USD 2.7433
EUR 2.8862
RUB 2.7214
თბილისი
ტფილისის თავი ალექსანდრე ხატისოვი (1910-1917) - სომხური ლობის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი ფიგურა
თარიღი:  533

ალექსანდრე ხატისოვი (ხატისიანი) დაიბადა 1874 წელის 17 თებერვალს, ტფილისში, მსხვილი ჩინოვნიკის ოჯახში. 1891 წელს დაამთავრა ტფილისის ვაჟთა პირველი გიმნაზია და იმავე წელს სწავლა განაგრძო მოსკოვის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტზე (3 წელი), ხოლო შემდეგ ხარკოვის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტზე (2 წელი). 1897 წელს წარჩინებით დაამთავრა უნივერსიტეტი და მიიღო ექიმის დიპლომი. ფლობდა სომხურ, რუსულ, ქართულ, ფრანგულ, გერმანულ და ინგლისურ ენებს. 1898 წელს განათლების გასაღრმავებლად გაემგზავრა საზღვარგარეთ (იტალია, საფრანგეთი, გერმანია), სადაც შეისწავლა ჰიგიენა, საზოგადოებრივი, სამართალდამცავი და მუნიციპალური საქმე (სასაკლაოები, საავადმყოფოები, წყალმომარაგების სისტემები). პარიზსა და ბერლინში რამდენიმე ბროშურები და წიგნები გამოსცა ურბანული კეთილმოწყობის საკითხებზე. 1900 წელს ხატისოვი ტფილისში დაბრუნდა.

1902 წელს ალექსანდრე ხატისოვი აირჩიეს საკრებულოს წევრად და ერთ-ერთი საქალაქო კომისიის თავმჯდომარედ. 1905 წელს აირჩიეს ტფილისის ადმინისტრაციული საბჭოს წევრად, ხოლო 1908 წლიდან 1910 წლამდე მუშაობდა ტფილისის მერის მოადგილედ.

1909 წელს ვასილ ჩერქეზოვის მოულოდნელი გარდაცვალების გამო, დღის წესრიგში დადგა ქალაქის ახალი ხელმძღვანელის არჩევის საკითხი. საზოგადოება აქტიურად განიხილავდა ამ საკითხს: “…დარწმუნებული ვართ, რომ ამ შემთხვევაში არ შეიძლება არსებობდეს ორი აზრი, – წერდა ადგილობრივი გაზეთი. – ვინც თვალს ადევნებდა ბოლო წლებში მუნიციპალური ხელისუფლების საქმიანობას, შეეძლო დაენახა, რომ თავად ჩერქეზოვთან აქტიურად თანამშრომლობდა ქალაქის გამგეობის წევრი ბატონი ალექსანდრე ხატისოვი, რომელსაც, თავისი გამოცდილების წყალობით, შეუძლია დაიკავოს ქალაქის მმართველის თანამდებობა”.

1910 წლის 20 სექტემბერს გაიმართა არჩევნები, რომელშიც ხმათა დიდი უმრავლესობით (მომხრე 48, წინააღმდეგი 2) ალექსანდრე ხატისოვი არჩეულ იქნა ქალაქის თავად. ხატისოვი მუშაობას შეუდგა იმავე წლის 15 ნოემბერს.

ალექსანდრე ხატისოვი ჯერ კიდევ ქალაქის თავად გახდომამდე წერდა: “ტფილისის კეთილმოწყობის თვალსაზრისით საზოგადოებაში განიხილება საკითხები ქალაქის წყალმომარაგების, გაზით განათების, საკანალიზაციო მილების გაყვანის თაობაზე. რომლებიც ადრე თუ გვიან აუცილებლად უნდა განხორციელდეს ისეთ ხალხმრავალ ქალაქში როგორიც ტფილისია”. ქალაქის თავად არჩევის შემდეგ მან დაიწყო თავისი იდეების განხორციელება.

