USD 2.6978
EUR 2.9112
RUB 2.9177
თბილისი
ვირუსების ზეგავლენა ჩვენს სამყაროზე
თარიღი:  1793

COVID-19 მათი გამანადგურებელი ძალის თვალსაჩინო მაგალითია,
თუმცა ვირუსების გარეშე სიცოცხლე − ჩვენთვის ცნობილი ფორმით − შეუძლებელი იქნებოდა.

ვირუსები დასაბამიდან განსაზღვრავენ ევოლუციას. დნმ-ის დაახლოებით 8% იმ ვირუსებისაგან გვაქვს, რომლებმაც ჩვენი უშორესი წინაპრები დააავადეს და საკუთარი გენები ჩაუკერეს გენომში. ზოგიერთი გადამწყვეტ როლს თამაშობს ემბრიონისა და პლაცენტის განვითარების ადრეულ ეტაპზე, რომელიც ამ 13 კვირის ნაყოფს აკრავს. ლენარტ ნილსონი, TT/SCIENCE PHOTO LIBRARY (ორი კადრისაგან შედგენილი გამოსახულება)
 

მოდი, წარმოვიდგინოთ პლანეტა დედამიწა ვირუსების გარეშე.

ჯადოსნური ჯოხის ერთი მოქნევით ყველა ვირუსი გაქრა. გაუჩინარდა ცოფის და პოლიომიელიტის გამომწვევი ვირუსები, შემზარავად მომაკვდინებელი ებოლას ვირუსი, მიჰყვა წითელას, ყბაყურის და სხვადასხვა ტიპის გრიპის ვირუსი. საყოველთაოდ იკლო ტანჯვამ და სიკვდილიანობამ. გაქრა ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსი (აივ) და შიდსის კატასტროფა ვითომ არც ყოფილა. აღარავის აწუხებს ჩუტყვავილა, ჰეპატიტი თუ ჩვეულებრივი გაციება. გაქრა პანდემიების თანამედროვე ეპოქის დაწყების მანიშნებელი 2003 წლის SARS-ის ვირუსი და რაღა თქმა უნდა, გაქრა COVID-19-ის გამომწვევი, საზარელი და ადვილად გადამდები ვირუსი SARS-CoV-2. შვებით ამოისუნთქეთ?

ნუ გიხარიათ.

ეს სცენარი იმაზე ბუნდოვანია, ვიდრე წარმოგიდგენიათ. სინამდვილეში ჩვენ ვირუსების სამყაროში ვცხოვრობთ – განუზომლად მრავალფეროვანი და მრავალრიცხოვანი ვირუსების სამყაროში. მარტო ოკეანეებში შეიძლება იმაზე მეტი ვირუსული ნაწილაკი იყოს, ვიდრე ხილულ სამყაროში – ვარსკვლავი. ძუძუმწოვრები ვირუსების სულ მცირე 320 000 სახეობას მასპინძლობენ. ამას რომ დავუმატოთ არაძუძუმწოვარი ცხოველები, მცენარეები, ხმელეთის ბაქტერიები და ყველა სხვა შესაძლო მასპინძელი, ჯამში გამოვა… უამრავი. დიდ რიცხვს კი დიდი შედეგები ახლავს: ბევრ მათგანს ადაპტაციის უპირატესობები მოაქვს – და არა ზიანი – დედამიწაზე არსებული  სიცოცხლის ფორმებისთვის, მათ შორის ადამიანისთვის. 

მათ გარეშე ვეღარ ვიარსებებდით. მაგალითად, ადამიანისა და სხვა პრიმატების გენომში არსებობს დნმ-ის ორი მონაკვეთი, რომელიც ვირუსული წარმოშობისაა და მათ გარეშე ორსულობა შეუძლებელი იქნებოდა. ხმელეთის ცხოველების გენებში ბუდობს ვირუსული დნმ, რომელიც ცილის პატარა ბუშტუკებში ფუთავს და ინახავს მოგონებებს. ვირუსებისგან შეძენილი ზოგი სხვა გენი ემბრიონის ზრდას უწყობს ხელს, იმუნურ სისტემას არეგულირებს და კიბოს უპირისპირდება – ამ მნიშვნელოვან ფუნქციებს ახლა ეფინება ნათელი. როგორც ირკვევა, ვირუსებს გადამწყვეტი ბიძგი მიუციათ ევოლუციური განვითარების საკვანძო მომენტებისთვის. ვირუსებს თუ გავაქრობთ – როგორც ჩვენს წარმოსახვით ექსპერიმენტში – დედამიწის განუზომელი ბიომრავალფეროვნება ერთიანად ჩამოიშლება.

