,
ავტორი: ზურაბ ბატიაშვილი, რონდელის ფონდის მკვლევარი
2023 წლის 23 ივნისს თურქულმა ლირამ მორიგი ანტირეკორდი დაამყარა - 1 აშშ დოლარის ფასი 25,95 ლირა გახდა.
რამ გამოიწვია თურქული ლირის კურსის დაცემა და რას შეიძლება ველოდოთ მომავალში?
თურქული ლირა ბოლო ერთ თვეში დაახლოებით 30%-ით გაუფასურდა და მისი არასტაბილური კურსი ერთ-ერთ მთავარ გამოწვევად იქცა თურქეთისთვის.
თურქული ლირის კურსზე უარყოფითად იმოქმედა არაერთმა ფაქტორმა: კოვიდით გამოწვეულმა ეკონომიკის ჩაკეტვამ, რუსეთ-უკრაინის ომმა, თებერვლის დამანგრეველმა მიწისძვრამ, წინასაარჩევნო კამპანიამ, გაზრდილმა ხარჯებმა, წინასაარჩევნოდ კურსის ხელოვნურად დაჭერამ (რაზეც ათობით მილიარდი აშშ დოლარი დაიხარჯა სახელმწიფო ხაზინიდან) და ა.შ.
მართალია, ბევრი ეკონომისტი ვარაუდობდა, რომ არჩევნების შემდეგ ლირა გაუფასურდებოდა, თუმცა მისი ასეთი სწრაფი ტემპით ვარდნა ბევრისთვის მაინც შოკისმომგვრელი აღმოჩნდა. ლირის დევალვაცია 22 ივნისს საპროცენტო განაკვეთის 15%-მდე აწევამაც (რომელიც მანამდე 8,5% იყო) დააჩქარა.
თურქული ლირის კურსი აშშ დოლართან
მიმართებაში ბოლო 1 წლის განმავლობაში
ბევრი ეკონომისტი მიიჩნევს, რომ საპროცენტო განაკვეთის 15%-მდე აწევა არასაკმარისია ლირის კურსის დასასტაბილურებლად და უცხოური ინვესტიციების მოსაზიდად. მაგრამ ამ შემთხვევაში ხელისუფლება დილემის წინაშე დგას. საქმე ისაა, რომ 10 თვეში თურქეთში ადგილობრივი არჩევნები უნდა ჩატარდეს, სადაც ხელისუფლებას დიდი ქალაქების (სტამბოლის და ანკარის) მოგება სურს. ამ მიზნის მიღწევა კი გაძნელდება იმ შემთხვევაში, თუ იგი ზედმეტად „მწარე რეცეპტს“ გამოწერს ეკონომიკაში დაგროვილი სირთულეების მოსაგვარებლად.
ზედმეტად მაღალი საპროცენტო განაკვეთი გააძნელებდა სესხის აღებას ბიზნესებისთვის. ეს კი საგრძნობლად შეამცირებდა წარმოებას, რაც მილიონობით ადამიანს დატოვებდა უმუშევრად. ასეთი სცენარის განვითარება კი არავის სურს მოახლოებული ადგილობრივი არჩევნების წინ.
მაგრამ, მეორე მხრივ, ხაზინა მუდმივად ვერ გაყიდის ათობით მილიარდ აშშ დოლარს თურქული ლირის კურსის შესანარჩუნებლად.
აღსანიშნავია, რომ ხელისუფლებამ გაზარდა როგორც მთელ ქვეყანაში დასაქმებულთა მინიმალური ხელფასები (11 400 ლირა), ისე სახელმწიფო სექტორში დასაქმებულთა ჯამაგირი (მინ. 22 000 ლირა). აღსანიშნავია, რომ ამ ეტაპზე ზუსტად არავინ იცის, სადამდე გაგრძელდება ეროვნული ვალუტის დევალვაცია და როგორი იქნება მოქალაქეთა მსყიდველობითი უნარი.
თურქული ლირის გაუფასურება მოკლევადიან პერსპექტივაში ხელს შეუწყობს თურქული ექსპორტის გაზრდას. თუმცა, გრძელვადიანად იგი უამრავ პრობლემას (ინფლაციის ზრდა, გაურკვევლობა და არასტაბილურობა, რაც აფრთხობს პოტენციურ ინვესტორს და ა.შ.) ქმნის ქვეყნის ეკონომიკისთვის.
ლირის დევალვაცია საქართველოს იმ მოქალაქეებსაც ეხებათ, რომლებიც თურქეთში ცხოვრობენ და მუშაობენ, რადგან ისინი ხელფასებს ლირებში იღებენ და დოლარში გადაანგარიშებისას საგრძნობლად მცირდება მათი შემოსავალი.