მისი მმართველობის პერიოდი აღმოჩნდა უაღრესად ნაყოფიერი. პროფესიით ექიმმა, რომელსაც კარგად ესმოდა ქალაქის სანიტარული მდგომარეობის მნიშვნელობა, მან უპირველს ყოვლისა დაიწყო წყლით მომარაგების სისტემის აღდგენა. ხატისოვმა ერთ კაცზე დღეში 7 განაკვეთი ვედროთი გაზარდა წყლის მიწოდება. გარდა ამისა, 1906-1908 წლებში, წყლის მომარაგების ახალი სისტემა ქუჩების, ბაღებისა და პარკების ყოველდღიური მორწყვის შესაძლებლობას იძლეოდა, რამაც მნიშვნელოვნად გააუმჯობესა ქალაქის დასუფთავების საკითხი. დაიწყო ქუჩების მოასფალტება, გაჩნდნენ ტრამვაის ახალი ხაზები, გაუმჯობესდა ქუჩების გაზით განათება. ხატისოვმა შეიმუშავა ჯანდაცვის, კულტურის, მეცნიერებისა და უმაღლესი განათლების განვითარების პროგრამები.

ხატისოვი დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდა ქალაქის მშენებლობის ხარისხს და არქიტექტურულ იერსახეს. 1914-1915 წლებში თბილისში პირველად ჩატარდა კონკურსი ამ წლების განმავლობაში აშენებული საუკეთესო შენობაზე. გაზეთი წერდა: “პირველი პრემია არავის მიენიჭა, მეორე პრემია მიეკუთვნა ბოზარჯიანცის სახლს გუდოვიჩის ქუჩაზე (არქიტექტორი ოგანჯანოვი), ხოლო მესამე პრემია მიენიჭა ოლგას ქუჩა 52-ში მდებარე შახმურადიანის სახლს (არქიტექტორი ტერ-სააკიან-სატუნცი) (Mshak, (1915g. № 138).

1914 წელი რთული პერიოდი იყო ქალაქისათვის, რადგან პირველი მსოფლიო ომის გამო, ტფილისმა ნაწილობრივ თავის თავზე აიღო დაჭრილების მიღება. ომის დროს, ხატისოვმა ტფილისელებს მიმართა, სადაც აღნიშნავდა რომ მშვიდად გადაეტანათ ომის შედეგად გამოწვეული დროებითი სირთულეები, ყოფილიყვნენ მომჭირნეები, შეემცირებინათ ხარჯები.

ამავე პერიოდში ხატისოვი თავმჯდომარეობდა ქალაქების ალიანსის კავკასიის კომიტეტს. ხატისოვი იყო პირველი მსოფლიო ომის წლებში სომხეთის მოხალისეთა რაზმების და სომეხი ლტოლვილების დახმარების ერთი ორგანიზატორი. 1916 წელს, ხატისოვმა აქტიური მონაწილეობა მიიღო დასავლეთ სომხეთიდან დევნილების დასახმარებლად, რომელთაგან ბევრმა თავშესაფარი ჰპოვა ტფილისში. 1915-1917 წლებში არჩეულ იქნა სომხეთის ეროვნული ბიუროს თავმჯდომარის მოადგილედ (ტფილისი).

1916 წლის დეკემბრის ბოლოს მონაწილეობას ღებულობდა გიორგი ლვოვის მიერ მოსკოვში მოწყობილ შეხვედრაზე, სადაც განიხილებოდა სახელმწიფო გადატრიალების გეგმა. ხატისომა ლვოვის თხოვნით კავკასიის ყოფილ გამგებელს, დიდ თავადს ნიკოლოზ ნიკოლოზის ძეს შესთავაზა წინადადება ნიკოლოზ II-ის დამხობის შემდეგ დაეკავებინა სამეფო ტახტი.

1917 წლის თებერვლის რევოლუციის იმთავითვე დაშნაკი ხატისოვი ხატისიანი გახდა და რევოლუციამდელი ტფლისის ბოლო ქალაქის თავი თანამდებობიდან გადადგა. ხატისოვი შეუერთდა დაშნაკცუთიუნის პარტიას (ოფიციალურად სომხეთის რევოლუციური ფედერაცია, შემოკლებით დაშნაკი). მეთაურობდა სომხეთის ეროვნულ ბიუროს (1917 წლის ოქტომბრამდე). 1917 წლია მარტ-აპრილში თავმჯდომარეობდა სომხეთის პოლიტიკური პარტიების კრებას. 1917 წლის ივნისში მონაწილეობდა ამიერკავკასიის გლეხთა ყრილობაში (ტფილისი). მონაწილეობა მიიღო სომხეთის ეროვნული კრების მოწვევაში (აღმოსავლეთ სომხების ყრილობა) და სომხეთის ეროვნული საბჭოს შექმნაში (1917 წლის სექტემბერი – ოქტომბერი).

