკა, რომელსაც შვილის ყოლასა და კორუფციაში ედავებიან.
 
ეჭვმიტანილ პარლამენტარებს შეუჩერდათ იმუნიტეტი. მათ შორისაა არტურ სარგისიანიც, პარტია "ჰაესტანის" წევრი და ერთ-ერთი ლიდერი. ამ პროცესს პარლამენტის შიგნით დაპირისპირება და ხელჩართული ჩხუბი მოჰყვა. დაძაბულობაა პარლამენტის გარეთაც. ზოგადად, ფიზიკური დაპირისპირება ყოველთვის ცუდი ნიშანია.
 
შესაძლოა დევნა დაიწყოს ქვეყნის წინა ლიდერებზეც - სერჟ სარქისიანსა და რობერტ ქოჩარიანზე, რომლებიც ერთდროულად ყარაბაღის კლანსაც წარმოადგენდნენ და რუსეთის სასარგებლო ინტერესების გატარებასაც ცდილობდნენ. ყარაბაღის კლანი იყო იმ პოლიტიკოსების ერთობა, რომელთაც ყარაბაღთან ჰქონდათ პირდაპირი კავშირი (დაბადებულნი იყვნენ იქ, პოლიტიკური ან/და სამხედრო მოღვაწეობა ჰქონდათ) და აზერბაიჯანთან ნებისმიერი სახის კონსენსუსზე წასვლას ეწინააღმდეგებოდნენ. ქვეყნის პირველი პრეზიდენტის ტერ პეტროსიანის იძულებით გადადგომის შემდეგ, სომხეთს ყარაბაღის კლანი მართავდა, მანამ სანამ ფაშინიანი არ მოვიდა ხელისუფლებაში.
 
დაკავებულია მსხვილი ბიზნესმენი სამველ კარაპეტიანი - იგი სომხეთის ელექტროსისტემის მფლობელია. აქვს რუსეთის მოქალაქეობა და პირდაპირი კავშირები რუსეთის პოლიტიკურ ელიტასთან, მათ შორის ვლადიმერ პუტინთანაც. არის ვერსია, რომ რუსეთში მასზე სერიოზულ გათვლებს აკეთებდნენ.
 
მოწმის სახით დაიკითხა გაჟიკ ცარუკიანიც - სომეხი ოლიგარქი და აყვავებული სომხეთის პარტიის ლიდერი.
 
არსებული ვერსიით გადატრიალებაში 1000 ადამიანი უნდა ყოფილიყო უშუალოდ ჩართული. მათი უმრავლესობა ლოიალური ყოფილი სამხედრო თუ პოლიციური ძალების წარმომადგენელი უნდა ყოფილიყო.
 
რუსეთი ძალიან გაღიზიანებულია სომხეთში მიმდინარე პროცესებით. 2024 წელს ერთხელ უკვე აღიძრა საქმე გადატრიალების შესახებ სომხეთში, რაც რუსეთის მხარეს მებრძოლ ბატალიონ "არბატამდე" მივიდა. მაშინ უკვე ღიად საუბრობდნენ რუსეთის სურვილზე მოეშორებინათ ფაშინიანის მთავრობა. თუკი ეს ამბავიც რუსეთამდე მივიდა, შესაძლოა არამხოლოდ რუსული კლანის ტოტალურ დასუსტებამდე დავიდეს საქმე, არამედ რუსეთის სამხედრო ბაზის გაყვანაზეც შეიქმნას ზეწოლა. არადა კონტრაქტი 2044 წლამდეა და მისი ცალმხრივი შეწყვეტა სერიოზულ საფუძველზე უნდა მოხდეს. თუმცა რუსეთი მას ასე მარტივად არ დათმობს, მით უფრო რომ უკრაინის სამხედრო დაზვერვა რუსეთის მხრიდან ბაზის გაძლიერებაზე საუბრობს. როგორც არ უნდა იყოს, სომხეთის ხელისუფლებამ შეიძლება დაიწყოს კიდეც ეს პროცესი.
 
