USD 2.7180
EUR 3.1871
RUB 3.4624
თბილისი
უკრაინაში არსებული მდგომარეობის მიმოხილვა და შეჯამება - გიორგი კობერიძე
თარიღი:  536
უკრაინაში არსებული მდგომარეობის მიმოხილვა და შეჯამება [2025 წლის 10 მარტის მდგომარეობით]:
- შესაძლოა კურსკის ოპერაციის დასკვნით ეტაპს ვადევნებდეთ თვალს. უკრაინული შეტევისა და რუსეთის ტერიტორიების დაკავებიდან მერვე თვე დაიწყო. თუმცა რუსეთის მხრიდან დიდი რაოდენობით ცოცხალი ძალის მობილიზაციის, კორეული ნაწილების ჩართვისა და დიდი მსხვერპლის ფასად რუსები ქალაქი სუჯას სამხრეთიდან მიუახლოვდნენ. უკრაინული ძალების გარკვეულა ნაწილმა ორგანიზებულად სექტორიდან გამოსვლა დაიწყო.
რუსეთის მხრიდან მებრძოლა შორის განსაკუთრებით დიდი აღმოჩნდა დანაკარგები კორეულ ნაწილებში. 15 ათასამდე სამხედროდან დაახლოებით 4000-ან მსხვერპლზეა ვარაუდი. რუსეთის მხრიდან დანაკარგები საკმაოდ ბუნდოვანია თუმცა სავარაუდოდ 15-25 ათასში მერყეობს.
თუ რა შეიძლება იყოს უკრაინელების მხრიდან კურსკის სექტორიდან უკან დახევის მიზეზები ამაზე ქვემოთ ვისაუბროთ, მაგრამ ჯერ აღვნიშნოთ რა სამხედრო და პოლიტიკური შედეგები მივიღეთ:
1. ომი რუსეთის ტერიტორიაზე გადავიდა და კრემლის მიერ დადგენილი კიდევ ერთი წითელი ხაზი გადაიკვეთა ისე, რომ რუსეთის მხრიდან პასუხი არანაირი არ ყოფილა, მიუხედავად ატომური ბომბის მუქარებისა, რომელსაც ის ომის დაწყების დღიდან სხვადასხვა რეალობის დადგომის შემთხვევაში გამოყენებით იმუქრებოდა;
2. რუსეთის ტერიტორიის ოკუპაცია რეალისტური გახდა. ამასთან, ადგილობრივების მხრიდან აჯანყებაც არ ყოფილა;
3. რუსეთს სხვადასხვა სექტორიდან ცოცხალი ძალის გარკვეული ნაწილების მოხსნა და ამ მიმართულებით გადასროლა მოუწია, რითაც უკრაინის ტერიტორიაზე დაწოლა შედარებით შემცირდა;
4. ხარკოვისა და სუმის რუსეთის მოსაზღვრე ოლქებზე რუსეთის მხრიდან პოტენციური მასშტაბური იერიშის პრევენცია მოხდა, ამ ორ პროვინციას კი დროებითი ფარი გაუკეთდა;
5. გამოჩნდა, რომ რუსული თავდაცვა საკმაოდ მყიფეა რუსეთის ტერიტორიაზე და მთელი აქცენტი შეტევაზეა გაკეთებული;
6. კორეელების მოშველიებით ნათელი გახდა, რომ რუსეთს ცოცხალ ძალაში ყველაფერი გამართული არ აქვს.
7. უკრაინელებმა ხელთ იგდეს დიდი რაოდენობით ძვირფასი ტყვეები - ახალწვეულები, კადიროველები, ოფიცრები - რომელთა გაცვლაც უკრაინელებში მოხდა.
ამ ფონზე უკრაინელთა უკან დახევა შვიდთვიანი ოკუპაციის ფონზე შეიძლება რამდენიმე ფაქტორით იყოს გამოწვეული:
1. უკრაინელებმა კარგად გაამაგრეს თავდაცვის პოზიციები უკრაინის სასაზღვრო ზონაში და იქ ბრძოლა უფრო ეფექტური შეიძლება გამოდგეს;