დიახ, ვირუსი პარაზიტია, მაგრამ ზოგჯერ ამ პარაზიტიზმს სიმბიოზის, ურთიერთდამოკიდებულების ფორმა აქვს, რომლითაც სტუმარიც და მასპინძელიც თანაბრად სარგებლობს. ცეცხლის მსგავსად, ვირუსები არც ცალსახად კარგ, არც ცალსახად ცუდ ფენომენს წარმოადგენენ. ისინი ევოლუციის ბნელი ანგელოზები არიან – შესანიშნავნიც და შემზარავნიც. ამიტომაც არიან ასეთი საინტერესონი.

იმისთვის, რომ ვირუსების მრავალფეროვნება დააფასო, ჯერ უნდა გაარკვიო, რას წარმოადგენენ ისინი და რას – არა. ეს უკანასკნელი უფრო მარტივია. ისინი არ არიან ცოცხალი უჯრედები. უჯრედი – ისეთი, როგორებითაც აგებულია ჩვენი ორგანიზმიც, რვაფეხაც და ფურისულაც – ფლობს რთულ მექანიზმს ცილების ასაგებად და სხვა სპეციალიზებული ფუნქციების შესასრულებლად. ბაქტერიაც უჯრედია, მსგავსი თვისებებით, თუმცა გაცილებით მარტივი. ვირუსი არც ერთს არ ჰგავს.

სპორტი
კახა კალაძე: ეს არ არის უბრალოდ გამარჯვება, ეს თარიღი საქართველოს უახლეს ისტორიაში ოქროს ასოებით იწერება

საქართველოს ფეხბურთელთა ეროვნული ნაკრების გამარჯვების შემდეგ, საქართველოს პრემიერ-მინისტრი ირაკლი კობახიძე, თბილისის მერი კახა კალაძე და ნაკრების წევრები პირველი რესპუბლიკის მოედანზე შეკრებილ გულშემატკივრებს შეუერთდნენ და გამარჯვება მათთან ერთად აღნიშნეს.

კახა კალაძემ მადლობა გადაუხადა ეროვნულ ნაკრებს და და კიდევ ერთხელ ხაზი გაუსვა პლეიოფის ფინალში გამარჯვების განსაკუთრებულ მნიშვნელობას.

„გილოცავთ! რთულია, ვისაუბრო იმაზე, თუ რამხელა გამარჯვება მოიპოვა ჩვენმა ქვეყანამ. ეს არის ის, რასაც ათეულობით წელი ველოდებოდით. ეს არ არის უბრალოდ გამარჯვება, ეს არის ისტორიის დაწერა. საქართველოს უახლეს ისტორიაში 2024 წლის 26 მარტი ოქროს ასოებით იწერება, იმიტომ, რომ ჩვენი ეროვნული ნაკრები ითამაშებს ევროპის ჩემპიონატზე“, - განაცხადა კახა კალაძემ.

დედაქალაქის მერმა მადლობა გადაუხადა ეროვნული ნაკრების გულშემატკივარსაც.

„მადლობა ყველას, ვინც მოედანზე იმყოფებოდა, ვინც სახლიდან უყურებდა ამ თამაშს. ყოველთვის, როცა ჭირდებოდა საქართველოს ეროვნულ ნაკრებს, იდექით მის გვერდში. იყო უამრავი წაგება, იყო რთული პერიოდი, მაგრამ ყოველთვის იდექით იქ, სადაც ჭირდებოდა ქართულ ფეხბურთს, ქართულ სპორტს და ამისთვის მინდა მადლობა გითხრათ თითოეულ თქვენგანს“, - მიმართა გულშემატკივრებს კახა კალაძემ.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.