თურქეთის გაზეთ „ჯუმჰურიეთში“ (Cumhuriyet) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „აშშ-ის გეგმები შავი ზღვისა და კავკასიის მიმართ“ (ავტორი - მეჰმეთ ალი გიულერი, პოლიტიკური მიმომხილველი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას:
ნატოს ამასწინანდელი ვაშინგტონის სამიტის შემაჯამებელი დასკვნითი დეკლარაციის ერთ-ერთი დებულება თურქეთის პროსამთავრობო მასობრივი საინფორმაციო საშუალებების მიერ შეფასდა როგორც თურქეთის მმართველი განვითარებისა და სამართლიანობის პარტიის წარმატებად. დეკლარაციის 31-ე პუნქტში ნახსენებია 1936 წელს ხელმოწერილი მონტრეს კონვენცია, რომელიც ბოსფორისა და დარდანელის სრუტეების სტატუსს ეხება.
საინტერესოა, რომ სიტყვებს „შავი ზღვის უსაფრთხოება და სტაბილურობა“ დამატებული აქვს „ნაოსნობის თავისუფლება“.
ამერიკის ხრიკები: შავი ზღვა ვაშინგტონის სამიზნეში
მაგრამ მონტრეს კონვენცია ხომ სწორედ ისეთი შეთანხმებაა, რომელიც უსაფრთხოების თვალსაზრისით ზღუდავს თავისუფალ ნაოსნობას სამხედრო ხომალდების შესვლას და მათ გადაადგილებას შავი ზღვის აკვატორიაში? სამხედრო ხომალდებისათვის შავ ზღვაში არ არის „თავისუფალი ნაოსნობა“, მაგრამ არის „შეზღუდული ნაოსნობა“.
რა თქმა უნდა, ეს ყველაფერი აშშ-მა ძალიან კარგად იცის, მაგრამ მაინც ფიქრობს შავი ზღვის „თავისუფალ//ღია“ სტატუსზე. გავიხსენოთ, რომ ამერიკა 75 წლის განმავლობაში ეძებდა „ღია კარს“ იმ მიზნით, რომ „დაბრკოლების გარეშე“ შესულიყო შავი ზღვის აკვატორიაში.
უფრო მეტიც - აშშ-სათვის შავი ზღვა ითვლება სტრატეგიულ სამიზნედ, რომელსაც გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს „ახალი რკინის ფარდისათვის“, რომლის დაშვებასაც ვაშინგტონი ჩრდილოეთ ყინულოვანი ოკეანიდან აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთამდე ცდილობს. სწორედ ამიტომაც აშშ-მა გაწაფულად და მიზანმიმართულად მონიშნა ეს მიზანი ნატოს კიდევ ერთ დეკლარაციაში ჯერ კიდევ უკრაინის კონფლიქტის დაწყებამდე.
დღევანდელი მოვლენების უკეთ გაგებისათვის გავიხსენოთ ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის 2021 წლის 14 ივნისი დეკლარაცია, რომელშიც, აშშ-ის ინიციატივით, დამატებული იქნა ორი კრიტიკულად მნიშვნელოვანი პუნქტი:
ა) ნატოს წევრებმა უნდა განავითარონ ორმხრივი ურთიერთობები - განსაკუთრებით სამხედრო სფეროში - უკრაინასთან და საქართველოსთან, მათი ალინსში გაწევრიანების ჩათვლით.
ბ) ნატომ უნდა გააფართოვოს თავისი ყოფნა შავი ზღვის რეგიონში - ხმელეთზე, ზღვაზე და საჰაერო სივრცეში.
საქართველოს სომხეთი ანაცვლებს?
დასავლეთის ფრონტს, რომელიც ამერიკამ რუსეთს უკრაინაში გაუხსნა, ვაშინგტონი ცდილობს სამხრეთის ფრონტიც დაამატოს - კავკასიის რეგიონში, მაგრამ ამერიკა ამას ვერა და ვერ ახერხებს. უკრაინიდან საქართველოში დაბრუნებული მიხეილ სააკაშვილის გეგმები გამოიხატებოდა სამშობლოში ანტისამთავრობო გამოსვლების ორგანიზებაში, მაგრამ თბილისმა ენერგეიული ზომები გამოიყენა და ექს-პრეზიდენტის განზრახვებს ბოლო მოუღო. პერსპექტივაში ქვეყნის უსაფრთხოების განმტკიცებისათვის - სააკაშვილის ჩანაფიქრის მსგავსი მცდელობები რომ არ მომხდარიყო - ქვეყნის მთავრობამ მიიღო კანონი „უცხოური აგენტების შესახებ“.
ახლა ამერიკა ცდილობს სომხური კარტები გაათამაშოს: ერევნის მთავრობის საგარეო საქმეთა მინისტრი არარატ მირზოიანი მიწვეული იყო ნატოს სამიტზე ვაშინგტონში. შემდეგ დადგა საკითხი, რომ აშშ-ის არმიას - პენტაგონს - თავისი წარმომადგენელი ჰყოლოდა სომხეთის თავდაცვის სამინისტროში. ამერიკის სახელმწიფო მდივნის მოადგილემ უზრა ზეიამ ეს ფაქტი დაადასტურა და განაცხადა, რომ აშშ-სა და სომხეთს შორის „ახალი სტრატეგიული ეტაპი“ იწყებაო.
ამით ამერიკას ორმაგი მიზნის მიღწევა აქვს განზრახული: პირველი - გახსნას სამხრეთი ფრონტი რუსეთის წინააღმდეგ და მეორე - სოლივით ჩაეჭედოს ასტანის სამკუთხედში (თურქეთი-რუსეთი-ირანი).
ამ კონტექსტში ასევე საყურადღებოა ერთი ფაქტიც: ამერიკამ ახლახან დააფიქსირა თავისი პოზიცია ანკარასა და დამასკოს (თურქეთ-სირიის) შორის ურთიერთობების მოგვარების მიმართ, რომელიც ასტანის სამკუთხედის დღის წესრიგის მნიშვნელოვან თემას წარმოადგენს: სახელმწიფო დეპარტამენტის ღია განცხადებით, „ვაშინგტონი მხარს არ უჭერს იმ ძალისხმევას, რომელიც თურქეთ-სირიის ურთიერთობების ნორმალიზებისკენაა მიმართული“.
ორი რეგიონული ნაბიჯის აუცილებლობა
გასაგებია და აშკარაა, თუ რა უნდა გაკეთდეს ამ პირობებში: პირველი - უნდა დაჩქარდეს ანკარა-დამასკოს ურთიერთობის ნორმალიზება [და ამ მიზნით დელეგაციების მოლაპარაკება, რომელის შემდგომი ეტაპი იქნება რეჯეფ ერდოღანისა და ბაშარ ასადის შეხვედრა]; მეორე - რეალურად განხორციელდეს რეგიონული თანამშრომლობის პლატფორმა ფორმატით „3+3“ (თურქეთი-რუსეთი-ირანი, პლუს აზერბაიჯანი-სქართველო-სომხეთი).
როგორც ვხედავთ, ნატოში თურქეთის წევრობა სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ ალიანსს ანკარა თავის სამიზნეში ჰქონდეს ამოღებული...
მოკლედ, წინ - არა ნატოს შიგნით, არამედ მის გარეთ!
წყარო: https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/mehmet-ali-guller/abdnin-karadeniz-kafkasya-plani-2229164
ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.
გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:
დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.
დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.
აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.
კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.
უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?
როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.
რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.
ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან) ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.
არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.
იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.
ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.
თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.