2. უკრაინელები ახალი შეტევის წამოწყებისათვის ემზადებიან უკრაინის შიგნით ან რუსეთის ტერიტორიაზე, შესაბამისად კურსკის ოლქის შენარჩუნებაზე სამხედრო ძალების ხარჯვა არაპრაგმატულია;
3. კურსკის ოლქის შენარჩუნებაზე მიმართული ჰუმანიტარული ხარჯიც ხშირად ხდება კითხვის საფუძველი;
4. უკან დახევების ფონზე უკრაინელებს უფრო და უფრო მცირე ტერიტორიის შენარჩუნება უწევთ, შესაბამისად გარკვეული ალყის საფრთხეც იარსებებს.
5. უკრაინელები საუბრობენ რუსეთის იერიშების სიზუსტის ზრდაზე, რაც თავდაცვითი პოზიციების შენარჩუნებას ართულებს.
ეს ყველაფერი ნიშნავს, რომ უკრაინელები უეჭველად გამოვლენ კურსკიდან? ცხადია, არა. უკრაინელთა მხრიდან მცდელობა პოზიციების შენარჩუნებისათვის გაგრძელდება. შესაძლოა ვიხილოთ სიურპრიზიც და სწრაფად შესული რუსული და კორეული ნაწილების განადგურების ოპერაციაც, როგორც ეს რამდენიმე დღის წინ მოხდა კორეელების წინააღმდეგ. კურსკის ოპერაციისას ბევრი სიურპრიზი ვიხილეთ, შესაბამისად არაფერი გამორიცხული არ არის, მით უფრო რომ უკრაინელების ხელში მოულოდნელობა ერთ-ერთი ის იარაღია რითაც მათ არაერთ წარმატებას მიაღწიეს.
- უშუალოდ უკრაინის ტერიტორიაზე უკრაინელები ინიციატივის დაბრუნებას ცდილობენ. სწორედ ამას შეიძლება უკავშირდებოდეს ცოცხალი ძალის ნაწილის გამოყვანა კურსკის ოლქიდან. უკრაინელებმა დონეცკის ოლქში პოკროვსკის მიმართულებაზე რამდენიმე წარმატებული კონტრშეტევა დაიწყეს და ბოლო ერთ კვირაში ოთხი დასახლებული პუნქტი დაიბრუნეს. რუსები პოკროვსკის აღებას 2024 წლის ბოლომდე გეგმავდნენ, მაგრამ რუსებმა არათუ ვერ შეაღწიეს პოკროვსკში, არამედ ახლა ინიციატივის დაკარგვის საფრთხის წინაშე არიან. ბრძოლები ქალაქიდან 5 კილომეტრში მიმდინარეობს.
ძალიან მძიმე ბრძოლები გრძელდება ქალაქ ტორეცკიშიც, სადაც უკრაინელებმა თითქმის სრულად დაკარგულ ქალაქში დასავლეთიდან კვლავ მოახერხეს შეღწევა. მძიმე ურბანული შეტაკებები მიმდინარეობს ქალაქის ცენტრის სიახლოვეს. ომამდე ქალაქის მოსახლეობა 30 ათასზე მეტი ადამიანისაგან შედგებოდა.
სიტუაცია ცვალებადია ერთ-ერთ ყველაზე მძიმე კუპიანსკის სექტორშიც, ხარკოვის ოლქში სადაც ბოლო სამი დღეა უკრაინელებმა მნიშვნელოვანი კონტრშეტევა დაიწყეს სინკივკას მიმართულებით. რუსები ქალაქ კუპიანსკის მისადგომებთან იყვნენ მისულები. სწორედ მათი განდევნის მცდელობას ვადევნებთ ახლა თვალს. კუპიანსკი ის ქალაქია, რომელიც უკრაინელმა 2022 წლის სექტემბრის კონტრშეტევით გაათავისუფლეს და რუსები მდინარე ოსკილის აღმოსავლეთით, ლუგანსკის ოლქისაკენ განდევნეს.
სამივე სექტორი: კუპიანსკი, ტორეცკე და პოკროვსკი ყველაზე აქტიურ საბრძოლო ზონებად რჩება, ისევე როგორც ჩასივ იარი, რომელიც ბახმუტის სიახლოვეს მდებარე ქალაქია. ასე განსაჯეთ - 2023 წლის ზაფხულის შემდეგ რუსებმა ბახმუტის დასავლეთით მხოლოდ 10 კილომეტრით წაიწიეს წინ.
