USD 2.7127
EUR 3.1386
RUB 3.3552
Tbilisi
საქართველო ძველ ევროპულ რუკებზე - 6 რუკა სულხან სალაძის კოლექციიდან
Date:  3004

ძველი ევროპული რუკების შეგროვება სულხან სალაძემ 5 წლის წინ დაიყო. 2017 წელს მისმა მეგობარმა ფეისბუკზე ბმული გააზიარა - შარდენის მიერ შესრულებული, თბილისის პირველი ჩანახატი იყიდებოდა. იმ დღეს ეს ბმული გახსნა და აუქციონზე ჩანახატი საკმაოდ იაფად შეიძინა. ასე დაიწყო იურისტმა სულხან სალაძემ ძველი გრავიურებისა და რუკების კოლექციონერობა.

რამდენიმე თვეში მისი სახლის ყველა კედელზე ძველი რუკები ეკიდა. მთავარი კითხვაც მაშინ გაჩნდა - რა იცოდნენ სინამდვილეში ევროპაში საქართველოზე მანამ, სანამ მას, როგორც ქვეყანას, მეცხრამეტე საუკუნის მეორე ნახევრიდან რუსეთის იმპერია რუკებიდან გააქრობდა. სულხანის კოლექციიდან რამდენიმე ძველევროპული რუკა ავარჩიეთ, რომლებიც საქართველოზე გვიყვება.

ყველაზე ძველი რუკა კოლექციიდან

ეს რუკა 1535 წელს ესპანელმა თეოლოგმა მიგელ სერვეტმა დაბეჭდა ქალაქ ლიონში, საფრანგეთში და მასზე კოლხეთი და იბერიაა გამოსახული. ქართველი კოლექციონერის თქმით, ის იმ დროსაა შექმნილი, როცა რუკების ბეჭდვა ევროპაშიც ახალი დაწყებულია (პირველი რუკა ევროპაში 1477 წელს დაიბეჭდა). არსებობს მოსაზრება, რომ ამ რუკის გრავირება აღორძინების ხანის გერმანელ მხატვარს, ალბრეხტ დიურერს ეკუთვნის. ეს რუკა 12-13 წელიწადში 500 წლის გახდება.

8x6 სანტიმეტრში ჩატეული საქართველო - ყველაზე პატარა რუკა

სულხანის კოლექციაში არის საქართველოს ყველაზე პატარა რუკაც, რომლის სიგრძე 8 სანტიმეტრია, სიმაღლე - 6. ავტორია გერმანელი კარტოგრაფი იოჰან ულრიხ მიულერი. საქართველოს ეს რუკა შესულია მიულერის მიერ გამოცემულ „მცირე ატლასში“ სახელწოდებით „Neu-außgefertigter Kleiner Atlas“. რუკას მცირე ტექსტიც ახლავს გერმანულად, რომლის მიხედვითაც, საქართველო, ანუ გეორგია, რამდენიმე რეგიონად იყოფა და იქვე ჩამოთვლილიცაა რეგიონები გერმანულად.

ამ რუკაზე კარგად ჩანს შავიზღვისპირეთი, სადაც მეორდება ის სახელწოდებები, რაც ვენეციასა და გენუაში შექმნილ საზღვაო რუკებზე გვხვდება. მეორდება სხვა ევროპულ რუკებზე გაპარული შეცდომებიც, მაგრამ სულხან სალაძე ამბობს, რომ იმ ფონზე, როცა საქართველოსთვის პერსონალურად ძალიან ცოტა რუკაა მიძღვნილი, ეს ეგზეპლარი, თავისი შეცდომებითაც კი, განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია.

სამეგრელოს ფერადი რუკა

სულხან სალაძის კოლექციაშია პიტერ ვან დერ აას მიერ გამოცემული სამეგრელოს რუკის 1713 წლით დათარიღებული ვარიანტი. როგორც სულხანი ჰყვება, ეს რუკა იტალიელი მისიონერების მიერ (მისივე სიტყვებით, დღემდე კამათობენ, ვინ არის რუკის თავდაპირველი ავტორი - კრისტოფორო დე კასტელი თუ არქანჯელო ლამბერტი) არის შექმნილი და შემდგომ ვან დერ აას მიერ ხელახლაა გამოცემული. ფერადი რუკის ამ ვერსიის სულ 200 ეგზემპლარი დაიბეჭდა. მასზე დატანილია დასახლებული პუნქტები, ქალაქები, სოფლები, ციხესიმაგრეები, მთები, მდინარეები. ჩანს ძველი სამყაროს ისტორიის როლი და გავლენაც. რუკას აწერია ფრანგულად სამეგრელო - Mingrelie, აწერია კოლხეთი, ხოლო ჩარჩოში ოქროს საწმისია გამოსახული.

