მას შემდეგ, რაც კორონა ვირუსის პანდემია დაიწყო , მისი წარმოშობის შესახებ არა ერთი კონსპირაციული თეორია გავრცელდა. 

ერთ-ერთი მათგანი ამტკიცებდა, რომ ვირუსი ჩინეთში, ვუჰანის ლაბორატორიაში სპეციალურად შეიქმნა, როგორც მასობრივი განადგურების ბიოლოგიური  იარაღი.  თეორიას  საკმაოდ ბევრი მხარდამჭერი ჰყავს, მათ შორის ამ თემასთან დაკავშირებით განცხადებები ოფიციალურმა პირებმაც გააკეთეს, ტვიტერზე კი უამრავი პოსტი შეგიძლიათ მოიძიოთ #BIOLOGICALWEAPON ჰეშთეგით.

ცოტა ხანში ჩინეთმა ბრალდებებს ასევე კონსპირაციული თეორიების გავრცელებით უპასუხა და გამოთქვა ეჭვი, რომ ვირუსი სინამდვილეში ვაშინგტონის დაკვეთით შეიქმნა.

იმ მოსაზრებას, რომ ვირუსი ხელოვნურად იყო შექმნილი, არაერთი საინფორმაციო არხი თუ კონსპირაციული ჯგუფი ავრცელებდა. სოციალურ არხებზე შეგხვდებათ უამრავი ვიდეო, სადაც აუდიტორიას არწმუნებენ, რომ ვირუსი არ არსებობს და ეს პანიკა ხელოვნურადაა შექმნილი. აღნიშნულ თეორიას აქტიურად უკეთებდნენ ტირაჟირებას რუსული არხები, მათ შორის სახელმწიფო ტელევიზიები. 

დღეს შევეცდებით  შეძლებისდაგვარად ქრონოლოგიურად და ლოგიკურად მივყვეთ მოვლენებს და აღნიშნულ კონსპირაციულ თეორიებს ახლოს გავეცნოთ.

ჟაო ლიჟიანმა - ჩინეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს წარმომადგენელმა სრულებით დაუსაბუთებლად და არგუმენტების გარეშე გააჟღერა აზრი, რომ ვირუსი ამერიკელების შექმნილია. მან ამის შესახებ პირად ტვიტერზე 12 მარტს დაპოსტა.  მის სიტყვებს უცვლელად გთავაზობთ: „ეს არის უმნიშვნელოვანესი პოსტი, გთხოვთ გაეცანით და მაქსიმალურად გაავრცელეთ. გვაქვს მტკიცებულება, რომ კოვიდ-19  ამერიკის ხელისუფლების დაკვეთითაა შექმნილი და ჩინეთში ამერიკელმა სამხედროებმა გადმოიტანეს“. 13 მარტს მან ასევე საკუთარ ტვიტერზე გაავრცელა სტატია სათაურით: „ დამატებითი მტკიცებულებები კოვიდ-19-ის ამერიკული წარმომავლობის შესახებ“. 1 დღის შემდეგ სტატია უკვე წაშლილი იყო და აღარ იძებნებოდა. თუმცა ტალღა უკვე დაძრული იყო და ჩინეთის მთავარ გაზეთებში მომდევნო დღეებში მსგავსი პათოსის არა ერთი სტატია დაიწერა. სტატიებს ჩინეთის მოსახლეობის დადებითი გამოხმაურება მოჰყვა. ასევე სოციალურ ქსელებში შეგვიძლია ვნახოთ ჩინელი მოქალაქეების ჩანაწერები იმის შესახებ, რომ ვირუსის წარმოშობის ვუჰანის ცხოველების ბაზართან დაკავშირება  ჩინეთის  მსოფლიო საზოგადოებისგან გარიყვას ისახავდა მიზნად.

რა თქმა უნდა, ამ ვარაუდს უამრავი მოწინააღმდეგე გამოუჩნდა, ისინი ჟაო ლიჟიანს მტკიცებულებებს ან ბრალდების უარყოფას თხოვდნენ. BBC-ის კორესპონდენტის კერი ალენის თქმით კი ბატონი ჟაო აქამდე სოციალურ ქსელებში სრულებით პასიური პერსონა გახლდათ და სწორედ ეს იყო მისი პირველი პირადად გამოქვეყნებული პოსტი.

