USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
საქართველომ ეს ერთხელ უკვე სცადა ნეიტრალიტეტი, პირველი რესპუბლიკის პერიოდში და კიდეც გაქრა რუკიდან - გიორგი კობერიძე
თარიღი:  938
რომაელები ამბობენ, რომ მშვიდობას ერთადერთი გარანტი აქვს და რომ ეს არის - Si vis pacem, para bellum! - ანუ თუ გინდა მშვიდობა ემზადე ომისათვის. ყველა პოლიტიკურ თუ სამხედრო ქმედებას თავისი ფასი აქვს. რაც უფრო დიდია ფასი, მით უფრო ნაკლებია მისი განხორციელების შანსი. და პირიქით, რაც უფრო ნაკლებია პოტენციური ზარალი თუ დანახარჯი, მით უფრო მეტია მოტივაცია აღნიშნული ქმედების განხორციელებისა. შესაბამისად, რაც უფრო სუსტი ხარ შენს წინააღმდეგ აგრესიის შანსი იზრდება. ადვილია და იმიტომ.
 
საქართველოში მშვიდობაზე რიტორიკა ბევრი გვესმის და ხელისუფლებასთან დაახლოებული პირები აქტიურად საუბრობენ ნეიტრალიტეტზე, როგორც მშვიდობის გარანტზე. ახლაც არჩევნების წინ ხმამაღლა გაჟღერდა კონსტიტუციური უმრავლესობის და კონსტიტუციის ცვლილების მოთხოვნის სურვილი, რომელიც თითქოს მშვიდობის და ტერიტორიული მთლიანობის გარანტი იქნებაო. ეს ყველაფერი კი სრულიად ლოგიკურად შეიძლება მიანიშნებდეს კიდეც ნეიტრალიტეტის იდეაზე მუშაობას, მით უფრო რომ წინა თვეში დაფუძნდა კიდეც მოძრაობა "ნეიტრალური საქართველო". საქართველომ ეს ერთხელ უკვე სცადა, პირველი რესპუბლიკის პერიოდში და კიდეც გაქრა რუკიდან. შენი სურვილი დარჩე მიუმხრობელი არავის არაფერში არ აინტერესებს, თუკი მას ზურგს არ უმაგრებს შენი ძალა დაიცვა თავი.
 
გვაქვს ნეიტრალიტეტის ქრესტომათიული შემთხვევა: - ბერძნული კუნძული მილოსი ეგეოსის ზღვისა და პელოპონესის ომებში მონაწილეობისგან თავის დაღწევის მიზნით ნეიტრალიტეტი და განიარაღება გამოაცხადა. როგორ დასრულდა ეს? რამდენიმე თვეში მილოსი გაქრა რუკიდან როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო. რატომ? ადვილი იყო მისი დაპყრობა და იმიტომ. მილოსს სტრატეგიული მნიშვნელობა ჰქონდა. საქართველოსაც.
 
შვეიცარიის მაგალითზე ბევრს საუბრობენ ხოლმე, როგორც ნეიტრალურ სახელმწიფოზე, მაგრამ რატომღაც ავიწყდებათ, რომ შვეიცარია მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე მილიტარიზებული სახელმწიფოა, რომლის დაპყრობის სურვილი ნაცისტურ გერმანიას ჰქონდა და კოდური სახელწოდებაც ერქვა მათ აგრესიულ გეგმას - Unternehmens Tannenbaum (ოპერაცია ნაძვისხე). უბრალოდ გერმანიაში და იტალიაში დათვალეს და იანგარიშეს, რომ შვეიცარიის დაპყრობას იმაზე ბევრად უფრო დიდი რესურსი დასჭირდებოდა, რამდენიც საფრანგეთს დასჭირდა და თან ამ შემთხვევაში წარმატების შანსები ბევრად ცოტა იქნებოდა. რატომ? იმიტომ, რომ შვეიცარია მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე მილიტარიზებული სახელმწიფო იყო. საკუთარი მთლიანი შიდა პროდუქტის 25%-ს ხარჯავდა შვეიცარია არმიაზე. შვეიცარიას ყველაფერი აქვს სამხედრო სისტემაზე აგებული. საცხოვრებელი სახლების ქვეშ სამხედრო ბუნკერებიდან დაწყებული საუბნო სასროლეთებით დასრულებული. საქართველოს შვეიცარიულ ნეიტრალიტეტზე საუბარი კი ღიმილისმომგვრელია.
 
