,
გივი ენდელაძე
სიზმრები ერთ-ერთი ყველაზე ამოუცნობი და ამაღელვებელი გამოცდილებაა ჩვენს ცხოვრებაში, ამიტომაც ბუნებრივია სურვილი გვქონდეს, გავიგოთ რაც შეიძლება მეტი სიზმრების ფსიქოლოგიაზე.
სიზმრები მნიშვნელოვან როლს თამაშობდა ადამიანების ცხოვრებაში ჯერ კიდევ ძვ. წ. 3100-იანი წლებიდან, როცა მესოპოტამიის ცივილიზაცია დაიბადა და მაშინ მმართველობითი გადაწყვეტილებების უმეტესობა, სიზმრების განმარტებების მიხედვით მიიღებოდა. რომალების ერაში, ზოგიერთი სიზმარი სენატს გადაეცემოდა გასაანალიზებლად და განსამარტავად. ფიქრობდნენ, რომ სიზმრები ღმერთის გამოგზავნილი შეტყობინებები იყო. სიზმრების ამხსნელები მთავრსარდლებს და ჯარის წინამძღვრებსაც ახლდნენ ხოლმე თან! და დღევანდელ დღემდეც კი, ჩვენ ვეძებთ განმარტებებს, თუ რას მიანიშნებენ სიზმრები. თუმცა, სიზმრებთან დაკავშირებულმა უმეტესმა ინფორმაციამ დაკარგა მისტიურობა და ახლა ისინი ფსიქოლოგიის ჭრილში განიხილება.
დამატებით, შეიძლება ითქვას, რომ მრავალი ხელოვანის თუ მეცნიერის შთაგონება სიზმრებიდან მოსულა.
გთავაზობთ საინტერესო ფაქტებს სიზმრების შესახებ..
გაღვიძებიდან 5 წუთში, ნანახი სიზმრების ნახევარი გვავიწყდება. 10 წუთის შემდეგ კი 90 %.
ადამიანებს, რომლებმაც მხედველობა დაბადების შემდეგ დაკარგეს, შეუძლიათ სიზმრებში სურათების დანახვა. ვინც უსინათლო დაიბადა, სიზმრად ვიზუალს არ ხედავენ, თუმცა აქვთ ვიზუალური სიზმრის თანასწორი სიზმრები, რასაც სხვა შეგრძნებები ანაზღაურებენ, ყნოსვა, სმენა, შეხება და ემოცია.
ყველა ადამიანი ხედავს სიზმარს (ზოგიერთი ექსტრემალური ფსიქოლოგიური დარღვევის მქონეთა გამოკლებით). თუ ფიქრობ, რომ სიზმრებს არ ნახულობ – უბრალოდ გავიწყდება ყველა სიზმარი.
ჩვენი გონება არ იგონებს სახეებს – ვხედავთ რეალურ სახეებს და რეალურ ადამიანებს, რომლებიც აქამდე უკვე გვინახავს, თუმცა შეიძლება არ ვიცნობდეთ მათ, ან არ გვახსოვდეს. ჩვენ ყველა ცხოვრების მანძილზე ასიათასობით სახეს ვხედავთ, შესაბამისად ჩვენ გონებას პერსონაჟების უსასრულო მარაგი გააჩნია.
იმ ადამიანების 12 %, რომელთაც მხედველობა გააჩნიათ, გამორჩეულად ხედავენ შავ-თეთრ სიზმრებს. დარჩენილ პროცენტს ფერადი სიზმრები აქვს. 1915 წლიდან 1950-იან წლებამდე ჩატარებული გამოკვლევებით, სიზმრების უმეტესობა შავ-თეთრი იყო, თუმცა ამ შედეგმა ცვლილება განიცადა 1960-იანი წლებიდან. დღეს, 25 წლამდე ადამიანების მხოლოდ 4.4 % ხედავს ფერად სიზმრებს. კვლევების მიხედვით ვგებულობთ, რომ ეს ცვლილება დაკავშირებულია შავ-თეთრი ტელევიზიიდან და შოუებიდან ფერადზე გადასვლასთან.
როცა ჩვენ რაიმე კონკრეტულზე თემაზე ვხედავთ სიზმარს, იშვიათადაა მისი მნიშვნელობა ამ თემას ემთხვეოდეს. სიზმრები ღრმად სიმბოლური ენით გვესაუბრებიან.
ყველაზე ხშირად სიზმარში მღელვარებას განვიცდით. სიზმარში ნეგატიური ემოციები გაცილებით ხშირია, ვიდრე პოზიტიური.
საშუალოდ, ღამის მანძილზე ერთი ან ორი საათი ვხედავთ სიზმრებს.
სხვადასხვა ცხოველებზე ჩატარებულმა კვლევებმა, ცხოველებში ძილისას იგივე ტვინის ტალღების აქტივობა აჩვენა, რაც ადამიანებს აქვთ. დააკვირდით მძინარე ძაღლს. ზოგჯერ მისი თათები იგივე მოძრაობას აკეთებს, რასაც სირბილისას და ქოშინის მსგავს ხმას გამოსცემს თითქოს რაიმეს მისდევდეს.
მამაკაცები უმეტესად სიზმარში სხვა მამაკაცებს ხედავენ. მამაკაცების სიზმარში პერსონაჟების 70%-მდე მამრობითი სქესისაა. მაშინ როცა, ქალების სიზმარში პროცენტები დაახლოებით თანაბარია. ამის გარდა, კაცებს როგორც წესი, სიზმარში მეტად აგრესიული ემოციები აქვთ ხოლმე.
სიზმარში შესაძლებელია გქონდეს სექსი და გამოსცადო იმაზე უფრო ძლიერი ორგაზმი, ვიდრე რეალურ ცხოვრებაში. ლუციდური სიზმრისას გამოცდილი შეგრძნებები (შეხება, სიამოვნება…) შესაძლებელია იყოს ისეთივე სასიამოვნო და ძლიერი (ან უფრო ძლიერიც კი), ვიდრე ეს რეალურ ცხოვრებაშია.
ორიგინალი სტატიის ავტორი: https://www.boredpanda.com/author/linadavidaviciute
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
