USD 2.8323
EUR 2.9742
RUB 2.7300
თბილისი
სტეპან დემურა - დასავლეთს სჭირდება ნავთობის დაბალი ფასი, რათა მიაღწიოს ახალ გეოპოლიტიკურ ცვლილებებს პოსტსაბჭოთა სივრცეში.
თარიღი:  2749

ცნობილი ფინანსური ანალიტიკოსი, სტეპან დემურა  იმის შესახებ, თუ რა დაუჯდება რუსეთს 1 მაისს დაწყებული ნავთობის მოპოვების შემცირება.  „БИЗНЕС Online“-ისათვის  მიცემულ  ვრცელ ინტერვიუში სტეპან დემურამ  ისაუბრა "შავი ოქროს"ბაზარზე ბოლო თვეებში მიმდინარე  მნიშვნელოვან ძვრებზე, გადარჩენილი საბადოებისთვის ნავთობის გიგანტების ბრძოლაზე;  აშშ-ს და საუდის არაბეთის გეგმებზე, ნავთობის საერთაშორისო ბაზრიდან რუსეთის გაძევების  შესახებ.რუსული ეკონომიკის პერსპექტივებზე და გეოპოლიტიკურ ცვლილებებზე პოსტ პანდემიურ მსოფლიოში.

გთავაზობთ ამ ძალიან საინტერესო ინტერვიუს.

"აშშ და საუდის არაბეთი ნავთობის ფასის  $20 დოლარის  და უფრო დაბალ ფარგლებში შენარჩუნებას შეეცდება."

ვლადიმერ პუტინის და მინენერგოს მეთაურის ალექსანდრე ნოვაკის მენავთობეებთან  20 აპრილს შემდგარ თათბირზე ნათქვამი იყო, რომ  ნავთობის მრეწველობა მზადაა OPEC+ (Organization of the Petroleum Exporting  Countries) -ის ფარგლებში 1 მაისიდან შეამციროს ნავთობის მოპოვება დაახლოებით 2,5 მილიონი ბარელით დღეში. თქვენი შეფასებით, ჩვენი ნავთობის მრეწველობა მზადაა წარმოების ასეთი უპრეცედენტო  შემცირებისთვის?

რა თქმა უნდა, არაფრისთვის არ არის მზად. ძალიან დიდია მოპოვების შემცირების მოცულობა და ნავთობის ექსპორტიც  რუსეთმა  ორჯერ მაინც უნდა შეამციროს. ამას ემატება საწვავზე შიდა მოთხოვნილების  უკიდურესი შემცირება. შედეგად OPEC-თან  შეთანხმების ფარგლებში და კორონავირუსული იზოლაციით  გამოწვეული  ეკონომიკური   კოლაფსის გამო  ნავთობის მოპოვება ჩვენს ქვეყანაში უნდა შემცირდეს დაახლოებით 30-ჯერ. ნავთობს ჩვენ ვერსად ვინახავთ, შესაბამისად მოგვიწევს საბადოების გაჩერება, ჭაბურღილების კონსერვაცია. ჯერ კიდევ საბჭოთა კავშირის დროიდან მოქმედი საბადოების  კონსერვაციის შემდეგ უბრალოდ არარენტაბელური გახდება მათი შემდგომი რეაბილიტაცია. იგივე ითქმის ჩრდილოეთის საბადოებზეც, კონსერვაციის შემდეგ ჭაბურღილებში წყალი გაიყინება, რაც მათ რეკონსერვაციას შეუძლებელს გახდის.  დარგში არსებული სიტუაცია ყველაზე მკაცრი სცენარით განვითარდება.  ხელისუფლებამ გამოაცხადა რომ მზადაა .... ჩვენი ხელისუფლება ყოველთვის ყველაფრისთვის მზადაა, მაგრამ მერე ყველაფერი გამოდის ისე,  როგორც გამოდის. 1 მაისს ძლიერი დარტყმა მიაყენეს  რუსეთის ნავთობის წარმოებას.  რომ არაფერი ვთქვათ ბიუჯეტის დანაკარგებზე.

აპრილში ნავთობის მოპოვების შემცირებისთვის მზადება რუსეთში არ აღინიშნებოდა. გასული თვის ზოგიერთ დღეს მოპოვება მატულობდა კიდეც. ნუთუ ზუსტად 1 მაისს შესაძლებელია „გადაკეტო ონკანი, გაუკეთო საცობი“ და ერთბაშად მეოთხედით შეამცირო მოპოვება,  თქვენ როგორ ამბობთ?