- რუსების შეტევის შენელების ერთ-ერთი მიზეზი მისი ლოჯისტიკური კრიზისის გაღრმავებაა. ფრონტის ხაზზე უკრაინული არტილერია და დრონები მომარაგების კოლონებს აქტიურად ბომბავს. სწორედ ამიტომ რუსებმა ლოჯისტიკის გამართვა ცხენების, ვირებისა და სამოქალაქო მსუბუქი მანქანების გამოყენებით დაიწყეს. ადრეც იყო მსგავსი არაერთი შემთხვევა, მაგრამ ბოლო კვირებია ამან ძალიან აქტიური სახე მიიღო. თუკი სამხედროს არ აქვს საკმარისი საკვები, ამუნიცია, საწვავი და სხვა, ის სამხედრო ოპერაციას სწრაფად და წარმატებით ვერ განახორციელებს. კიდევ ერთხელ ცნობილი გამოთქმა: ბრძოლას იგებს სამხედრო, ომს - ლოჯისტიკა.
- რუსების რიგებში სერიოზული პრობლემაა დაჭრილების სიმრავლე. საველე ჰოსპიტალები დაჭრილებს ვერ აუდიან, ხოლო დაჭრილთა ფრონტის ხაზზე უკან დაბრუნება იმაზე სწრაფად ხდება, ვიდრე ეს რეაბილიტაციითაა გათვალისწინებული. ეს კი დემორალიზაციის ერთ-ერთი წყაროა. ზოგადად საბრძოლო ოპერაციისას დიდი რაოდენობით დაჭრილების არსებობა შეტევის შეფერხების ერთ-ერთი უმთავრესი წყარო ხდება ხოლმე. საინტერესოა ისიც, რომ რუსეთის არმიაში კონტუზია არ მიიჩნევა საბრძოლო ოპერაციიდან გამოთიშვის მიზეზად. ამას ემატება ისიც, რომ რუსეთის არმიაში იმატა ფსიქიკური აშლილობის შემთხვევებმაც, ხოლო ახალწვეულების დამცირება - დედოვშჩინა - კვლავ სერიოზული პრობლემაა.
- უკრაინელებმა სამხედრო დრონების წარმოების პიკს მიაღწიეს. კარგი ამბავი ამაში ისაა, რომ მათი გამოყენება რუსული პოზიციების წინააღმდეგ შეუზღუდავად ხდება როგორც უკრაინაში, ოკუპირებულ ტერიტორიაზე ისე უშუალოდ რუსეთში. ამას ემატება ისიც, რომ უკრაინის მოკავშირე ევროპულმა სახელმწიფოებმა სამხედრო დახმარების გამოყოფასთან ერთად დიდი რაოდენობით ფინანსების ჩადება დაიწყეს უშუალოდ უკრაინის სამხედრო წარმოებაში. ეს უკრაინის ეკონომიკასაც ეხმარება და სამხედრო ძალებსაც.
- უკრაინელები აგრძელებენ რუსულ ნავთობსაბადოების დაბომბვას. როსტოვის, ბრიანსკის, ვორონეჟისა და კურსკის ოლქები თითქმის ყოველი ღამის განმავლობაში იბომბება.
- არსებობს მოლოდინი, რომ რუსეთი მომდევნო დღეებში ან კვირებში უკრაინაზე მასირებულ სარაკეტო შეტევას მოაწყობს. არა ისეთს, როგორც ყოველდღიურად ხდება, არამედ დიდი მასშტაბის. ამ ვარაუდის ლოგიკა ისაა, რომ რუსეთის მხრიდან წარმოებული რაკეტების ნაწილი საწყობდება, რაც მისი ერთიანი, მასირებული გახარჯვა-გამოყენების შესაძლებლობას იძლევა. ამასთან, რუსეთი შეეცდება გადაამოწმოს უკრაინული საჰაერო თავდაცვის შესაძლებლობა. უკრაინა ემზადება.
