,
ველიჩკის მარილის შახტა (პოლ. Kopalnia soli Wieliczka) – ქვა მარილის საბადო პოლონეთში, ქალაქ ველიჩკაში, რომელიც მუშავდებოდა XIII–XX საუკუნეებში. შახტა ასახავს მარილის მოპოვების განვითარების მეთოდებსა და ტექნოლოგიებს შვიდი საუკუნის განმავლობაში. იგი წარმოადგენს დერეფნებისა და გალერეების მთელ წყებას, რომელიც განთავსებულია შვიდ დონეზე მიწისქვეშეთში. სიღრმე 57-198 მ., საერთო სიგრძე 200 კმ.
1978 წელს მარილის შახტა შეიტანეს იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სიაში
ველიჩკა პოლონეთის ერთ-ერთი ძველი და საინტერესო ქალაქია. აქაურ მარილის მაღაროებს ათას წელზე მეტი ხნის ისტორია აქვს. ძველი მაღაროები მუზეუმებადაა გადაკეთებული.
შახტში ჩასვლა ლიფტითაც შეიძლება და კიბეებითაც. ამ კიბეებით რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში ჩადიოდნენ მუშები მარილის მოსაპოვებლად.
ვიწრო დერეფნებით, რომლებიც მარილის ფენებშია გაჭრილი, ერთი დარბაზიდან მეორეში გადიან. აქ ყველაფერი მარილისაა: კიბეები,კედლები, იატაკი და ჭერი. ელეტრონის შუქზე ბრწყინავს მარილისკრისტალები. აქ მე-17-ე საუკუნეში ბერებს სამლოცველოც გამოუკვეთავთ. აქვეა მუშების მიერ გაკეთებული წმინდანთა მარილის ქანდაკებები, რომლებსაც სიძველე ერთი შეხედვით არ ეტყობათ. ნიკოლაი კოპერნიკი დაინტერესებულა და სანახავად ჩასულა მაღაროში და რაღაც პერიოდი უმუშავია კიდეც. ამ ფაქტის საპატივსაცემოდ კოპერნიკის მარილის ქანდაკება დგას ერთერთ დარბაზში.
ერთ-ერთი ვიწრო დერეფნის ბოლოს ბარიერია, იმის იქით-ტბა. გულითაც რომ გინდოდეთ,მასში ვერ დაიხრჩობით, ტბის წყალი მარილითაა გაჯერებული. მიწის ქვეშ, ერთ-ერთ დიდ მაღაროში კალათბურთის მოედანია, ასევე ფოსტა და სუვენირებით სავსე პატარა მაღაზიები. დაღლილი და ნასიამოვნები ტურისტები დღის სინათლეს ლიფტით უბრუნდებიან
ვიელიჩკას მარილის მაღაროებში ცხენების შრომა იყო ფასდაუდებელი.
ცხენებს იყენებდნენ გადასაზიდად, სხვადასხვა ამწევ მექანიზმებზე, მოკლედ ყველა მძიმე სამუშაოზე, რასაც ადამიანი ვერ ძალავდა. ჩაჰყავდათ გვირაბებში ზოგჯერ ისეთი ცხენები, რომლებიც მინდორზე სამუშაოდ გამოუსადეგარი იყვნენ. ავადმყოფები. მიწისქვეშა მარილიანი ჰაერი მათ გამოჯანმრთელებას ხელს უწყობდა და ისინი დიდხანს ცოცხლობდნენ, მიუხედავად იმისა, რომ დღის სინათლეს სიკვდილამდე ვეღარ ნახულობდნენ.
დიახ, ცხენები გვირაბებში მოხვედრის შემდეგ მხოლოდ გვამის სახით ამოჰქონდათ, მანამდე კიდევ მუშაობდნენ ადამიანებთან ერთად დღეში 13 საათს. ადამიანები კი იყვნენ ღარიბი ფენიდან, სიკვდილმისჯილებიც და კატორღელები. შრომის საფასური იყო ძალიან მცირე და ბონუსად აძლებდნენ ერთ მუჭა მარილს, რაც მუჭში დაეტეოდა. (რაც -დიდი ხელისგული, მით - მეტი მარილი.) მარილი კი , მოგეხსენებათ, ზოგჯერ ოქროზე ძვირფასია.
ამ მიწისქვეშა ქალაქში იყო დასახლებები, სადაც ქორწილებიც კი იმართებოდა, ბავშვები იბადებოდნენ, ანუ ხალხი ცხოვრობდა, რასაც ჰქვია. მაგ დასახლებებში ტურისტი ვერ ხვდება. ისედაც მათ მხოლოდ ორ პროცენტს აჩვენებენ მთელი ქალაქის. მთლიანად გვირაბების დათვალიერება შეუძლებელია.
13 საათის მუშაობის შემდეგ ვის ჰქონდა ამოსვლის ძალა 300-200, ან თუნდაც 100 მეტრის სიღრმიდან? ამიტომ იქვე ცხოვრობდნენ და ლოცულობდნენ.
თბილისის მერია გადასასვლელ ხიდთან, ცოტნე დადიანისა და სადგურის მოედნის დამაკავშირებელი ესტაკადის მშენებლობას გეგმავს. ახალი ინფრასტრუქტურული პროექტი 2026 წლის ბიუჯეტში უკვე გათვალისწინებულია და მასზე მომდევნო წელს 10 მილიონი ლარი დაიხარჯება, 2027 წელს კი დამატებით 87.5 მილიონი ლარი. მთლიანობაში 280-მეტრიანი ესტაკადის პროექტირება-მშენებლობის წინასწარი სავარაუდო ღირებულება 100 მილიონ ლარს შეადგენს. პროექტზე საგზაო მარშრუტის კვლევაზე 2025 წელს უკვე 2.5 მილიონი ლარი დაიხარჯა.
2026 წლის ბიუჯეტის განმარტებით ბარათში მითითებულია, რომ სარკინიგზო მაგისტრალი ქალაქის ცენტრალურ მონაკვეთს ყოფს იმგვარად, რომ მოედნის პარალელურად არსებულ ქუჩებს შორის დაკავშირებადობა მინიმალურია და აუცილებელია საზოგადოებრივი ტრანსპორტისთვის ახალი ინფრასტრუქტურის შექმნით ქალაქის უბნების დაკავშირებადობა გაუმჯობესდეს.
"ქალაქ თბილისის ცენტრში არსებული რკინიგზის კორიდორი და თანმდევი ინფრასტრუქტურა ქმნის 4-კილომეტრიან მონაკვეთს აღმოსავლეთ-დასავლეთ სატრანსპორტო კავშირის გარეშე, გარდა შეზღუდული რაოდენობის საფეხმავლო კავშირებისა. ეს ისტორიული დაბრკოლება ხელს უშლის თბილისის სატრანსპორტო გეგმის პრიორიტეტებისკენ მისწრაფებას. სადგურის მოედანი მდებარეობს აღნიშნულ ამ 4-კილომეტრიან მონაკვეთში. ის წარმოადგენს დედაქალაქის უმნიშვნელოვანეს სატრანსპორტო „ჰაბს“, სადაც თავს იყრის 61 ავტობუსის მარშრუტი, მეტროს 2 ხაზი, ისევე როგორც საქართველოს რკინიგზის სერვისები. ტერიტორია ემსახურება საათში 330 ავტობუსის სერვისს, საიდანაც მომავალში 150 გამოიყენებს ხიდს. თბილისის სატრანსპორტო გეგმის თანახმად, სადგურის მოედანი ასევე იქნება თბილისის საგარეუბნო რკინიგზის სერვისების თავმოყრის წერტილი, რაც კიდევ უფრო მნიშვნელოვანს გახდის მისი, როგორც სატრანსპორტო ჰაბის ფუნქციას. ამჟამინდელი მდგომარეობით, აღმოსავლეთ-დასავლეთ კავშირის არარსებობა აფერხებს მაღალი ხარისხის ჰაბის განვითარებას, ხშირად 22 ავტობუსის მარშრუტის შეწყვეტა ხდება ვადაზე ადრე ან ახორციელებენ 1.5 კილომეტრიანი შემოვლითი მგზავრობას, რომელიც მნიშვნელოვნად ზრდის გადაადგილების დროს, ჰაერის დაბინძურებასა და ვიბრაციას, ისევე როგორც ამცირებს მარშრუტების ხარჯეფექტიანობას. თბილისის სატრანსპორტო გეგმით გათვალისწინებულ აღმოსავლეთ-დასავლეთის შეკავშირებულობის ალტერნატივების ანალიზის კვლევამ, რომელიც მსოფლიო ბანკის დახმარებით ჩატარდა, მულტიკრიტერიუმიანი ანალიზის საშუალებით, გამოავლინა თბილისის ცენტრში არსებული რკინიგზის ხაზის ორ მხარეს (აღმოსავლეთ და დასავლეთ) შორის ახალი კავშირის შექმნის საუკეთესო ალტერნატივა - საზოგადოებრივი ტრანსპორტის პრიორიტეტის მქონე საავტომობილო ხიდი, დადიანის ქუჩასა და სადგურის მოედანს შორის. ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერია ფლობს თბილისის სატრანსპორტო გეგმით გათვალისწინებულ აღმოსავლეთ-დასავლეთის შეკავშირებულობის ალტერნატივების ანალიზის კვლევის საფუძველზე შექმნილ ანგარიშს, კონცეფციას. პროექტის მიზანი არის, ამ კონცეფციით განსაზღვრული, საავტომობილო ხიდის მშენებლობა.
აღნიშნული ობიექტი წარმოადგენს საავტომობილო ხიდს ქალაქ თბილისში, რომელიც დააკავშირებს სადგურის მოედანს დადიანის ქუჩასთან და იქნება 280 მეტრი სიგრძის, 8.5 მეტრი სიგანის სწორ მონაკვეთში, ხოლო 15 მეტრი სიგანის მოხვევის მონაკვეთში (ე.წ. სპირალი, რომელიც ეშვება სადგურის მოედანზე). ხიდი იქნება ორზოლიანი და დასავლეთით, სადგურის მოედანზე დაშვებისას, რამპას ექნება მარჯვნივ ჩამხვევი ზოლი. რკინიგზის დერეფნის კვეთისას აუცილებელია 7 მეტრიანი სხვაობა რკინიგზის ლიანდაგსა და ხიდის სტრუქტურას შორის. საავტომობილო ხიდი ითვალისწინებს 18 მეტრიანი ავტობუსების მართვის ტრაექტორიებს, მისი მაქსიმალური გრძივი ქანობი - 10.7%, ხოლო მინიმალური რადიუსი - 12 მეტრი. საავტომობილო ხიდის გამტარობა შერეული ნაკადების პირობაში იქნება 800 ავტომობილი ერთ საათში ერთი მიმართულებით", - ნათქვამია 2026 წლის ბიუჯეტის განმარტებით ბარათში.
წყარო: https://bm.ge