„ლუკოილის“ მეთაურმა ვაგიტ ალეკპეროვმა განაცხადა, რომ მისი კომპანია მოპოვებას დღე-ღამეში 40 ათასი ტონით  (დაახლოებით 300 ათასი ბარელი), ხოლო დასავლეთ ციმბირში ბურღვის მოცულობას 20% შეამცირებს. „როსნეფტ“-მაც რაღაც განცხადება გააკეთა ჭაბურღილების კონსერვაციის შესახებ. მაგრამ უნდა გავითვალისწინოთ, რომ OPEC+ წინა შეთანხმების მოქმედების დროსაც რუსეთის ხელისუფლება და კომპანიები აცხადებდნენ დღე-ღამეში ნავთობის მოპოვების  100-200-300 ათასი ბარელით შემცირების შესახებ. მაგრამ ფაქტობერივად მოპოვება იზრდებოდა.  მაგრამ ეხლა კონტროლი ძალიან მკაცრი იქნება - ახალი შეთანხმების ფარგლებში იქმნება დაკვირვების მექანიზმი, სადაც პირველ როლს რუსეთი კი არა, აშშ და საუდის არაბეთი შეასრულებს. ისინი გააკონტროლებენ რუსეთის ნავთობის ექსპორტს და არა მოპოვებას. ჩვენ კომპანიებს შეეძლებათ მოიპოვნონ რამდენიც უნდა, მაგრამ რას უზამ ამდენ ნავთობს? ზოგიერთ საბადოებზე ნავთობის დაღვრა ან დაწვა მოუწევთ. და ეს ყველაზე უარესი ვარიანტი არ იქნება. ჭაბურღილების კონსერვაციის შემთხვევაში ჩვენი მენავთობეები ძალიან დიდ საწარმოო სიმძლავრეებს დაკარგავენ (შეიძლება სამუდამოდ).  ჩვენთან შავი ოქროს მხოლოდ 15-20% მოდის საბადოებზე ე.წ. ადვილად ამოსაღები ნავთობით. მოპოვების შემცირება  სწორედ ამ ტიპის საბადოებზეა ყველაზე ხელსაყრელი. OPEC-დან გამოსვლის შემდეგ ადვილია ასეთ საბადოებზე მოპოვების გაზრდა. მაგრამ ეს ცოტაა და ადვილად ამოსაღები ნავთობის მოპოვების შემცირების შემდეგ უნდა შემცირდეს ძნელად ამოსაღები ნავთობის მოპოვებაც.  აი ასეთი ჭაბურღილების რეკონსერვაცია კი უკვე აღარ გამოვა.

ნავთობის დაწვის შესახებ . .  ეს ფიგურალურად იყო ნათქვამი თუ რეალური პერსპექტივაა?

აბა რა ალტერნატივას ხედავთ? ჭაბურღილების კონსერვაცია? ასეთ შემთხვევაში ბევრი მათგანის რეანიმაცია არარენტაბელური იქნება ნავთობის იმ ფასებთან შედარებით, რაც ეხლა გვაქვს  და უახლოეს მომვალშიც იქნება. რა გამოსავალი გვაქვს? შევინახოთ ნავთობი საცავებში, რომლებიც არ გვაქვს ან დავღვაროთ ლანდშაფტზე. მერე ან ადგილობრივ მოსახლეობას შემთხვევით დაუვარდება ასანთი ან მენავთობეები თვითონ წაუკიდებენ ცეცხლს.

ზოგიერთი ექსპერტი რაღაც ჩირაღდნებზე ლაპარაკობს,  ეტყობა ნავთობის თანმხლებ გაზზე..

აი ასეთი ხარისხის ექსპერტები გვყავს. რა ჩირაღდნები? უბრალოდ ამოთხრიან ქვაბულებს და იქ ჩაღვრიან ნავთობს, გაივსება - წაუკიდებენ ცეცხლს. კოსმოსიდან ეს როგორც ტყის დიდი ხანძარი ისე გამოჩნდება. ხანძრები უკვე დაწყებულია ქვეყნის აღმოსავლეთით და თავისუფლად შეიძლება ამას მიაწერო.  მაგრამ ზარალი, "აალებული“ ნავთობისგან ბევრად უფრო დამღუპველი იქნება ბუნებისთვის ვიდრე უბრალოდ ტყის ხანძრები.

კიდევ ‘ზედმეტი“ ნავთობით სარკინიგზო ცისტერნების გავსების  იდეასაც გამოთქვამენ...

საკითხავია რამდენ ხანს ეყოფათ, როგორც ჩანს არცთუ დიდხანს.

ჰყავს თუ არა რუსეთს ტანკერები, სადაც დროებით შეიძლება ჭარბი ნავთობის შენახვა?

მთელ მსოფლიოში სატანკერო ფლოტი უკვე სავსეა ნავთობით. ტანკერების ფრახტის ღირებულება  7-10 ჯერ გაიზარდა და ნავთობის შენახვის ეს მეთოდი ძალიან ძვირია. მეორეც, მსოფლიოში თითქმის აღარ დარჩა თავისუფალი ტანკერები - ყველა დიდი ხანია დაქირავებულია ნავთობის გადასაზიდად და შესანახად. „ორ-სამ კვირაში მსოფლიოში ნავთობის შესანახად თავისუფალი ჭურჭელი აღარ დარჩება.“

ნოვაკმა განაცხადა, რომ რუსეთის ყველა წამყვანი ნავთობკომპანია დათანხმდა ნავთობის წარმოების შემცირებას  მოპოვების მოცულობის პროპორციულად.

მაშინ ყველაზე მეტად „როსნეფტი“ დაზარალდება, რომელსაც სავარაუდოდ დღეში 600 ათას ბარელამდე მოუწევს მოპოვების შემცირება. რასაკვირველია ამის გაკეთება არავის უნდა.  მაგრამ „დიდმა ბიძიებმა“ ბრძანება გასცეს და ჩვენი ხელისუფლება და მენავთობეები ვერსად დაემალებიან გადაწყვეტილებას. როგორ განაწილდება ნავთობმოპოვების სეკვესტრი, ვინ ვის გადაყლაპავს - ამას მნიშვნელობა არ აქვს. რუსეთის ეკონომიკისთვის ეს არ არის პრინციპული.

მაგრამ შთანთქმა მაინც მოხდება, გარკევული მცირე ნავთობკომპანიები შეიძლება შეეწიროს ამ პროცესს?