გვქონდა-მეთქი ნეიტრალიტეტის შემთხვევაში - 1920 წელს 7 მაისის რუსეთ-საქართველოს შეთანხმებით საქართველომ "სასტიკი ნეიტრალიტეტი" იკისრა, მაგრამ ქვეყანამ ამ ხელშეკრულების დადების ერთი წლის თავამდეც კი ვერ მიაღწია დამოუკიდებლად. როგორი იყო იყო საქართველოს ნეიტრალიტეტი 1920 წელს? სუსტი და პოლიტიკურად მიამიტური. პრუსიული მიდგომაა: რუსეთთან დადებულ შეთანხმებას იმდენივე აქვს ფასი, რამდენიც იმ ქაღალდს, რომელზეც შეთანხმებაა დაწერილიო. შედეგად, 1921 წლის თებერვალ-მარტში საქართველო რუკიდან გაქრა და 70 წლიან ტყვეობაში აღმოჩნდა.
 
ნეიტრალიტეტის ორი სხვა მძიმე შემთხვევაც გვაქვს: 2014 წლის ყირიმის ანექსიამდე უკრაინა ნეიტრალური სახელმწიფო იყო. ხოლო მოლდოვა დღემდე ნეიტრალური სახელმწიფოა და მხოლოდ ახლა იცვლის პოზიციას. დაუბრუნდა მოლდოვას ოკუპირებული ტერიტორიები? ან უკრაინა გადარჩა ომებს? მე კარგად მახსოვს პრო-რუსების რეაქცია უკრაინაში ზელენსკის გამარჯვების დროს - ჩვენი კაცი მოვიდა სათავეშიო ცქმუტავდნენ სიხარულით. აღმოჩნდა, რომ რუსეთთან მხოლოდ კაპიტულაციაზე შეიძლებოდა მოლაპარაკება? აღმოჩნდა. მალევე მიხვდა ამას ზელენსკი. მიხვდა. ეს უკვე აღარ მოეწონათ პრო-რუსებს და დაიწყეს ზელენსკის ლანძღვა. დღემდე ასე გრძელდება.
 
მშვიდობას ერთადერთი გარანტი აქვს: ძალა. სისუსტის არავის ეშინია. ძალის - კი. ამიტომაცაა რომაული გამოთქმა: თუ გინდა მშვიდობა ემზადე ომისათვისო. სიძლიერე ომს აგარიდებინებს თავიდან.
 
ძალა როგორ ფორმირდება?
ძალა პირველ რიგში ბევრი საერთაშორისო მოკავშირის არსებობაა, რომელთანაც სამხედრო და ეკონომიკური კავშირებით უნდა გიმაგრებდეს ზურგს. ყველაზე დიდი უძლურება მარტოობაა. ნეიტრალიტეტი ოფიციალური მარტოობის გამოცხადებაა.
ძალა კონსოლიდაცია და კონსენსუსია ქვეყნის შიგნით და არა ქაოსი. სულ რომ ძლიერი სახელმწიფო იყო, როგორც საფრანგეთის მესამე რესპუბლიკა გახლდათ, ისიც კი შიდა დაპირისპირების გამო იმდენად გამოიფიტა, რომ მისი დაპყრობა გარე ძალებმა სულ რამდენიმე კვირაში შეძლეს. საქართველო კი საფრანგეთის მესამე რესპუბლიკა ნამდვილად არ არის და ბევრად რთულ ვითარებაში ვიმყოფებით.
ძალა ქვეყნის ის მოქალაქეა, რომელსაც სახელმწიფოს დაცვა უღირს - თუკი მოქალაქეს სახელმწიფოსთან არავითარი ბმა არ აქვს ის მას არ დაიცავს. ეს კი მაშინ ხდება, როდესაც ხელისუფლება მოქალაქეს მეწველ ძროხად აღიქვამს და შერჩევითად სჯის თუ აჯილდოებს "რჩეულებს".
ძალა ქვეყნის ისეთი ხელისუფლებაა, რომელიც მისაბაძი, სანდო და სახელმწიფო ინტერესებისადმი ერთგულია. კონსერვატიზმზე საუბრობენ ხოლმე დღეს ადამიანები, რომელთაც არაფერი აქვთ საერთო კონსერვატიზმთან, მაგრამ კონსერვატიზმს მართლაც აქვს ერთი პრინციპი - შენი ქვეყნის საზოგადოების დიდი ნაწილი ფორმირდება ისეთ ადამიანად, როგორიც ხელისუფლებაა, რომელსაც თავისდაუნებურად ჰბაძავს ხოლმე. შენი როლური მოდელი და ავტორიტეტი თუ მოღალატეა შენც ვერ წახვალ შორს. ესაა კონსერვატიზმის ლოგიკა. საპირისპიროდაც ასეა ოღონდ - თუკი ხელისუფლება მტკიცე, პრინციპული, სახელმწიფო ინტერესებისა და თავისუფლების ერთგულია, მოქალაქეებიც იწყებენ ამ ღირებულებების საკუთარ თავზე ასახვას.
 
