14 მარტს ვენეციის კომისიამ გამოაქვეყნა მოსაზრება სასამართლო რეფორმის შესახებ. გთავაზობთ იმ მნიშვნელოვან რეკომენდაციების აღწერას, რომლებიც საქართველოს ხელისუფლებამ კომისიისგან მიიღო.
საკანონმდებლო პროცესი
2022 წლის დასკვნაში ვენეციის კომისიამ აღნიშნა, რომ კანონში ბოლო ცვლილება, რომლის მოტივები და მიზნები გამჭვირვალე არ იყო სწრაფად განხორციელდა ინკლუზიურობისა და ეფექტიანი კონსულტაციების გარეშე. რაც შეეხება საკანონმდებლო ცვლილებების ახალ პროექტს, ვენეციის კომისიას ხელისუფლებამ აცნობა, რომ საპარლამენტო უმრავლესობის ძალისხმევა მიმართული იყო საპარლამენტო უმცირესობისა და სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლების ჩართვისკენ. თუმცა, ამ პროცესის ნამდვილი ინკლუზიურობა დამკვირვებლებმა სადავო გახადეს.
ვენეციის კომისია კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ პარლამენტის მიერ ოპოზიციასთან, ექსპერტებთან ან სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებთან ნამდვილი კონსულტაციების გარეშე ისეთი აქტების მიღება, რომლებიც არეგულირებს სამართლებრივი წესრიგის მნიშვნელოვან ასპექტებს, არ შეესაბამება დემოკრატიული კანონშემოქმედებითი პროცესის სტანდარტებს.
ვენეციის კომისია აღნიშნავს, რომ ცვლილებების პროექტი ლიმიტირებულია და არ ითვალისწინებს საერთო სასამართლოების შესახებ კანონის სრულ რეფორმას.
ხელისუფლების მიერ მიწოდებული ინფორმაციის თანახმად, გარკვეულ საკანონმდებლო ცვლილებებზე მუშაობა, მათ შორის რომელზეც კომისიამ 2022 წლის მოსაზრებაში იმსჯელა, გადაიდო, საკონსტიტუციო სასამართლოში მიმდინარე პროცესის გამო, სადაც გასაჩივრებულია კანონის შესაბამისი დებულებები. ამ ვითარებაში დეპუტატებმა უფრო მიზანშეწონილად მიიჩნიეს თავი შეიკავონ საკანონმდებლო ინიციატივებისგან, ვიდრე საკონსტიტუციო სასამართლო არ მიიღებს გადაწყვეტილებას. კომისია აღნიშნავს, რომ მიმდინარე საკონსტიტუციო სამართალწარმოებამ, პრინციპში, შეიძლება ხელი შეუშალოს შესაბამის საკანონმდებლო ცვლილებას, თუმცა, ნებისმიერი ასეთი შეფერხება არ უნდა იყოს იმაზე მეტი, ვიდრე საჭიროა ამისთვის.
კომისია მიესალმება საქართველოს ხელისუფლების განცხადებას, რომ მათ სურთ გაითვალისწინონ მისი რეკომენდაციები და კვლავ უწევს რეკომენდაციას, რომ საკანონმდებლო ცვლილება განხორციელდეს გაუმართლებელი შეფერხების გარეშე.
იუსტიციის უმაღლესი საბჭო
2022 წლის მოსაზრებით, ვენეციის კომისიამ დააყენა რამდენიმე საკითხი, რომელიც ეხებოდა საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ფუნქციონირებას, რაც ფუნდამენტური მნიშვნელობისაა საქართველოს სასამართლო სისტემის ლეგიტიმურობის გაზრდისთვის. ვენეციის კომისიის რეკომენდაციები იყო შემდეგი:
1. მოსამართლეთა ხელახლა კენჭისყრა: უნდა დაზუსტდეს, რომ მეორე ტურით დანიშნულმა მოსამართლეობის კანდიდატმა უნდა დააკმაყოფილოს კონკრეტული ვაკანსიის ყველა კრიტერიუმი, მაგ. სპეციალიზაციის მოთხოვნა.
2. მოსამართლეთა მივლინება ან გადაყვანა: მოსამართლეთა მივლინება მათი ნების საწინააღმდეგოდ მხოლოდ გამონაკლის შემთხვევებში უნდა იყოს შესაძლებელი და გამართლებული ლეგიტიმური მიზნით. გათვალისწინებული უნდა იყოს მკაფიო და ვიწრო კრიტერიუმები, ასევე მივლინების დროის მოკლე პერიოდები. ამასთან დაკავშირებით, უნდა აღდგეს შემთხვევითი ან ობიექტური პროცედურა გეოგრაფიული შეზღუდვით.