რაც შეეხება აზერბაიჯანს. ის რომ ბოლო ერთი თვის განმავლობაში დასუსტდა ირანი და ღიად დაიწყო დაპირისპირება რუსეთთან იმის მანიშნებელია, რომ ერთის მხრივ აზერბაიჯანის ხელისუფლება მყარად გრძნობს თავს, ხოლო მეორეს მხრივ, ბაქო რეგიონში თავის სასარგებლო წესრიგს ამყარებს. ცხადია ამ პროცესში მისი მთავარი მოკავშირე თურქეთია, ხოლო ერთ-ერთი მთავარი მეტოქე ირანი პრაქტიკულად გამოეთიშა პროცესიდან. თურქეთი სომხეთ-აზერბაიჯანის სამშვიდობო მოლაპარაკებებში ერთ-ერთი მთავარი მოთამაშეა. სწორედ ამიტომ, სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მოლაპარაკებების წარმატებით დასრულების შემთხვევაში რუსეთი თამაშგარე მდგომარეობაში აღმოჩნდება, ხოლო სომხეთს ახალი ეკონომიკური პერსპექტივები გაუჩნდება.
 
მთლიანობაში გამოდის რომ რუსეთი აზერბაიჯანშიც სუსტდება და სომხეთშიც. ამის წინააღმდეგია რუსეთი და ყველანაირად ცდილობს ერთის მხრივ სომხეთში არიოს სიტუაცია, ხოლო მეორეს მხრივ აზერბიაჯანსა და სომხეთს შორის არ დაუშვას მოლაპარაკებები. მოსკოვი არც აზერბაიჯანის შიგნით სიტუაციის დესტაბილიზაციაზე არ იტყვის უარს, მით უფრო რომ რუსეთში მცხოვრები აზერბაიჯანული დიასპორის გამოყენებაზე ან პირიქით, განდევნაზე უკვე დაიწყეს კიდეც საუბარი.
 
რუსეთს პირდაპირი ომის თავი ახლა ნამდვილად არ აქვს, მაგრამ სიტუაციის არევას რომ შეეცადოს ეს გამორიცხული არ არის. ისიც სათქმელია - ვერც ვერაფერს, რომ ვერ გახდეს რუსეთი სომხეთსა და აზერბაიჯანში და საჩვენებლად რომც დალაგდეს მათთან, ორივე რეჟიმი - ალიევისა და ფაშინიანის - სანდო და მისაღები აღარაა მისთვის.
 
მაგრამ ფაქტი ერთია - ამ პროცესებით სამხრეთ კავკასიაში რუსეთი სუსტდება. რეგიონის სტაბილურობისა და უსაფრთხოებისათვის ეს ძალიან კარგი მოვლენაა. ბიზნესის ინვესტიაციაც უფრო რეალისტურია იქ, სადაც ხელმწერილი მშვიდობაა. თუმცა მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ამის შემდეგ რუსეთის ორბიტაზე მყოფი ერთადერთი სახელმწიფო საქართველო არ აღმოჩნდეს. ეს პოლიტიკურიცა და ეკონომიკური დარტყმა იქნება ჩვენთვის. აზერბაიჯანისა და სომხეთის დაახლოების შემთხვევაში ახალი ეკონომიკური დერეფანი გაჩნდება, რომელიც საქართველოს ალტერნატივა გახდება.
 
ამ ალტერნატივას ძალიან რთული რელიეფიდან გამომდინარე უახლოეს მომავალში დიდი მნიშვნელობა შეიძლება არ ჰქონდეს, მით უფრო თუკი პოლიტიკურად საქართველომ თავი დააღწია რუსეთს, მაგრამ გრძელვადიანად, რუსულ ორბიტაზე დარჩენის შემთხვევაში, ევროპული, თურქული და აზერბაიჯანული პოლიტიკური ნება გადაწყვეტს ძალიან ბევრ რამეს, მიუხედავად იმისა თუ როგორია რელიფი აღმოსავლეთ ანატოლიასა და მცირე კავკასიონზე. სხვის პოლიტიკურ ნებაზე დამოკიდებულება და რუსულ ორბიტაზე აღმოჩენა კი ძალიან მძიმე მოცემულობა იქნება.
более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати