USD 2.7227
EUR 3.1910
RUB 3.4642
თბილისი
ურბანული კვლევების ცენტრის განცხადება გმირთა მოედნის სიახლოვეს მრავალფუნქციური ცენტრის პროექტის თაობაზე
თარიღი:  421
განცხადების PDF ვერსიას შეგიძლიათ გაეცნოთ აქ: https://drive.google.com/…/1_DL8XZm04GcAa1UylQFdxth8a…/view…
სტიქიური ურბანული განვითარების პროცესი თბილისისთვის ახალი მოვლენა არ არის, თუმცა უკანასკნელ პერიოდში ის ახალ მასშტაბებს იძენს. საგრძნობლად არის გახშირებული ისეთი პროექტების რიცხვი, რომლებიც საქალაქო ტერიტორიების ათვისებას თბილისისათვის უჩვეულოდ მაღალი ინტენსივობით ითვალისწინებს. ხშირად მშენებლობა მოიაზრება სამშენებლოდ არახელსაყრელ არეალებში, რომლებიც აქამდე არ ან დაბალი ინტენსივობით იყო განაშენიანებული. ამასთან, არსებითად იცვლება არეალების ფუნქციური მახასიათებლებიც. საქალაქო ტერიტორიების ამგვარი სტიქიური და არა გეგმაზომიერი ათვისება დედაქალაქის მდგრადი, მედეგი და რაციონალური განვითარების შანსებს კიდევ უფრო ამცირებს.
ამ მიდგომის ერთ-ერთი თვალსაჩინო მაგალითია გმირთა მოედანზე მრავალსართულიანი მრავალფუნქციური ცენტრის პროექტი, რომლის განაშენიანების რეგულირების გეგმის გეგმარებითი დავალება საკრებულომ, სპეციალისტების და ფართო საზოგადოების მწვავე კრიტიკის მიუხედავად, 2023 წლის 25 აგვისტოს №388 განკარგულებით დაამტკიცა.
მიგვაჩნია, რომ დაგეგმილი განაშენიანება ეწინააღმდეგება მდგრადი და მედეგი განვითარების პრინციპებს, საქართველოს კანონს კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ, დედაქალაქის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმისა და სატრანსპორტო პოლიტიკის პრინციპებსა და ამოცანებს. დაგეგმილი განაშენიანება არსებითად შეცვლის მთლიანად თბილისის ისტორიული ნაწილის სივრცით-გეგმარებით სტრუქტურას, მოსპობს ვერეს ხეობისა და მტკვრის სანაპიროს ღია და სარეკრეაციო სივრცეების შეკავშირების პოტენციალს და უარყოფით ზეგავლენას იქონიებს სატრანსპორტო მდგომარეობაზე, შემდეგი არგუმენტაციის გამო:
1. სათანადოდ არ არის გამოკვლეული პროექტთან დაკავშირებული ფართომასშტაბიანი რისკები
გადაწყვეტილების მიღებისას მუნიციპალიტეტმა არაჯეროვნად გამოიკვლია და შეაფასა მის გადაწყვეტილებასთან დაკავშირებული ბუნებრივი საფრთხეები და უგულებელყო გეგმარებითი დავალების ფარგლებში წარმოდგენილი კვლევების მონაცემები. მან არ შეაჯერა კერძო და საჯარო ინტერესი და კერძო ინტერესის სასარგებლოდ ასიმეტრიული გადაწყვეტილება საჯაროობის მინიმალური სტანდარტის დარღვევით მიიღო. რადგან გადაწყვეტილების მიღების პროცესი ფორსირებულ და დახურულ ვითარებაში წარიმართა, არც საზოგადოების ნაწილს მიეცა სხდომაზე დასწრებისა და პროექტთან დაკავშირებული რისკების შესახებ მათი არგუმენტაციის გაჟღერების საშუალება, ხოლო დამსწრე ექსპერტთა მოსაზრებები გადაწყვეტილებაზე მსჯელობისას სრულიად დაუსაბუთებლად იქნა უგულებელყოფილი.
ამ ფონზე, საგანგაშოა ბუნებრივ საფრთხეებთან მიმართებით გამოვლენილი ზერელე და გულგრილი დამოკიდებულება. როგორც ცნობილია, ყოფილი აბრეშუმის ფაბრიკისა და საცურაო აუზ ლაგუნა ვერეს არეალი 2015 წელს მდინარე ვერეს წყალდიდობისას დაიტბორა. წინასაპროექტო კვლევა არ მოიცავს აღნიშნული წყალდიდობისა და შესაძლო რისკების თაობაზე სათანადო ინფორმაციას. წინასწარ საინჟინრო-გეოლოგიურ კვლევაში აღნიშნულ საკითხს ყურადღება არ აქვს დათმობილი. ხოლო, წინასაპროექტო კვლევის იმ ნაწილში სადაც მოცემულია საპროექტო ტერიტორიის ეკოლოგიური მონაცემები, მდინარე ვერეს თაობაზე წარმოდგენილია უკიდურესად მოძველებული და არასამეცნიერო ინფორმაცია. კერძოდ, შეუცვლელად არის გადმოტანილი 2010 წელს გაზეთ ნეტგაზეთში გამოქვეყნებული სტატია (https://netgazeti.ge/life/5950/). დოკუმენტში ზოგადად არის ნახსენები, რომ ტერიტორიის ჩრდილოეთ საზღვართან მდინარე ვერეს მიწისქვეშა კოლექტორი გადის და დაცვის არეალები მომდევნო ეტაპზე, განაშენიანების რეგულირების გეგმის ფარგლებში განისაზღვრება. ის, რომ საკითხი განაშენიანების რეგულირების გეგმის გეგმარებითი დავალების ეტაპზე სათანადოდ შესწავლილი არ ყოფილა, მთავრობის 22 აგვისტოს #23.1252.1386 დადგენილებიდანაც ირკვევა. მუნიციპალიტეტი ღვარცოფისა და კოლექტორის შეზღუდვის არეალების დაცვას და, საჭიროების შემთხვევაში, შესაბამისი ღონისძიებების განსაზღვრას განმცხადებელს შემდგომ ეტაპზე სთხოვს. სამომავლოდ არის მოთხოვნილი გარემოს ეროვნული სააგენტოს პოზიციაც და მათთან შეთანხმებული გენგეგმა კოლექტორის გაბარიტული ზომებისა და შეზღუდვის არეალების მითითებით.
ის გარემოება, რომ მუნიციპალიტეტმა დასაშვებად მიიჩნია გეოლოგიური პროცესების საშიშროების რისკის თვალსაზრისით ერთ-ერთ ყველაზე მგრძნობიარე ადგილას, დედაქალაქის ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური მშენებლობის განხორციელება ისე, რომ საწყის ეტაპზევე სათანადოდ არ გამოიკვლია და შეაფასა რისკები (მათ შორის, კლიმატის ცვლილების კონტექსტში), ეწინააღმდეგება მდგრადი და მედეგი დაგეგმვის, ასევე, ადმინისტრაციული ორგანოს მხრიდან გადაწყვეტილების მიღების საკანონმდებლო პრინციპებს.
2. პროექტით დაგეგმილია 3 ჰა სარეკრეაციო ზონის გაუქმება, რაც უხეშად არღვევს ქალაქის გამწვანების პრინციპებს
საპროექტო ტერიტორია თბილისის ცენტრში, გმირთა მოედნის უშუალო სიახლოვეს, მდინარე მტკვრისა და ვერეს ხეობის შესართავთან მდებარეობს. იგი თბილისის ისტორიული ნაწილის განაშენიანების რეგულირების ზონაში ხვდება და მასზე დედაქალაქის მიწათსარგებლობის გეგმით სარეკრეაციო ზონა 2-ის სტატუსი ვრცელდებოდა.