წყარო:https://gfsis.org.ge/
გლობალური ფინანსური ქსოვილი სხვადასხვა ტიპის კომპანიების ურთიერთქმედებაზე დგას. ფინანსურ ეკოსისტემაში ვხვდებით, როგორც ბანკებს, ასევე ნეობანკებს და ფინტექ-კომპანიებს, საპენსიო ფონდებს, საგადახდო სერვისების მიმწოდებელ ორგანიზაციებს, კერძო კაპიტალის მმართველებს, ჰეჯ-ფონდებსა და აქტივების მმართველ კომპანიებს. აი, სწორედ ამ ბოლო კატეგორიას განეკუთვნება ამერიკული BlackRock-ი, რომელიც სხვა ადამიანებისა და კომპანიების აქტივებს მართავს, ანუ მარტივად რომ ვთქვათ, ინვესტიციას მათ ნაცვლად დებს. გამართული ბიზნესმოდელის გარდა, ამერიკულ კორპორაციას მაღალი რეპუტაცია, ინვესტორებისთვის ფინანსური სარგებლის გენერირების დეკადების განმავლობაში დამტკიცებული შედეგები და პლანეტარული მასშტაბის კავშირები გამოარჩევს.
ამ ყველაფრის დამსახურებით, BlackRock-ი პლანეტის უდიდეს აქტივების მმართველ კომპანიად იქცა, რომლის პორტფელი, ბოლო შედეგებით, $10.5 ტრილიონად იყო შეფასებული. 2024 წლის პირველი კვარტალის ფინანსური ანგარიშის თანახმად, გასულ ერთ წელიწადში, ამერიკულმა კორპორაციამ აქტივების ზომა $1.4 ტრილიონით გაზარდა. ამ თანხის მასშტაბს რომ მიხვდეთ, გეტყვით, რომ მექსიკის მთლიანი შიდა პროდუქტი სწორედ $1.4 ტრილიონია, როცა ესპანეთის, ინდონეზიის და საუდის არაბეთის - ნაკლები. თუმცა BlackRock-ის ჯამური აქტივების ზომა უფრო შთამბეჭდავია, რადგან ამ მაჩვენებელს ქვეყნების მშპ-სთან თუ შევაფარდებთ, აღმოვაჩენთ, რომ მას მხოლოდ ამერიკის შეერთებული შტატები და ჩინეთი უსწრებს.
რა შემოსავალს და წმინდა მოგებას აგენერირებს BlackRock-ი $10.5 ტრილიონად შეფასებული აქტივების მართვით?
2024 წლის I კვარტალში, BlackRock-მა $4.7 მილიარდის შემოსავალი მიიღო, რაც 11%-ით მეტია, ვიდრე შარშან. შემოსავალთან ერთად, ბოლო პერიოდში მკვეთრად, კერძოდ 36%-ითაა გაზრდილი კომპანიის წმინდა მოგება, რომელმაც მიმდინარე წლის პირველ სამ თვეში $1.5 მილიარდი შეადგინა. აღნიშნულ მაჩვენებლებს, უმეტესწილად, ის ფინანსური ინსტრუმენტები აგენერირებენ, რომელთაც BlackRock-ის პორტფელში ვხვდებით - აქ იგულისხმება, როგორც კომპანიების კაპიტალი, ანუ აქციები, ასევე ფიზიკური აქტივები, მათ შორის უძრავი ქონება.
აქციების კუთხით, BlackRock-ის აქტივებს შორის ყველაზე დიდი წილი მსოფლიოს უდიდეს ტექნოლოგიურ, ფარმაკოლოგიურ და ფინანსურ კომპანიებზე მოდის. BlackRock-ის აქციების პორტფელის ათი უდიდესი პოზიცია კი, შემდეგნაირად გამოიყურება:
#1 - Microsoft - $229.7 მილიარდად შეფასებული 542.02 მილიონი აქცია (BlackRock-ის პორტფელის 5.37%)
#2 - Apple - $178.4 მილიარდად შეფასებული 1.04 მილიარდი აქცია (BlackRock-ის პორტფელის 4.17%)
#3 - NVIDIA - $164.66 მილიარდად შეფასებული 182.42 მილიონი აქცია (BlackRock-ის პორტფელის 3.85%)
#4- Amazon - $115.18 მილიარდად შეფასებული 638.54 მილიონი აქცია (BlackRock-ის პორტფელის 2.69%)
#5 - META - $77.18 მილიარდად შეფასებული 158.94 მილიონი აქცია (BlackRock-ის პორტფელის 1.8%)
#6 - Alphabet (Class A) - $62.77 მილიარდად შეფასებული 415.9 მილიონი აქცია (BlackRock-ის პორტფელის 1.47%)
#7 - Alphabet (Class C) - $54.11 მილიარდად შეფასებული 355.37 მილიონი აქცია (BlackRock-ის პორტფელის 1.27%)
#8 - Eli Lilly - $50.78 მილიარდად შეფასებული 65.27 მილიონი აქცია (BlackRock-ის პორტფელის 1.19%)
#9 - Broadcom - $46.27 მილიარდად შეფასებული 34.91 მილიონი აქცია (BlackRock-ის პორტფელის 1.08%)
#10 - Berkshire Hathaway (Class B) - $45.21 მილიარდად შეფასებული 107.51 მილიონი აქცია (BlackRock-ის პორტფელის 1.06%)
წყარო:https://bm.ge/