სრულიად შესაძლებელია. მაგრამ რატომ მხოლოდ მცირე კომპანიები?  ბრძოლა იქნება ადვილად ამოსაღები ნავთობის მწყობრში დარჩენილი საბადოებისათვის. მცირე ნავთობკომპანიები არ ფლობენ ასეთ საბადოებს. სამაგიეროდ იგორ სეჩინი („როსნეფტი“-ს ხელმძღვანელი) დიდი ხანია ეტოლება „ლუკოილის“ აქტივებს - სიდიდით რუსეთის მეორე ნავთობკომპანიას. ვფიქრობ ამ თვალსაზრისით მხიარული წელი გველოდება.

„როსნეფტსა“ და „ლუკოილს“ შორის დიდი ხანია არსებობს გარკვეული დაძაბულობა. მათ პრესმდივნების საკმაოდ მკაცრი საჯარო გამოსვლები აქვთ ერთმანეთის წინააღმდეგ. თქვენი აზრით რას უკავშირდება ეს?

„ლუკოილი“ - ოჯახური კომპანიაა, „როსნეფტი“ - პიტერის.  ორივე კომპანია - ოჯახის ნაწილია, მაგრამ არსებობს ძველი, ელცინის დროინდელი ოჯახი და არის ახალი ე.წ. პიტერის (პეტერბურგის). სეჩინს ყველას დაქვემდებარება უნდოდა, მაგრამ „იუკოსოს“ გარდა არავისთან გამოუვიდა, რადგან ძველი ოჯახი ჯერ კიდევ ძლიერი იყო. ეხლა ყველა თავის გადასარჩენად იბრძოლებს. საბჭოთა კავშირის დაშლისას ერთ-ერთი შეთანხმება იყო ის, რომ ახალი რუსეთი საერთაშორისო არენაზე, მათ შორის ნავთობის ბაზარზე წესიერად (დასავლეთის თვალსაზრისით) მოიქცეოდა. ანუ ორიენტირებული იქნებოდა აშშ-ს და მისი მოკავშირეების ინტერესებზე. მაგრამ როგორც ჩანს, ბოლო დროს რუსეთი არ იქცევა დასავლეთის ინტერესების შესაბამისად.

არსებობს  სააგენტო Argus-ის ინფორმაცია, რომ ჩრდილო-დასავლეთ ევროპაში, მაისში მოსალოდნელია Urals ნავთობის მიწოდების შემცირება 40 %. რამდენად შეესაბამება ეს სიმართლეს?

დიახ, როგორც უკვე ვთქვი, ჩვენი ნავთობის ექსპორტი დაახლოებით ორჯერ შემცირდება. საუდის არაბეთმა ევროპა უკვე გაავსო თავისი ნავთობით, ფასდაკლებებით და გადასახადების სამი თვით გადავადებით.  „როსნეფტი“-დან მიწოდების შეთავაზებაც არავის მიუღია. არ ეტყობა, რომ ჩვენი მენავთობეები  თავის საბაზრო წილს იცავდნენ. ამიტომაც მგონია რომ ჩვენი კომპანიები არ აპირებენ მოპოვების შემცირებას.  მაგრამ ექსპორტის დროს ვერავის მოატყუებ. მსოფლიო ნავთობის ბაზარზე წილს და თან დიდ წილს რუსეთი დაკარგავს. ამერიკელები და არაბები მიზეზს ელოდებიან  იმის სათქმელად, რომ:„ კრემლთან მოლაპარაკებას აზრი არ აქვს, თუ ისინი წავლენ ბაზრიდან ყველასთვის უკეთესი იქნება“.  ამითი დამთავრდება ყველაფერი.

მაგრამ თუ ნავთობის ფასს შევხედავთ, სიტუაცია შეიძლება ჩვენ სასარგებლოდ გამოიყურებოდეს. მოპოვების შემცირების ხელშეკრულების ძალაში შესვლამდე Brent გაძვირდა 26 დოლარამდ, Urals  - 24 დოლარამდე, ხოლო ამერიკული WTI ფასი სადღაც 17 დოლარზე ოდნავ მეტია. განა ეს არ არის რუსეთის და პირადად ვლადიმერ პუტინის, იგორ სეჩინის და ალექსანდრე ნოვაკის წარმატება?

ვერანაირ წარმატებას ვერ ვხედავ.ჩვენი Urals  მხოლოდ ევროპის ნავთობ-გადამამუშავებელ ქარხნებს მიეწოდება, რადგან ეს მძიმე ნავთობია, მისგან საკმაოდ მცირე რაოდენობით გამოყოფენ მსუბუქ ფრაქციებს და ძირითადად მძიმე ფრაქციების მისაღებად იყენებენ, რომლებიც ქიმიურ მრეწველობაში იყენებენ. ევროპაში კორონავირუსის გამო ეკონომიკის დახურვით ყველაზე დიდი დარტყმა ბენზინის წარმოებისთვის საჭირო ნავთობის მსუბუქი დისტილატების ბაზარმა განიცადა.

რუსული ნავთობი ამერიკულზე ძვირია, იმიტომ რომ ჯერ კიდევ არის მისი გასაღების საშუალება?