- ევროპული სახელმწიფოების მხრიდან უკრაინის სამხედრო მომარაგებაც იზრდება: ფრანგებმა უკრაინელებს "მირაჟის" მრავალფუნქციური გამანადგურებელი გადასცეს. ეს უკრაინის მდგომარეობას ჰაერში აუმჯობესებს. გერმანელები ზრდიან ჭურვების წარმოებას. დახმარების ახალი პაკეტები მზადდება ფინეთის, დანიისა და შვედეთის მხრიდანაც. ევროპული სახელმწიფოების მხრიდან აქტიური სამხედრო წარმოების შემთხვევაში უკრაინის გადაიარაღება გაგრძელდება. მანამდე უკრაინამ უნდა შეძლოს თავისი სამხედრო წარმოების შენარჩუნება, რომელიც იატაკქვეშეთში კვლავ არსებობს და აქტიურად გრძელდება. ამასთან, მოკავშირე მეზობელი სახელმწიფოები იარაღის რემონტს უზრუნველყოფენ.
- აშშ-ს მხრიდან უკრაინისათვის სადაზვერვო ინფორმაციის შეზღუდვა სიტუაციას ამძიმებს. ევროპული სადაზვერვო ინფორმაცია ნელ-ნელა შეავსებს დანაკარგს, მაგრამ მოკლე ვადაში ეს გაართულებს სიტუაციას. დღეს აშშ-ს პრეზიდენტმა განაცხადა რომ მოუხსნის ამ შეზღუდვას, მაგრამ რა პირობებით, როდის და თუ - არავინ იცის. ეს კი ევროპულ სახელმწიფოებს არწმუნებს რომ კიდევ უფრო დიდი ფული უნდა ჩადოს კოსმოსურ ინჟინერიაში. ევროპის კოსმოსური სააგენტო ESA ისედაც არსებობს. შემდგომში მისი განვითარება ალბათ კიდევ უფრო დაჩქარდება.
ევროპაში თუკი სამხედრო წარმოებასა და შეიარაღებაზე აქამდე კითხვები არსებობდა, ახლა აშშ-ს მხრიდან არაპროგნოზირებადი და ცვალებადი ქცევები იმის საფუძველი ხდება, რომ მოსახლეობაში განწყობები იცვლება და შეიარაღების საჭიროებაზე კონსენსუსი მატულობს. ეს კრიტიკულად მნიშვნელოვანია.
- რუსეთმა ერთი რამ კარგად იცის: რაც უფრო მეტს დათმობ მასთან მით უფრო მეტს მოითხოვს ის. ამიტომ საეჭვოა მოლაპარაკებები მოკლე ვადაში რაიმე შედეგით დასრულდეს. და ამ ყველაფერს თავი რომ დავანებოთ, რუსეთი ახლა მშვიდად შეჰყურებს როგორ უპირისპირდება აშშ თავის მოკავშირეებს და როგორც ცნობილი გამოთქმა გვეუბნება: "როდესაც შენი მოწინააღმდეგე შეცდომას უშვებს, ნუ შეუშლი ხელს". სწორედ ამ პრინციპით მოქმედებს რუსეთი აშშ-ს წინააღმდეგ. ეს კი ძალიან სამწუხარო ამბავია. ადრე თუ გვიან ალბათ აშშ-ს ადმინისტრაციაზე შიდა ზეწოლაც გაძლიერდება და ეკონომიკური [ამერიკული კომპანიების აქციები ცუდ მდგომარეობაშია] და პოლიტიკური რყევები აიძულებს ტრამპს პოზიცია შეცვალოს, მაგრამ ის უპირობო ნდობა, რომელიც აქამდე არსებობდა, რთულად აღდგება. ეს ევროპის სწრაფი გადაიარაღების მოტივაცია უნდა იყოს. ახლა თუ არა შემდგომში შეიძლება გვიანაც აღმოჩნდეს. ტენდენცია კარგია - ბრიტანეთი და საფრანგეთი მოწინავე შეიძლება გახდეს გადაიარაღების პროცესში, ხოლო გერმანიის ჩართულობა სრულიად შეცვლის ევროპის უსაფრთხოების სურათს. თუ გინდა მშვიდობა უნდა ემზადო ომისათვის - ეს ძველი რომაული გამოთქმა ახლა ყველაზე ჭეშმარიტია.
 