1918 წლის აპრილში ამიერკავკასიის დემოკრატიული ფედერაციული რესპუბლიკის შექმნის შემდეგ დაინიშნა ფინანსთა და სურსათის მინისტრად, აგრეთვე ამიერკავკასიის სეიმის მთავრობის ქველმოქმედების მინისტრად.

1918 წლის 28 მაისს, სომხეთის დამოუკიდებელი რესპუბლიკის გამოცხადების შემდეგ, ალექსანდრე ხატისოვმა ოვანეს კაჩაზნუნთან ერთად ხელი მოაწერა ბათუმის სამშვიდობო ხელშეკრულებას (4 ივნისი). 1919 წლის ოქტომბრიდან დაინიშნა საგარეო საქმეთა მინისტრად, ხოლო 1919 წლის აგვისტოდან 1920 წლის მაისამდე – სომხეთის რესპუბლიკის პრემიერ მინისტრია. 1920 წლის ზაფხულში მთავრობის ბიუროს შემადგენლობასთან ერთად გაემგზავრა საზღვარგარეთ სომეხთა დიასპორაში სომხეთისათვის “ოქროს ფონდის” ჩამოსაყალიბებლად. იმავე წლის 2 დეკემბერს, მთავრობის სახელით ხელი მოაწერა ალექსანდროპოლის შეთანხმებას, სომხეთის ბოლშევიკური რევოლუციური კომიტეტისათვის ხელისუფლების გადაცემის თაობაზე.

სომხეთის გასაბჭოების შემდეგ, 1920 წლის დეკემბერში, ხატისოვი ტფილისში დაბრუნდა, ხოლო 1921 წლის თებერვალში ემიგრაციაში გაემგზავრა საფრანგეთში.

ხატისოვმა პარიზში განაგრძო საზოგადოებრივი მოღვაწეობა. მონაწილეობას ღებულობდა სომხურ და რუსულ საზოგადოებრივ ორგანიზაციებთან. გამოსცა მემუარების წიგნი, რომელიც  მოიცავს ტფილისის საკრებულოში 15 წლიანი მოღვაწეობის შესახებ საინტერესო ინფორმაციას.

ხატისოვი მონაწილეობდა ლოზანის კონფერენციაში, სადაც იცავდა სომეხთა ინტერესებს ერთა ლიგის წინაშე. 1926 წელს ხატისოვი იყო სომხეთში მიწისძვრით დაზარალებულთათვის ძმური დახმარების კომიტეტის თავმჯდომარის მოადგილე. 1926-1928 წლებში იყო პარიზში რუსული კულტურის მეგობართა საორგანიზაციო კომიტეტის წევრი. ლექციებს კითხულობდა რუსეთის სახალხო უნივერსიტეტში.

ხატისოვი იყო “ჩრდილოეთის ვარსკვლავი” მასონთა ლოჟის წევრი (1924-1931), “თავისუფალი რუსეთის” მასონთა ლოჟის წევრი (1931-1937) საფრანგეთის დიდი აღმოსავლეთის მასონთა ლოჟის წევრი, აგრეთვე შედიოდა “ჩრდილოეთის ვარსკვლავი” მასონთა ლოჟაში, რომელიც აერთიანებდა მე-18 ხარისხის რუსეთის მასონებს (1932).

ფაშისტური გერმანიის მიერ საფრანგეთის ოკუპაციის პერიოდში გადავიდა პორტუგალიაში (პორტო). 1944 წელს ფაშისტებთან თანამშრომლობის საბაბით დაპატიმრებულ იქნა ადგილობრივი ხელისუფლების მიერ, მაგრამ მალევე გაათავისუფლეს მტკიცებულების არარსებობის გამო.

ალექსანდრე ხატისოვი გარდაიცვალა 1945 წლის 10 მარტს, პარიზში. იგი დაკრძალეს პერ ლაშეზის სასაფლაოზე მისი მეუღლის ქსენიას გვერდით.

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.