USD 2.7117
EUR 3.1231
RUB 3.3487
თბილისი
შვედეთის მეფე კარლ XIV იუჰანს სხეულზე ტატუ ჰქონდა, წარწერით:"სიკვდილი მონარქებს! გაუმარჯოს რესპუბლიკას"!
თარიღი:  1487
1844 წელს სტოკჰოლმში გარდაიცვალა შვედეთისა და ნორვეგიის მეფე, კარლ XIV იუჰანი, რომელიც გახლდათ ბერნადოტების დინასტიის დამაარსებელი შვედების სამეფო ტახტზე. კარლ XIV იუჰანი გლეხური წარმომავლობის იყო, მეტიც, თავისი ცხოვრების დიდი ნაწილი სწორედ მონარქების წინააღმდეგ ბრძოლას მიუძღვნა.
 
მისი გვარი იყო, ჟან ბატისტ ბერნადოტი, იგი დაიბადა ფრანგი ადვოკატის ოჯახში, გასკონიის ქალაქ პოში, 1763 წელს. ოჯახს ძალიან უჭირდა და ამიტომ, მომავალი ფრანგი მარშალი და შვედეთ-ნორვეგიის მეფე, 1788 წელს საფრანგეთის არმიაში ჩაეწერა. 4 წლის მერე სერჟანტი გახდა. ოფიცრობას კი, რევოლუციამდელ საფრანგეთის სამეფოში მხოლოდ არისტოკრატებს ანიჭებდნენ.
 
საფრანგეთის რევოლუციის წყალობით, 1792 წელს მან მიიღო ოფიცრობა და მისი ნიჭიერების შედეგად მალე დაწინაურდა, ჯერ პოლკოვნიკობა მიიღო, 1794 წელს კი გენერალი გახდა. რევოლუციის წლებში თავის სახელს "ჟიულიც" მიუმატა, იულიუს ცეზარის საპატივცემულოდ. 1797 წელს დაუმეგობრდა ნაპოლეონს, თუმცა მათ შორის ერთგვარი კონკურენციაც იყო.1799 წელს სამხედრო მინისტრი გახდა. 1803 წელს ნაპოლეონმა ბერნადოტი ელჩად დანიშნა ამერიკაში, მაგრამ ინგლისთან ომმა ნაპოლეონის გეგმა, საფრანგეთიდან მოეცილებინა ბერნადოტი, ჩაშალა. 1804 წელს ნაპოლეონმა თავი იმპერატორად გამოაცხადა. ბერნადოტმა მას ლოიალობა გამოუცხადა, სამაგიეროდ საფრანგეთის მარშლის წოდება მიიღო და მალე მეფისნაცვლად დანიშნეს ჰანოვერში. 1809 წელს შვედეთში მეფე დაამხეს, ტახტზე ავიდა უძეო და მოხუცი კარლ XIII. მის მემკვიდრედ გამოცხადდა დანიელი პრინცი, მაგრამ იგი მალე გარდაიცვალა. შვედების პარლამენტმა ნაპოლეონს სთხოვა მემკვიდრის დასახელებაში დახმარება. ნაპოლეონი დუმდა. მაშინ, შვედებმა მიმართეს ბერნადოტს. შვედებს მარშალი ბერნადოტი მოსწონდათ, როგორც ჭკვიანი პოლიტიკოსი, დიპლომატი და გულმოწყალე ადამიანი, ის კარგად ექცეოდა ტყვეებს, რაც თავის თავზე გამოცდილი ჰქონდათ შვედ ჯარისკაცებს. მან დააგროვა ბევრი ქონება, გამდიდრდა და საკმაო ნიჭს ავლენდა ყველა სფეროში. შვედებმა ბერნადოტს წაუყენეს ერთი პირობა, ფრანგ მარშალს უნდა მიეღო ლუთერანობა, რასაც იგი დათანხმდა, - მეფობაზე როგორ იტყოდა უარს?!.. მითუმეტეს, რომ ნაპოლეონის მაგალითიც უბიძგებდა ამისკენ, - უბრალო აზნაურმა ნაპოლეონმა საფრანგეთის იმპერატორად გამოაცხადა თავი, რაც წარმოუდგენელი იყო მაშინდელ მონარქისტულ ევროპაში.
 