ანალიტიკა
„ილჰამ ალიევისა და ნიკოლ ფაშინიანის თამაშები რუსეთის ინტერესების წინააღმდეგ“ - ინტერვიუ ზატულინთან

სომხეთში არსებულ მდგომარეობასთან დაკავშირებით გთავაზობთ «Московский комсомолец» (რუსეთი)-ის ინტერვიუს რუსეთის სახელმწიფო დუმის დსთ-ს საქმეთა, ევრაზიული ინტეგრაციისა და თანამემამულეებთან ურთიერთობის კომიტეტის პირველი მოადგილე კონსტანტინ ზატულინთან.

– სომხეთი, როგორც ჩანს, პოლიტიკური რეპრესიებისა და შპიონომანიის ბნელ ეპოქაში შედის.
სამართალდამცავი სტრუქტურები აცხადებენ, რომ გამოვლენილია ფართომასშტაბიანი შეთქმულება, რომლის მიზანი იყო ფაშინიანის ხელისუფლებიდან ჩამოშორება. ამ შეთქმულებაში, ოპოზიციური პოლიტიკოსებისა და ყოფილი პრეზიდენტების გარდა, თითქოს მონაწილეობდნენ ეკლესიის მაღალი იერარქები და მსხვილი ბიზნესმენები. საქმე იქამდე მივიდა, რომ ფაშინიანის მმართველობამ შეეცადა აიკრა ეტჩმიაძინის კათოლიკოსის რეზიდენცია, რათა დაეპატიმრებინათ არქიეპისკოპოსი, რომელიც, გავრცელებული ინფორმაციით, ასევე ფიგურირებდა ამ საქმეში. – რატომ სჭირდება ფაშინიანს ეს ყველაფერი?

