,
აფხაზეთ-სამეგრელოს „საზღვარზე“ ერთი წლის წინ პანდემიის მიზეზით დაწესებული შეზღუდვების ნაწილობრივ შემსუბუქების შემდეგ, აფხაზეთის დე ფაქტო რესპუბლიკის წარმომადგენლის მხრიდან პირველი კომენტარი გაკეთდა. ე.წ. სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის თავმჯდომარის მოადგილემ და ე.წ. სასაზღვრო განყოფილების ხელმძღვანელმა რუსტამ ლატიპოვმა „ეხო კავკაზასთან“ ინტერვიუში ისაუბრა ენგურის ხიდის „გამშვები პუნქტის“ მუშაობის რეჟიმზე. ინფორმაციას ლაივპრესი ავრცელებს.
როგორც რუსტამ ლატიპოვი აცხადებს, „საზღვრის“ ჩაკეტვით მოქალაქეების მხრიდან „კანონდარღვევის“ ფაქტები გაიზარდა და მარტო იანვარ-თებერვალში საოუპაციო ხაზის უკანონო კვეთის 1000 შემთხვევა დაფიქსირდა. ის ირწმუნება, რომ ენგურის ხიდზე გადაადგილების აკრძალვის შემსუბუექბა სწორედ ამიტომაც მოხდა. ლატიპოვი ასევე აღნიშნავს, რომ ეს იყო მოქალაქეების მოთხოვნაც.
მისი სიტყვებით, ენგურის ხიდი პანდემიის პირობებში დაწესებული შეზღუდვებით მუშაობს. კერძოდ კი „საზღვრის“ კვეთის უფლებით სარგებლობენ გარკვეული კატეგორიის მოქალაქეები – ესენი არიან გალის რაიონის მაცხოვრებლები, რომლებსაც აქვთ აფხაზეთში „ბინადრობის ნებართვა“ და რეგისტრირებულნი არიან საქართველოში, სადაც იღებენ პენსიას და სოციალურ დახმარებას“.
ე.წ. საზღვრის კვეთისას მგზავრები ვალდებულნი არიან თან იქონიონ კორონავირუსზე არაუგვიანეს 48 საათის განმავლობაში ჩატარებული ტესტის უარყოფით პასუხი. გარდა ამისა ვალდებული არიან, დანარჩენ საქართველოდან უკან მობრუნების ვადა წინასწარ ჩააწერინონ „მესაზღრეს“.
საქართველოს კონტროლირებადი ტერიტორიისგან განსხვავებით, სადაც მგზავრებს 5 დღიანი სავალდებულო კარანტინის გავლა საკარანტინო ზონაში უწევთ, ოკუპირებულ რეგიონში დაბრუნებულებს შეუძლიათ იზოლაციის პერიოდი სახლებში გაატარონ.
„წინასწარ აწერინებენ თარიღს, სოციალური პრობლემების გადაჭრის შემდეგ იმავე დღეს დაბრუნდებიან თუ მეორე დღეს. შესაბამისად, ჩვენი მხრიდან არ არსებობს რაიმე შემზღუდავი ზომები. ჩვენ გვაქვს ამ პირთა სია, ვამოწმებთ მათ და ვატარებთ.
საზღვარი ღიაა დილის 7 საათიდან საღამოს 7 საათამდე. ამ დროის განმავლობაში მესაზღვრეები პასუხისმგებელნი არიან ამ კატეგორიის პირების შემოწმებაზე“, – განაცხადა რუსტამ ლატიპოვმა.
მისი ინფორმაციით, დღეში „საზღვარს“ საშუალოდ 15 ადამიანი კვეთს.
ჟურნალისტის შეკითხვაზე რა ტიპის სანქციები ტარდება „საზღვრის უკანონოდ“ კვეთის ბრალდებით დაკავებულებზე, მითუფრო რომ ისინი ხშირად საპენსიო ასაკის არიან, ე.წ. სუსის წარმომადგენელმა განმარტა, რომ ხდება ძრითადად მათი დაჯარიმება, თანხა კი არ აღემატება 3 ათას რუბლს, რაც დღეს არსებული კურსით დაახლოებით 135 ლარია.
„მათ მიმართ ტარდება აფხაზეთსა და რუსეთის ფედერაციას შორის სახელმწიფო საზღვრის დაცვის ერთობლივი შეთანხმების მიხედვიდ დაწესებული ზომები. დაკავებისთანავე ისინი დაუყოვნებლივ გადაჰყავთ გალის რაიონის სახელმწიფო უსაფრთხოების განყოფილებაში, სადაც ადმინისტრაციული წესით საქმეების სამართალწარმოება იწყება. როგორც წესი, ასეთი საქმეები სრულდება ადმინისტრაციული ჯარიმის გადახდით… თანხა დამოკიდებულია კონრეტულ შემთხვევაზე, მაგრამ ის არაღემატება 3000 რუბლს“, – განაცხადა ლატიპოვმა.
ე.წ. საზღვრის გახსნის შემდეგ ეს პირველი კომენტარია დე ფაქტო ხელისუფბელის წარმომადგენლის მხრიდან. მანამდე ამ თემაზე მხოლოდ ცენტრალური ხელისუფლება საუბრობდა. სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა და შერიგების სამინისტრომ მოქალაქეებს ენგურის ხიდის გახსნაზე ინფორმაცია 11 თებერვალს მიაწოდეს. იმავე დღეს განმარტეს, რომ 12-დღიდან 5 დღემდე შემციდა ოკუპირებულიდან კონტროლირებულ ტერიტორიაზე შემოსულთა სავალდებულო კარანტინის ვადა. თავის მხრივ გალელებისთვის, რომლებიც „საზღვარს“ ყოველდღიურად სხვადასხვა საჭიროებისთვის მხოლოდ 1 ან 2 დღით კვეთდნენ, წინადადება მიუღებელია. ამბობენ, რომ ამ პირობის დაცვას ვერ შეძლებენ და ამიტომაც ფიქრობენ, მათთვის „საზღვარი“ ისევ ჩაკეტილი რჩება. ისინი კარანტინის გაუქმებას ითხოვენ.
2020 წლის 14 მარტს ჩაკეტა აფხაზეთის დე ფაქტო მთავრობამ, როგორც ზუგდიდის მუნიციპალიტეტთან არსებული ე.წ. გამშვები პუნქტი ენგურის ხიდზე, ასევე, წალენჯიხის მუნიციპალიტეტთან, საბერიო-ფახულანის ე.წ. გადასასვლელი.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