1810 წელს შვედეთის პარლამენტმა მარშალი ბერნადოტი კრონპრინცად აირჩია. მან მიიღო ლუთერანობა და იგი შვედეთის მეფემ იშვილა. მას უწოდეს კარლ-იუჰანი. ამის შედეგად იგი გახდა რეგენტი და ფაქტიურად ის მართავდა შვედეთს. დასაწყისში კონპრინცი ბერნადოტი იძულებით ემორჩილებოდა ნაპოლეონს. ამავდროულად, კარლ იუჰანს ნორვეგიის დანიისთვის წართმევა და მისი დაკავება უნდოდა. აგრეთვე, ბერნადოტი არ აჰყვა ნაპოლეონის ომს რუსეთის წინააღმდეგ. თუმცა, შვედებს აწყობდათ, ფინეთის დაბრუნება უნდოდათ, მაგრამ ბერნადოტს კარგი ინტუიცია ჰქონდა. მითუმეტეს, რომ საფრანგეთთანაც გარკვეული პრეტენზიები ჰქონდათ შვედებს.
 
1813 წლიდან კრონპრინცმა ბერნადოტმა რუსეთისა და ინგლისის მხარე დაიჭირა, ნაპოლეონის წინააღმდეგ!.. ინგლისელებმა დააფინანსეს მისი სამხედრო მოქმედებები და ის შეუერთდა ანტიბონაპარტისტულ ბლოკს. მან მოახერხა და დანიას წაართვა ნორვეგია. შემდეგ კი, მისი არმია მოკავშირეთა ჯარებთან ერთად პარიზში შევიდა(ამის გამო, ბერნადოტი ანდრია პირველწოდებულის და წმინდა გიორგის რუსული ორდენებით დააჯილდოვეს)!.. საფრანგეთის მარშალმა და შვედეთის კრონპრინცმა ბერნადოტმა, მოკავშირეებს შესთავაზა საფრანგეთის ტახტი მას დაეკავებინა ან საფრანგეთის პროტექტორი გამხდარიყო!.. მაგრამ, მოკავშირეებმა ნაპოლეონის მიერ (მარშალი ბერნადოტის აქტიური მონაწილეობით) ბურბონების დამხობილი სამეფო დინასტია აღადგინეს.
 
ვენის კონგრესის დადგენილების მიხედვით, ავსტრიამ და საფრანგეთმა შვედეთს შესთავაზეს დამხობილი მეფის გუსტავ IV ვაჟი გამოეცხადებინათ ტახტის მემკვიდრედ და არა კონპრინცი ბერნადოტი, მაგრამ მან მოახერხა და რუსეთისა და დიდი ბრიტანეთის დახმარებით შვედეთის კრონპრინცობა და გამეფების შანსი შეინარჩუნა. მოგვიანებით ბერნადოტმა ნორვეგიელების დაყოლიება შეძლო და 1818 წელს, როცა უმემკვიდრო კარლოს XIII გარდაიცვალა, ის ავიდა შვედეთისა და ნორვეგიის გაერთიანებული სამეფოს ტახტზე. ამ დროს, იგი 54 წლის იყო. მდაბიო, არა არისტოკრატიული წარმოშობის ფრანგმა, ყოფილმა რევოლუციონერმა და იაკობინელმა, შვედეთის ტახტზე ასვლისთანავე ავტორიტარული რეჟიმი განამტკიცა. შეზღუდა სიტყვის თავისუფლება, პარლამენტში მისით უკმაყოფილო პოლიტიკოსები მომრავლდნენ. მათ არ მოსწონდათ ის, რომ მეფემ არ ისწავლა შვედური ენა და ფიცხი ხასიათის იყო. სამაგიეროდ, ის უბრალო ხალხს მოსწონდა.
 
მის მმართველობას დადებითი შედეგები ჰქონდა ქვეყნის ეკონომიკისათვის, ასევე შვედეთის სახელმწიფოს გაძლიერებისათვის. ვასალური შვედეთი მან ფაქტობრივად, იმპერიად აქცია, დაიმორჩილა რა ნორვეგია. და, რაც ყველაზე საინტერესოა, რომ ფრანგმა ყოფილმა მარშალმა და რევოლუციონერმა მოახერხა და შვედეთის სამეფო ტახტი შეინარჩუნა თავისთვის და მისი შთამომავლებისათვის, რომლებიც დღემდე იკავებენ მონარქის პოზიციას. შვედეთის და ნორვეგიის მეფე კარლ XIV იუჰანი გარდაიცვალა 81 წლისა, 1844 წელს. მის შემდეგ, სამეფო ტახტზე ავიდა მისი ვაჟი ოსკარ 1, როცა მეფის სხეულს ბალზამირებას უკეთებდნენ, ნახეს, რომ მას სხეულზე ტატუ ჰქონდა, ასეთი წარწერით:"სიკვდილი მონარქებს! გაუმარჯოს რესპუბლიკას."
 