– ფაშინიანმა იგრძნო, რომ იმ ჩიხში, რომელშიც ის მიაქანებს სომხეთსა და სომეხ ხალხს, უკვე საჭიროა ახალი მსხვერპლი.
სომეხი ერის ცნობიერების გადატრიალება, თანამშრომლობა აზერბაიჯანთან და თურქეთთან, რუსეთის უარყოფა და სომხეთის დასავლეთზე ორიენტაცია – ამ ყველაფერს ძალიან მაღალი ფასი აქვს და ის თანდათან იზრდება. ამისთვის საჭიროა დათმო ტრადიციული ურთიერთობები რუსეთთან – როგორც სომეხთა ისტორიულ მფარველთან, დათმო სომხეთის გმირული წარსული და არმენული გენოციდის მეხსიერება. ფაშინიანის გეგმით, საჭიროა უარი ტრადიციულ სარწმუნოებაზეც, პატივისცემაზე სომხური სამოციქულო ეკლესიისადმი.

მისი აზრით, ასე უნდა „გადავარჩინოთ“ სომხები ძველი წარმოდგენებისგან სიკეთესა და ბოროტებაზე და გადავიყვანოთ სომხეთი იმ ბანაკში, რომელიც რუსეთის მოწინააღმდეგედ მიიჩნევა. თუმცა, მაგალითად, საბერძნეთი წარმატებით თანაარსებობს დასავლეთთან თავისი მართლმადიდებლური იდენტობის დაკარგვის გარეშე.

ჩემი აზრით, ფაშინიანს თან სდევს დევნის მანია – რაც არ არის გასაკვირი, იმ ყველაფრის გათვალისწინებით, რაც მას ჩაუდენია. ადამიანი, რომელმაც ამდენი უბედურება მოუტანა საკუთარ ერს, ბუნებრივია, ღელავს საკუთარ მომავალზე. სწორედ ამიტომ ის ცდილობს პრევენციული დარტყმებით გაანეიტრალოს ყველა, ვისაც საფრთხედ აღიქვამს და მიიჩნევს, რომ ისინი რუსეთის მხარდაჭერით სარგებლობენ. მისთვის რუსეთი ყოველთვის და ყველაფერში დამნაშავეა.

ამავე ლოგიკით, ის ყველა თავის მოწინააღმდეგეს „მარიონეტად“ აცხადებს. ადრე ასე მოიხსენიებდა კოჩარიანსა და სარგსიანს. მაგრამ მას შემდეგ, რაც ფაშინიანის ეკლესიაზე თავდასხმები გააკრიტიკა მისმა ყოფილმა მენტორმა – პირველმა პრეზიდენტმა ლევონ ტერ-პეტროსიანმა და შეხვდა კათოლიკოსს, ფაშინიანმა მაშინვე გამოაცხადა, რომ ტერ-პეტროსიანიც მარიონეტია. ვის მარიონეტებზეა საუბარი – აშკარად რუსების, თუმცა იმის მტკიცება, რომ ტერ-პეტროსიანი კრემლის აგენტია, ცოტა არ იყოს, ფანტაზიის სფეროდანაა.

მთელი ეს პროცესები, სინამდვილეში, დაკავშირებულია მომავალი წლის (2026) ივნისში დაგეგმილ საპარლამენტო არჩევნებთან.

– აზერბაიჯანულ მედიაში ვრცელდება ინფორმაცია, თითქოს ფაშინიანს მისი ოპონენტების შესახებ კომპრომატებით ამარაგებენ უცხოური სპეცსამსახურები – დასავლური ან თურქული. რამდენად რეალურია ეს?

– დასავლეთმა და თურქეთმა ფაშინიანი დიდი ხანია საკუთარ კლიენტად აღიქვეს. ის არასდროს მალავდა თავის შეხედულებებს. ჯერ კიდევ 10 წლის წინ გამოაქვეყნა სტატია სათაურით „დავივიწყოთ გმირული“, რომელშიც ითხოვდა სომხეთის გამოყოფას რუსეთისგან, გიუმრიში რუსეთის სამხედრო ბაზის გაუქმებას და ჰეროიზმის იდეის მოცილებას სომხური პოლიტიკიდან.

მას მიაჩნდა, რომ არმენული გენიალური წარსული – მეხსიერება დიდი სომხეთის, სპარსული, რომაული და ბიზანტიური ეპოქების შესახებ – სომხეთს მხოლოდ ჩიხში აქცევს. ის კი არ სჯერდებოდა გენოციდის მეხსიერებას – მას ხელს უშლის „დღევანდელობაში“.

უნდა ვაღიაროთ: ფაშინიანი თავისი ღალატის გზაზე მტკიცედ დგას. ბუნებრივია, ასეთმა პერსონამ უკვე მაშინ მიიპყრო მათ ყურადღება, ვისაც სჭირდებოდა იდეოლოგიური ინსტრუმენტი რეგიონში.