„მამაო ჩვენო“ ქართულად ევროპულ რუკაზე

სულხან სალაძის კოლექცია ერთ ლინგვისტურ რუკასაც ინახავს. მე-18 საუკუნეში შექმნილ რუკებზე ევროპელები არა მხოლოდ ქვეყნებს, ქალაქებს, ზღვებსა და მდინარეებს აღნიშნავდნენ, ზოგ რუკაზე დატანილი იყო სხვა საინტერესო ცნობებიც. სწორედ ასეთია გოტფრიდ ჰენსელის 1741 წლის რუკა, სადაც საქართველოს ნაწილში გამოყენებულია ქართული ანბანი, და ამ ქართული ანბანით წერია ლოცვა „მამაო ჩვენო“. რუკის ქვედა ნაწილში კი ანბანი სრულად არის მიწერილი.

სულხან-საბას სახელი ევროპულ რუკაზე

პირველი დეტალური რუკა კავკასიის რეგიონის შესახებ, სადაც უკვე შეცდომები (მაგალითად, სევანის ტბა აღარ ჩანს თბილისსა და მცხეთას შორის) გასწორებულია, არის ლუი მე-14-ის სამეფო კარტოგრაფის, გიომ დელილის 1723 წლის კასპიის ზღვის მეზობელი ქვეყნების რუკა. ეს რუკა ადასტურებს, რომ მის შედგენაში მონაწილებდა სულხან-საბა ორბელიანი. რუკის ავტორებს შორის მისი სახელიც წერია. ცნობები იმის შესახებ, რომ სულხან-საბა და გიომ დელილი ერთმანეთს შეხვდნენ, არსებობს ფრანგულ საარქივო წყაროებშიც. ისინი საუბრობდნენ რეგიონის შესახებ და არც სულხან-საბა ჩასულა ხელცარიელი, როგორც სულხან სალაძე ჰყვება, მან იქ, სავარაუდოდ, რეგიონის რუკის მონახაზი ჩაიტანა.

შეცდომები რუკებზე - რა უნდა სევანის ტბას თბილისთან?

 

ევროპულ რუკებზე ისეთ შეცდომებსაც წააწყდებით, რაზეც დღეს შეიძლება გაგეღიმოთ კიდეც - მაგალითად, ნიკოლა სანსონის რუკაზე მდინარე რიონი სამხრეთიდან ჩრდილო-დასავლეთით მიდის. როცა სინამდვილეში რიონი ჩრდილოეთიდან სამხრეთ-დასავლეთით მიედინება. არის ევროპული რუკები, რომლებშიც მტკვარი და არაქსი ერთმანეთს თბილისთან ახლოს უერთდებიან. მაგრამ ყველაზე თვალსაჩინო შეცდომა, რაც ევროპულ რუკებზე ჩანს, ეს არის გორსა და თბილისს შორის გამოსახული სევანის ტბა, რომელიც არასოდეს იმ ადგილას არ ყოფილა. ზოგ რუკაზე სვანეთი და კახეთი გვერდიგვერდ არის.

 

  • ეკა ქევანიშვილი

    რადიო თავისუფლების თბილისის ბიუროს ჟურნალისტი 2008 წლიდან. მუშაობს საქართველოს შიდა პოლიტიკის, ადამიანის უფლებების, ქალთა და ბავშვთა, უმცირესობების, ეკოლოგიის, ჯანდაცვის და სხვა სოციალურ საკითხებზე.  

    წყარო:https://www.radiotavisupleba.ge

society
მეუფე შიო - განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება

მხოლოდ გულმოწყალე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი, - ამის შესახებ საპატრიარქო ტახტის მოსაყდრემ, სენაკისა და ჩხოროწყუს მიტროპოლიტმა შიომ (მუჯირი)სულთმოფენობიდან ოცდამეერთე კვირას, ღირსი გაბრიელ აღმსარებლისა და სალოსის ხსენების დღეს ქადაგების დროს განაცხადა.