ამაზე მახსენდება შუა საუკუნეების ერთი ძალიან საინტერესო ამბავი ეშენბახის ნაშრომი "პარციფალიდან", რომელშიც ჩანს მოქმედი პერსონაჟი მეთევზე მეფე - რომელიც სრულიად უპოტენციო და უფორმოა. მისი ამ მდგომარეობის გამო მისი სახელმწიფოც ასევე ასეთივე გამოფიტული და დაცემულია. ასეთია კონსერვატიზმის ლოგიკა.
 
საგარეო პოლიტიკაში სუსტი და მხდალი სახელმწიფოები ხდებიან აგრესორში აგრესიის გამომწვევები - როგორც აღვნიშნეთ, რაც უფრო სუსტი ხარ უფრო მეტი მოტივაცია აქვთ რომ დაგიპყრონ. რატომ? ადვილი ხარ და იმიტომ. ადრეც გავიხსენეთ ის ცნობილი ალეგორიული იგავი, რომელიც პოლონელ ავტორ იგნაცი კრასიცკის ეკუთვნის, სადაც ტყეში მოხვედრილ ცხვარს ორი მგელი მიადგება და შეჭმას უპირებს. ცხვარი კი ეკითხება რა უფლებითო. მგლები პასუხობენ: იმ უფლებით, რომ შენ მარტო ხარ, იმ უფლებით რომ შენ სუსტი ხარ და იმ უფლებით რომ შენ გემრიელი ხარო. სამწუხაროდ, ასეა სახელმწიფოთა ურთიერთობებშიც. სისუსტე საშიშია.
 
დაბოლოს, ძალა სამხედრო ძალების არსებობაა, რომელიც საკუთარი სახელმწიფო ინტერესებისა და ტერიტორიული მთლიანობის დასაცავად უნდა გყავდეს და თუ საჭიროა უნდა გამოიყენო კიდეც მათ მისაღწევად. "აბა ომი გინდათ?!" - საკუთარი სახელმწიფოს დასაცავად თუკი სახელმწიფო მზად არ არის გამოიყენოს სამხედრო ძალები, მას სახელმწიფო აღარც ჰქონია.
 
შეჯამებისთვის: იმ რიტორიკას, რომელსაც ხელისუფლების მხრიდან ვისმენთ არაფერი აქვს საერთო მშვიდობასთან და მხოლოდ საკუთარი მოსახლეობის დაშინებას ემსახურება. შეშინებულ მოქალაქეში ადვილად ვრცელდება ყველა ყალბი იდეა და ბოლოს "ოღონდ მშვიდობა იყოს" და გამოუცხადებელ ომში კაპიტულაციაზეც შეიძლება დაითანხმო. ინგლისურად ამას PSYOP ეწოდება და ფსიქოლოგიურ ოპერაციებს ნიშნავს. PSYOP სამხედრო-პოლიტიკური მიზნების მისაღწევად გამოიყენება და ჰიბრიდული ომის ნაწილია. ამაზე თავად რუსებიც საუბრობდნენ, კერძოდ კი რუსეთის მოქმედი გენშტაბის უფროსი გერასიმოვი 2013 წლის დოქტრინალურ სტატიაში, სადაც აღნიშნავდა, რომ მოწინააღმდეგის განადგურება მანამ უნდა მოხდეს, სანამ რეალურ ომზე გადახვალ. დაშინებული მოქალაქე განიარაღებული მოქალაქეა. უბრალოდ ტრაგედია ისაა, რომ ამას ხელისუფლების წარმომადგენლები ახორციელებენ საკუთარი მოსახლეობის წინააღმდეგ.
 
დღეს საქართველოში მშვიდობა არაა. მშვიდობა არაა როდესაც ქვეყნის ნაწილი ოკუპირებულია, ხოლო საოკუპაციო ხაზიდან მოსახლეობას იტაცებენ, აკავებენ, აწამებენ და კლავენ. რეალური მშვიდობა იქნება მაშინ, როდესაც ამ ყველაფრის განხორციელების შეეშინდებათ. სანამ შენი არ ეშინიათ, ყოველთვის იქნება ომის რეალური საფრთხე.
 
ნეიტრალიტეტი კი, რომელზე მინიშნებაც საკონსტიტუციო ცვლილებების აუცილებლობაზე საუბრისას კეთდება, კავკასიაში სუვერენიტეტის სიკვდილის ტოლფასი შეიძლება იყოს და არ დაიჯეროთ თუკი გეტყვიან, რომ ნეიტრალიტეტით ტერიტორიული მთლიანობის აღდგება მოხდება. ნეიტრალიტეტი ტერიტორიების დასაბრუნებლად არა, მაგრამ რუკიდან გასაქრობად კი გამოიყენება ხოლმე.
ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.