USD 2.7227
EUR 3.1910
RUB 3.4642
თბილისი
შვედეთის მეფე კარლ XIV იუჰანს სხეულზე ტატუ ჰქონდა, წარწერით:"სიკვდილი მონარქებს! გაუმარჯოს რესპუბლიკას"!
თარიღი:  1321
1844 წელს სტოკჰოლმში გარდაიცვალა შვედეთისა და ნორვეგიის მეფე, კარლ XIV იუჰანი, რომელიც გახლდათ ბერნადოტების დინასტიის დამაარსებელი შვედების სამეფო ტახტზე. კარლ XIV იუჰანი გლეხური წარმომავლობის იყო, მეტიც, თავისი ცხოვრების დიდი ნაწილი სწორედ მონარქების წინააღმდეგ ბრძოლას მიუძღვნა.
 
მისი გვარი იყო, ჟან ბატისტ ბერნადოტი, იგი დაიბადა ფრანგი ადვოკატის ოჯახში, გასკონიის ქალაქ პოში, 1763 წელს. ოჯახს ძალიან უჭირდა და ამიტომ, მომავალი ფრანგი მარშალი და შვედეთ-ნორვეგიის მეფე, 1788 წელს საფრანგეთის არმიაში ჩაეწერა. 4 წლის მერე სერჟანტი გახდა. ოფიცრობას კი, რევოლუციამდელ საფრანგეთის სამეფოში მხოლოდ არისტოკრატებს ანიჭებდნენ.
 
საფრანგეთის რევოლუციის წყალობით, 1792 წელს მან მიიღო ოფიცრობა და მისი ნიჭიერების შედეგად მალე დაწინაურდა, ჯერ პოლკოვნიკობა მიიღო, 1794 წელს კი გენერალი გახდა. რევოლუციის წლებში თავის სახელს "ჟიულიც" მიუმატა, იულიუს ცეზარის საპატივცემულოდ. 1797 წელს დაუმეგობრდა ნაპოლეონს, თუმცა მათ შორის ერთგვარი კონკურენციაც იყო.1799 წელს სამხედრო მინისტრი გახდა. 1803 წელს ნაპოლეონმა ბერნადოტი ელჩად დანიშნა ამერიკაში, მაგრამ ინგლისთან ომმა ნაპოლეონის გეგმა, საფრანგეთიდან მოეცილებინა ბერნადოტი, ჩაშალა. 1804 წელს ნაპოლეონმა თავი იმპერატორად გამოაცხადა. ბერნადოტმა მას ლოიალობა გამოუცხადა, სამაგიეროდ საფრანგეთის მარშლის წოდება მიიღო და მალე მეფისნაცვლად დანიშნეს ჰანოვერში. 1809 წელს შვედეთში მეფე დაამხეს, ტახტზე ავიდა უძეო და მოხუცი კარლ XIII. მის მემკვიდრედ გამოცხადდა დანიელი პრინცი, მაგრამ იგი მალე გარდაიცვალა. შვედების პარლამენტმა ნაპოლეონს სთხოვა მემკვიდრის დასახელებაში დახმარება. ნაპოლეონი დუმდა. მაშინ, შვედებმა მიმართეს ბერნადოტს. შვედებს მარშალი ბერნადოტი მოსწონდათ, როგორც ჭკვიანი პოლიტიკოსი, დიპლომატი და გულმოწყალე ადამიანი, ის კარგად ექცეოდა ტყვეებს, რაც თავის თავზე გამოცდილი ჰქონდათ შვედ ჯარისკაცებს. მან დააგროვა ბევრი ქონება, გამდიდრდა და საკმაო ნიჭს ავლენდა ყველა სფეროში. შვედებმა ბერნადოტს წაუყენეს ერთი პირობა, ფრანგ მარშალს უნდა მიეღო ლუთერანობა, რასაც იგი დათანხმდა, - მეფობაზე როგორ იტყოდა უარს?!.. მითუმეტეს, რომ ნაპოლეონის მაგალითიც უბიძგებდა ამისკენ, - უბრალო აზნაურმა ნაპოლეონმა საფრანგეთის იმპერატორად გამოაცხადა თავი, რაც წარმოუდგენელი იყო მაშინდელ მონარქისტულ ევროპაში.
 