არა, მალე მისი გასაღებაც შეუძლებელი გახდება.  ჯერ კიდევ გვშველის ის, რომ ევროპის ნავთობგადამამუშავებელი ქარხნები არ გადასულან არაბეთის მსუბუქ ნავთობზე. მაგრამ შეთავაზებული ახალი ფასების და გადასახადების გადავადების პირობის გათვალისწინებით, ევროპისთვის რთული არ იქნება ტექნოლოგიების გადაიარაღება.  პოლონელებმა უკვე ფაქტიურად უარი თქვეს რუსეთის ნავთობზე. ერთი წლის წინ მათ გადააიარაღეს ნავთობგადამამუშავებელი ქარხნები და ეხლა არაბეთის ნავთობზე ცხოვრობენ.

მხოლოდ პოლონელები კი არა, ჩვენი მოკავშირე  ბელარუსის პრეზიდენტმა ალექსანდრე ლუკაშენკომ არაბეთის ნავთობის მასიური შესყიდვა დაიწყო. ტანკერები კლაიპედაში (ლიტვა) შედიან, იქიდან კი ნავთობი რკინიგზით  გადააქვთ ბელარუსში.

დიახ. წლის დასაწყისში აშშ-ს სახელმწიფო მდივანი მაიკლ პომპეო მინსკში ჩავიდა და განაცხადა, რომ შტატები და მათი არაბი მოკავშირეები დაეხმარებიან ბელარუსს  მოსკოვისგან „ნავთობდამოუკიდებლობაში“. ლუკაშენკომ თხოვა - ამერიკა დაეხმარა. სანამ კრემლი თითს უქნევს - ამერიკელები დახმარებას სთავაზობენ. დასავლეთს სჭირდება ნავთობის დაბალი ფასი, რათა მიაღწიოს კიდევ ერთ გეოპოლიტიკურ ცვლილებას პოსტსაბჭოთა სივრცეში

ცვლილებები რა გაგებით?

ჩვენი ნავთობის ექსპორტის განადგურების თვალსაზრისით, რაც წაართმევს რუსეთის ხელმძღვანელობას დაფინანსების ძირითადი წყაროს, პირველ რიგში კი, საგარეო-პოლიტიკურ ინიციატივების დაფინანსების კუთხით.

თუმცა ტრამპი რუსეთის მიმართ მეგობრულად არის განწყობილი. მართალია მან ხელი შეუშალა Nord Stream 2-ის დასრულებას, მაგრამ არ გამოუცხადებია რუსეთისათვის  სრულმასშტაბიანი სავაჭრო ომი, როგორც ეს ჩინეთის შემთხვევაში.

კატა ლეოპოლდმაც მოუწოდა თაგვებს ერთად მშვიდობიანად ეცხოვრათ, მაგრამ ბოლოს მათი სისულეები ყელში ამოუვიდა.

ნიშნავს ეს იმას, რომ წლის ბოლოსთვის, რუსეთის ბიუჯეტისთვის კომფორტული ნავთობის ფასების აღდგენა ბარელზე 40 დოლარამდე არ მოხდება?

”არა, რა თქმა უნდა” ამის შანსი არ არსებობს. წელს ნავთობის ფასი გაცილებით დაბალი იქნება. შესაძლებელია მოკლევადიანი ფასის ავარდნა, რაც თუნდაც 1 მაისის დავინახეთ. მაგრამ აქაც, როგორც ვხედავთ, Urals ფასი 25 დოლარამდეც ვერ ავიდა. ხოლო ჩვენს ბიუჯეტს იმისათვის, რომ დეფიციტი არ შეიქმნას,  42.4 აშშ დოლარი სჭირდება. საშუალოდ წლის განმავლობაში, საუდის არაბეთი აშშ-სთან ერთად ნავთობის ფასს 20 დოლარზე ან თუნდაც უფრო დაბალ დონეზე შეინარჩუნებენ.

რა არის მათი მიზანი?

დასავლეთს სჭირდება ნავთობის დაბალი ფასი, რათა მიაღწიოს ახალ გეოპოლიტიკურ ცვლილებებს პოსტსაბჭოთა სივრცეში. იწყება იმ ნაშთების ლიკვიდაცია, რომელსაც დასავლეთი ბოროტების იმპერიის ნაშთებად მიიჩნევს. ამერიკელები დაიწყებენ რეჟიმების ცვლილებას, პირველ რიგში რუსეთსა და ყაზახეთში. ალექსანდრე ლუკაშენკო უკვე გადაბარგდა მათ ბანაკში და მასთან შეკითხვებიც აღარ აქვთ. უკრაინაზეც არაფერია უკვე სათქმელი. დარჩა მხოლოდ ის ვისაც გეოპოლიტიკური გავლენის ნედლეული გააჩნია იარაღად  და ეს, რა თქმა უნდა, პირველ რიგში, რუსეთია. და ამ მოცემულობაში, დამნაშავე პირველ რიგში რუსეთის ხელისუფლებაა, რომლის ქმედებებმა, მათ შორის ნავთობის ბაზარზე, აიძულა დასავლეთი დაეწყო მოქმედება.

ბოლოს, ჩვენს ქვეყანაში პოლიტიკური სისტემის ცვლილება მოხდა ზუსტად საწვავის დაბალი ფასების მეშვეობით

დიახ, საქმის არსი, როგორც ყოველთვის, ფულშია, რომელიც რუსეთის ხელმძღვანელობას მალე აღარ ექნება.

ცოტა ხნის წინ „თათნეფტის“ ხელმძღანელის მოადგილემ ნავთობის ძიებისა და მოპოვების დარგში რუსტამ ხალიმოვმა თქვა, რფ მთავრობას უკვე გაუგზავნეს წინადადება ნავთობსერვისის კომპანიების დასახმარებლადო.