დაგეგმილი პროექტი ითვალისწინებს 3.3 ჰექტრისთვის (33147 მ2) სარეკრეაციო ზონა 2-ის სტატუსის ცვლილებას მაღალი ინტენსივობის საზოგადოებრივ-საქმიანი ზონა 2-ით. ამასთან შენობების მხოლოდ 25% იქნება საზოგადოებრივ-საქმიანი დანიშნულებით გამოყენებული. დანარჩენი 75% საცხოვრებელი ფუნქციისთვის არის განკუთვნილი. დაგეგმილია არსებული ყოფილი სამრეწველო შენობების ნაწილობრივი შენარჩუნება და ორი 40 (170 მ.) და 52 (215 მ.) სართულის სიმაღლის შენობის განთავსება. პროექტით მაქსიმალურად ხდება ღია სივრცეების ათვისებაც.
მდებარეობის სპეციფიკისა და დაგეგმილი განაშენიანების მასშტაბური ხასიათის გათვალისწინებით, საპროექტო ტერიტორია არ შეიძლება განხილული იქნას განყენებულად. ის ვერეს ხეობისა და მტკვრის სანაპიროების ერთიან კონტექსტში უნდა იქნას შეფასებული. გმირთა მოედნის არეალში სხვადასხვა დროს განხორციელებული ინფრასტრუქტურული პროექტების მიუხედავად, ჯერ კიდევ რჩება ვერეს ხეობისა და მტკვრის სანაპიროს ღია და სარეკრეაციო სივრცეების შეკავშირების პოტენციალი. დაგეგმილი განაშენიანება მოსპობს მწვანე დერეფნის შექმნის შესაძლებლობას, რაც განსაკუთრებით საგანგაშოა დედაქალაქში არსებული მწვანე სივრცეების დეფიციტისა და კლიმატის კრიზისის პირობებში. აღნიშნული ასევე წინააღმდეგობაში მოდის დედაქალაქის მიწათსარგებლობის გენერალური გეგმის „მწვანე ქალაქის“ პრინციპებთანაც. ამასთან, საპროექტო დოკუმენტაციით სარეკრეაციო ზონის სტატუსის ცვლილება გარდაუვალ მოცემულობად იქნა წარმოჩენილი ტერიტორიის „აქტიური სავალი ნაწილის მიჯნაზე მდებარეობიდან გამომდინარე“ (წინასაპროექტო კვლევა, ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთება, განვითარების მიზანი გვ. 96 და 98). მსგავსი დასაბუთება ცინიკურია და მხოლოდ მესაკუთრის კერძო ინტერესების გატარებას ემსახურება. მუნიციპალიტეტმა, თავის მხრივ, ეს დასაბუთება დასაშვებად მიიჩნია, უგულებელყო საჯარო ინტერესი და სარეკრეაციო ფუნქციის ცვლილებას უპირობოდ აუნთო მწვანე შუქი.
3. დაგეგმილი განაშენიანება საბოლოოდ გაანადგურებს თბილისის ისტორიულ ნაწილს
დაგეგმილი მშენებლობა თბილისის ისტორიულ ნაწილში მასშტაბური ვერტიკალური და უხეში ჩარევის მეორე და კიდევ უფრო მძიმე პრეცედენტი იქნება სასტუმრო ბილტმორის შემდეგ. იგი სრულიად შეცვლის არა მხოლოდ გმირთა მოედნის, არამედ მთლიანად თბილისის ისტორიული ნაწილის სივრცით-გეგმარებით სტრუქტურას და პანორამულ ხედებს, რაც პირდაპირ ეწინააღმდეგება საქართველოს კანონს კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ (მუხლი 38). აქვე საგულისხმოა, რომ პროექტის ავტორები უგულებელყოფენ საკუთარი საპროექტო დოკუმენტაციის ფარგლებში წარდგენილი ისტორიულ-არქიტექტურული კვლევის რეკომენდაციებსაც, რომლის მიხედვითაც ამგვარი ვერტიკალური განვითარება არ არის რეკომენდებული და ხაზგასმულია ახალი განაშენიანებისთვის იმგვარი მასშტაბის შერჩევა, რომელიც არ დათრგუნავს მომიჯნავე ობიექტებს (ცირკს, გმირთა მემორიალს და ა.შ.) (ისტორიულ-არქიტექტურული კვლევა, გვ. 15).
