,
9 იანვარს შესრულდა 97 წელი სერგო ფარაჯანოვის დაბადებიდან.
სპეციალურად საიტისათვის Vogue.ua ფარაჯანოვის შემოქმედების მკვლევარი ვერონიკა ჟურავლიოვა გვიამბობს, თუ რა როლი ითამაშა მოდამ მის შემოქმედებაში და რა გავლენა მოახდინა მისმა ხელოვნებამ თანამედროვე პოპ-კულტურაზე-დაწყებული მადონათი და დამთავრებული ლედი გაგათი.
სერგო ფარაჯანოვი უნიკალური რეჟისორია-„მივიწყებულ წინაპართა აჩრდილებისა“ და „ბროწეულის ყვავილის “ ავტორი, ეპატაჟური ხელოვანი, „შესანიშნავი, მაგრამ აუტანელი“. მისი კოსტიუმები კინოსა და რეალურ ცხოვრებაში ხელოვნების ნამდვილი ნიმუშებია. ის მიმართავდა ლილი ბრიკისა და 80-იანი წლების კინოვარსკვლავთა ჩაცმულობის სტილიზაციას, ივ-სენ ლორანს ჩუქნიდა თავისი ესკიზების ალბომს და აფერადებდა ქოლგებს ფრანსუაზა საგანისათვის. თანამედროვე არტისტებმა გადმოიღეს მისი საავტორო სტილი-რეჟისორ ტერსენ სინჰის ახალი კლიპი ლედი გაგას მონაწილეობით პრაქტიკულად მთლიანად მისი ზეგავლენით არის შექმნილი.
1965 წელს ეკრანებზე გამოდის ფილმი-„მივიწყებულ წინაპართა აჩრდილები“, რომელმაც ავტორს მსოფლიო აღიარება მოუტანა. ამ ფილმში მსახიობებმა შეძლეს უზადოდ განესახიერებინათ პერსონაჟთა ჭეშმარიტი გრძნობები და განცდები. ასეთივე ჭეშმარიტი და ნამდვილია პერსონაჟთა კოსტიუმები, ფეხსაცმელი, აქსესუარები, ტექსტილი, ავეჯი თუ ჭურჭელი. გუცულების (უკრაინელების უმცირესობა, რომელიც კარპატებში ცხოვრობს) გარეგნული იერისა და ყოფის გაცოცხლებაში რეჟისორს ეხმარებოდა კოსტიუმების მხატვარი ლიდია ბაიკოვა. იმისათვის, რომ მაყურებელს ეჭვმიუტანლად ერწმუნა ეკრანზე ნანახი, უმაღლესი კლასის პროფესიონალმა ლიდია ბაიკოვამ გასწია კოლოსალური სამუშაო- მან იმოგზაურა გუცულების მიყრუებულ სოფლებში და თავი მოუყარა ქსოვილისა და ფაქტურის, ქარგის, ვერცხლეულის და სხვა აქსესუარების განუმეორებელ ანსამბლს. კინოფილმისათვის „ბროწეულის ფერი“ (თავდაპირვანდელი სახელწოდება „საიათნოვა“) ფარაჯანოვი წერს საავტორო სცენარს, რომელშიც უკვე მოხაზულია მთავარ პერსონაჟთა კოსტიუმები. ეს არის დეტალების, აქსესუარებისა და სხვადასხვა ეპოქის ფასონების არაჩვეულებრივი ნაზავი.
გადაღებებისათვის შეიძინეს სომხური ვერცხლის ქამრები და სხვა აღკაზმულობანი, საეკლესიო ცხოვრების ამსახველ სცენებში გამოყენებულ იქნა ავთენტური ნივთები. ნადირობის სცენაში მეფის ასულ ანას კოსტიუმში ფარაჯანოვი ერთმანეთს უხამებს ზამშისა და კარაკულის სხვადასხვა ფერებს: მარგალიტისფერ-ნაცრისფერიდან დაწყებული გრაფიტულის ჩათვლით. ქალიშვილს ამკობს კაბის ფერთან შეხამებული ბუმბულებით გაწყობილი თავსაბურავით . წითელი ხავერდისა და შავი კარაკულის ნაზავი გამოხატავს გმირის შინაგან მდგომარეობას პოეტთან სასიყვარულო დიალოგის სცენაში და მოწოდებულია იმისათვის, რომ გააცოცხლოს მიჯნური აშუღის ის სტრიქონები, რომლებიც საფუძვლად უდევს აღნიშნულ სცენას: „ შენ ხარ ცეცხლი, კაბა შენი ცეცხლია“.