თათარსტანში ბევრია საძიებო-გეოლოგიური და ჭაბურღილის მომსახურე ფირმები და ტატარსტანისგან ასეთი წინადადებები სრულიად გასაგებია.

მაგრამ რატომ გონიათ „თათნეფტში“ და ნავთობის სხვა გიგანტებში, რომ მიმდინარე კრიზისი  სწორედ ნავთობსერვისს დაარტყავს?

სხვანაირად როგორ? რა საჭიროა სერვისი, რა საჭიროა ჭაბურღილების და ნავთობის მოპოვების და ტრანსპორტირების ინფრასტრუქტურის მომსახურება, როცა არ ხდება ნავთობის მოპოვება??? უნდა გვახსოვდეს, რომ ნავთობზე და გაზზეა „დაკიდებული“ რუსეთის ეკონომიკის დიდი ნაწილი.

რა ზომები შეიძლება განხორციელდეს ნავთობსერვისის და ნავთობგადამუშავების მხარდასაჭერად?

ფაქტიურად არანაირი. მენავთობეებს პირდაპირ ფინანსებს ხელისუფლება რა თქმა უნდა არ გამოუყოფს.

რუსეთის ცენტრალური ბანკი ბოლო დროს რუბლის კურსის გასამაგრებლად ყოველდღიურად 20 მილიარდ რუბლის ღირებულების ვალუტას ყიდის. ამასთან ელვირა ნაბიულინა და ფინანსთა მინისტრი ანტონ სილუანოვი ამტკიცებენ, რომ რეზერვი ექვსი წლის სამყოფია? როგორია ჩვენი სიმტკიცის ზღვარი?

რეზერვი ძალიან ცოტა ხნის სამყოფია, რადგან მარაგი არ არის იმ მოცულობით, რასაც ჩვენი ხელისუფლება აცხადებს. თანაც რუბლის მხარდაჭერას სწორედ მაშინ ახდენენ, როცა ეს საჭირო არ არის. რუბლი უკვე დიდი ხანია დამოკიდებული არ არის ნავთობზე.

თუ ვლადიმერ პუტინი 12 მაისს გააუქმებს „კარანტინ -არდადაგებს“ რამდენად სწრაფად დაიწყებს რუსეთის ეკონომიკა აღორძინებას?

ვფიქრობ არ დაიწყებს. მცირე და საშუალო საწარმოების დიდი ნაწილი უკვე მოკვდა. ჩინოვნიკებისაგან არანაირი რეალური დახმარება ბიზნესისთვის ჩვენთან არ არსებობს.

სტატისტიკა არ აჩვენებს გაჩერებული კომპანიების ან უმუშევართა რიცხვის მკვეთრ ზრდას.

რა თქმა უნდა არ აჩვენებს. ჩვენთან გაკოტრება აკრძალულია განსაკუთრებული მდგომარეობის დამთავრებამდე. ბევრი ამით სარგებლობს, ზრდის კრედიტსაც და დებიტსაც, რადგან არც ბანკებმა და არც კონტრაგენტებმა არ იციან, რომ კომპანია გაკოტრებულია.

მოუწევს თუ არა რუსეთის ხელისუფლებას ეკონომიკაში რადიკალური ზომების მიღება?  კერძოდ, გააუფასუროს რუბლი, რისკენაც ბევრი ბიზმესმენი (მენავთობეების ჩათვლით) მოუწოდებს.

კრემლი ძალიან მტკივნეულედ განიცდის ცნობებს მოსახლეობის გაღატაკების შესახებ, ამიტომაც ყველანაირად ეცდება არ დაუშვას სოციალური აფეთქებები. ამასთან ჩვენი ხელისუფლება რატომღაც თვლის, რომ ხალხის კეთილდღეობა დამოკიდებულია რუბლის კურსზე და ამიტომაც ცდილობენ მის მხარდაჭერას.  ცენტრალური ბანკის ოფიციალური სტატისტიკიდან ჩანს, რომ მარტში მხოლოდ 4 მილიარდი დოლარი გაიყიდა, მაგრამ რუბლი 15 პუნქტით დაეცა. ანუ დოლარი 15 რუბლით გაძვირდა.

როგორია თქვენი პროგნოზი დოლარის კურსის რუბლთან შედარებით?

მიზანია ჯერ 85-86 რუბლი ერთი დოლარი, შემდეგ 97,125 და 250 რუბლი.

ძალიან თამამი პროგნოზი ხომ არ არის?

რატომ? ხომ იყო ცნობილი „ პავლოვის“ ფულადი რეფორმა 80-იანების ბოლოს და 90-იანების დასაწყისის ჰიპერინფლაცია. ყველაფერი შეიძლება განმეორდეს. სხვათა შორის, ეს ფინანსური რყევები სწორედ ნავთობის ფასის კატასტროფული ვარდნით იყო გამოწვეული. 