სხვათაშორის, სიკვდილამდე რამოდენიმე წლით ადრე, ბერნადოტების დინასტიის დამფუძნებელს, ერთი ფრანგი პოლიტიკოსისთვის ღიმილით უთქვამს:"მე ვარ ერთადერთი ევროპელი მონარქი, რომელსაც რესპუბლიკური წარსული აქვს"! 
საზოგადოება
მეუფე შიო - განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება

მხოლოდ გულმოწყალე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი, - ამის შესახებ საპატრიარქო ტახტის მოსაყდრემ, სენაკისა და ჩხოროწყუს მიტროპოლიტმა შიომ (მუჯირი)სულთმოფენობიდან ოცდამეერთე კვირას, ღირსი გაბრიელ აღმსარებლისა და სალოსის ხსენების დღეს ქადაგების დროს განაცხადა.

მიტროპოლიტის თქმით, ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს...

მისივე განცხადებით, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება“.

„სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმინდისათა.

ძვირფასო მამებო, დედებო, ძმებო და დებო, გილოცავთ დღევანდელ კვირა დღეს, რომელიც დაემთხვა ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენებას. შეგვეწიოს მისი მადლი და ლოცვა ჩვენ და სრულიად საქართველოს.

გადმოგცემთ მისი უწმინდესობის და უნეტარესობის, კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ის მოლოცვას და კურთხევას.

დღეს წაკითხული იყო იგავი სახარებიდან მდიდარსა და ლაზარეზე. ეს ორი ადამიანია, ორი სახეა წარმოდგენილი ჩვენ წინაშე. მდიდარს საერთოდ არ ენაღვლებოდა, რომ მის კართან იწვა მძიმე ავადმყოფი და გლახაკი, სრულიად გულგრილი იყო მისი ბედისადმი. ლაზარე კი ძალიან მოკრძალებული იყო. მას ის კი არ უნდოდა, რომ მდიდრის სუფრიდან ლანგრით მიეტანათ მისთვის საჭმელი, არამედ იმას ნატრობდა, რომ ძირს დაცვენილი ნამცეცი მაინც შეხვედროდა. იმდენად ავად იყო, რომ სიარულიც კი არ შეეძლო. ამ მდიდარს ეს ამბავი სრულიად არ აღელვებდა, ის იმდენად გართული იყო თავისი ნადიმებით და ფუფუნებით. გარდაცვალების შემდეგ ყველაფერი შეიცვალა, ღარიბი აღმოჩნდა აბრაამის წიაღში, მდიდარი კი - ცეცხლოვან გეენიაში, ჯოჯოხეთში.

რატომ მოხდა ასე? რაზეა ეს იგავი, საერთოდ?

ეს იგავი არის მოწყალებაზე. ასე იმიტომ მოხდა, ძვირფასო ძმებო და დებო, რომ ღმერთი არის მოწყალე. მხოლოდ გულმოწყალე, მოწყალე გულის მქონე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი. ვერცერთი ულმობელი, ვერცერთი უსიყვარულო, სასტიკი, ბოროტი ადამიანი სასუფეველს ვერ დაიმკვიდრებს, რაგინდ ბევრი დამსახურება ჰქონდეს ამ დედამიწაზე, იმიტომ რომ ცათა სასუფეველი არ არის ის, რაც გაიცემა რაღაც დამსახურებების სანაცვლოდ, არამედ ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს და ხარბიდან გადააქცევს ხელგაშლილად, ამპარტავნიდან - თავმდაბლად, შურიანიდან - მოსიყვარულედ, ნაყროვანიდან - მმარხველად და ა. შ. არცერთი ულმობელი ადამიანისთვის, ვინც არ არის მოწყალე გულის მქონე, ეს ფერისცვალება შესაძლებელი არ არის. ვერ მოხდება ეს სასწაული მის სულში. ვიმეორებ: რატომ? - იმიტომ, რომ ასეთი ადამიანის სულში სულიწმინდის მადლი ვერ შემოდის.

ამიტომ მთელი ცხოვრება უნდა იღვაწოს ადამიანმა ქმედით სიყვარულში, რომ ეს ლმობიერება და მოწყალება ისწავლოს. სწორედ ამაზეა დღევანდელი იგავი, რომ ვისწავლოთ ეს თვისებები, ეს სათნოებები და ჩვენი ცხოვრების შედეგად ამ მდიდრის მსგავსად არ აღმოვჩნდეთ ცეცხლოვან გეენიაში, არამედ მოვემზადოთ მარადისობასთან შესახვედრად. ეს ცხოვრება იმისთვის გვაქვს მოცემული, რომ ღირსეულად მოვემზადოთ მარადისობაში გადასვლისთვის, როცა იქნება სამსჯავრო ჩვენი, როცა წარვდგებით სამსჯავროზე. თუმცა სამსჯავრო არის მთელი ცხოვრება, ადამიანი ამ ცხოვრებაშივე გამოუტანს განაჩენს თავის თავს და აკეთებს არჩევანს, თუ სად იქნება მარადისობაში.