მიტროპოლიტის თქმით, ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს...

მისივე განცხადებით, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება“.

„სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმინდისათა.

ძვირფასო მამებო, დედებო, ძმებო და დებო, გილოცავთ დღევანდელ კვირა დღეს, რომელიც დაემთხვა ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენებას. შეგვეწიოს მისი მადლი და ლოცვა ჩვენ და სრულიად საქართველოს.

გადმოგცემთ მისი უწმინდესობის და უნეტარესობის, კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ის მოლოცვას და კურთხევას.

დღეს წაკითხული იყო იგავი სახარებიდან მდიდარსა და ლაზარეზე. ეს ორი ადამიანია, ორი სახეა წარმოდგენილი ჩვენ წინაშე. მდიდარს საერთოდ არ ენაღვლებოდა, რომ მის კართან იწვა მძიმე ავადმყოფი და გლახაკი, სრულიად გულგრილი იყო მისი ბედისადმი. ლაზარე კი ძალიან მოკრძალებული იყო. მას ის კი არ უნდოდა, რომ მდიდრის სუფრიდან ლანგრით მიეტანათ მისთვის საჭმელი, არამედ იმას ნატრობდა, რომ ძირს დაცვენილი ნამცეცი მაინც შეხვედროდა. იმდენად ავად იყო, რომ სიარულიც კი არ შეეძლო. ამ მდიდარს ეს ამბავი სრულიად არ აღელვებდა, ის იმდენად გართული იყო თავისი ნადიმებით და ფუფუნებით. გარდაცვალების შემდეგ ყველაფერი შეიცვალა, ღარიბი აღმოჩნდა აბრაამის წიაღში, მდიდარი კი - ცეცხლოვან გეენიაში, ჯოჯოხეთში.

რატომ მოხდა ასე? რაზეა ეს იგავი, საერთოდ?

ეს იგავი არის მოწყალებაზე. ასე იმიტომ მოხდა, ძვირფასო ძმებო და დებო, რომ ღმერთი არის მოწყალე. მხოლოდ გულმოწყალე, მოწყალე გულის მქონე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი. ვერცერთი ულმობელი, ვერცერთი უსიყვარულო, სასტიკი, ბოროტი ადამიანი სასუფეველს ვერ დაიმკვიდრებს, რაგინდ ბევრი დამსახურება ჰქონდეს ამ დედამიწაზე, იმიტომ რომ ცათა სასუფეველი არ არის ის, რაც გაიცემა რაღაც დამსახურებების სანაცვლოდ, არამედ ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს და ხარბიდან გადააქცევს ხელგაშლილად, ამპარტავნიდან - თავმდაბლად, შურიანიდან - მოსიყვარულედ, ნაყროვანიდან - მმარხველად და ა. შ. არცერთი ულმობელი ადამიანისთვის, ვინც არ არის მოწყალე გულის მქონე, ეს ფერისცვალება შესაძლებელი არ არის. ვერ მოხდება ეს სასწაული მის სულში. ვიმეორებ: რატომ? - იმიტომ, რომ ასეთი ადამიანის სულში სულიწმინდის მადლი ვერ შემოდის.

ამიტომ მთელი ცხოვრება უნდა იღვაწოს ადამიანმა ქმედით სიყვარულში, რომ ეს ლმობიერება და მოწყალება ისწავლოს. სწორედ ამაზეა დღევანდელი იგავი, რომ ვისწავლოთ ეს თვისებები, ეს სათნოებები და ჩვენი ცხოვრების შედეგად ამ მდიდრის მსგავსად არ აღმოვჩნდეთ ცეცხლოვან გეენიაში, არამედ მოვემზადოთ მარადისობასთან შესახვედრად. ეს ცხოვრება იმისთვის გვაქვს მოცემული, რომ ღირსეულად მოვემზადოთ მარადისობაში გადასვლისთვის, როცა იქნება სამსჯავრო ჩვენი, როცა წარვდგებით სამსჯავროზე. თუმცა სამსჯავრო არის მთელი ცხოვრება, ადამიანი ამ ცხოვრებაშივე გამოუტანს განაჩენს თავის თავს და აკეთებს არჩევანს, თუ სად იქნება მარადისობაში.