1810 წელს შვედეთის პარლამენტმა მარშალი ბერნადოტი კრონპრინცად აირჩია. მან მიიღო ლუთერანობა და იგი შვედეთის მეფემ იშვილა. მას უწოდეს კარლ-იუჰანი. ამის შედეგად იგი გახდა რეგენტი და ფაქტიურად ის მართავდა შვედეთს. დასაწყისში კონპრინცი ბერნადოტი იძულებით ემორჩილებოდა ნაპოლეონს. ამავდროულად, კარლ იუჰანს ნორვეგიის დანიისთვის წართმევა და მისი დაკავება უნდოდა. აგრეთვე, ბერნადოტი არ აჰყვა ნაპოლეონის ომს რუსეთის წინააღმდეგ. თუმცა, შვედებს აწყობდათ, ფინეთის დაბრუნება უნდოდათ, მაგრამ ბერნადოტს კარგი ინტუიცია ჰქონდა. მითუმეტეს, რომ საფრანგეთთანაც გარკვეული პრეტენზიები ჰქონდათ შვედებს.
 
1813 წლიდან კრონპრინცმა ბერნადოტმა რუსეთისა და ინგლისის მხარე დაიჭირა, ნაპოლეონის წინააღმდეგ!.. ინგლისელებმა დააფინანსეს მისი სამხედრო მოქმედებები და ის შეუერთდა ანტიბონაპარტისტულ ბლოკს. მან მოახერხა და დანიას წაართვა ნორვეგია. შემდეგ კი, მისი არმია მოკავშირეთა ჯარებთან ერთად პარიზში შევიდა(ამის გამო, ბერნადოტი ანდრია პირველწოდებულის და წმინდა გიორგის რუსული ორდენებით დააჯილდოვეს)!.. საფრანგეთის მარშალმა და შვედეთის კრონპრინცმა ბერნადოტმა, მოკავშირეებს შესთავაზა საფრანგეთის ტახტი მას დაეკავებინა ან საფრანგეთის პროტექტორი გამხდარიყო!.. მაგრამ, მოკავშირეებმა ნაპოლეონის მიერ (მარშალი ბერნადოტის აქტიური მონაწილეობით) ბურბონების დამხობილი სამეფო დინასტია აღადგინეს.
 
ვენის კონგრესის დადგენილების მიხედვით, ავსტრიამ და საფრანგეთმა შვედეთს შესთავაზეს დამხობილი მეფის გუსტავ IV ვაჟი გამოეცხადებინათ ტახტის მემკვიდრედ და არა კონპრინცი ბერნადოტი, მაგრამ მან მოახერხა და რუსეთისა და დიდი ბრიტანეთის დახმარებით შვედეთის კრონპრინცობა და გამეფების შანსი შეინარჩუნა. მოგვიანებით ბერნადოტმა ნორვეგიელების დაყოლიება შეძლო და 1818 წელს, როცა უმემკვიდრო კარლოს XIII გარდაიცვალა, ის ავიდა შვედეთისა და ნორვეგიის გაერთიანებული სამეფოს ტახტზე. ამ დროს, იგი 54 წლის იყო. მდაბიო, არა არისტოკრატიული წარმოშობის ფრანგმა, ყოფილმა რევოლუციონერმა და იაკობინელმა, შვედეთის ტახტზე ასვლისთანავე ავტორიტარული რეჟიმი განამტკიცა. შეზღუდა სიტყვის თავისუფლება, პარლამენტში მისით უკმაყოფილო პოლიტიკოსები მომრავლდნენ. მათ არ მოსწონდათ ის, რომ მეფემ არ ისწავლა შვედური ენა და ფიცხი ხასიათის იყო. სამაგიეროდ, ის უბრალო ხალხს მოსწონდა.
 
მის მმართველობას დადებითი შედეგები ჰქონდა ქვეყნის ეკონომიკისათვის, ასევე შვედეთის სახელმწიფოს გაძლიერებისათვის. ვასალური შვედეთი მან ფაქტობრივად, იმპერიად აქცია, დაიმორჩილა რა ნორვეგია. და, რაც ყველაზე საინტერესოა, რომ ფრანგმა ყოფილმა მარშალმა და რევოლუციონერმა მოახერხა და შვედეთის სამეფო ტახტი შეინარჩუნა თავისთვის და მისი შთამომავლებისათვის, რომლებიც დღემდე იკავებენ მონარქის პოზიციას. შვედეთის და ნორვეგიის მეფე კარლ XIV იუჰანი გარდაიცვალა 81 წლისა, 1844 წელს. მის შემდეგ, სამეფო ტახტზე ავიდა მისი ვაჟი ოსკარ 1, როცა მეფის სხეულს ბალზამირებას უკეთებდნენ, ნახეს, რომ მას სხეულზე ტატუ ჰქონდა, ასეთი წარწერით:"სიკვდილი მონარქებს! გაუმარჯოს რესპუბლიკას."
 
სხვათაშორის, სიკვდილამდე რამოდენიმე წლით ადრე, ბერნადოტების დინასტიის დამფუძნებელს, ერთი ფრანგი პოლიტიკოსისთვის ღიმილით უთქვამს:"მე ვარ ერთადერთი ევროპელი მონარქი, რომელსაც რესპუბლიკური წარსული აქვს"! 
ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.