თუ ამ ცხოვრებაში შეიძინე შური, უმოწყალობა, სიძვა, ვერცხლისმოყვარეობა, ამპარტავნება და სხვა ასეთი ვნებები, მარადისობაშიც თან წაგყვება ეს თვისებები, იქაც ასეთი იქნები. მაგრამ უფალს უნდა, რომ შეიძინო სიმდაბლე, სიყვარული, ლოცვა, მოთმინება, სულგრძელება, მოწყალება. რატომ? - იმიტომ, რომ თვითონ არის ასეთი უფალი ჩვენი იესო ქრისტე; და თუ ეს თვისებები გექნება, მაშინ ის თავისთან წაგიყვანს და გაცხონებს.

ძვირფასო ძმებო და დებო, მაგრამ ეს ადამიანის დახმარების გარეშე შეუძლებელია. თუ ადამიანს ეს არ უნდა, ყველაფერი ამაო იქნება, ხოლო თუ უნდა და იღვწის ამისთვის, მაშინ უფალი აუცილებლად შეეწევა მას, განკურნავს ამ ვნებებისგან და აცხონებს.

ასე რომ, დავფიქრდეთ ამ იგავზე: ვინ ვართ ჩვენ - მდიდარი თუ ლაზარე? და თუ ჩვენს თავში ჯერ კიდევ ვხედავთ ამ უმოწყალო მდიდრის თვისებებს, გონს მოვიდეთ, სანამ კიდევ გვაქვს ფიზიკური და სულიერი ძალები, რომ ფერი ვიცვალოთ და გამოვსწორდეთ.

დღეს არის ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენება. საოცარი სიხარული სუფევს დღეს ჩვენს მსახურებაზე, ძალიან ბევრი ხალხია შეკრებილი. გილოცავთ ამ დღესასწაულს. შეგვეწიოს მამა გაბრიელის ლოცვა და მადლი.

იგი იყო სრულიად გამორჩეული ადამიანი და მოღვაწე ჩვენი ეკლესიის უახლეს ისტორიაში. მოგეხსენებათ, ის მოღვაწეობდა ათეისტურ პერიოდში და მრავალ ადამიანს გაუნათა გზა უფლისკენ, რისთვისაც იგი მრავალჯერ ტანჯეს, დევნეს, გვემეს და დააპატიმრეს. ის ამ თავის დიდ სულიერებას ფარავდა სალოსობის ღვაწლით. ამის გამო, მრავალჯერ შეშლილი ეგონათ, მაგრამ, როგორც ამბობს პავლე მოციქული: „სულელი იგი ღვთისა უბრძენეს არს კაცთა“ (1 კორ. 25). თავისივე სიცოცხლეში ის მრავალ სასწაულს აღასრულებდა და მისი გარდაცვალების შემდეგ კიდევ უფრო მეტი სასწაული სრულდება, ადამიანები მოდიან არამხოლოდ საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან, არამედ მსოფლიოს სხვადასხვა მხარიდან და წმინდა გაბრიელის ლოცვით უფალი მათ უსრულებს თხოვნას და ანიჭებს სულიერ და ხორციელ კურნებებს.

დღეს, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო, საქართველოს არასდროს მოჰკლებია სულიწმინდის მადლი და არც არასდროს მოაკლდება.

მაშ, დღეს, მისი ხსენების დღეს, განსაკუთრებით ვევედროთ ღირს გაბრიელს, აღმსარებელსა და სალოსს, რომ მისი ლოცვით უფალმა დაიფაროს და გააძლიეროს ჩვენი ქვეყანა, ჩვენი ეკლესია, გააძლიეროს და ადღეგრძელოს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II და შეგვეწიოს ღირსი მამა გაბრიელი, რომ ამ ლაზარეს მსგავსად, უფალმა დაგვამკვიდროს აბრაამის წიაღში, რათა დავტკბეთ იმ გამოუთქმელი სიკეთეებით, რომლებიც „თვალს არ უნახავს და ყურს არ სმენია“ (1 კორ. 2,9), რისი ღირსიც დაე, გავმხდარიყავით მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსაც შვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა, თანა მამით და სულიწმინდითურთ, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

ჩვენთან არს ღმერთი!“, - განაცხადა მეუფე შიომ.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.