 წყარო:https://m.business-gazeta.ru/

უცნობი ნაცნობი
როგორ გახდა გვანჯი მანია თბილისობის დღესასწაულის იდეის ავტორი და რატომ მიანიჭეს მას საპატიო თბილისელის წოდება 48 წლის შემდეგ

დამსახურებული ჟურნალისტი, ეკოლოგი, მოგზაური, მხარეთმცოდნე, კარტოგრაფი,  საქართველოს მსოფლიო მიღწევათა და მოგზაურობათა ხელშეწყობის კავშირის „გიორგის“ დამუძნებელი და თავმჯდომარე, ფაზისის აკადემიის გამგეობის და გეოგრაფიული საზოგადოების სამეცნიერო საბჭოს წევრი, ქეთევან დედოფლის საზოგადოების საპატიო თავმჯდომარე - ეს  85 წლის გვანჯი მანიას  პროფესიული ტიტულების არასრული ჩამონათვალია და მკაფიოდ ასახავს იმ ადამიანის ცხოვრებას, რომელიც მრავალმხრივი ინტერესებით იყო გამორჩეული. 1998 წელს გვანჯი მანია ღირსების ორდენით დააჯილდოვეს, ცოტა ხნის წინ კი თბილისის საპატიო მოქალაქედ აირჩიეს, რასაც მისთვის განსაკუთრებული დატვირთვა აქვს -  სწორედ  გვანჯი მანიას  ეკუთვნის თბილისობის დღესასწაულის დაწესების იდეა, რაც მმართველმა კომუნისტურმა პარტიამ ისე „მიითვისა“, რომ  მისი სახელი და გვარი არასდროს არსად გამოჩენილა. ბატონი გვანჯი ბევრი საინტერესო იდეის და ინიციატივის ავტორია, რასაც ის  ჩვენთან ინტერვიუშიც   იხსენებს.

- ბატონო გვანჯი, მოგვიანებით  გილოცავთ თბილისის საპატიო მოქალაქედ არჩევას. უცნაურია, რომ ადამიანს, ვინც იყავით თბილისობის დღესასწაულის დაარსების იდეის ავტორი, აქამდე არ გქონდათ ეს წოდება.    

 - ძალიან გამიხარდა, რომ ამდენი წლის შემდეგ მაინც გავახსენდი ადამიანებს თბილისობის, როგორც დიდი სახალხო დღესასწაულის იდეის ავტორი და თბილისის საპატიო მოქალაქედ ამირჩიეს. სიმართლე გითხრათ, გაკვირვებული დავრჩი, რადგან უკვე 48 წელი გავიდა მას შემდეგ,  რაც პირველი თბილისობა გაიმართა. მაშინდელმა ხელისუფლებამ, პარტიამ, მთავრობამ მიიწერა თბილისობის დღესასწაული, არ უნდა გამოჩენილიყო კონკრეტული ადამიანის, პირადად ჩემი ვინაობა, ვისი თაოსნობითაც დაიწყო თბილისობის ისტორია. წლებთან ერთად თითქოს დავიწყებას მიეცა ეს ამბავი, თუმცა მაშინაც ბევრმა იცოდა, რომ თბილისობის დღის დაწესების იდეის ავტორი მე გახლდით.   

1976 წლის 5 ნოემბერს გაზეთ „თბილისში“ გამოვაქვეყნე  პუბლიკაცია სათაურით „დაწესდეს ახალი დღესასწაული“,  სადაც მიმოვიხილე თბილისის წარსული და აწმყო, ყოფა, ტრადიციები. გამოვთქვი ჩემი აზრი, რომ  1958 წლის  შემდეგ, როდესაც გაიმართა თბილისის დაარსების   1500 წლისთვის საზეიმო ღონისძიებები, მსგავსი დღესასწაული არ გამართულა და ხომ არ დაველოდებით 2058 წელს, როცა ავღნიშნავთ  თბილისის დაარსების 1600 წელიწადს?! იქნებ დავაწესოთ თბილისობის დღესასწაული, რომელიც გაიმართება ყოველი წლის ოქტომბერში, ხოხობზე ნადირობის ჟამს. ეს დღესასწაული გამოავლენდა შემოქმედებით ნიჭს და ფანტაზიებს, გააერთიანებდა თბილისელებს და თბილისის ყველა გულშემატკივარს. ამ წერილს  საზოგადოებაში მოჰყვა დიდი გამოხმაურება და  დისკუსია, ყველა მიესალმა ამ  წინადადებას, რომელიც ძალიან მისაღები იყო თბილისელებისთვის.

ყველა მხარს უჭერდა ამ საერთო სახალხო ზეიმის დაარსების წინადადებას. სამი წლის შემდეგ ჩემი იდეა - პროექტი წარმატებით  განახორციელა მაშინდელმა ხელისუფლებამ, საქალაქო საბჭომ,  პირველი დღესასწაული გაიმართა 1979 წელს. მაშინ  ცეკას მდივანი იყო ედუარდ შევარდნაძე, საქალაქო საბჭოს თავმჯდომარე - თენგიზ მენთეშაშვილი, გამოყვეს მხატვრები, რეჟისორები. პირველი თბილისობის რეჟისორად არჩეული იყო  ლერი პაქსაშვილი. პირველი თბილისობის საპატიო მოქალაქეები გახდნენ ლადო გუდიაშვილი, კონსტანტინე ილურიძე, აკაკი შანიძე და შუშანა ჩიქოვანი. მას შემდეგ ამდენი დრო გავიდა და თბილისობა იმ წლების გარდა, როდესაც  თბილისში იყო  არეულობა, დაპირისპირება და ომი, ყოველ წელს იმართება და თბილისელებისთვის საყვარელი დღესასწაულია. მე თბილისში არ დავბადებულვარ, ჯვარში ვარ დაბადებული და გაზრდილი. კარგი ოჯახი გვქონდა. მამაჩემი მეტივე იყო, დედა მეაბრეშუმე და სახალხო მკურნალი. თბილისში მაშინ ჩამოვედი, როდესაც 21 წლის ასაკში უნივერსიტეტში  ჟურნალისტიკის ფაკულტეტზე ჩავაბარე. მთელი ცხოვრებით თბილისთან ვარ დაკავშირებული, თუმცა ღა მშობლიურ მხარესთან და ჯვართან კავშირი არასდროს გამიწყვეტია.    