თუ ამ ცხოვრებაში შეიძინე შური, უმოწყალობა, სიძვა, ვერცხლისმოყვარეობა, ამპარტავნება და სხვა ასეთი ვნებები, მარადისობაშიც თან წაგყვება ეს თვისებები, იქაც ასეთი იქნები. მაგრამ უფალს უნდა, რომ შეიძინო სიმდაბლე, სიყვარული, ლოცვა, მოთმინება, სულგრძელება, მოწყალება. რატომ? - იმიტომ, რომ თვითონ არის ასეთი უფალი ჩვენი იესო ქრისტე; და თუ ეს თვისებები გექნება, მაშინ ის თავისთან წაგიყვანს და გაცხონებს.

ძვირფასო ძმებო და დებო, მაგრამ ეს ადამიანის დახმარების გარეშე შეუძლებელია. თუ ადამიანს ეს არ უნდა, ყველაფერი ამაო იქნება, ხოლო თუ უნდა და იღვწის ამისთვის, მაშინ უფალი აუცილებლად შეეწევა მას, განკურნავს ამ ვნებებისგან და აცხონებს.

ასე რომ, დავფიქრდეთ ამ იგავზე: ვინ ვართ ჩვენ - მდიდარი თუ ლაზარე? და თუ ჩვენს თავში ჯერ კიდევ ვხედავთ ამ უმოწყალო მდიდრის თვისებებს, გონს მოვიდეთ, სანამ კიდევ გვაქვს ფიზიკური და სულიერი ძალები, რომ ფერი ვიცვალოთ და გამოვსწორდეთ.

დღეს არის ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენება. საოცარი სიხარული სუფევს დღეს ჩვენს მსახურებაზე, ძალიან ბევრი ხალხია შეკრებილი. გილოცავთ ამ დღესასწაულს. შეგვეწიოს მამა გაბრიელის ლოცვა და მადლი.

იგი იყო სრულიად გამორჩეული ადამიანი და მოღვაწე ჩვენი ეკლესიის უახლეს ისტორიაში. მოგეხსენებათ, ის მოღვაწეობდა ათეისტურ პერიოდში და მრავალ ადამიანს გაუნათა გზა უფლისკენ, რისთვისაც იგი მრავალჯერ ტანჯეს, დევნეს, გვემეს და დააპატიმრეს. ის ამ თავის დიდ სულიერებას ფარავდა სალოსობის ღვაწლით. ამის გამო, მრავალჯერ შეშლილი ეგონათ, მაგრამ, როგორც ამბობს პავლე მოციქული: „სულელი იგი ღვთისა უბრძენეს არს კაცთა“ (1 კორ. 25). თავისივე სიცოცხლეში ის მრავალ სასწაულს აღასრულებდა და მისი გარდაცვალების შემდეგ კიდევ უფრო მეტი სასწაული სრულდება, ადამიანები მოდიან არამხოლოდ საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან, არამედ მსოფლიოს სხვადასხვა მხარიდან და წმინდა გაბრიელის ლოცვით უფალი მათ უსრულებს თხოვნას და ანიჭებს სულიერ და ხორციელ კურნებებს.

დღეს, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო, საქართველოს არასდროს მოჰკლებია სულიწმინდის მადლი და არც არასდროს მოაკლდება.

მაშ, დღეს, მისი ხსენების დღეს, განსაკუთრებით ვევედროთ ღირს გაბრიელს, აღმსარებელსა და სალოსს, რომ მისი ლოცვით უფალმა დაიფაროს და გააძლიეროს ჩვენი ქვეყანა, ჩვენი ეკლესია, გააძლიეროს და ადღეგრძელოს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II და შეგვეწიოს ღირსი მამა გაბრიელი, რომ ამ ლაზარეს მსგავსად, უფალმა დაგვამკვიდროს აბრაამის წიაღში, რათა დავტკბეთ იმ გამოუთქმელი სიკეთეებით, რომლებიც „თვალს არ უნახავს და ყურს არ სმენია“ (1 კორ. 2,9), რისი ღირსიც დაე, გავმხდარიყავით მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსაც შვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა, თანა მამით და სულიწმინდითურთ, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

ჩვენთან არს ღმერთი!“, - განაცხადა მეუფე შიომ.

See all
Survey
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
Vote
By the way