ცხოვრება და მოდა
ცხოვრებაში ფარაჯანოვი იყო ნამდვილი კუტურიე, ქმნიდა მისთვის საინტერესო ადამიანების ვიზუალურ იმიჯს. ერთხელ ფარაჯანოვის მორიგი მოდური პერფორმანსის სახე გახდა ლილია ბრიკი. იმიჯის შესაქმნელად ფარაჯანოვმა იგი შემოსა ივ-სენ ლორანის სტილიზებული კაბით, ყელსახვევითა და სამკაულებით. [მსახიობი მოხვდა ლილიანა პლოტნიკოვას ობიექტივში] მეგობარმა ლილია აგაბაბაიანმა ფარაჯანოვს შეუკერა წითელი რომბებით გაწყობილი შავი ხავერდის საიმიჯო ხალათი, რომლითაც იგი წარსდგა ფილმის „აშიკ-ქერიბი“ პრემიერაზე 1988 წელს კიევში. ფარაჯანოვი და ივ-სენ ლორანი ფარაჯანოვს არ გაუმართავს საკუთარი კოსტიუმების გამოფენა, სანამ ასეთი გამოფენის მოწყობის სურვილი მას არ გაუჩინა აღსანიშნავმა მოვლენამ- 1987 წელს სანკტ-პეტერბურგში მოწყობილმა ივ-სენ ლორანის ექსპოზიციამ. ისინი ერთმანეთს ვასილი კატაიანმა გააცნო. ორი გენიის მეგობრობა გახვეულია ლეგენდის საბურველში. ერთ-ერთი ვერსიით კუტურიეს წარმოდგენაც კი არ ჰქონდა, თუ ვინ იყო ფარაჯანოვი. მეორე ვერსიის მიხედვით კი ფილმის -„ბროწეულის ფერი“- კოსტიუმებით მოჯადოებულმა დიზაინერმა ფარაჯანოვს სთხოვა მისთვის დაეხატა ორი ესკიზი. საპასუხოდ რეჟისორმა ერთი ღამის განმავლობაში შექმნა ესკიზების მთელი ალბომი, რომელიც დღეს დაცულია ივ-სენ ლორანის მუზეუმში პარიზში.
მადონა
სერგო ფარაჯანოვის გარდაცვალებიდან ხუთი წლის შემდეგ, 1995 წელს მადონა უშვებს თავის მეექვსე სტუდიურ ალბომს «Bedtime Stories». ამ ალბომის მთავარ სიმღერაზე მუსიკალურ ვიდეოს იღებს მარკ პომანეკი, რომელიც მასში იყენებს სიმბოლოებს ფარაჯანოვის სურათიდან“ბროწეულის ფერი“ და ანდრეი ტარკოვსკის კინოფილმებიდან „ სტალკერი“ და „ნოსტალგია“.
2020 წლის სექტემბერში შედგა ლედი გაგას კლიპის მსოფლიო პრემიერა, რომელიც შეიქმნა მის კომპოზიციაზე „911“. მუსიკალურ ვიდეოში გამოყენებულია ციტატები მსოფლიო კინოს შედევრებიდან: ჩილელი რეჟისორის ალეხანდრო ხოდოროვსკის ფილმიდან „წმინდა მთები“, ფელინის „8 ½“, მაგრამ კლიპის მთავარი ინსპირაცია გახდა ფარაჯანოვის „ბროწეულის ფერი“. ლედი გაგას კოსტიუმებზე მუშაობდა დიზაინერების მთელი გუნდი ვარსკვლვის ფეშენ-დირექტორის ნიკოლა ფორმიჩეტისა და სტილისტის მარტა დელ რიოს ხელმძღვანელობით. კლიპის ავტორი ცნობილი ინდელი რეჟისორი ტარსენ სინჰია. ეს არის ფარაჯანოვის სტილისტიკით შექმნილი მისი პირველი ნამუშევარი. 2000 წელს ფილმში „გალია“ კოსტიუმების მხატვარ ლეგენდარულ ეიკო ისიოკასთან და ჯენიფერ ლოპესთან ერთად მან გააცოცხლა სერგო ფარაჯანოვის არაერთი სახე ახალი ავტორისეული გააზრებით.
თანამედროვე მოდა
სერგო ფარაჯანოვის მიერ შექმნილი კოსტიუმები კინოსა და ცხოვრებაში დღესაც არ კარგავენ აქტუალობას ფეშენ-დიზაინერებისთვის. „ფარაჯანოვის მიხედვით“ შექმნილი ყველაზე გამორჩეული კოლექციებით პუბლიკას წარუდგნენ დიზაინერები ულიანა სერგიენკო 2015 წელს, ანტონიო მარასი 2016 წელს და ბიჭოლა 2020 წელს.
წყარო: vogue.ua-ს მიხედვით მოამზადა დარეჯან ხვედელიძემ
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