- ძალიან საინტერესო ცხოვრება გაიარეთ,  მრავალფეროვანია თქვენი ბიოგრაფია. თავად, როგორ ფიქრობთ, რა იყო ყველაზე მნიშვნელოვანი მიმართულება თქვენს პროფესიულ ცხოვრებაში?  

- ეს იმას ჰგავს, ადამიანს ჰკითხო, რომელი შვილი მეტად გიყვარსო. მე მიყვარდა ყველა საქმე, რომელსაც ვაკეთებდი. ჯერ კიდევ სკოლის ასაკში დავინტერესდი მშობლიური კუთხის შესწავლით. სათავგადასავლო მოგზაურობა პატარა ასაკიდან დავიწყე, როდესაც შევქმენი ჯგუფი და მოვიარე მაგანას და ინწრას ხეობა. წლების შემდეგ ორგანიზება გავუკეთე ბევრ ექსპედიციას: 1962 წელს  თბილისის რკალს, 1963 წელს ექსპედიციას იალბუზის გარშემო, იყო ასეთი ექსპედიცია რუსთაველის კვალდაკვალ, რომელიც 1966 წელს განხორციელდა აჭარაში, სამცხე - ჯავახეთში. 24 წლის ვიყავი, სამ მეგობართან ერთად ველოსიპედით დავფარეთ რვაათასკილომეტრიანი დისტანცია საბჭოთა კავშირის რვა რესპუბლიკაში. ველოსიპედები უნივერსიტეტმა გვიყიდა, სტიპენდიებიც წინასწარ მოგვცეს. გზაზე ბევრი დაბრკოლება შეგხვდა, მაგრამ ამ მოგზაურობამ დიდი გამოცდილება და ცოდნა მომცა, რაც მერე ძალიან გამომადგა. 

gvanji_mania-066 გვანჯი მანია და ტიმ სევრერინი 1984 წელი 

მქონდა აქტიური ჟურნალისტური ცხოვრება. ჟურნალისტიკის ფაკულტეტი დავამთავრე, მაგრამ პარალელურად ვსწავლობდი ეკოლოგიას, სოციოლოგიას, ხელოვნებას.  წლები ვიმუშავე საქინფორმში, გაზეთებში „კომუნისტი“, „ახალგაზრდა ივერიელი“, მიღებული მაქვს ჟურნალისტური პრემიები. ძალიან მაინტერესებდა ბუნება, ადამიანები, კავკასიის ხალხთა ცხოვრება, კულტურა, ისტორია. ვმუშაობდი საქართველოს ბუნების დაცვის სახელმწიფო კომიტეტში, სამეცნიერო - ტექნიკური ინფორმაციის განყოფილებისა და ბუნების დაცვის საზოგადოების ეკოლოგიური განათლების განყოფილების უფროსად. მოგვიანებით  ჩემი ინიციატივით მოხდა  „ ბუნების ქომაგის“ საპატიო  წოდების დაწესება,  რომელსაც გადავცემდით ბუნების დამცველებს.

ახალგაზრდობიდან აქტიური და  შეუპოვარი ხასიათი მქონდა, ალბათ ამიტომაც  ჯერ კიდევ სტუდენტობისას, როგორც არასაიმედო პერსონა, უშიშროებას აღრიცხვაზე ვყავდი აყვანილი. არ ვერიდებოდი საზოგადოებაში იმის მხილებას და კრიტიკას, რაც მაწუხებდა და არასწორად მიმაჩნდა. ბევრ რამეში მიშლიდნენ ხელს, მაგრამ მე მაინც ჯიუტად ვაკეთებდი ჩემს საქმეს.  საბჭოთა  რეჟიმის  პირობებში, როდესაც ხელისუფლება გეორგიევსკის ტრაქტატის 200 წლის აღნიშვნისთვის ემზადებოდა, მოვაწყვეთ სამდინარო -საზღვაო ექსპედიცია „ ოქროს საწმისი“, რომელიც უპრეცედენტო ამბავი აღმოჩნდა. ავაგეთ ძველკოლხური ნიმუშის ხომალდი, რომელსაც ვუწოდეთ „ოქროს საწმისი“. ვიმოგზაურეთ ისტორიულ კოლხეთში, ექსპედიციის მესამე წელს გერმანიაში იმართებოდა ოლიმპიური თამაშები, გვინდოდა დუნაის გავლით  ქართული დროშით შევსულიყავით მიუნხენში, მაგრამ უფლება არ მოგვცეს უშიშროების სამსახურებმა. ვიცოდი, რომ არგონავტების მარშუტის გამეორება და  კოლხური კულტურის პოპულარიზაცია საბჭოთა ხელისუფლებას დიდად არ მოეწონებოდა, ამიტომ ისე შევფუთეთ, თითქოს  ექსპედიცია გასაბჭოების 50 წლისთავს ეძღვნებოდა. ასეთივე თამამი განაცხადი იყო, საცხენოსნო ექსპედიცია, რომელიც მოვაწყვეთ  კასპის რაიონში, დიდგორის ბრძოლის ადგილებში. რუსეთის მიერ დიდგორის თემაზე საუბარი აკრძალული იყო, რუსების დახმარების გარეშე, როგორ გაიმარჯვეთო, ჩვენ  კი დიდგორის ბრძოლის ადგილებში მოვაწყვეთ ექსპედიცია, რომელშიც 16 ცხენოსანი მონაწილეობდა. ეს საკითხი წამოჭრა ლევან გოთუამ, რომელმაც მიგვანიშნა ამის შესახებ ლიტერატურულ გაზეთში. მე ეს ლაშქრობა მივუძღვენი მის ხსოვნას, დავით აღმაშენებლის, გიორგი სააკაძის და თევდორე მღვდლის მოღვაწეობას. 