საინტერესოა, რომ დღეს ფაშინიანის კავშირებზე უცხოურ სპეცსამსახურებთან ხმამაღლა სწორედ აზერბაიჯანული მედია საუბრობს. თითქოს ასე ურჩევნიათ: „თუ მას ამარაგებენ MI6, CIA ან თურქული მიტი – ე.ი. რაღაცას იციან, აბა, ტყუილად ხომ არ ილაპარაკებდნენ!“

– ფაშინიანი წმენდს ოპოზიციას მომავალ არჩევნებამდე?

– აბსოლუტურად. ის კარგად იცის, რომ „მოტოციკლი დგება მხოლოდ მაშინ, როცა მიდის“. როგორც კი გაჩერდება – დაეცემა. ფაშინიანს გამარჯვება სჭირდება, სხვა შემთხვევაში მას სხვადასხვა ბედი ელის – ან გაქცევა, ან რეპრესიების გაგრძელება და კრიზისების დამყარება.

მაგრამ დაპატიმრებულების ნაცვლად ახალი ოპონენტები მოდიან. ეს პროცესი არ დასრულდება. აქ კითხვები ფაშინიანს კი არა, სომხეთის ამომრჩეველს და დიასპორას უნდა დაესვას.

– მართლაც გაჩნდა იმედგაცრუება რუსეთში, როგორც მოკავშირეში, თუ ეს მხოლოდ ფაშინიანის პროპაგანდის შედეგია?

– 2020 წლის ომის დროს და შემდეგ რუსეთმა ხშირად ამბობდა: „არ შეგვიძლია ვიყოთ უფრო სომხები, ვიდრე თავად სომხები“. ფაშინიანის მთავრობა არჩეულია იმავე პარლამენტის მიერ, რომელიც სომხურმა ხალხმა აირჩია. შესაბამისად, რაც ხდება – სომხეთის არჩევანია.

აქტიური ჩარევა იმ პერიოდში ნიშნავდა რუსეთის ჩათრევას ახალ, კავკასიურ კონფლიქტში, რაც აბსოლუტურად არ გვეხერხებოდა უკრაინაში მიმდინარე პროცესების ფონზე.

მთელი ეს ისტორია მეტია, ვიდრე რუსეთ-სომხეთის სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობა – ეს არის რუს და სომეხ ხალხებს შორის კავშირი. მანამდე ყველა სომეხს, მიუხედავად იმისა, სად ცხოვრობდა, ჰქონდა განცდა, რომ რუსეთი – ეს არის ის ძალა, რომელმაც მათი ერი გენოციდისგან იხსნა.

შეახსენეთ, რამ გამოიწვია გენოციდი 1915 წელს? ოსმალებმა შიშით, რომ სომხები რუსეთის მხარეს აღმოჩნდებოდნენ, ჯერ სამხედროები გაწყვიტეს, შემდეგ – ინტელიგენცია და ბოლოს – უბრალო გლეხები. ეს ისტორია სომხებისთვის ტკივილია, მაგრამ ვალდებულებაა რუსეთისთვისაც – გვსურს ეს თუ არა.

ფაშინიანი ცდილობს ეს ყველაფერი მოსპოს და რუსეთის პასუხისმგებლობად წარმოადგინოს როგორც 2020, ასევე 2023 წლების წარუმატებლობები. 120 ათასი სომეხი გააძევეს ყარაბაღიდან, მაგრამ ფაშინიანისთვის ისინი არასასურველი ხალხია – ვერ იტანენ მის რეჟიმს. ის კი ცდილობს მათი მარგინალიზებას. მაგრამ დასმული კითხვაა: თქვენ რატომ არ დაიცავით თქვენი თანამემამულეები?

– რატომ არ გაუმჯობესდა რუსეთის ურთიერთობა აზერბაიჯანთან, თუ ის აღარ უჭერს მხარს სომხეთს?