4. დაგეგმილი მშენებლობა პრობლემურია ტრანსპორტის კუთხით
საცხოვრებელი და საოფისე ფუნქციები განაშენიანების ფართთან მიმართებით ერთ-ერთი ყველაზე მგზავრთინტენსიური ფუნქციებია, რომელიც ძირითადად პიკის საათში ერთდროულად ხორციელდება. მსგავს განაშენიანებას აუცილებლად უნდა ემსახურებოდეს შესაბამისი ინტენსივობის საზოგადოებრივი ტრანსპორტი, უნდა ჰქონდეს კარგი საფეხმავლო კავშირი როგორც საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე, ასევე სხვა ფუნქციებზე. სხვა შემთხვევაში მოსალოდნელია, რომ განაშენიანების მიზიდული და გენერირებული მგზავრობების დიდი წილი ინდივიდუალური მანქანით განხორციელდება, რაც არამარტო მერიის გაცხადებულ სატრანსპორტო პოლიტიკას ეწინააღმდეგება, არამედ ობიექტურად შექმნის პრობლემების მთელ კასკადს ქალაქისთვის.
საგანგაშოა ის ფაქტი, რომ წინა საპროექტო დოკუმენტაციის ფარგლებში არ არის ხელმისაწვდომი არა თუ მაღალი დონის კვლევა, უფრო ზუსტი გათვლებითა და მოდელირების შესაბამისი პროგრამების გამოყენებით, რომელიც მსგავსი ინტენსივობისა და მდებარეობის პროექტის რისკებს სრულფასოვნად შეაფასებდა, არამედ ტრანსპორტზე ზეგავლენის წარმოდგენილი შეფასება ფრაგმენტულია და არ შეესაბამება აქამდე პრაქტიკაში დამკვიდრებულ მეთოდოლოგიასა და სტანდარტს. ამასთან, წარმოდგენილი ხარვეზული შეფასების საკმაოდ კონსერვატიული ანგარიშებიდანაც კი ნათლად ჩანს დაგეგმილი გადაჭარბებული ინტენსივობის განაშენიანების შედეგად მოსალოდნელი ახალი მგზავრობების მასშტაბი. თავის მხრივ, ტრანსპორტისა და ურბანული განვითარების სააგენტო ამ მონაცემებსაც უგულებელყოფს და #01232262998 წერილში/აქტში საპროექტო არეალისთვის შეუსაბამო ზოგადი და შაბლონური ტექსტით დასაშვებად მიიჩნევს დაგეგმილ განაშენიანებას.
საპროექტო არეალის მდებარეობიდან გამომდინარე მაღალი სამანქანო ნაკადი პრობლემაა არა მხოლოდ ზოგადად მანქანის მოხმარების ან ლოკალური შეფერხების გაზრდის მხრივ. გმირთა მოედანი და მარჯვენა სანაპირო საქალაქო მნიშვნელობის გამტარი არტერიებია. მარჯვენა სანაპირო, ქალაქის ჩრდილო-სამხრეთი მიმართულების მნიშვნელოვანი და უალტერნატივო გამჭოლი კავშირია, შესაბამისად, აღნიშნული გამტარი კვანძებისა და არტერიების გადატვირთვის ეფექტი მთელ ქალაქზე გავრცელდება.
წარმოდგენილი არგუმენტაცია ნათელს ხდის რისკებისა და საშიშროებათა მასშტაბს, რომელსაც გზას უხსნის თბილისის საკრებულოს გადაწყვეტილება. მიგვაჩნია, რომ საზოგადოების მხრიდან გამოყენებულ უნდა იქნას ყველა შესაძლო სამართლებრივი გზა აღნიშნული გადაწყვეტილების გასაუქმებლად, რათა თავიდან იქნეს აცილებული თბილისის უკვე მძიმედ დაზიანებული ურბანული და კულტურული სისტემის საბოლოო განადგურება.
ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.