 - თქვენი ხელშეწყობით საქართველოში დამყარებული არაერთი რეკორდი მოხვდა გინესების რეკორდების  წიგნში, როგორ  დაუკავშირდით  გინესების რეკორდებს?

 - გინესების რეკორდების საქმესთან  დამაკავშირა ჯუმბერ ლეჟავამ, რომელთანაც როგორც ჟურნალისტს მქონდა ურთიერთობა იმ პერიოდიდან,  როდესაც  ვმუშაობდი საქინფორმის რედაქციაში. ჯუმბერ ლეჟავა არის ერთ-ერთი პირველი ქართველი, ვინც დაიმკვიდრა ადგილი გინესის რეკორდების წიგნში. მან ჯერ დაამყარა რეკორდი ჰორიზონტალური მდგომარეობიდან მკლავებზე აზიდვებში, შემდეგ კი - 3333 დღის განმავლობაში იმოგზაურა მსოფლიოს გარშემო ველოსიპედით. გადალახა აზიის, ავსტრალია - ოკეანეთის, ჩრდილოეთ და სამხრეთ ამერიკის, ევროპის და აფრიკის ქვეყნები, ორჯერ ეწვია ანტარქტიდას.

გინესის რეკორდების წიგნში პიროვნებები ავტომატურადაც ხვდებიან. მაგალითად, წიგნში მაია ჩიბურდანიძე შეტანილია, როგორც ყველაზე ახალგაზრდა მსოფლიო ჩემპიონი ჭადრაკში ქალთა შორის. მე გინესების რეკორდების  წიგნის მიმართ ინტერესი მქონდა, როგორც ჟურნალისტს, მაგრამ მოგვიანებით, 1993 წელს როდესაც დავაარსე მსოფლიო მიღწევათა და მოგზაურობათა ხელშემწყობი კავშირი „გიორგი,“ უკვე  აქტიურად ჩავერთე საგინესო მოძრაობაში. ჩემი დახმარებით და ხელშეწყობით  საქართველოდან ბევრი რეკორდი აისახა გინესის რეკორდების წიგნში, მაგრამ არის რეკორდები, რომლებიც სხვადასხვა მიზეზების გამო ვერ აისახა.

ჩემი ინიციატივა იყო, იუნესკოსა და მსოფლიო ოლიმპიურ კომიტეტში ქართული ცურვის სამი სახეობის მოხვედრა. ესაა ფეხური ცურვა, ხელფეხშეკრული ცურვა და მენჩურუა. ფეხური ცურვა  ძველ კოლხეთში ოდითგან იყო ცნობილი. მენჩურუა წყალში ორთაბრძოლის ხალხური  სახეობაა. რაც შეეხება ხელფეხშეკრულ ცურვას, ძალიან დიდი გამოხმაურება მოჰყვა ჰენრი კუპრაშვილის მარათონს, როდესაც მან ხელფეხშეკრულმა გადაცურა 12 კილომეტრიანი დისტანცია, დარდანელის სრუტე. სამწუხაროდ ის ვერ მოხვდა გინესის რეკორდებში, სიცოცხლისათვის დიდი რისკის გამო.  

მე ძალიან საინტერესო ცხოვრება მქონდა. გული იმაზე მწყდება, რომ ჩაკეტილ ქვეყანაში ვცხოვრობდით და არსად არ გვიშვებდნენ, კი ბატონო, საბჭოთა კავშირის რესპუბლიკები პრობლემა არ იყო, მაგრამ საზღვრებს გარეთ ვერ გახვიდოდი. მინდოდა რამდენიმე ექსპედიციის მოწყობა და  საქართელოსთვის  თავდადებული, დამსახურებული ადამიანების ისტორიების წარმოჩენა, რაფიელ დანიბეგაშვილის, სულხან საბა ორბელიანის მოგზაურობების, ასევე  ქართული თემატიკის საკითხების მოძიება, მაგრამ არ გამიშვეს. მაშინ უცხოეთში მხოლოდ იმ ხალხს უშვებდნენ, ვისაც უშიშროების კომიტეტისგან ჰქონდა ამისი უფლება, ან მათთან იყვნენ შეთანხმებულები, როგორც ჩანს, ისინი კომპრომისზე მიდიოდნენ. ჰყავდათ მათ „რჩეულები,“  მე მათ რიცხვში არ ვიყავი. უარი მითხრეს რუმინეთში, ბულგარეთში გასვლაზე, ჩაკეტილი ვიყავი. საბჭოთა უშიშროებას ჩემი ნდობა არ ჰქონდა, ამას ყველა ფეხის ნაბიჯზე ვგრძნობდი.  ჩემი ჯიუტი ხასიათით ვცდილობდი ხოლმე ჩაკეტილი წრის გარღვევას, რასაც ზოგჯერ  ვახერხებდი, ზოგჯერ - არ გამომდიოდა. 

თამუნა ნიჟარაძე

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.