– იმიტომ, რომ აზერბაიჯანს ჩვენ აღარ ვჭირდებით. მას სჭირდება განსაკუთრებული ურთიერთობა თურქეთთან, ისრაელთან, ბრიტანეთთან. ეკონომიკური ურთიერთობა რუსეთთან კარგია, მაგრამ უკვე მეორე პლანზეა. ამიტომ ბაქო ეძებს მიზეზებს, რატომ არ ეთანხმება რუსეთს – ხან ზელენსკის ეხუტება, ხან უკრაინის მხარდამჭერი განცხადებები აქვს. ჩვენ კი ეს თითქოს არც გვესმის.

ამ დროს მიმდინარეობს მოლაპარაკებები, რომ ფაშინიანმა და ალიევმა ხელი მოაწერონ სამშვიდობო შეთანხმებას დასავლურ არენაზე – ყველაზე უკეთ აშშ-ში, რომ ტრამპი კვლავ იქცეს „მშვიდობისმყოფელად“ და აიღოს ნობელი.

სუბიექტური მიზეზი თავად ილჰამ ალიევია – გამარჯვებული, რომელიც დღეს ქედმაღლობით სუნთქავს. მისი დამოკიდებულება რუსეთთან დაძაბულობაში შედის, თუმცა ამას თავიდან აიცილებდა.

მისი ქმედებები ეჭვს იწვევს. ილჰამი – ეს არის პოლიტიკოსი ევროპულ კოსტიუმში და აზიური ქცევებით. რომელი ასპარეზით არ ჰგავს ფაშინიანს? ორივენი არბევენ ეკლესიებს, ამტკიცებენ, რომ არ ყოფილა სომხური ეკლესია ყარაბაღში – თითქოს იქ მხოლოდ „ალბანური მონასტრები“ იყო.

ცნობისათვის:
ამარასი – IV საუკუნეში დაფუძნებული სომხური მონასტერი.
დადივანკი – XII–XIII საუკუნეების სომხური მონასტერი.
განძასარი – X–XIII საუკუნეების სომხური მონასტერი.

წარმოიდგინეთ, ვიღაც გამოვა და იტყვის, რომ კრემლი – იტალიური კულტურის ძეგლია. ასე შეიძლება ღირსეული მშვიდობა ააშენო? – არა. ეს იქნება მშვიდობა სომხეთის სრული დამცირების ფასად.

დღეს ფაშინიანი ამ გზით მიდის. კარაპეტიანის საქმე ეკლესიასთან ერთად გაჩნდა იმ ფონზე, როცა ფაშინიანი პირველად ათწლეულებში ჩავიდა თურქეთში და იქ განაცხადა: „მშვენიერია, რომ სომხეთი გახდება მსოფლიო გზაჯვარედინი“.

ადრე ის ამტკიცებდა, თითქოს ზანგეზურის კორიდორი რუსეთს სურდა. სინამდვილეში, ამას ყოველთვის თურქეთი და აზერბაიჯანი მოითხოვდნენ – „დიდი თურქული სამყაროს“ იდეისთვის. და ახლა ფაშინიანმა აღიარა, რომ ის მათ ხელს უწყობს.

თუ ის დიდხანს დარჩება, სომხეთი გახდება მორიგი ახლოაღმოსავლური ქვეყანა – საკუთარი ისტორიისა და იდენტობის გარეშე.
და ეს იმ ქვეყანაში, რომელმაც პირველმა მიიღო ქრისტიანობა – 301 წელს, ვერც ბიზანტიამ და ვერც საქართველომ ვერ დაასწრეს. ფაშინიანი კი ამბობს, რომ სომხური ეკლესია „ვიზანტიის დროიდან უცხო აგენტია“. ის ეკლესია, რომელმაც მრავალი საუკუნის განმავლობაში შეინარჩუნა სომეხი ერის იდენტობა სახელმწიფოს გარეშე.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.