სამაგიეროდ ჟაო ლიჟიანს სრულებით ეთანხმება ეროვნებით ამერიკელი ლარი რომანოვი  -  შანხაის უნივერსიტეტის მიწვეული პროფესორი და საერთაშორისო ურთიერთობების ექსპერტი. მას არგუმენტებად იაპონელი და ტაივანელი მეცნიერების ნაშრომი მოჰყავს. ნაშრომში მიკრობიოლოგიურ დონეზეა განხილული, თუ რატომ ფიქრობენ ისინი, რომ ვირუსი ამერიკული წარმოშობისაა.  ხოლო რაც შეეხება  ამერიკელი სამხედროების მიერ ვირუსის გადმოტანას, რომანოვს აქაც აქვს არგუმენტი. მისი თქმით მერილენდის სამხედრო ლაბორატორია და ბაზები 1 წლით სრულიად უსაფუვლოდ იყო დაკეტილი,  რაც აფიქრებინებს, რომ ვირუსის დაბადების ადგილი სწორედ მერილენდია.

რომანოვის საწინააღმდეგოდ მალევე გამოჩნდა განცხადებები, ნიუ იორკ თაიმსმა დაწერა, რომ ნაშრომი მიკერძოებული ადამიანების დაწერილია, ხოლო მერილენდის სამხედრო ლაბორატორია და ბაზები სინამდვილეში დაკეტილი კი არა, კარგად დაცული იყო, რადგან იქ კვლევები ტარდებოდა, რასაც არანაირი კავშირი არ ჰქონია კორონა ვირუსთან. თავად რომანოვის შესახებ კი ნიუ-იორკ თაიმსი გვატყობინებს, რომ იგი მიკერძოებული პირია და მის განცხადებებში დიდი ხანია რაც ამერიკა კრიტიკულ, ხოლო ჩინეთი დადებით კონტექსტშია მოხსენიებული.

ვირუსის წარმოშობაში ვაშინგტონის დადანაშაულებამ, ცხადია, ამერიკის მთავრობის ყურადღებაც მიიპყრო. დონალდ ტრამპმა კორონავირუსი ჩინურ ვირუსად მოიხსენია, ხოლო თეთრი სახლის მდივანმა მაიკ პომპეომ ოფიციალური განცხადება გაავრცელა და ჩინეთს მოუწოდა თავი შეეკავებინათ დეზინფორმაციის გავრცელებისგან.  თავად ტრამპი „მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციასაც“ გადაწვდა და, არც მეტი, არც ნაკლები,  ჩინოცენტრული უწოდა. განცხადებას ორგანიზაციის პრეზიდენტი ტედროს ადჰანომ გებრეისუსი გამოეხმაურა. „ახლა ამის დროს არ არის, ურთიერთშეთანხმებულად უნდა ვიმოქმედოთ“ - თქვა მან.

ტრამპთან შედარებით ნაკლები სიხისტე გამოიჩინეს რესპუბლიკელებმა და განაცხადეს, რომ, თუ ვირუსი ჩინური წარმოშობისაა, მან სავარაუდოდ  ვუჰანის ლაბორატორიიდან შემთხვევით გაჟონა.

ამ განცხადებების პარალელურად მედიაში ჩინელი მკვლევარების ბოტაო და ლეი ჩაოების კვლევაც გამოჩნდა, რომელიც ასევე იუწყებოდა, რომ ვირუსის წარმოშობის ადგილი ნამდვილად ვუჰანის ლაბორატორია იყო.  ცხადია, კვლევის ავტორები მალევე აღმოჩნდნენ ყურადღების და წნეხის ქვეშ და ბოტაო ჩაოს უოლ სტრიტ ჟურნალთან ინტერვიუს დროს წამოსცდა, რომ კვლევა უტყუარი არგუმენტების მიხედვით არ იყო შექმნილი და ვარაუდის დონეზე შეგვიძლია განვიხილოთ.

ჩაოს განცხადების შემდეგ რამოდენიმე დღეში ვაშინგტონ პოსტმა შეგვატყობინა, რომ 2018 წელს ვუჰანის ლაბორატორიაში ამერიკის საელჩოს მიერ წარგზავნილი ორი ვირუსოლოგი იმყოფებოდა. მათი ჩანაწერებიდან კი ირკვევა, რომ ისინი ჯერ კიდევ 2 წლის წინ იუწყებოდნენ  ვუჰანის ლაბორატორიის არასაიმედოობის შესახებ. მათი თქმით ღამურებზე ძალიან სარისკო კვლევები ტარდებოდა.

დღეს მსოფლიოში კორონა ვირუსთან ომის გარდა საინფორმაციო ომიცაა გაჩაღებული, ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია ყველა მხარის პერსპექტივიდან დავინახოთ მომხდარი და დასკვნები თავად გამოვიტანოთ.

მომზადებულია BBC-ის მასალებზე დაყრდნობით.